Postępowanie w chorobach układu oddechowego.
W chorobach układu oddechowego, głównie przewlekłych, dochodzi do wzmożonego napięcia mięśni oddechowych. W celu zmniejszenia tego zjawiska należy zastosować właściwe ułożenie, sprzyjające ich rozluźnieniu. Pozycja taka polega na ułożeniu chorego na wznak, z głową nieco uniesioną na poduszce, z barkami poniżej linii głowy i ramionami ułożonymi wzdłuż ciała. W celu zmniejszenia napięcia mięśni brzucha, kolana powinny być ustawione w lekkim zgięciu, najlepiej przez podłożenie poduszki pod doły kolanowe. W tym ułożeniu należy przeprowadzać szereg ćwiczeń oddechowych samodzielnie lub z pomocą fizjoterapeuty.
Leczenie ułożeniowe ma istotne znaczenie w ułatwianiu odpływu wydzieliny z dróg oddechowych, głównie w rozstrzeniach oskrzeli, a także w ropniu płuc oraz w stanach pooperacyjnych, niezależnie od rodzaju zabiegu. Dla efektywnego przeprowadzenia tego typu postępowania nieodzowna jest uprzednia lokalizacja zmian przez wykonanie badań RTG klatki piersiowej, z których najistotniejsze jest badanie BRONCHOGRAFICZNE. W celu osiągnięcia właściwego drenażu określonego odcinka płuc leczenie ułożeniowe należy stosować wielokrotnie w ciągu doby przez okres 15-60min. Zasadą tego leczenia jest takie ułożenie, ażeby drenowany odcinek płuca znajdował się powyżej wnęki. Skuteczność tego zabiegu będzie tym większa, im wyżej wnęki znajdzie się zmieniony odcinek płuca.
Najlepiej jest stosować w tym celu specjalne łóżka pionizacyjne, umożliwiające uniesienie dolnej jego części pod zamierzonym kątem. Zwykle wystarczy 10-20% kąt uniesienia.
UŁOŻENIE NA PLECACH-ułożenie to sprzyja oddychaniu przeponowemu. W pozycji tej przepona jest ustawiona wyżej niż w pozycji stojącej, może więc bardziej obniżyć się podczas oddychania. Ugięcie kolan daje rozluźnienie mięśni brzucha, co umożliwia akt wdechu.
UŁOŻENIE NA BOKU-ułożenie to sprzyja lepszej wentylacji płuca „górnego” przez wzrost oddychania żebrowego. Jest to pozycja szczególnie przydatna w zapobieganiu wytwarzania się zrostów pozapalnych lub pourazowych.
POZYCJA PÓŁSIEDZĄCA-pozycja ta jest najbardziej korzystna w chorobach prowadzących do upośledzenia sprężystości tkanki płucnej i wzrostu oporu oskrzelowego.
W CZASIE DRENAŻU STOSUJE SIĘ CZĘSTO RÓWNOCZESNY MASAŻ WIBRACYJNY CZY OKLEPYWANIE ALBO SPRĘŻYNOWANIE KLATKI PIERSIOWEJ.
MASAŻ
Masaż mięsni oddechowych ma na celu ich rozluźnienie, ponieważ, jak wiadomo, za pomocą masażu nie można zwiększyć ich siły. W chorobach przewlekłych, wymagających zwiększonej pracy oddechowej, mięśnie w wyniku nasilonej ich pracy nie tylko ulegają przerostowi, ale również i zmęczeniu. Masaż ma za zadanie ich rozluźnienie i szybszą odnowę rezerw energetycznych.
Masażowi można poddać mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne, dodatkowo mięśnie wdechowe i mięśnie brzucha.
OKLEPYWANIE
Oklepywanie lub opukiwanie jest bardzo istotnym zabiegiem, mającym na celu uruchomienie zalegającej wydzieliny. Oklepywanie musi być stosunkowo szybkie, dłonią zwiniętą i palcami złączonymi lub dłonią z luźnymi palcami. Bardzo szybkie oklepywanie nazywa się wibracją i trudno jest właściwy efekt osiągnąć ręcznie. W tym celu używa się specjalnych wibratorów z uwagi na to, że pełna skuteczność oklepywania następuje przy częstotliwości około 1000 uderzeń na minutę, co dwukrotnie przekracza umiejętności bardzo doświadczonego fizjoterapeuty.
SPRĘŻYNOWANIE
Jest to technika mająca na celu uruchomienie wydzieliny. Polega ona na uciśnięciu odpowiedniej okolicy klatki piersiowej i nagłym zwolnieniu ucisku. Zabieg taki „porusza” zbitą wydzielinę w dużych oskrzelach lub ropniu.
WSPOMAGANIE WYDECHU
W przewlekłych chorobach układu oddechowego, w stanach pooperacyjnych wspomaganie wydechu ma zasadnicze znaczenie dla usuwania wydzieliny z dróg oddechowych, co albo istotnie poprawia wentylację, albo zapobiega wystąpieniu zapalenia płuc, albo też łączy obydwa te działania.
Fizjoterapeuta układa dłonie na powierzchni klatki piersiowej chorego synchronicznie z jego ruchem wydechowym uciska dłońmi, z naciskiem masy swojego ciała, na klatkę piersiową chorego, przedłużając fazę wydechu.
W przypadku pooperacyjnym jedna dłoń stabilizuje ranę. W zaporowych chorobach płuc skuteczne wspomaganie wydechu ujawnia się w postaci przenoszenia się świstów do poziomu jamy ustnej. „Chory świszcze” tylko podczas zabiegu wspomaganego wydechu, ponieważ własny oddech nie jest w stanie wytworzyć takiego przepływu, przy którym dochodzi do ujawnienia świstów.
Opracowała:
Karolina Spychalska
2