Pedagogika porównawcza
24.02.13
Ogólne wprowadzenie do dyscypliny
Analizy porównawcze
Ogólna teoria systemów
Analiza
Dane statystyczne
Egzamin - 8.06.13 w godzinach późniejszych – pierwszy termin lub 6.07.13 – drugi termin
krótkie pytania otarte I część
3 pytania – do wyboru 1 II część
Dokonaj analizy (opisowe)
LEKTURY:
Ryszard Pachociński - ojciec polskiej pedagogiki porównawczej „Pedagogika porównawcza”
Jan Prucha „Pedagogika porównawcza”
W. Rabczuk „Polityka edukacyjna Uni Europejskiej”
Pedagogika porównawcza – termin używany tylko na gruncie polskim, na gruncie światowym: edukacja komparystyczna (porównawcza), Zorientowana jest na analizy porównawcze, np. jak wygląda edukacja w obszarze miejskim i wiejskim?
Pedagogika porównawcza wyrasta z praktyki i z doświadczeń. Celem nadrzędnym jest doskonalenie praktyki edukacyjnej.
Obejmuje działalność badawczą nastawioną na szczegółowe udokumentowanie różnych narodowych systemów oświatowych z godnie z terminologią struktur organizacyjnych, celami i procesami kształcenia.
Zajmuje się badaniem systemów narodowych.
Analiza systemów i problemów pedagogiki w dwóch lub kilku krajach w kontekście ich historycznych, społeczno-ekonomicznych, politycznych, kulturowych, religijnych i innych znaczących uwarunkowań.
Pedagogika porównawcza jest interdyscyplinarną dziedziną badań czerpiącą z socjologii i ekonomii procesów kształcenia, z informacji o ich rozwoju historycznym i współczesnej polityce oświatowej.
Pedagogika porównawcza jest nauką, która wykorzystuje dane z jednego lub wielu regionów do:
Opisywania systemów oświaty
Wspierania rozwoju instytucyjności praktyki oświatowej
Wyjaśniania powiązań między edukacją a społeczeństwem
Określania tendencji rozwojowych występujących w większej ilości państw
System oświatowy:
System edukacyjny – szeroki system obejmujący różne grupy wiekowe od najmłodszych do najstarszych.
Wskazanie na konieczność tworzenia zestawień porównawczych.
Początek rozwoju PP nastąpił w wieku XIX.
Marc Antone Jullien do Paris „szkice i przygotowanie przedwstępne do pracy o wych. Porównawczym” 1817
Pedro Russello 1943
Międzynarodowe Biuro Edukacji 1925
UNESCO 1955
Sformułowanie zasad wyznaczających prądy wychowania:
Szkoła i społeczeństwo wzajemnie na siebie oddziałują
Fakty i zadania pedagogiki znajdują się we wzajemne zależności
Określenie zjawisk determinujących wychowanie:
Wielkie przemiany społeczne
Wzrost wpływu państwa na wychowanie
Umasowienie szkoły
Wzrost wydatków budżetowych na oświatę
Upowszechnienie szkolnictwa średniego
Przemiany: od szkoły pamięci do szkoły praktyki
Dynamiczny rozwój szkolnictwa zawodowego
Lepsze przygotowanie pedagogiczne nauczycieli
Mechanizacja nauczania
ROZWÓJ
Marc Antone Jullien do Paris „szkice i przygotowanie przedwstępne do pracy o wych. Porównawczym” 1817
Pedro Russello 1943
Międzynarodowe Biuro Edukacji 1925
UNESCO 1955
MODEL ROZWOJU:
Poznawanie innych 1880
Rozumienie innych 1920 (okres wyjaśniania tego, co się dzieje)
Konstrukcja innych 1960
Mierzenie innych 2000
Przedmiot zainteresowań:
Systemy edukacyjne
Elementy systemów edukacyjnych
Polityka edukacyjna
Czynniki, które wpływają na politykę edukacyjną
Podobieństwa i różnice między systemami i instytucjami – Julien)
Cele
Analiza systemów i problemów edukacyjnych
Odkrywanie prawidłowości
Systematyzacja i integracja wiedzy pedagogicznej
Optymalizacja procesu wychowania i kształcenia
Wskazywanie kierunków rozwoju polityki edukacyjnej
FUNKCJE
Integrująca
Wartościująca
Inspirująca
Ma wskazywać obszary zmian i możliwe działania.
PROBLEMY:
Rozległość i zróżnicowanie obszaru poszukiwań
Interdyscyplinarność i kontekstowość
Fragmentaryczność i tendencyjność
Badania komparystyczne:
Ewolucja paradygmatu – od scjentystycznego (pozytywistycznego) do humanistycznego
Zróżnicowanie w obszarze paradygmatów
Humanizm | Funkcjonalizm |
---|---|
Interpretatywizm | Strukturalizm |
KUHN – wprowadził określenie paradygmatu badawczego.
