Filozofia zajmuje się poznaniem całości rzeczywistości.
Prawdy szczegółowe się nie sumują.
-Filozofia ma charakter holistyczny.
-Filozofia z natury ma charakter racjonalny. Filozofia posiada poza racjonalne sposoby udowadniania twierdzeń. Filozofia jest krytyczna.
krytycyzm ( z gr.- oddzielać[itd]).
Filozofia jest anty dogmatyczna.
Filozofia jest autokrytyczna.
"Z dogmatykami się nie rozmawia."
Filozofia jest allokrytyczna czyli w stosunku do siebie i innych.
Istotą Filozofii nie są odpowiedzi ale pytania.
Mędrzec to jest ten który wie. "Mędrzec który nie wiem to jest pojęcie wewnętrznie sprzeczne."
Istotą filozofii jest dociekanie, szukanie. Filozofia ot umiejętność formułowanie ważnych, sensownych pytań.
-zdziwienie
-zwątpienie
-sytuacje graniczne- Karl Jaspers to pojęcie wprowadził
Refleksja filozoficzna czyli zadawanie fundamentalnych pytań.
Źródła Filozofii w porządku historycznym:
Filozofia wyrosła z mitu (najpierw mit potem filozofia). Filozofia powoli racjonowała mitologiczny obraz świata.
Homer i Hezjod (mitologiczny obraz/teksty o charakterze mitologicznym/)
Gilgamesz- czasy sumeryjskie (2500-2100 p.n.e.).
Sumerowie próbowali porządkować dane, spisywać teksty o charakterze ?mitologicznym?
Kultura Achajska
Homer istnieją u niego 2 porządki, porządek ludzki i boski, bogowie są nieśmiertelni ludzie nie
Iliada i Odyseja- opisuje pewien wycinek wojny Trojańskiej. Gniew Achillesa w stosunku do Agnamennona. Agnamennon(dowódca wojsk Achajskich) zawłaszcza pewną brankę(zdobycz wojenna, pełno kobiet) należną Achillesowi. Dzieło mówi o 2 różnych bohaterach, Achilles i Odyseusz.
Odyseusz- człowiek rozumnej mowy /najpierw pomyśli a potem zrobi, on wymyślił "Konia Trojańskiego"/
Sprawiedliwe jest to, że się posiada to co się komuś należy- wczesno grecka definicja sprawiedliwości.
"Powtarzalność jest przejawem nieśmiertelności czyli boskości."
Koncepcja Mojry- jest pewną istotą której podlegają ludzie i bogowie(determinuje ich działania). Później staje się czymś w rodzaju losu ludzkiego.
PIERWSI FILOZOFOWIE
Tales, Amaksymander, Anaksymenes (milezyńczycy, jończycy - pochodzą z Miletu z krainy Joni, kolonie Greckie a dziś zachodnia Turcja) - pierwsi filozofowie; Tales był pierwszy bo oprócz poglądów filozoficznych miał przewidzieć zaćmienie Słońca, a swoimi obliczeniami przyczynił sie do zakończenia jednej z wojen, lecz jest to mało prawdopodobne; oni wszyscy pytali o ARCHÈ - skąd lub z czego wszystko powstało. Tales mówił, ze początkiem wszystkiego jest woda, Aksymenes, że powietrze.
ARCHÉ - termin wieloznaczny; początek, zródło, zasada, władza; jest nie tylko początkiem, ale i końcem wszystkich rzeczy (wszystko wraca do początku).
ARCHÈ --------------> PHYSIS ----------------> ARCHÈ
PHYSIS - wzrastać, rosnąć; ruch.
Wszystko co rośnie musi umrzeć.
PIERWOTNE DOŚWIADCZENIA ZWIĄZANE SA Z PRZECIWIEŃSTWAMI , np. dzień - noc, światło - cień, duże - małe.
Z ARCHÈ powstają wszelkie przeciwieństwa.
ARCHÈ stanowi władze nad rzeczami, co stanowi ich istotę.
*Tales uważał, ze najistotniejsza jest woda - nie odwołuje sie do bóstwa. Uważał ze z wody wszystko powstało, woda wszystkim jest i w wodę sie wszystko obróci. Jest tak, bo zarodki wszystkich rzeczy mają naturę wody, woda to zasada życia i woda w zależności od temperatury ma rożne stany skupienia.
"Świat jest pełen bogów."
"Magnes ma duszę."
Woda jest nieśmiertelną, przez co boska i niezmienn
*Anaksymenes twierdził, ze wszystko z powietrza powstaje i wszystko do niego wraca. Rozrzedzajac lub zagęszczając powietrze ocieplany je lub ozimniamy - co daje naturalne przeciwieństwa.
*Anaksymander twierdził, ze ARCHÈ jest TO APEIRON - to, co zarazem nieskończonego i nieokreślone. "Ziemia jest stabilna choć na niczym sie nie opiera, a jej stabilność opiera na sie równej odległości Ziemi od Księżyca i Slonca.", "Kiedyś wszystkie istoty ludzkie wyszły z morza" (fragment nieoryginalny).
