Das Numerale

(Liczebnik)

Die Kardinalzahlen

(Liczebniki główne)

1 eins 11 elf 21 einundzwanzig 200 zweihundert

2 zwei 12 zwölf 30 dreißig 300 dreihundert

3 drei 13 dreizehn 40 vierzig 400 vierhundert

4 vier 14 vierzehn 50 fünfzig 1 000 (ein)tausend

5 fünf 15 fünfzehn 60 sechzig 2 000 zweitausend

6 sechs 16 sechzehn 70 siebzig 10 000 zehntausend

7 sieben 17 siebzehn 80 achtzig 100 000 hunderttausend

8 acht 18 achtzehn 90 neunzig 1 000 000 eine Million

9 neun 19 neunzehn 100 hundert 2 000 000 zwei Millionen

10 zehn 20 zwanzig 101 hundert (und) eins 1 000 000 000 eine Milliarde

Uwagi:

1. Większe liczby wyraża się w mowie i piśmie w następujący sposób:

937 neunhundert(und)siebenunddreißig

1 008 eintausend(und)acht

5 641 fünftausendsechshundert(und)einundvierzig

97 238 siebenundneunzigtausendzweihundert(und)achtunddreißig

150 479 hundertfünfzigtausendvierhundert(und)neunundsiebzig

8 120 586 acht Millionen einhundertzwanzigtausendfünfhundert(und)sechsundachtzig

2. W datach wyraża się rok za pomocą liczebnika głównego, a nie za pomocą liczebnika porządkowego jak w języku polskim. Ponadto, gdy rok wyrażony jest liczbą tysiąc i więcej, wtedy w mowie nie używamy słowa, „tausend” lecz wypowiadamy sumę setek, np.: Er wurde (im Jahr) 1945 (= neunzehnhundert(und)fünfundvierzig) geboren.

3. Liczebnik główny „eins”, który powinien by wystąpić przed rzeczownikiem pojedynczym bez rodzajnika, zastępujemy rodzajnikiem nieokreślonym „ein”, a rodzajnik ten odpowiednio odmieniamy, np.: Der Schüler hat nur ein Heft. Er geht in die Schule nur mit einem Heft. Uczeń ma tylko jeden zeszyt. On idzie do szkoły tylko z jednym zeszytem.

4.Jeśli liczebnik „ein” występuje z rodzajnikiem określonym, odmienia się go jak przymiotnik, np.: Der eine kommt, der andere geht. Jeden przychodzi, inny odchodzi.

Die einen sind zufrieden, die anderen nicht. Jedni są zadowoleni, inni nie.

5. Liczebniki „zwei” i „drei”, które stoją przed rzeczownikami mnogimi a nie są poprzedzone rodzajnikiem, odmieniają się: N. zwei drei Durch zweier Zeugen Mund wird allerwegs

G. zweier dreier die Wahrcheit kund. Przez usta dwóch

D. zweien dreien świadków wszędzie prawda wyjdzie na jaw.

A. zwei drei

6. Liczebniki „zwei” i „drei” nie odmieniają się po rodzajniku lub zaimku dzierżawczym, np.: Er bekam die Bilder der (seiner) drei Kameraden. On otrzymał zdjęcie (swoich) trzech kolegów. Ich begegnete meinen zwei Freunden. Napotkałem moich dwóch przyjaciół.

Die bestimmte Numeralien

(Liczebniki określone)

1. je eins¹ je drei Die Kinder bekamen je drei Pflaumen.

je zwei je vier Sie bekommen je drei Mark

usw.

2. einfach² einfältig² Das war ein dreifacher Sieg.

zweifach³ zweifältig Eine vierfache Schnur hält desto besser

dreifach dreifältig

usw usw

3. einerlei⁴ dreierlei Sie gibt ihm immer nur einerlei Kost.

zweierlei viererlei Er hat aus Versehen zweierlei Socken angezogen.

4. einmal dreimal Ich war diesen Sommer viermal im Gebirge.

zweimal viermal Dieses Buch habe ich schon zehnmal gelesen.

usw.

5. erstens⁵ zwanzigstens Erstens sollst du zu Hause bleiben, zweitens solst du

zweitens dreißigstens lernen.

usw. bis: usw

neunzehntens.

¹ = po jednym, po dwa ........ .

² = pojedynczy, podwójny ......... .

³ = także: doppelt (podwójny)

⁴ = jednoraki, dwojaki ......... .

⁵ = po pierwsze, po drugie .....

Unbestimmte Numeralien

(Liczebniki nieokreślone)

einige Einige i etliche (kilka) odmieniają Er wohnt einige Häuser weiter. Sie war

się zwykle tylko w liczbie mnogiej; einige dreißig (etwas über dreißig) Tage auf

niekiedy (zwłaszcza przed rzeczo- der Reise. In diesen Sachen habe ich einige

wnikami oderwanymi) występują Erfahrung. Ich weiß darüber einiges zu

także w liczbie pojedyńczej. Od- erzählen. Seitdem sind etliche Tage ver-

mieniają się jak rodzajnik określo- floßen. Er hat etliche (einige über zwanzig)

ny. Tage nichts geschrieben. Er hat etliches

(manches) verschwiegen.

mehrere Liczebnika mehrere (kilka) używa Er hat mehrere Geschwister. Ich habe in den

się tylko w liczbie mnogiej. Odmie- letzten Wochen mehrere Bücher gelesen.

nia się jak rodzajnik określony. Ich begegnete mehreren Kameraden.

