Rozgraniczenie pomiędzy naturą a kulturą.
Natura jako: kultura jako:
- chaos - rozum
- niezróżnicowanie - uporządkowanie
- pierwotność - sztuczność
- bezpośredniość - organizacje społeczne
- nieprzewidywalność - przetworzenie
- nieprzetworzenie - normy
- zwierzęcość - wartości
- instynkt - ograniczenia
- biologiczność - mentalność
- ciągłość - nieciągłość / zmienność
- stałość praw - nie jest samowystarczalna
- samowystarczalność - jest nabywana
- prymitywność - jest zniewalająca
Jean Rousseau:
Zdaniem Rousseau literatura, nauka, sztuka nie prowadzą człowieka ku dobru - Rousseau odrzucał teorię postępu - gdyż rozwój umysłowy prowadzi do degradacji moralnej przez stłumienie naturalnych instynktów, które czyniły człowieka dobrym: "ludzie żyliby dobrze, gdyby postawa zewnętrzna była zawsze obrazem skłonności serca. Człowiek był niegdyś istotą na wskroś dobrą, bo irracjonalną - stąd pochodzi obraz człowieka pierwotnego, zwany popularnie (u Rousseau określenie to nie występuje) mianem „dobrego dzikusa”. Koncepcja Rousseau jest stosunkowo prosta: nauka daje ludziom dobrobyt, który przeistacza się w zbytek, ten w rozprężenie, a to ostatnie w upadek. Jean Jacques Rousseau, wybitny francuski filozof oświecenia w swym wywodzie pt. „Pochwała natury”, namawia nas do powrotu do korzeni. Sam autor mieszkał w mieście i jego poglądy nie mają bynajmniej spowodować byśmy żyli jak ludzie z epoki kamienia łupanego, gdyż sam nawet nie znał życia wiejskiego, lecz przybliżenia się z powrotem do drugiego człowieka. Rousseau jest zwolennikiem powrotu do początków cywilizacji, gdy ludzie nie mieli tylu problemów związanych z uzależnieniem od dóbr kultury, nie prowadzili wojen, śmierć nie była spowodowana chęcią zemsty, czy zawiści, lecz naturalnymi odruchami człowieka: głodem, poszukiwaniem nowych terenów łowieckich czy też zmian klimatycznych. Próbuje on przeniknąć do tego, co dzieje się w ludzkich sercach i umysłach - ludzie są zazdrośni i żądni władzy, co jest skutkiem zmian cywilizacyjnych: wynalazków, odkryć oraz nowych wzorców.
Stefan Czarnowski :
W pracy badawczej zajmował się socjologią kultury, metodologią badań socjologicznych, historią kultury celtyckiej i irlandzkiej oraz religioznawstwem i socjologią religii. Podał własną definicję pojęcia kultura, określając ją jako całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie. Badał ideologię ruchów społecznych. Do badań socjologicznych wprowadzał metodę analizy marksistowskiej. Na podstawie sylwetki św. Patryka opracował klasyfikację bohaterów narodowych i przedstawił teorię heroizacji jako procesu społecznego i historycznego.
Kultura według Ricketa, podobnie jak u większości niemieckich autorów to sfera wartości. Kultura obejmuje wszystko, cokolwiek człowiek bezpośrednio wytwarza działając zgodnie z podlegającymi wartościowaniu celami lub, jeżeli chodzi o już istniejącą rzeczywistość-wszystko, co przynajmniej jest świadomie podtrzymywane w imię określonych wartości.
Uważa on, że dzięki wartościom ludzki świat ma określoną strukturę, a jego poznaniu może przysługiwać obiektywność, której nie może zagwarantować koncentracja na sferze ulotnych z natury rzeczy przeżyć psychicznych (kultura i wartości).
Georg Simme l- kultura i formy- ujmował nauki humanistyczne jako nauki o kulturze, kulturę zaś jako sferę ładu i przynajmniej względnej trwałości.