I ZDANIE FILOZOFICZNE
To co jest początkiem tego co jest do tego z powrotem powróci i z konieczności stanie sie jej zgubą Powstanie rzeczy jest niesprawiedliwe i muszą ponieść karę i zniknąć, a czas jest sędzią, który stoi na straży sprawiedliwości.
SZKOŁA PITAGOREJSKA - pierwsza filozoficzna szkoła; związek religijno-naukowy.
RELIGIA ORFICKA (ORFIZM) - wyznanie koncepcji wędrówki dusz, naturalne oddzielenie pierwiastka duchowego od cielesnego; dusza jest w nas za karę, a po naszej śmierci wnika w inne ciała i jeśli kolejne ciała źle się prowadzą, dusza przyjmuje "gorsze" ciało. Orficy mówili o praktykach na uwolnienie duszy.
Pitagorejczycy uważali, ze tylko filozofia jest w stanie oczyścić dusze, np. praktykując matematykę (bez mądrości nie ma oczyszczenie); "wszystkie rzeczy są liczbami", odnosili się do/opierali o muzyki i medycyny. TYLKO liczby wymierne! Nasz świat wg. pitagorejczyków zbudowany jest z liczb (czyt. Matrix). Ze szkoły tej wywodzili się najznakomitsi Greccy lekarze oraz sam Hipokrates i jego szkoła.
Soma = ciało.
Sema = znak; grób.
Soma = Sema
Heraklit- związany był z Efezem, uznawany za jednego z najwybitniejszych myślicieli wczesnej myśli greckiej, „Heraklit pisał w sposób ciemny”(potrzeba nurka żeby dotrzeć do głębi jego myśli). Heraklit wychodzi od stwierdzenia: „wszystko płynie wszystko się zmienia, nie ma dwóch takich samych rzeczy”, „Nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki”(lepszej tłumaczenie do >takiej< a nie >tej<). „wojna jest ojcem wszystkiego i wszystkiego jest królem”. „Istnieje pewien porządek tej walki, istnieje pewna zasada która porządkuje te wszystkie rzeczy >logos<”. Greckie słowo logos jest wieloznaczne(logos- słowo, zdanie, wypowiedź, rozum, porządek[proporcji, symetrii]). Logos jest powszechny i jest jeden(istnieje jeden porządek rzeczy jedna zasada). Logos to immanentny[ tzn. wewnętrzne, w obrębie danej struktury][transcendentny tzn. wykraczać/przekraczać] porządek rzeczywistości. Zmiana jest walką przeciwieństw a więc istnieje pewne prawo które reguluje tą walką. Heraklit mówi o czuwających i śpiących(dostrzegający[świat jeden i wspólny] i nie dostrzegający[różny dla każdego] logos). „Nie powinniśmy na jawie zachowywać się jak we śnie”. Żyjemy w kokonie własnych doświadczeń. „Nie można odnaleźć granic swojej duszy bo tak głęboki jest w niej logos”. Poznać logos to poznać to co wspólne.
Parmenides- „Wszyscy dorośli mieszkańcy Efezu powinni się powiesić i oddać władanie dzieciom, bo tylko one są nie skażone (..)”. Rdzeniem słowa metoda jest słowo drogo(gr.), metoda mówi o tym jak chodzić wzdłuż drogi. Metodologia mówi o sposobach badania. Droga prawdy nakierowana jest na poznanie istoty rzeczy. Znając istotę rzeczy potrafimy powiedzieć czym ta rzecz jest. W dobrej definicji powinniśmy podać zespól cech konstytutywnych(najmniejsza liczba cech która pozwoli nam czym dana rzecz jest i odróżnić od innych rzeczy). Cechy konsekutywne(cechy dodatkowe które nie odróżniają danej rzeczy od innej[wspólne]). Istota rzeczy to jest to co w rzeczy jest niezmienne. Dzięki przyjęciu koncepcji niezmienności istoty możemy mówić o zmianie(?).
Zenon z Elei- Dychotomia, Achilles i żółw, strzała wypuszczona z łuku nigdy nie dojdzie do celu.
Idee to czyste istoty a rzeczy to tylko cienie.
Interesuje ich obszar antropologii i sfera ludzkiej działalności.
Protagoras i Gordiasz- dwóch najważniejszych sofistów.
