Wykład 1 Temat: Pedagogika porównawcza jako nauka.

1. Przedmiot badań pedagogiki porównawczej

2. Koncepcje pedagogiki porównawczej

3. Funkcje pedagogiki porównawczej

4. Interdyscyplinarny charakter pedagogiki porównawczej

Ad. 1 Pedagogika porównawcza to subdyscyplina pedagogiczna, która zajmuje się badaniem i porównywaniem systemów oświatowych w Polsce i na świecie.

Inaczej nazywana jest komparatystyką Comporere (łac) oznacza porównywać, zestawiać, stawiać obok siebie.

Ad. 2 Koncepcje pedagogiki porównawczej:

1. Badania porównawcze systemów oświatowych wprowadził w 1818 r. Marek Antonii Julienn z Paryża. Kazał badać to co wspólne w oświacie, co stanowi prawo i prawidłowość w oświacie w różnych krajach. Czyli kazał wykrywać prądy prawa rządzące oświatą.

Co jest wspólnego w systemach oświaty w rożnych krajach?

• Dążenie do objęcia wychowaniem przedszkolnym wszystkich dzieci od 3-5 roku życia

• Dążenie do wzrostu liczby osób kończących studia

• Dążenie do upowszechnienia wykształcenia średniego np. w Polsce poprzez wprowadzenie gimnazjów

• W krajach trzeciego świata dąży się do objęcia wszystkich wykształceniem podstawowym

1. Z początku XX wieku wskazuje, że w badaniach porównawczych należy wykazywać to co jest w oświacie specyficzne, charakterystyczne dla danego kraju, odmienne od oświaty w innych państwach, zatem należy wykrywać różnice, nie podobieństwa w zakresie oświaty.

Czym się różnią systemy oświaty w poszczególnych krajach?

• Ilością lat trwania poszczególnych szkół

• Różnią się programami

• Wiekiem dziecka rozpoczynającym szkołę

• Metodami nauczania

• Skalą ocen

• Językiem nauczania

• Zakresem treści nauczania

1. Współczesna koncepcja pedagogiki porównawczej zakłada zarówno badania:

• Tego co wspólne w oświacie (patrz koncepcja a)

• Tego co różne w oświacie (patrz koncepcja b)

Ad. 3 Funkcje pedagogiki porównawczej:

1. Integrująca: tzn. pedagogika porównawcza integruje wyniki badań różnych nauk, bo badania porównawcze prowadzą wielkie zespoły naukowców:

• Kulturoznawca

• Religioznawca

• Bhp-owiec

• Dydaktyk

• Minister edukacji

• Psycholog/padagog…

1. Wartościująca: zakłada ocenianie, czyli mówi nam o tym co jest dobre a co lepsze, co jest godne uwagi.

2. Inspirująca: zachęcanie do zmian, do działania.

Ad. 4 Interdyscyplinarny charakter pedagogiki porównawczej: czyli pedagogika porównawcza współpracuje z różnymi subdyscyplinami pedagogicznymi.

Pedagogika porównawcza współpracuje z:

• Historią wychowania

• Przedszkolna

• Wczesnoszkolna

• Andragogika

• Pedeutologia

• Dydaktyka

• Teoria wychowania

• Pedagogika specjalna (oligofrenopedagogika, surdopedagogika, tyflopedagogika.

Wykład 2 Temat: podstawowe pojęcia pedagogiki porównawczej.

1. System szkolny: wszystkie rodzaje szkół (nie tylko szkół) placówek oświatowo-wychowawczych wraz z uczniami i nauczycielami, innym personelem, wraz z programami, podręcznikami. To podstawowe pojęcia dla pp.

System szkolny jest układem:

• Celowym – wychowanie, kształcenie

• Układ złożony

• Układ społeczny

• Układ probabilistyczny: tzn. że jego wyniki da się tylko przewidzieć, a nie dokładnie określić.

System szkolny w państwem współpracuje (jest zależny) od innych systemów:

• Systemu prawa

• Systemu zdrowotnego

• Systemu politycznego

1. System oświaty: składa się z 4 podsystemów:

1. Kształcenie i wychowanie przed pójściem do szkoły – wychowanie przedszkolne

2. System szkolny

3. System pozaszkolny (koła zainteresowań itp.) czyli kształcenie równoległe.

4. Kształcenie i wychowanie poszkolne odbywa się po zakończeniu całej edukacji. Jest to kształcenie ustawiczne czyli ciągłe, permanentne.

1. System oświatowo-wychowawczy, w skład jego wchodzą 3 podsystemy:

1. System oświaty

2. Kształcenie i wychowanie prowadzone w placówkach nie mających związku z oświatą np. kościoły, teatry, instytucje kultury.

3. Kształcenie i wychowanie naturalne np. w rodzinie, grupie rówieśniczej.

1. Polityka oświatowa: to część polityki państwa dot. Oświaty MEN.

Podstawowym aktem prawnym dla oświaty w Polsce jest ustawa o systemie oświaty z 07.09.1991 r. Wraz ze zmianami, ogłaszane w dzienniku ustaw.

Życie oświatowe w Polsce reguluje szereg rozporządzeń MEN:

• W sprawie ramowych statusów

• W sprawie stopni awansu zawodowego nauczyciela

• W sprawie oceniania, promowania uczniów

• W sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej

• W prawie BHP

1. W Polskim systemie oświaty można wyróżnić 3 rodzaje obowiązków:

1. Obowiązek wychowania przedszkolnego dziecka 5 letniego, który wszedł w życie od 01.09.2011 r.

2. Obowiązek szkolny jest od 7 roku życia (planuje się wprowadzić od 6 roku życia) do ukończenia gimnazjum, ale nie dłużej niż do 18 roku życia.