alle Aller, alle, alles odmienia się jak Aller Anfang ist schwer. Alle Welt kennt

rodzajnik określony. ihn. Wem verdankst du alles Gute? Er be-

Przed zaimkiem występuje w for- suchte uns in aller Frühe. Alle Menschen

mie nieodmiennej: all. müssen sterben. Er wurde aller Sorgen ent-

hoben (Został uwolniony od wszelkich

trosk). Bei all seiner Arbeit konnte er nur

wenig verdienen.

sämtliche Sämtliche (wszyscy) odmienia się Er hat sein sämtliches Hab. und Gut (cały

jak przymiotnik. swój majątek) verloren. Die sämtlichen

Werke des Dichters erschienen erst nach

seinem Tide. Sämtliche Anwesenden san-

gen dieses Lied.

and(e)re And(e)rer, and(e)re, and(e)res Seit gestern bist du ein ganz anderer

odmienia się jak przymiotnik. Mensch geworden. Am anderen Tage kam

er zu mir. Jetzt ist er anderen Sinnes,

anderer Meinung. Kanst du das nicht mit

anderen Worten sagen?

die einen, Liczebnik der eine odmienia się Die einen arbeiten zu Hause, die anderen die jak przymiotnik. gehen spazieren.

ander(e)r

manche Mancher (niejeden), manche, Mancher brawe (albo: manch brawer)

manches odmienia siê jak rodzaj- Mann ist in die Fremde gezogen. Manches nik określony. Nieodmienna forma liebe (albo: manch liebes) Kind wurde

manch występuje przed rodzajni- krank. Ich traf im Leben manchen großen

kiem nieokreślonym; może ona (albo: manch großen) Mann. Zum Geburt-

występować przed przymiotnikiem , stag bekommen wir Geschenke mancher

który wtedy przyjmuje końcówki Art. Manche Leute haben im Leben kein

rodzajnika określonego. Glück. Manch eines klugen Manes Rat

wurde nicht befolgt.

viel Viel i wenig odmieniają się jak Das viele Geld macht noch nicht glücklich.

wenig przymiotnik, gdy występują z ro- Seine vielen Freunde verließen ihn im

dzajnikiem lub z zaimkiem. Poza Unglück. Er muß viel Milch trinken. Es

tym są nie odmienne albo przyjmu- waren viel(en) hundert Reitern. Mit dem

ją końcówki rodzajnika określone- wenigen Geld kann er nicht auskommen.

Seine wenigen Freunde bleiben ihm immer

treu. Das kann ich mit wenig Mühe

erreichen. Das läßt sich mit wenig(en)

Worten sagen.

genug Genug nie odmienia się. Er hat genug Geld. Ich habe schon genug

gelesen. Się sind für diese Arbeit nicht ge-

wandt genug.

ein wenig Ein wenig, ein bißchen, ein paar Ich möchte jetzt ein wenig Brot essen. Mit

ein nie odmieniają się. ein wenig Mühe kannst du es erreichen.

bißchen Er trinkt ein bißchen Milch. Ich will ein

bißchen spazieren gehen.

ein paar¹ Vor ein paar Jahren war er noch ganz

gesund. Ich habe dir ein paar Worte zu

sagen. Die paar Groschen, die ich verdiene,

reichen mir kaum aus.

¹ Odróżniaj ein paar (kilka, parę) i ein Paar (para), np.: ein paar Pferde (kilka koni), ein

zwei und ein halb Paar Pferde (para koni).

Die Ordnungszahlen

(Liczebniki porządkowe)

Liczebniki porządkowe odpowiadają na pytanie der (die, das) Wievielte?

Tworzenie:

• od 1 do 19 - dodaje się do liczebnika głównego przyrostka „-te“

wyjątki: eins - der erste, drei - der dritte.

• 20 i powyżej - dodaje się do liczebnika głównego przyrostka „ste“

Przykłady:

(2) zweite, (6) sechste, (10) zehnte, (70) siebzigste, (2000) zweitausendste, (1 000 000) milionste.

Liczebniki porządkowe występują z rodzajnikiem określonym, zaimkiem dzierżawczym lub zaimkiem wskazującym.

Uwaga: liczebniki porządkowe odmieniają się jak przymiotniki.

Po liczebniku porządkowym, pisanym cyfrą, w przeciwieństwie do głównego, umieszcza się kropkę.

Die Bruchzahlen

(Ułamki)

a) ¹/₂ ein halb

1¹/₂ eineinhalb, einundeinhalb, anderthalb, ein(e) und eine halbe Stunde

2¹/₂ zweieinhalb, zweiundeinhalb, dritthalb, Stunden.

3¹/₂ dreieinhalb, dreiundeinhalb, vierthalb, drei und ein halb Stunden

2. ¹/₃ ein drittel^{1 1}/₂₀ ein zwanzigstel

¹/₄ ein viertel ¹/₂₁ ein einundzwanzigstel

¹/₅ ein fünftel ¹/₃₀ ein dreißigstel

usw. bis: ¹/₄₀ ein vieryigstel

¹/₁₉ ein neunzehntel usw.

c) Ułamki dziesiętne (die Dezimalbrüche):

0,1 nullkommaeins

0,01 nulkommanulleins

2,125 zweikommahundertfünundzwanzig

5,2368 fünfkommazweidreisechsacht

albo

0,1 ein Zehntel

0,01 ein Hundertstel

2,125 zwei Ganze hundertfünfundzwanzig Tausendstel

5,2368 fünf Ganze zweitausenddreihundertachtundsechzig Zehntausendstel

¹ -tel = Teil; drit-tel = dritter Teil.

4

5

Nauka języka niemieckiego. Wilhelm B U L A.

5

---