Protagoras pochodził z Abdery. Zasada homo-mensura(maksyma która stanowi punkt wyjścia różnych rozważań filozoficznych). Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy będących jak są i nie będących jak nie są. Każdy z nas jest miara w odniesieniu do konkretnych rzeczy i konkretnych sytuacji. Człowiek jak miarą jakości. Relatywizm mówi że każde poznanie ma charakter względny, nie bezwzględny. Nie ma prawdy obiektywnej, każda prawda jest prawdą dla mnie. Człowiek jest miara piękna, brzydoty, mądrości itd.. Jeśli uznajemy zasadę homo-mensura to uznajemy względność wszelkich wartości. Każdy jest miara prawdziwości tzn. że nie ma fałszu(każda jednostka jest miara prawdy). Wszystkie twierdzenia są prawdziwe, ale relatywnie. Umiejętności perswazyjne są najważniejsze czyli retoryka. Nie ma prawdy absolutnej są tylko prawdy względne. Koncepcja sofistyczna miała charakter egalitarny(bo wszyscy są równi). Z tego wynika że najważniejsza jest działalność praktyczna. Jedni są tymi którzy wygrywają w wolnej dyskusji inni przegrywają. Wszyscy jesteśmy tacy sami ale jedni potrafią innych przekonać do swojego zdania a inni tego nie potrafią. Retoryka jest jak nóż(nóź jest aksjologicznie neutralny).
Gordiasz- 3 tezy: Nic nie jest, Gdyby nawet coś było byłoby niepoznawalne, Nawet gdyby coś było poznawalne nie byłoby przekazywalne komuś innemu. Pierwsze zdanie: nie ma obiektywnej prawdy. Drugie zdanie: załóżmy że istnieje prawda absolutna ale jest poza zasięgiem naszego działania. Trzecie Zdanie: Nawet jeśli istnieje prawda to nie możemy jej przekazać komuś innemu. Żyjemy w świecie znaków pisanych, komunikujemy się ze sobą za pomocą języka, wiemy coś o świecie nie z tego co doświadczyliśmy tylko z tego co nam mówią. „Jesteśmy równi ale z natury nie mamy równego startu. W sensie prawnym tak, ale z natury mamy różne zdolności” Mowa popisowa: „Pochwała Heleny”(potocznie wśród Greków Helena była bardzo żle postrzegana). Nie ma takiej siły która mogłaby człowieka uchronić przed siłą perswazyjną drugiego człowieka jeśli robi to dobrze.
SOKRATES
Myśliciel, który był postacią znaną, "celebryta" - wiedza i rozmowy z ludźmi na dworze, próbując dociekać pewnych kwestii; wielu filozofów do niego sie odwoływało, rownież stoicy, epikurejczycy, Platon (uczeń).
Najwiecej o myśli Sokratesa mówi Ksenofont, który go jednak nie znał; przedstawiał go jako myśliciela omnipotentnego - wszystkowiedzacego. Pojawiał sie rownież w znacznej części dialogów Platona, co powoduje konflikt przypisania poglądów.
Oboje próbowali rekonstruować jego działania. Sokrates niczego nie napisał, bo uważał ze słowo pisane jest pewna proteza myślenia i rzeczy najistotniejsze dokonują sie w dialogu miedzy człowiekiem i człowiekiem.
ZASADA PROWADZENIA DYSKUSJI - Postawa antydogmatyczna (dopuszczenie możliwości rewizji własnych poglądów) i posiadanie wiedzy, kultura logiki, rozumiane pojec,
Metody prowadzenia dyskusji przez Sokratesa (dialektyka):
- elenktyczna (gr. elenchos - wstyd, odparcie, odrzucenie; odrzucanie poglądów dyskutanta za pomocą dyskusji i pytań stawianych przez Sokratesa; próba oczyszczenia człowieka ze złogu przekonań, które nie są uzasadnione)
- majeutyczna (pajdeja - pomoc człowiekowi w tym, by sie sam rozwijał; metoda ta ma wymiar pajdetyczny, gr. techne majeutike - akuszerstwo, położnictwo; Sokrates uważał sie za akuszera dusz, tzn. pomagał, by każdy człowiek te wiedzę w sobie odnalazł; podczas zadawania właściwych pytań i logicznych odpowiedzi możemy ta wiedzę wydobyć)
Koncepcja intelektualizmu etycznego:
Zakłada, ze najwyższe dobro, cnota jest tożsama z wiedzą.
Arete - cnota, pewna doskonałość kogoś, np. arete wojownika, czyli cechy składające sie na dobrego wojownika; arete kobiety i mężczyzny; arete człowieka. Sokrates mówił, ze owa arete jest wiedza; ten, kto wie, co to jest 'dobre' będzie dobrze czynił, a ignorancja jest tożsama z czynieniem zła. Sokrates uważał, ze dobro i wiedza są tożsame, gdzie wiedza to nie jest posiadanie informacji, ale pewna ogólna ocena w kategoriach etycznych, rozumiemy możliwie najszersze skutki możliwych działań w kontekście dobra innych, patrzenie na człowieka w sensie całosciowym, możliwie globalnym; każdy dąży do dobra, lecz wyłącznie swojego.
SZKOŁY SOKRATEJSKIE
Szkoły w Atenach nawiązujące do myśli Sokratesa, choć poszły w rożnych kierunkach;
Cynicy - dbanie o cnotę (dobro) odrzucając wszystko inne.