Oswald Spengler - wyróżniał osiem wielkich kultur: babilońska, egipska, chińska, hinduska, meksykańska, antyczna, zachodnioeuropejska i rosyjska. Uważał, że każda z kultur ma swoją własną ideę, własne namiętności i własne życie, wolę, czucie, własną śmierć. Każda z tych kultur stanowi ograniczoną całość i do swojego istnienia i rozwoju nie potrzebuje żadnych innych; są one niezależne od siebie i nie zawdzięczają sobie nawzajem niczego rzeczywiście ważnego, jeżeli nawet jakoś na siebie oddziaływają. Zawartość całych dziejów ludzkości wyczerpuje się w losie poszczególnych kultur następujących po sobie, wyrastających obok siebie, stykających się ze sobą, wyrastających ponad inne, przytłaczających się wzajemnie. Uważał, że kultury są organizmami-całościami wewnętrznie zintegrowanymi i przechodzą przez analogiczny cykl życiowy jak wszelkie organizmy, każda z nich ma swoje dzieciństwo,, młodość, wiek dojrzały i starość.''
Alfred Weber (młodszy brat Maxa Webera)uważał ,że kultura jest domeną tworzenia czegoś nowego, która jest pozbawiona odniesienia do wspólnej dla wszystkich ludzi rzeczywistości i w której znajdują wyraz duchowe potrzeby tak lub inaczej ograniczonej ich liczby; tym samym nie ma ona charakteru uniwersalnego, będącego ekspresją tego, co swoiste i zróżnicowane.
Giambatistta Vico - uważany za teoretyka rozwoju kultury, interesował go rozwój człowieka jako integralnej całości w stosunkach z innymi ludźmi, interesuje go rozwój poznania języka, religii, obyczajów, sztuki, prawa, instytucji politycznych jako jeden organiczny proces, posiadający pewien ogólny wzór.( w/w tekst opracowałam na podstawie Szackiego).
Antropologiczna def. Kultury wg. J. Szczepańskiego zwraca uwagę na rolę i znaczenie człowieka w tworzeniu kultury. Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i nie materialnych, wartości i sposobów postępowania, uznawanych, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom.
Socjolog amerykański R. Bierdstet proponuje definicję : kultura to wszystko co ludzie czynią, myślą i posiadają jako członkowie społeczności. Pojęcie społeczeństwa w socjologii używane jest dla oznaczenia zbiorowości wszelkiej skali. Podobnie pojęcie kultury odnosi się do swoistych sposobów życia społeczności wszelkiej skali, od rodziny do ludzkości.
Kultura jest zawsze zrelatywizowana do jakiejś społeczności, która ją wytwarza i egzekwuje; kultura wpływa na jednostki tylko o tyle, o ile są one członkami tej społeczności.
Kultura normatywna-określa sposoby działania (wzorzec normatywny)
Kultura idealna- zawiera uznane przekonania, poglądy idde, standardowe symbole, określa właściwe sposoby myślenia, definiuje znaczenia, ustala obowiązujące sensy zdarzeń czy zjawisk (kultura symboliczna).
Kultura materialna-obejmuje wszelkie obiekty, które posiadamy, przedmioty urządzenia wymyślone przez człowieka, a także zmodyfikowane lub przetworzone obiekty przyrodnicze (cywilizacja materialna albo techniczna).
