Fizjoterapia w chorobach układu oddechowego
Rehabilitacja oddechowa- to wielokierunkowe odziałanie skierowane do osób z chorobami płuc i ich rodzin, dokonywane przez wielospecjalistyczny zespół którego celem jest uzyskanie przez chorego maksymalnego stopania niezależności i funkcjonowania w społeczeństwie.
Rehabilitacja układu oddechowego:
- pneumonologia
- torakochirurgia
Pneumonologia:
* choroby obturacyjne:
- astma
- POcHP
- rozstrzenie oskrzeli
- mukowiscydoza
-inne
* choroby restrykcyjne:
- włóknienie płuc
- BBS
- choroby zawodowe
- inne
Pęcherzyki płune:
- mają średnice od 0,2 do 0,5 mm i bardzo cienkie ściany zbudowane z :
1. Jednej warstwy komórek nabłonkowych
2. Blaszka podstawna
3. Śladowa ilość tkanki łącznej ( gł. włókna sprężyste)
Każdy pęcherzyk płucny opleciony jest naczyniami włosowatymi o ścianie ciągłej
Pneumocyty- to komórki nabłonkowe wyściełajace pęcherzyki płucne
* pneumocyty I typu- wyściełają 90% powierzchni pęcherzyków płucnych, są bardzo spłaszczone i uczestnicza w wymianie gazowej
* pneumocycty II typu- są owlane bogate w organelle produkują i wydzielają substancję lipidowo-białkową tzw. Surfaktant który cienka warstewką wyscieła powierzchnię pęcherzyków płucnych
Surfaktant
Zmniejsz napięcie powierzchniowe a dzieki temu zmniejsza opory sprężyste występujące w pracy oddechowej płuc.
Zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych
Utrzymuje drożność pęcherzyków płucnych
Bariera powietrze-krew
To miejsce gdzie sciana naczynia włosowatego ściśle przylega do ściany pęcherzyka płucnego- tu odbywa się wymiana gazowa między powietrzem zawartym w pęcherzykach a krwią
Składa się ona z 3 warstw:
1. Cytoplazma pneumocytu I
2. Zespolone blaszki podstawowe pęcherzyka płucnego i naczynia włosowatego
3. Cytoplazma komórki śródbłonka naczynia włosowatego
Cele rehabilitacji:
- korygowanie wzoru oddechowego
- większa aktywnośc
- zwiększenie tolerancji wysilku i wydolności fizycznej
- poprawa jakości życia
- niezależność
- zmniejszenie niepokoju i depresji
- powrót do pracy
Wskazania do fizjoterapii układu oddechowego
- POChP
- dychawica oskrzelowa
- rozstrzenie oskrzeli
- mukowiscydoza
- choroby śródmiąższowe / włóknienie, BBS/
- choroby ściany klatki piersiowej
- resekcje tkanki płucnej ( przed i po zabiegu)
- przed i po przeszczepie płuc
- OZOP
Przeciwwskazania :
- choroby niedokrwienne serca
- zastoinowa niewydolnośc krążenia
- ostre serce płucnej
- cieżkie pH
- ostra niewydolność wątroby
- choroba nowotworowa z przerzutami
- ciężki udar mózgu
- uzależnienie od narkotyków/ leków
- nasilone zaburzenia poznawcze
- zaawansowana choroba psychiczna
Kryteria kwalifikacji chorych do fizjoterapii:
- pogorszenie jakości życia (np. duszność)
- ograniczenie aktywności fizycznej
- zmniejszenie zdolności do pracy
- zależność od innych osób w codziennych czynościach życiowych
- niestosowanie się do wymogów leczenia (lieki, tlenoterapia)
- choroby współistniejące
Kryteria kwalifikacji do rehabilitacji pneumonologicznej niektórych ośrodkach europejskich:
- okres stabilny choroby
- MIP i/ lub MEP <70%
- FEV1<60%
- test wysiłkowy <90W
- 6MWD <70% wartości należnej dla wieku, masy ciała, wzrostu i płci
Wstępna ocena chorego:
- wywiad chorobowy
- badania diagnostyczne
- ocena objawów
- ocena codziennych czynności życiowych
- ocena zdolności wykonywania ćwiczeń
- ocena stanu psychospołecznego
- ustalenie celów rehabilitacji
Badania przed przystąpienie do terapii:
- badania czynnościowe (np. spirometria, gazometria)
- Rtg klatki piersiowej
- EKG i próba wysiłkowa
- 6 MWT (korytarz lub bieżnia z oceną stopnia duszności w skali Borga)
- morfologia krwi i badania biochemiczne
Spirometria
Podczas tego badania mierzy się:
- składowe objętości powietrza w płucach podczas oddychania
- szybkość przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas nasilonego wdechu i wydechu
Składowe objętości powietrza w płucach