Cyrenaicy - jeśli najwyższym dobrem jest wiedza, to musi ona być przyjemnością (szczęściem), głownie w sensie fizycznym.
Cnota jest szczęściem - Sokrates.
PLATON
Platon był jednym z twórców ważnych systemów filozoficznych. Był uczniem Sokratesa. Zachowała się znaczna część jego prac, głównie dialogi, ale i listy.
W większości dialogów pojawia się Sokrates,a le nie we wszystkich.
Założył szkołę filozoficzna otwartą w Atenach - Akademię.
Podstawowym problemem Platona jest - co jest przedmiotem naszej wiedzy.
Musi byc wieczna, niezmienna o charakterze nieodwoływalnym. Musi odnosić sie rownież do rzeczy, które sa wieczne i niezmienne. To musi byc coś, co nie rodzi sie, nie ginie, nie zmienia się. Są nimi IDEE (gr. ideim - widzieć oczyma duszy/ gr. eidos- kształt, forma wymiaru określającego daną rzecz).
#PLATOŃSKI IDEALIZM
Piękno samo w samo w sobie jest określane mianem IDEI PIĘKNA.
Idea jest zawsze jedna, a uczestniczą w niej rzeczy.
I. Idea jest pewnym bytem realnym istniejącym poza nasza świadomością.
II. Idea jest poza rzeczami jednostkowymi.
III. Idea jest niezależna od naszych myśli, nie są naszym tworem, są niezależne od naszej świadomości.
Przykładem są figury geometryczne, matematyczne idealnie (idee), jednak nieistniejące w rzeczywistości, można jedynie zauważyć ich symbole, cienie (zbliżone do idei).
Świat idei jest niezależny od świata zmysłowego, ale świat zmysłowy jest zależny od świata idei.
Byty matematyczne istnieją niezależnie od rzeczy zmysłowych.
Platon był zwolennikiem metempsychozy(?). Epistemologia zajmuje się problemem poznania.
Anamneza (gr. anamnesis - przypominanie sobie) - rozwiniecie koncepcji metody majeutycznej. Za pomocą pytań nasza dusza może przypomnieć sobie świat idei.
Każdy sam do prawdy dojdzie - od tego, co zmysłowe do świata idei. Idei się też nie można nauczyć, można na nią jedynie naprowadzić. Świat idei to struktura uporządkowana. W micie jaskini tą ideą jest idea Słońca.
ETYKA I POLITYKA PLATOŃSKA
Etyka = Polityka = Realizowanie idei dobra
Dobro - uporządkowanie sfery popędliwej i porządkowej w sferze racjonalnej i to samo powinno się realizować w polityce.
Platon nie wierzy w demokracje: "Polis jest jak statek - pracownicy, strażnicy i rządzący - kapitan statku. Jednak nie każdy może być tym kapitanem i musi istnieć pewien próg kompetencji do sprawowania określonych funkcji. Kapitan musi wiedzieć gdzie opłynąć i jak tam dopłynąć. Trzeba znać cel - polis to nie statek, który gdzieś ma płynąć.
Platon chciał pokazać metaforę dialektyczną w swojej idei państwa, np. w kwestii nepotyzmu i korupcji chciał odebrać rodzicom dzieci i wychowywać je razem - aby nikt swojego nie faworyzował; żerowanie tylko na emocjach nie polepszy życia człowieka.
______________
'Sofisci chcą za wszelka cenę wygrać , przekonać do swoich poglądów. Matematyczny sposób postrzegania świata.
"Outsourcing myślenia - prowadzenie myśli przez kogoś innego, choć to zadanie należało do nas.
FILOZOFIA - wykłady II semestr
Wykład 1.
Temat: ARYSTOTELES.
Pochodził ze Stagiry. Przez około 20 lat należał do Akademii Platońskiej, po czym odszedł. Był nauczycielem Aleksandra Macedońskiego, założył szkole Likeon (obecnie liceum, lecz nie była to szkoła średnia). Po odejściu z Akademii uderza w Platońską teorię idei.
Stwierdza, że idea, jako istota rzeczy, nie może być poza rzeczami. Relacja pomiędzy formą i materią (to, co ujednostkawia daną rzecz) jest dla Arystotelesa adekwatne.
forma - element wspólny, materia - jednostkuje daną rzecz
Forma jest zawsze w połączeniu z materią. Platon mówił, ze idea jest formą bez materii.
Synolon - substancja (kolejna kategoria).
Ousia - podstawowy element rzeczywistości dla Arystotelesa; może być podmiotem w sądzie, nie zaś tym, co się orzeka o podmiocie w sądzie; co jest istota danej rzeczy, np. czemu pies jest psem. Proteousia.
Substancja druga - tego, co ogólne, nie ma bez jednostkowego, np. człowiek jest zwierzęciem, gdzie człowiek jest ogólnym, natomiast zwierzęcie jednostkowym. Odwrotnie uważał Platon.