WARUNKI:
Występowanie przynajmniej dwóch elementów
JUKSTAPOZYCJA – wspólny mianownik edukacyjny bądź pozaedukacyjny (porównywalność)
Kontekstowość
PROCEDURA BADAWCZA
Wybór problemu
Gromadzenie i porządkowanie danych
Wstępna interpretacja
Jukstapozycja danych
Formułowanie założeń
Porównywanie faktów i zjawisk edukacyjnych w celu weryfikacji przyjętych założeń
Wnioskowanie
EKWIWALENCJA – podobieństwo, identyczność:
Kultury - zbliżony kontekst kultury
Kontekstu – zbliżone specyficzne właściwości
Struktury – podobieństwo konstrukcji systemów
Funkcji – podobna rola poszczególnych elementów w istnieniu systemów
Korelacji – podobne kryteria wyznaczające kształt systemu
Pochodzenia – podobieństwo korzeni
Inna typologia: ekwiwalencja funkcjonalna i pojęciowa
GŁÓWNE PROBLEMY BADAWCZE:
Dobór tematów
Przejrzystość kryteriów doboru państw
Założenia badawcze
Język
Zależności między wynikami
Strukturalizacja zgromadzonej wiedzy
Rzetelność naukowa
13.04.2013
System edukacyjny w perspektywie ogólnej teorii systemów
Całości, które „dotychczas były traktowane jako mgliste, nieokreślone i z pogranicza metafizyki” Lugwig von Bertalanffy Ogólna Teoria Systemów
System
Definicja systemu wraz z jej głównymi wyznacznikami:
System składa się z elementów dających się ze sobą zidentyfikować
Pomiędzy elementami systemu istnieje przynajmniej jedna zależność
Niektóre zależności wyznaczają inne
System to zbiór obiektów, między którymi zachodzą powiązania bezpośrednie i pośrednie wyróżniające się z otoczenia.
Organizacja systemu polega na wytworzeniu się sieci relacji między elementami oraz własności tych relacji. Warunkiem rozpoznania tożsamości systemów jest ich niezmienność.
Cechy systemów:
Zależność
Stałość
Spójność
Funkcjonalność.
Cechy systemu determinują jego identyfikowalność. Nie istnieją systemy identyczne.
Rodzaje systemów:
Otwarty
Półotwarty – polski system edukacyjny
Zamknięty – najbardziej kostyczne
System edukacyjny opiera się na kilku podsystemach ze sobą powiązanych (strukturalny, personalny, infrastrukturalny).
Modyfikacja systemu może dokonać się poprzez zmiany w otoczeniu lub poprzez zmianę elementu/elementów.
Całkowita zmiana jednego lub kilku podsystemów nie jest gwarantem optymalizacji całego systemu.
Elementy systemu edukacyjnego :
regulacje prawne: (system prawny)
struktura (system strukturalny)
uczestnicy (system osobowy)
programy (system programowy)
organizacja (system funkcjonalny)
infrastruktura (system infrastrukturalny)
środki finansowe (system materialny)
zarządzanie (system zarządzania)
Tworzenie systemu powinno zostać poprzedzone określeniem ogólnej filozofii i założeń wstępnych.
Konteksty (otoczenie)
ekonomiczny
polityczny
społeczno-kulturowy
demograficzny
geograficzny
W świecie współczesnym budowanie systemu edukacyjnego lub jego modyfikacja powinna uwzględniać:
rozwój techniczny i technologiczny
procesy globalizacyjne o charakterze dwubiegunowym – unifikacja - uproszczenie
08.06.2013
Integracja
ujęcie szerokie – zapoczątkowane w latach 50. W USA. Powinna obejmować osoby ze specjalnymi potrzebami.
ujęcie wąskie – osoby z niepełnosprawnością – Polska i kraje europejskie.
Polska plasuje się nieznacznie poniżej średniej w badaniach międzynarodowych. System jest względnie efektywny i wydolny. Jest systemem przeciętności.
Badania te pozwalają dostrzec podobieństwa i różnice pomiędzy systemami różnych państw. Podobieństwa związane z historią, położeniem geograficzny, ustrojem politycznym. Francja i Algieria, Wielka Brytania i Indie.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (30.03.2010):
traktat amsterdamski – nie naruszając innych przepisów tego traktatu w granicach uprawnień przekazanych wspólnocie, Rada, działając zgodnie z propozycjami Komisji i po konsultacji
z Parlamentem Europejskim, może obejmować stosowane działania aby zwalczać dyskryminację z powodu płci, pochodzenia rasowego lub etnicznego, religii lub wyznania, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej.
