POTRZEBY LUDZKIE

Do rozmyślań nad tym problemem można wykorzystać piramidę potrzeb Abrahama Maslowa. Jego zdaniem wszystkie potrzeby ludzkie można podzielić na kilka kategorii, które układają się w kształt piramidy. Zasada ich realizacji polega na tym, że potrzeba kolejno umieszczona w piramidzie może być realizowana dopiero wtedy, jeżeli ta położona niżej została zaspokojona. Analizę potrzeb Maslowa można całkowicie zaadoptować do potrzeb związanych z podjęciem pracy, jej rodzajem oraz związanymi z nią oczekiwaniami.

Potrzeby fizjologiczne

Przystępując do analizy pierwszego poziomu można stwierdzić, że praca powinna spełniać podstawowe normy fizjologiczne, tzn. zapewniać zatrudnionym obok pracy również czas na odpoczynek. Z tego też powodu wprowadzane są ustawy gwarantujące pracownikom 8-godzinny czas pracy, tak by zapewnić im warunki zgodnie z wymaganiami fizjologicznymi. Czas pracy powinien być zgodny z rytmem życia i zapewniać odpowiednią ilość czasu na sen i odpoczynek. W wielu firmach jest on nienormowany i dłuższy niż ustawowe osiem godzin. Nienormowany czas pracy może być korzystny dla pracownika ponieważ z jednej strony stwarza możliwości własnej organizacji pracy, z drugiej jednak - wymaga zaangażowania, samodyscypliny oraz umiejętności organizacyjnych. Oprócz czasu pracy, kolejnym ważnym elementem na najniższym poziomie w piramidzie potrzeb Maslowa jest wynagrodzenie, którego zadaniem jest zaspokojenie elementarnych potrzeb człowieka, jakimi są potrzeba jedzenia oraz mieszkania. Osoby, realizujące ambicje zawodowe na tym poziomie interesują w przeważającej większości przyjemne warunki pracy, większa ilość wolnego czasu i pieniędzy, natomiast zainteresowanie samą pracą jest minimalne.

Potrzeby bezpieczeństwa

Ważnym czynnikiem w pracy każdego człowieka jest poczucie bezpieczeństwa, które w tym aspekcie może być rozpatrywane bardzo szeroko w różnorodnych kategoriach. W ocenie tego czynnika mogą mieć znaczenie następujące kryteria:

– bezpieczeństwo związane z utrzymaniem pracy w firmie, gdzie kryterium jest kondycja finansowa firmy, dotyczy to np. grupowych zwolnień, redukcji etatów lub likwidacji firmy;

– bezpieczeństwo związane z utrzymaniem pracy, gdzie kryterium są własne kwalifikacje, które pozwalają na osiąganie wyników zgodnych z oczekiwaniami pracodawców. Zwiększające się wymagania powodują presję ciągłego podnoszenia kwalifikacji, co rodzi dodatkowe stresy i nie sprzyja poczuciu stabilizacji;

– bezpieczeństwo w pracy związane z przestrzeganiem norm BHP;

– bezpieczeństwo związane z charakterem pracy, np. praca wymagająca częstych wyjazdów łącząca się z licznymi nieobecnościami w domu nawet w niedziele i święta, co jest to szczególnie ważne w przypadku osób posiadających rodzinę.

Każdy człowiek dla normalnego funkcjonowania potrzebuje oparcia i poczucia bezpieczeństwa, ale rozumienie tych potrzeb i sposób ich realizacji zmienia się wraz z wiekiem, wykształceniem i zasobnością portfela. Czym innym jest potrzeba bezpieczeństwa dla małego dziecka, a czym innym dla człowieka zbliżającego się do emerytury, podobnie człowieka posiadającego niskie wykształcenie i kwalifikacje, od człowieka posiadającego bardzo wysokie kompetencje, człowieka biednego czy bogatego.

Osobę realizującą ambicje zawodowe na tym etapie interesują przede wszystkim dodatki do poborów, standardowe wykonywanie obowiązków, gdyż osobom tym brak pomysłowości, elastyczności i kreatywności.

Potrzeby przynależności

Człowiek posiadający wysoką potrzebę przynależności szuka pracy zespołowej, pielęgnuje utrzymywanie dobrych stosunków z otoczeniem oraz zabiega o bliskość koleżeńskich kontaktów. Osoba ta, będzie więc szukać pracy, spełniającej powyższe kryteria. Również pracodawcy podejmują różnorodne działania aby skonsolidować swoich pracowników oraz wyrobić poczucie więzi z firmą. W tym celu wykorzystywane są różnego rodzaju formy sprzyjające integracji np. własne branżowe spotkania albo comiesięczne kolacje w restauracji.