Mówiąc o podmiocie trzeba zwróć uwagę na:
#Formę,
#Przyczyny:
- sprawcza,
- celowa.
Koncepcja nieruchomego poruszyciela (arystotelesowski bóg):
I.
RESZTA TO CIĄG NATURALNYCH PRZYCZYN
II.
III.
ETYKA ARYSTOTELESA
EUDAIMONICH (eudaimonia) - szczęście, najwyższy cel ludzkiego życia, nie jest obiektywny - dobro jest dla każdego z nas czymś innym.
Wykład 2.
Temat: MYŚL HELLENISTYCZNA.
HELLEŃSKA nie jest równa HELLENISTYCZNA.
CZASY HELLENISTYCZNE:
• upadek polis,
• czasy po podboju świata przez Alexandra Macedońskiego - odkrycie nowych kultur.
SZKOŁY HELLENISTYCZNE:
- działy:
• epikureizm,
• stoicyzm (Zenon z Kition)
• sceptycyzm;
- nazwy szkół:
• Szkoła Epikura (Ogród Epikura) - czym jest szczęście i jak je sobie zapewnić?
HELLENISTYCZNE DZIAŁY FILOZOFICZNE:
• fizyka - budowa struktury swiata,
• logika - metodologia badań i epistemologia,
• etyka;
SZCZĘŚCIE: zdobywanie szczęścia wg Epikura:
- zdobywanie refleksji nad tym, czym jest szczęście,
- nikt nas nie zwolni z obowiązki odpowiadania za nasze czyny,
- pobożność nie polega na rozmowie z bogami w cel uzyskania szczęścia,
- śmierć sprawia, że lepiej postrzegamy nasze życie - pogodzenie z nieuchronnym („całe życie trzeba dbać o życie”),
- szczęście = przyjemność („każda przyjemność jest szczęściem, ale nie każdą przyjemność należy wybierać”, „każda nieprzyjemność jest złem, ale nie każde zło, należy omijać”),
- przyjemności fizyczne - krótkotrwałe i powierzchowne,
- przyjemności duchowe - trwalsze, głębsze;
CIERPIENIE: źrodła cierpienia wg Epikura:
- niewiedza —> eliminuje wiedza,
- niezaspokojone potrzeby —> człowiek musi nauczyć sie racjonalnie eliminować własne potrzeby.k
HEDONIZM - przyjemność najwyższe dobro.
Wykład 3.
Temat: STOICYZM.
Brak zajęć: 15.04, 29.04(?),
Widzimy sie:8.04, 6.05 (od tego czasu zajęcia co dwa tygodnie)
STOICYZM:
Relacja człowieka wobec rzeczywistości podlega dwóm prawom:
- zmiana standardów pod nasze wymagania (niemożliwe weglug stolików, prawa natury sa niezmienne),
- pogodzenie z prawami rzeczywistości i sie do niej przystosować.
Mamy tylko wpływ na siebie i szczęście człowieka polega na ingerencji w swoje zycie. Do tego należy poznać prawa, którym człowiek podlega.
ROZUM = prawa rządzące rzeczywistością.
Pneuma - siła, która przenika cała rzeczywistość i człowieka; od siły aktywności tej pneumy w rzeczach zależy od jej aktywności.
Pneuma - Virtu (Hobs)
Ideałem osobowym stolików jest MĘDRZEC. Nie ma stanów pośrednich - albo głupota (idiotyzm), albo mądrość.
Idiota - osoba żyjąca zgodnie ze swoim światem i swoimi przekonaniami.
Mędrzec - osoba rozumna żyjąca zgodnie z natura i prowadząca zycie, które bazuje na właściwym panowaniu nad emocjami (apatia - stary termin).
"Źli ludzie są niewolnikami, bo wolność wymaga kontroli nad swoimi czynami."
Cel życia:
• zmień siebie, nie życie (Epiktet).
ATARAXIA - wewnętrzny spokój; stoickim szczęście.
Stoicki spokój:
• wynika z tego, ze od wszystkiego sie dystansuje i uniezalezniam od tego swiata;
• widzenie tego co konieczne, jak konieczne, to co niekonieczne, jako niekonieczne, co pomaga zachować spokój wewnętrzny.
Rzeczy konieczne - musimy sie pogodzić.
Rzeczy niekonieczne - nie mylić z koniecznymi; sztucznie ustalone przez człowieka.
Paradox - czas naszym przeciwnikiem, rozumnosc naszym sprzymierzeńcem.
Temat: Szkoła hellenistyczna - SCEPTYCYZM.
SCEPTYCYZM (gr. sceptomai) - szukać, badać; twórcą był Pyrron, którego uczniem był Tymon z Fiuntu, ktory spisywał niepismienne mądrości swego nauczyciela.
DOGMATYZM - (hasło źródłowe) stanowisko głoszące coś w sposób ostateczny, rozstrzygający:
• pozytywny - wie, że wie,
• negatywny - wie, że wiedza jest niemożliwa.