Kultura ponadnarodowa: wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego wspólne dla społeczności regionalnych, kontynentalnych lub globalnych.( wg Sztompki)
ekologia rozumiana jako relacje w srodowisku, jako kultura (oraz jej wplyw na srodowisko) i natura, jako interpretacja swiata, jako gospodarka, polityka i ekosystem
Cywilizacja - poziom rozwoju społeczeństwa w danym okresie historycznym, który charakteryzuje się określonym poziomem kultury materialnej, stopniem opanowania środowiska naturalnego i nagromadzeniem instytucji społecznych. Stanowi ona najwyższy poziom organizacji społeczeństw, z którymi jednostki identyfikują się. W skład cywilizacji wchodzą mniejsze jednostki np.: narody, wspólnoty pierwotne czy inne zbiorowości. Współcześnie mianem cywilizacji określa się też krąg kulturowy, czyli zespół kultur lokalnych połączonych wspólnotą losów historycznych, bliskich sobie pod względem obyczajowości, systemu wartości, wzorców kulturowych itp. (np. cywilizacja europejska, cywilizacja chrześcijańska, cywilizacja chińska). Termin cywilizacja wywodzi się z łacińskiego civilitas, słowa oznaczającego zespół cech składających się na ogólną ogładę, jaka winna była charakteryzować obywatela Rzymu, odróżniając go od barbarzyńców.
* XVIII: cywilizacja zachodu stanowiaca wzor dla innych :
-ewolucjonizm
- Niemcy: skupienie sie na roli duchowosci i moralnosci
-stopniowalnosc cywilizacji ("jest jej coraz wiecej")
XIX: poli [fran.] - ogladzony; police [fran.] - cywilizowany, zaznajomiony z porzadkiem spolecznym (poli + police -> moralnosc)
- cywilizacja jako przedstawienie sie dzikości
- roznica miedzy pojeciem cywilizacji a kultury (kultura nie ma celu, natomiast celem cywilizacji jest rozwoj)
- Rickert: roznica miedzy naukami przyrodniczymi a spolecznymi (nauki spoleczne poszukuja wartosci, co jest obce naukom przyrodniczym)
-Niemcy: czlowiek dziala intencjonalnie
-cywilizacja jako przedluzenie natury (wynalazki, narzedzia, organizacja spoleczna)
* kultura jest wtedy, gdy wszystkie podstawowe potrzeby sa zaspokojone
*kultura jest bezinteresowna, nie jest uniwersalna
*opanowanie środowiska (sztuka i religia) - cel cywilizacji
* cywilizacja jest instrumentalna
*kultura nie jest postepem - jest trwala, nieuzywalna, nie podlega racjonalizacji.
wielosc kultur i ich wzajemna niezależność
- kultura majaca wiele etapow (etapy jej 'dojrzalosci')
-holistycznosc kultury
-konflikt kultur
- kultura zmierza ku cywilizacji ("wyczerpanie duchowe")
- cywilizacja to intelekt, masowosc, pieniadz, przemysl, miasta
-antypatia jako narzedzie przetrwania
-wazne nazwiska: A. Toynbee, N. Ellias
-tworcze elity a masa - koniecznosc harmonii harmonia pomiedzy nimi
- koncepcja cywilizacji wspartej uduchowieniem
Socjalizacja (łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie człowieka, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko rozpoczyna życie w społeczeństwie. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje (takie jak szkoła czy kościół).
Na drodze socjalizacji człowiek uczy się podstaw interakcji społecznych, poznaje społeczne normy postępowania, wartości, nabywa umiejętność posługiwania się przedmiotami i kształtuje swoją osobowość.
Akulturacja - ogół zjawisk powstałych w wyniku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu (zderzenie kultur) dwóch grup kulturowych, prowadzący do zmian wzorów kulturowych jednej, drugiej lub obu kultur. Końcowym efektem tego procesu może być unifikacja wzorów kulturowych obu grup, bądź przejęcie wzorów jednej grupy przez drugą. Przez akulturację rozumie się szczególnie proces rozwiązywania problemów związanych ze znalezieniem się w kulturze odmiennej od tej, w której nastąpiła pierwotna kulturalizacja.
Instytucja ( w antropologii) - zespół dążeń ludzkich mających na celu zaspokojenie określonych potrzeb. Według Bronisława Malinowskiego instytucja składa się z Idei, Środków, Personelu i Formy.