Proces Boloński – szkolnictwo wyższe
Proces Kopenhadzki – szkolnictwo zawodowe
Proces Madrycki – osoby niepełnosprawne
Modele edukacyjne osób z niepełnosprawnością:
Jednej ścieżki - Grecja, Hiszpania, Włochy, Portugalia, Szwecja, Norwegia, Cypr. Istnienie jednego typu rozwiązania edukacyjnego.
Dwóch ścieżek – Belgia, Holandia, Bułgaria, Rumunia, Łotwa. Dwa rodzaje systemu. Np. szkolnictwo ogólne i specjalne.
Wielu ścieżek – Dania, Niemcy, Francja, Irlandia, Luksemburg, Austria, Finlandia, Wielka Brytania, Islandia, Lichtenstein, Czechy, Estonia, Litwa Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry. Szkolnictwo specjalne, integracyjne i edukację ogólnodostępną – włączającą.
Inna typologia modeli:
Segregacyjny
Integracyjny
Włączający
POLSKA: Reforma kształcenia specjalnego – 2001 r. Po 1989 uchwalono ustawę o systemie oświaty, która zakładała wprowadzenie kształcenia integracyjnego. 1993 – wprowadzenie klas i szkół integracyjnych.
ŚWIAT
Integracja wprowadzona 1969 w Danii. Szkoła ludowa – kształcenie podstawowe i średnie.
USA – integracja 1975
Wochy – 1977 – wprowadzenie integracji, likwidacja klas specjalnych
Formy organizacyjne kształcenia:
Szkoła specjalna
Szkoła specjalna współpracująca
Klasa specjalna
Klasa specjalna współpracująca
Zwykła klasa z dodatkowym nauczaniem
Klasa integracyjna z nauczycielem wspierającym
Zwykła klasa z doradcą
Zwykła klasa o zredukowanej liczebności
Zwykła klasa
Edukacja włączająca – proces, od którego nie ma i nie powinno być odwrotu
Włochy, Kanada, UK, USA, Skandynawia – nawet w przypadkach głębszej oraz wielorakiej niepełnosprawności integracja jest możliwa i odnosi skutki
Przekonstruowanie całego systemu, aby każdy niezależnie od potrzeb mógł znaleźć przestrzeń do rozwoju w systemie edukacyjnym.
Nieprzystosowanie społeczne
Wszelkie formy wadliwego stosunku do innych ludzi wypływającego z różnych zaburzeń emocjonalnych oraz defektów w tym zakresie. K. Pospieszyl
Wedle innej definicji do grupy niedostosowanych społecznie zaliczamy te dzieci, u których zaburzenia w zachowaniu występują w stopniu tak silnym i głębokim, że utrudnia im to lub wręcz uniemożliwia normalne współżycie z innymi ludźmi.
O nieprzystosowaniu świadczy niezgodność zachowań jednostki z powszechnie obowiązującym systemem norm i wartości w danym społeczeństwie, skutkiem czego w skali makro jest zaburzenie ładu i porządku społecznego, a w skali mikro ograniczenie swobody i autonomii jednostki. L. Pytka
Modele pracy:
Izolacyjny
Izolacyjno-terapeutyczny
Półwolnościowy
Wolnościowy
Mieszany
Wskazane modele wyznaczają kształt systemów pracy z niedostosowanymi społecznie: izolacyjno-dyscyplinarny, socjalizacyjno-pedagogiczny, indywidualny, homogeniczny, komplementarny.
Nauczyciele w Europie:
Spotkania w Helsinkach (1987) i Lichtensteinie (1988) podpisane dokumentów, w których postulat wyższego wykształcenia dla nauczycieli, przyjęto jako docelowy.
Modele kształcenia nauczycieli:
Model etapowy – kształcenie teoretyczne potem praktyczne (lub odwrotnie) Niemcy
Model równoległy – teoria wraz z praktyką
Kształcenie uniwersyteckie – Niemcy, Wielka Brytania, Belgia, Dania, Portugalia, Polska
Kształcenie w specjalistycznych instytutach i szkołach pedagogicznych – Włochy, Luksemburg, Francja
Czas trwania:
4 lata – Anglia, Walia, Irlandia, Włochy
5 lat – Grecja, Portugalia, Belgia
6 lat – Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy
7 lat – Luksemburg.
Model scenatralizowany – Francja, Belgia. Nauczyciel jest przydzielany tam, gdzie jest potrzebny.
Zakres przygotowania:
Jednoprzedmiotowe – Bułgaria
Dwuprzedmiotowe – Włochy, UK, Polska
Wieloprzedmiotowe – Niemcy, Dania, Hiszpania
Filary polityki:
Uczyć się, aby wiedzieć
Uczyć się uczyć
Uczyć się, aby być
Uczyć się, aby działać
Uczyć się, aby żyć wspólnie
Uczyć się dla przyjemności
Uczyć się przez całe życie