*sceptycy (i sofiści swego czasu) uważali dogmatyzm za rodzaj choroby, co wynika z wstrzemięźliwości w osądach ostatecznych - człowiek przeladowany poglądami
Epoche - zawieszenie sądu/odpowiedzi, ponieważ isteja argumenty za i przeciw każdemu twierdzeniu.
(Dokończyć)!
10 tropów (argumenty wskazujące na względność naszego poznania lub sprzeciwiać sie dogmatyzmowi pojawiających sie w poglądach innych filozofów) sceptycznych - miały na celu "przeczyszczenie" organizmu od poglądów:
· Argumenty przeciwko poznaniu zmysłowemu (tropy Ainezydema):
1. Rzeczy są różnie postrzegane przez człowieka i przez inne istoty (zwierzęta).
2. Rzeczy są różnie postrzegane przez różnych ludzi.
3. Rzeczy są różnie postrzegane za pośrednictwem różnych narządów zmysłów.
4. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od warunków postrzegającego (np. w chorobie).
5. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od położenia i odległości od postrzegającego.
6. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od środowiska, które je otacza.
7. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od ich ilości i relacji do innych rzeczy.
8. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od stanu, w jakich się znajdują.
9. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od tego, czy i jak często były dotąd postrzegane.
10. Rzeczy są różnie postrzegane w zależności od tego, jakie było wychowanie, obyczaje, wiara i przekonania osoby je postrzegającej.
Propabolizm - teoria prawdopodobieństwa, która sceptycy rozwiązali, mowa o formie wiedzy prawdopodobnej (coś jest względnie prawdziwe).
KONIEC MYŚLI GRECKIEJ
Filozofia II, wykład 4.
Temat: CHRZEŚCIJAŃSKA MYŚL ŚREDNIOWIECZNA - nowa epoka.
WSTĘP
Święty Augustyn jako pierwszy rozwinął filozofię chrześcijańską. W I-II wieku pojawiają sie teksty założeniowe dotyczące chrześcijaństwa. Musiały one zostać poddane selekcji, gdyż wiele z nich było wewnętrznie sprzecznych oraz było ich mnóstwo.
„Po co nam filozofia, skoro mamy objawienie?”
WARTOŚCI GRECKIE:
• dobro - zasada idei,
• rozum - związany z dobrem,
• świat stworzony z całości,
• metempsychoza - akt ciągły.
WARTOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIE:
• miłość,
• bóg stwarza świat z niczego i w tym istnieniu podtrzymuje, jest siła sprawczą i bytem o charakterze osobowym,
• zmartwychwstanie - akt jednorazowy,
• chcecie, a nie rozumienie.
Filozofia II, wykład 5.
Temat: ŚW. AUGUSTYN I MANICHEJCZYCY.
MANICHEIZM:
Religia Wschodnia zakładająca istnienie dwóch równorzędnych sił światła i ciemności. Linia frontu pomiędzy dwoma potęgami jest człowiek. Dusza ma byc przejawem światła, popędy - cienia.
ŚWIĘTY AUGUSTYN:
Święty Augystyn z początku był manichejczykiem, później ich zwalczał. Ochrzcił i się i stał sie apologetą wiary chrześcijańskiej i zaczął zwalczać wszelkie sekty.
Augustyn był wychowany na filozofii neoplatońskiej. Próbował wyrazić nowa koncepcję Boga za pomocą terminów platońskich:
• przewaga duszy nad ciałem,
• Bóg jest Absolutem.
Daje preferencje woli przed rozumem.
Iluminacja - oświecenie; napelnimy sie miłością bożą, wtedy zostaniemy oświeceni.
PRYWACYJNA KONCEPCJA ZŁA:
• Bóg jest samym dobrem,
• Bóg tworzył wszystko na wzór i podobieństwo swoje,
• wszystko co przez Boga stworzone jest dobre,
• człowiek posiada wolną wolę i może się dzięki niej od Boga odwracać,
• jeśli człowiek się od Boga odwraca, jest czynione zło,
• człowiek otrzymał wolną wolę z miłości Bożej.
Nie ma wolności bez odpowiedzialności i nie ma odpowiedzialności bez wolności.
Wykład 6.
Nawiązywał do Plotyna. Radykalne oddzielenie duszy i ciała- to co cielesne jest mniej istotne niż czynnik duchowy. Platońskie idee stają się dla Augustyna myślami boga. W człowieku ważniejszy jest element woli niż rozumu.
Iluminizm - koncepcja oświecenia człowieka przez boga ale człowiek musi spełnić warunki za pomocą których bóg może oświecić.
Próba pogodzenia kategorii filozoficznych z kategoriami religijnymi. Bóg wyposażył człowieka w wolną wolę i skoro jest ona dziełem boga jest dobra. Kiedy człowiek zaczyna ja wykorzystywać może zacząć działać przeciwko swojej naturze i człowieka popełnia zło. Prywacyjna koncepcja zła- zło jest brakiem dobra czyli brakiem realizowania tego co zostało człowiekowi przypisane. Po co wolna wola? Bo człowiek jest stworzony z miłości i bóg nie chciał ograniczać człowieka „na starcie”.