W niektórych zawodach wymagających pracy na terenie całego kraju lub częstych wyjazdów za granicę, może wystąpić wyizolowanie i brak poczucia więzi z firmą. Dodatkowo stan ten może pogłębiać brak dostępu do informacji, spowodowany złym jej przepływem. Jest to poważny błąd w zarządzaniu firmą i jej organizacją. Aby zmniejszyć ryzyko wejścia w źle funkcjonującą firmę warto w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej zapytać: „Co firma robi dla skonsolidowania swoich pracowników i wyrobienia w nich poczucia więzi”, „Czy istnieją w firmie formalne kanały obiegu informacji” - jeżeli tak to jak one funkcjonują. Jak wynika z doświadczeń, brak dostępu do informacji lub zły jej przepływ jest częstym, bardzo silnie działającym czynnikiem wywołującym niezadowolenie,

poczucie wyizolowania oraz brak bezpieczeństwa.

Potrzeba uznania

Każdy człowiek potrzebuje pochwał i uznania, ale sposób ich zaspokojenia zależy w dużej mierze od kultury społeczeństwa i uznawanych w nim wartości. Coraz częściej daje się zauważyć, że lansowany jest wzór człowieka sukcesu, którego miarą wartości stają się pieniądze, prestiż i władza. Podobnej skali ocen podlega wykonywana praca, a szczególnie pewne zawody, które cieszą się większym uznaniem od pozostałych. Od ludzi pracujących w prestiżowych zawodach wymaga się posiadania wiedzy, doświadczenia, dobrej prezencji, wysokiej kultury osobistej oraz dużej pewności siebie w sprawach zawodowych. Ludzie ci są bardzo dobrze opłacani, dostają od firmy dodatkowe bonusy w postaci samochodu, telefonu komórkowego, wczasów motywacyjnych, premii itp. Z pewnością można stwierdzić, że mimo bardzo wysokiej ceny za taki społeczny odbiór, jest to niewątpliwie silny czynnik motywacyjny. Osoba funkcjonująca na tym poziomie poszukuje zadań, w których mogłaby wykazać się kompetencją i umiejętnościami. Cechuje ją konstruktywność, pomysłowość, kreatywność. Potrafi dokonać

poważny błąd w zarządzaniu firmą i jej organizacją. Aby zmniejszyć ryzyko wejścia w źle funkcjonującą firmę warto w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej zapytać: „Co firma robi dla skonsolidowania swoich pracowników i wyrobienia w nich poczucia więzi”, „Czy istnieją w firmie formalne kanały obiegu informacji” - jeżeli tak to jak one funkcjonują. Jak wynika z doświadczeń, brak dostępu do informacji lub zły jej przepływ jest częstym, bardzo silnie działającym czynnikiem wywołującym niezadowolenie, poczucie wyizolowania oraz brak bezpieczeństwa.

Potrzeba samorealizacji

Jest ona właściwa tylko niewielkiej części ludzi. Nie każdy ma potrzebę ciągłego sprawdzania siebie, pokonywania przeszkód i stawiania czoła coraz to nowym wyzwaniom. Silna motywacja połączona z wysokimi ambicjami zawodowymi, chęć uczenia się i poznawania nowych rzeczy, wreszcie silna potrzeba coraz to nowych wyzwań oraz możliwość sprawdzania się, stanowi warunek skutecznego wykonywania zawodu o wysokim prestiżu społecznym. Są to osoby zatrudnione na wysokich stanowiskach menedżerskich, które nie boją się podejmować ryzyka, eksperymentują oraz są inicjatorem wprowadzania innowacyjnych metod pracy .

To właśnie potrzeby wyższego rzędu, czyli uznania i samorealizacji - są głównym czynnikiem motywującym i siłą napędową przy wykonywaniu stresogennych zawodów.

Dlaczego ludzie podejmują pracę?

Ludzie podejmują pracę z różnych powodów i nie jest prawdą, że pracują jedynie, aby uzyskać środki materialne, czyli otrzymywać pensję.

• Oczywiście dla części ludzi praca kojarzy się głównie z pieniędzmi, gdyż są one niezbędne, do zaspokojenia podstawowych potrzeb pracownika i jego rodziny (wydawane są na mieszkanie, ubranie, jedzenie). Jeżeli jest taka możliwość przeznaczane są również na podnoszenie własnych kwalifikacji, zwiedzanie, podróżowanie, zakup samochodu, domu itp.

• Duża część ludzi pracuje po to, aby czuć się potrzebnymi. Lubią coś tworzyć, być odpowiedzialnym, coś robić, odnosić sukcesy zawodowe.

• Niektórzy pracują ponieważ chcą mieć poczucie zadowolenia, dumy, poprzez pracę chcą się ciągle rozwijać, dokształcać.

• Są również takie osoby, które pracują po to, aby przebywać z innymi ludźmi. Pragną nawiązywać nowe kontakty, przyjaźnie.