TLC- całkowita pojemność płuc: objętość powietrza w płucach po zakończeniu maksymalnego wdechu
Na TLC składa się:
-pojemność życiowa (VC)
- objętość zalegająca (RV)
VC- objętość powietrza wydychana podczas maksymalnego wolnego wydechu następującego po maksym. wdechu
RV- objętośc powietrza pozostającego w płucach po zakończeniu maksymalnego wydechu
IC- pojemnośc wdechowa: objętość powietrza którą wdycha się podczas maksymalnego wdechu rozpoczynanego po zakończeniu spokojnego wdechu
IRV- wdechowa objętość zapasowa: objętośc powietrza wprowadzona do pluc podczas maksymalnego wdechu rozpoczynanego po zakończeniu spokojnego wdechu
Vt- objętość oddechowa: objętość powietrza wdychana lub wydychana podczas spokojnego oddychania
ERV- wydechowa objętośc zapasowa: objętośc powietrza którą mozną jeszcze usunąć z płuc po zakończeniu spokojnego wydechu
FRC- czynnościowa objętość zalegająca: objętość ERV i RV
Składowe całkowitej pojemności płuc:
TLC= IRV+ Vt+ ERV+ RV
Szybkość przepływu powietrza przez drogi oddechowe:
PEV- szczytowy przepływ wydechowy: liczba litrów powietrza które wydychałoby się w ciągu sekundy lub minuty gdyby taka szybkośc przepływu została utrzymana
FEVt- natężona objętość wydechowa pierwszo sekundowa: objętośc powietrza wydychana w pierwszej sekundzie natężonego wydechu
FVC- natężona pojemność życiowa: objętość powietrza wydychana podczas gwałtownego natężonego wydechu następującego po najgłębszym wdechu
Nadmierne wydzielanie śluzu obturacja infekcja nadmierne wydzielanie śluzu
Elementy fizjoterapii oddechowej:
- toaleta drzewa oskrzelowego
- techniki ewakuacji wydzieliny
- ćwiczenia oddechowe
- trening mięśni oddechowych
- trening fizyczny
Toaleta drzewa oskrzelowego:
- drenaż grawitacyjny
- oklepywanie
- masaż wibracyjny klatki piersiowej
- ćwiczenia wydłużonego wydechu
- ćwiczenia efektywnego kaszlu
- stabilizacja klatki piersiowej w trakcje kaszlu
- odsysanie za pomocą cewnika
Przeciwwskazania do pozycji Trendelenburga:
- neurochirurgia, okulistyka (wzrost ciśnienia śródczaszkowego)
- reflukc żołądkowo- przełykowy
- krwawienie z układu oddechowego i pokarmowego
- świeży zawał i ostre niedokrwienie serca
- padaczka
- NT, choroby psychiczne, podeszły wiek
Przeciwwskazania do oklepywania i wibracji:
- złamania żeber, kręgosłupa, osteoporoza
- ból w klatce piersiowej o nieznanej etiologii
- wysiękowe zapalenia oplucnej (okres ostry)
- niezdrenowana odma płucna
- zator tetnicy płucnej
- tętniaki w odrębie klatki piersiowej i pnia mózgu
- świeży zawał sreca
Krwioplucie- to objaw choroby polegający na wykrztuszaniu z dróg oddechowych krwi lub plwociny z zawartością krwi
Krwioplucie-kwalifikacja Taylor Collego 1997, Texas
Łagodne <150ml/ dzień
Umiarkowane 150-400ml/ dzień
Masywne >400ml/ dzień
Flutter- technika zmiennego ciśnienia wydechowego
Aparat do ćwiczeń oddechowych:
- aparat Tri- Gym
- aparata Trifflo II
Duszność (dyspnoe)
Subiektywne odczucie braku powietrza często połączone ze wzmożonym wysiłkiem mięsni oddechowych
Podział duszności:
- duszność ostra
- dusznośc przewlekła
Duszność ostra:
- obrzęk płuc
- astma oskrzelowa
- odma plucnowa
- zator tętnicy płucnej
Przyczyny duszności:
- schorzenia układu oddechowego
- schorzenia układu krążenia
- choroby klatki piersiowej i mieśni
- choroby CUN
- zwiększone zapotrzebowanie na tlen
- zmniejszony dowóz tlenu
- psychogenne
Inne przyczyny:
-wstrząs
- niedokrwistość
- lęki
- fobia
- zatrucie tlenkiem azotu lub tlenkiem węgla
Podział duszności ze względu na pochodzenie:
- duszność sercowa
- dusznośc płucna
- inne przyczyny
Duszność sercowa:
- obrzęk płuc
- astma sercowa
- niewydolnośc prawostronna serca
- zator płuc
Duszność plucna:
- odma opłucnowa
- płyn w jamie opłucnowej
- astma oskrzelowa
- rozedma płuc
- nacieki płucne
Skale duszności:
- Analogowo-wizualna (VAS)
- ATS
- MRC
- Borga
Niewydolność oddychania
- Częściowa PaO2< 60 mmHG
- Całkowita PaO2 < 60 mmHg, PaCO2 >45 mmHg
- SaO2 < 92%