Anzelm z Canterburg (Aosty)
2 dzieła monologion i prosylogion- podręczniki filozofii dla opornych na zamówienia mnichów. Pierwotnie tytuł monologionu „samotna rozmowa o racjonalności wiary”. Wiara jest pierwotna. Formułuje dowody na istnienie boga-np wszystkie rzeczy są nieskończone to musi istnieć coś nieskończonego czyli bóg. Ontologiczne dowody na istnienie boga (w drugim dziele) rozmowa wierzącego z niewierzącym. Bóg jest czymś ponad co nic większego nie mogę pomyśleć i być w rzeczywistości oznacza być czymś większym niż być tylko w intelekcie.- dowód na to że bóg musi istnieć w rzeczywistości bo gdyby istniał tylko w intelekcie to mógłbym pomyslec ze istnieje w rzeczywistości czyli ze jest cos większego niż mogę sobie pomyslec (?). teoria deistyczna.
Święty Tomasz z Akwinu
Arystotelik
Arystoteles forma------akt
Materia---------możność
Święty Tomasz istota--------------- istnienie
Istotą boga jest istnienie. Istota mówi o treści, istnienie o fakcie obecności czegoś.
Na możność składa się forma i materia. Bóg jest czystym istnieniem, bytem koniecznym. Jest bytem niepodzielnym. Pojawia się u niego zmartwychwastanie- szokująca koncepcja.
Wykład 7.
Egzamin 24.06, godz. 10:00 lub 9.09 godz. 10:00
Temat: FILOZOFIA NOWOŻYTNA.
NOWOŻYTNOŚĆ:
Powrót do klasycznych zagadnien mysli Starozytnej.
Cały blok zagadnień związanych z myślą epistemologiczną - podstawowym pytaniem jest pytanie o prawdę.
Zwrot w stronę refleksji antropologicznej.
Pogłębioną refleksja o charakterze społeczno-polityczni-etycznym.
Pico della Mirandola - przedstawiciel włoskiego Odrodzenia i autor projektu, który miał zebrać całą atualną wiedzę z różnych zagadnień „Ogodności człowieka.”. Dzieło w ostateczności nie powstało, lecz wstęp działa jako osobne dzieło i uchodzi za manifest oświeceniowego humanizmu, czyli bedzie przykładem idei humanizmu renesansu.
Człowiek nie ma swojej natury - jest nieokreślony. Nie ma celu i funkcji w swoim życiu, ale jest stworzony po to, by świat poznawać. Zerwanie z wizja, że człowiek jestgotowym produktem, a celem jego bytności na świecie jest kontemplacja (poznawanie) świata. Pico pokazuje ten świat zschierarchizowany - chociaż jest struktura boska, człowiek nie ma w niej miejsca. Skutkiem poznawania jest działanie.
Pojawia się pojęcie wolności jako podstawowe określenie ludzkiej natury. Sami siebie tworzymy, a możemy to robić dzięki wolności będącej nagłębszą ludzką cechą.
Pico dziękuje Bogu za to, ze jest nieokrekreslony, ale wolny - może być jak zwierzę lub istoty niebiańskie. Ta wolność jest także znamieniem godności. Dla Sartra wolność jest obciążaniem, gdyż musząc non stop wybierać niema żadnych wskazówek.
Humanizm - humanisci zajmują się językami i literaturą antyczną i w trakcie rozwoju zaczęto ich kojarzyć jako osoby zainteresowane człowiekiem; jest to stanowisko analizujace sprawy związane z człowiekiem w bardzo szerokim zakresie.
W wąskim znaczeniu tego słowa człowiek jest wartością sama w sobie i niemoże być redukowana do niczegoś innego.
Nicolo Machiavelli - czynny polityk, mąż stanu, myśliciel, dyplomata. Główne tezy z Księcia:
On nie głosi tego, jak powinno być, jaki człowiek powinien się stać, lecz jak jest i jak człowiek działa.
Ludzie z natury są źli, a nie stają się źli; co najwyżej mogą się stwać gorsi.
Radykalne odcięcie etyki i polityki, co spowodowało inne cele władzy, a inne jednostki.
Człowiek jest naturalnym egoistą kosztem innych.
Walka prawem (ludzki), walka siłą (zwierzęca), oba są czasem koniecznościami, a Książę wienien być zarówno lwem (siła i strach), jak i lis (podstępność).
Człowiek w złym świecie powinien wydawać się dobry.
Polityk ma być skuteczny, a cel uświęca środki.
Całe dzieło jest próbą ukazania jak Książę powinien postępować wśród zła.
