Polen treurt om president Lech Kaczynski
Auto's en trams stopten. TV- en radiostations onderbroken hun programma's. Met twee minuten stilte herdachten de Polen zondagmiddag de slachtoffers van de vliegtuigcrash van Smolensk. Het hele land rouwt om president Lech Kaczynski (60) en leidende figuren uit politiek, leger, Kerk en samenleving die zaterdag bij de crash in West-Rusland om het leven kwamen.
De Poolse premier Donald Tusk gebruikte zelfs een historisch superlatief: "Een dergelijke tragedie, heeft de moderne wereld nog nooit meegemaakt." Vanwege het tijdstip van de vliegtuigcrash trok de voorzitter van de bisschoppenconferentie, aartsbisschop Jozef Michalik, parallellen met de dood van paus Johannes Paulus II (1978-2005). Het ongeluk heeft zich net als de dood van de paus uit Polen aan de vooravond van het feest van de Goddelijke Barmhartigheid voorgedaan. Dat is een aanleiding voor bezinning, aldus Michalik.
Bij de crash van het regeringsvliegtuig kort voor de landing in Smolensk kwamen alle 96 inzittenden om het leven. De delegatie was afgereisd om de Poolse slachtoffers van de Sovjet massa-executies in Katyn aan het begin van de Tweede Wereldoorlog te gedenken. De oorzaak van het ongeval wordt aan een fout van de piloot geweten. In Polen wordt ook gespeculeerd dat Kaczynski ondanks het slechte zicht de landing zou hebben verordonneerd. In het verleden had een piloot van een presidentieel vliegtuig geklaagd dat hij door het staatshoofd gedwongen werd een riskante landing in Georgië te maken.
De gevolgen van de crash voor de Poolse politiek zijn ernstig. Bij het ongeluk stierven behalve de nationalistisch-katholieke Kaczynski tal van andere leiders van het land, waaronder de linkse kandidaat voor de in het najaar geplande presidentsverkiezingen, Jerzy Szmajdzinski. Kaczynski wilde in de nabije toekomst officieel de campagne voor een tweede verkiezingstermijn starten. De polls werden aangevoerd door de kandidaat van het rechts-liberale Burgerplatform (PO) van Tusk, parlementsvoorzitter Bronislaw Komorowski. Deze neemt nu in overeenstemming met de grondwet de officiële taken van het staatshoofd waar tot aan de verkiezing van een nieuwe president, die uiterlijk 20 juni moet plaatsvinden.
Als mogelijke kandidaat voor de huidige presidentiële partij Recht en Gerechtigheid (PiS) geldt nu diens voorzitter Jaroslaw Kaczynski, de tweelingbroer van Lech. Veel alternatieven heeft de PiS niet. De tweede belangrijkste politicus van de partij, fractievoorzitter Grazyna Gesicka, kwam bij de ramp eveneens om het leven.
De gebroeders Kaczynski danken hun overwinningen in de presidentiële en parlementsverkiezingen van 2005 voor een groot deel aan de conservatieve kerkzender Radio Maryja. Maar diens openlijke steun was echter in het recente verleden zo goed als voorbij. Volgens berichten in de media wilde de
zender in de eerste verkiezingsronde voor de kandidaat van een rechtse splinterpartij werven. Pas bij de beslissende verkiezingronde zou zij zich scharen achter een gevestigde partij.
Alle Poolse politieke partijen hebben hulde gebracht aan de verdiensten van Lech Kaczynski. Ontegenzeggelijk leidde hij Polen als president tot een nieuw zelfbewustzijn. Hij zette zich in de EU vastberaden in voor Poolse belangen, zoals bijvoorbeeld een grotere stemmenwaardering voor Warschau in de ministerraad. Belangrijk was voor hem de politieke geschiedenis met nadruk op de Poolse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en het communistische regime.
Kaczynski pochte vijf jaar geleden nog over het feit geen contacten te hebben met Duitse politici. Van de Bondsrepubliek kende hij voor zijn aantreden alleen maar de luchthaven van Frankfurt. Zijn kinderjaren werden getekend door het Warschau dat door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog volledig was verwoest. Zijn vader raakte bij de Opstand van Warschau in 1944 gewond en stierf vroeg.
Als staatshoofd was hij echter niet meer uit op confrontaties met Duitsland. Integendeel. Hij zei vaak: "Ik ben een vriend van de Duitsers." Hij bewonderde in het bijzonder de klassieke muziek van zijn buurland en hoopte op nauwe betrekkingen. Ook gold zijn relatie met bondspresident Horst Köhler als uitstekend