Tomasz Hobbes - autor Lewiatana, interesuje go również geneza państwa i wspólnoty. Pyta, dlaczeo powstało państwo, skoro człowiek z natury jest zły, egoistyczny, czyli potencjalnie jest w stanie wojny ze wszystkimi. Chcąc mieć więcej musimy komuś zabrać. Mówi o problemach indywidualnych.
Homo homini lupust est. - Człowiek człowiekowi wilkiem.
Człowiek odczuwa brak bezpieczeństwa i chciałby je „kupić”, jednak za co, skoro niczego nie ma poza wolnością? Właśnie za tą wolność na rzecz suwenera, aby ten stworzył państwo go broniące, lecz zabierająca wolność.
Umowa społeczna - ceduję wolność na suwenera, ten natomiast daje mi bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne i zdaniem Hobbsa jest to jedyna naturalna droga generowania społeczności.
Państwo = Lewiatan = zlepki różnych części tworzące całość
Wykład 8.
Dział: OKRES POCHRZEŚCIJAŃSKI.
Temat: KARTEZJUSZ I BACON.
ZMIANA PARADYGMATU MYŚLENIA:
Struktura świata wzbogacona o refleksję filozoficzną w średniowieczu.
Pytanie o to, co jest pierwsze w Starożytności i średniowieczu.
ZMIANA: Kluczowe pytanie o charakterze epistemologiczny, przesunięcie od refleksji o bycie do refleksji o poznaniu: Jak możemy poznać swiat, co mogę wiedzieć.
ZMIANA: Co stanowi punkt wyjścia.
Nie ma filozofii bezzałożeniowej. Wychodząc od treści świadomości pytamy o to, co jest w naszej świadomości i poza nią. Przyjmujemy wyjściowe tezy i pytanie kluczowe brzmi: co jest tym punktem wyjścia? Kwestią kluczową jest dojście właśnie do tych kluczowych cech.
FRANCIS BACON - „Organon”; kluczowy problem nauki, refleksji nad rzeczywistością. Wskazuje na charakter nauki. Człowiek jest tłumaczem i sługą istoty natury, przyrody. Odcina się od wiedzy Objawionej, iluminacji - tyle wiemy ile poznajemy zmysłowo i drogą rozumową. Wiedza i potęga ludzka to jedno i to samo - POCZĄTEK REFLEKSJI NOWOŻYTNEJ. Wiedza jest władzą, zwłaszcza w myśli Zachodniej. Warunkiem posiadania wiedzy jest rodzaj pokory, gdyż natury trzeba słuchać, ponieważ wtedy będzie można ją ujażmić, pokonać. Nowożytnej przekonanie, że człowiek walczy z naturą. Drogi poznawania prawdy:
zmysły, droga dedykacji,
wyprowadza twierdzenia ogólne od zmysłów, droga indukcji i badań eksperymwntalnych(bardziej sensowna zdanie Bacona).
Eksperyment jako wiarygodna metoda poznawania świata dla Bacona - wszystko, czego nie można sprawdzić eksperymentem jest nienaukowe.
Koncepcja zdobywania wiedzy:
Nasze poznanie, eksperymenty zmysłowe nie są czyste, jest to zaburzonie, mącone, uwikłane w różne naleciałości - PATRZYMY NA ŚWIAT ZA POŚREDNICTWEM CZEGOŚ. Czy możemy wskazać na te warunki, które profilują postrzeganie swiata człowieka i jest wspólne dla wszystkich? - BACONOWSKA TEORIA IDOLI (idol jest wizerunkiem w nas).
Idole - nie dopuszczają do nas prawdy i trudno kogoś, kto te idole posiada przekonać, jaki ten świat w rzeczywistości jest; powinniśmy nieuznawać swój punkt widzenia za absolutny punkt widzenia.
Kategorie idoli (nie da się ich wyzbyć, należy jednak mieć ich świadomość):
Plemienia - maja źródło w samym plemieniu, naturze ludzkiej, dotyczą człowieka jako takiego, a świat postrzegamy jako nasz świat, świat człowieka; przerzucamy poglądy siebie samych na postrzeganie rzeczywistości; sugeruje, aby byc wstrzemiezliwym co do opisów rzeczywistości;
Jaskini - idole jednostki ludzkiej, każdy ma swoją jaskinię, w której siedzi i ze względu na nią postrzega rzeczywistość. Aby z niej wyjść nie muszę niczego odrzucać, a jedynie być wstrzemięźliwym; mają zmuszać do krytycznego namysłu;
Rynku - wzajemnej bliskości i obcowania społecznego; wynikają z komunikacji międzyludzkiej, miejsce spotkań ludzi; cześć najszczęśliwsi postrzegania swiata wynika z SEMANTYKI - rozumienia pojęć;
Teatru - systemy filozoficzne i ideologiczne, światopoglądowe, polityczne, religijne itd. Są to sztuki, które się wystawia i każdy gra w świecie jakąć rolę. Mity, które są żywe i którym człowiek ulega - nie wyeliminujemy tego, ale bądźmy podejrzliwi, mówi Bacon, w stosunku do innych i siebie