Obowiązkiem szkolnym objęta jest szkoła podstawowa i gimnazjum, zatem obowiązek szkolny w Polsce trwa 9 lat.

Za wykonywanie obowiązku szkolnego są odpowiedzialni:

• Rodzice

• Szkoła (dyrektor szkoły, który kontroluje wykonywanie OSZ) w szkole są prowadzone dwie księgi:

  • Księga uczniów (chodzących do danej szkoły)

  • Księga dzieci do której wpisuje się wszystkie dzieci z rejonu szkolnego

Obowiązki rodziców dziecka:

• Dopilnować żeby chodziło do szkoły

• Stworzyć warunki do nauki

• Wyposażyć w materiały

1. Obowiązek nauki: dotyczy młodzieży w wieku 16-18 lat. Po gimnazjum uczeń musi kontynuować naukę. Ustawa zasadnicza KRP mówi, że oświata w Polsce jest obowiązkowa do 18 roku życia.

Obowiązek nauki spełnia się poprzez:

• Chodzenie do szkół ponadgimnazjalnych

• Poprzez naukę zawodu w centrach kształcenia praktycznego, doskonalenia zawodowego posiadających akredytację

• Poprzez naukę zawodu u pracodawcy, ale również takiego, który posiada uprawnienia

1. Przymus szkolny: bezwzględna powinność nałożona na rodziców lub opiekunów prawnych i na państwo dotyczące dzieci w wieku od 7-18 roku życia polegająca na chodzeniu do szkoły. Jeśli rodzic nie dopilnuje obowiązku szkolnego jest karany grzywną w wysokości 5 tysięcy złotych.

2. Drożność w oświacie:

1. Drożność pionowa: przechodzenie ze szkoły niższej do wyższej bez „ślepych uliczek”

2. Drożność pozioma: przechodzenie z tej samej klasy jednej szkoły do tej samej klasy innej szkoły.

Wykład z dnia 06.04 Temat: Reformy oświatowe w Polsce w II poł XXw

1. Szkolnictwo w latach 40 XXw w Polsce

2. Okres Stalinowski w oświacie lat 50

3. Ustawa o rozwoju systemu oświaty 15.07.1961r

4. Zbiorcze szkoły gminne od 1972r

5. Raport Jana Szczepańskiego z 1973r

6. Kryzys oświaty w latach 80

7. Raport Czesława Kupisiewicza

8. Obrady Okrągłego Stołu wobec oświaty 1989r

Ad.1 Po II wojnie światowej były wielkie straty w zakresie oświaty:

-Straty w ludziach

-Nauczyciele nauczyciele międzywojenni byli źle widziani przez nową władzę socjalistyczną

-braki materialne- budynki, podręczniki itp.

-ocalało 3% bibliotek

Po wojnie organizowano 7 letnie szkoły powszechne ( nazwa obowiązywała do 48r)

Tworzono 4 letnie licea

Różne szkoły zawodowe

1948r- mała reforma w oświacie podyktowana względami politycznymi tzw. w grudniu 48r utworzono PZPR- która rządziła krajem. Polska stała się krajem socjalistycznym. W zw z tym należało wykształcić robotników, chłopów. Polska socjalistyczna to państwo robotniczo- chłopskie. Dlatego w 48r zreformowano oświatę tzn 7 letnią szkołę podstawową połączono ze szkołą ogólnokształcącą. Klasy liczono od 1-11. W ten sposób chciano udostępnić szkołę średnią dla dzieci robotników i chłopów.

Ad.2 Lata 1950- 56 to okres stalinowski w oświacie, który polegał na indoktrynacji i idologizacji w oświacie. To okres zimnej wojny między blokiem państw socjalistycznych, a kapitalistycznych.

- mur berliński

-Indoktrynacja- organizacje polityczne wśród młodzieży

-utworzono układ warszawski

- podręczniki pisane przez autorów radzieckich

-lektury rosyjskie

- dni filmu radzieckiego

-1953 zmarł Stalin- odwilż polityczna

-1956r strajki poznańskie

-1961 reforma

Ad 3 15.07.1961r wydano pierwszą po II wojnie światowej ustawę oświatową, która wprowadziła:

- 8 letnią szkołę podstawową

- 4 letnie liceum, które oddzielono od szkoły podstawowej

- profile w liceach

-wprowadzono 5 letnie technika,

-4 letnie licea zawodowe,

-3 letnie zasadnicze szkoły zawodowe,

Wprowadzono różne placówki wychowawczo- przedszkolne:

-przedszkola przyzakładowe,

-dziedzińce przejściowe

-ogródki jordańskie

Wprowadzono ideał wychowania socjalistycznego.

Szkoły specjalne, kształcenie dorosłych

-OHP

- zmieniono programy nauczania- unowocześniono i rozszerzono treści z matematyki, biologii, zajęcia praktyczne.

- Nastąpiła tzw politechnizacja szkoły,

-brakowało szkół podstawowych, dlatego podjęto akcję 1000szkół na tysiąclecie państwa polskiego ( 1966r)

Ad 4 1972r utworzono zbiorcze szkoły gminne

-Sformułowano hasło ,, Losy polskiej szkoły ważą się na wsi”

-chodziło o podniesienie poziomu nauczania szkoły wiejskiej, wyższe, lepsze jej zorganizowanie, dlatego zamykano małe szkoły na wsiach- dzieci dowożono do dużej szkoły w gminie.

-Szkoły te zawierały: oddział przedszkolny, szkołę podstawową, klasy szkoły średniej i zawodówki, świetlice.

1973r- raport Jana Szczepańskiego- obchodzono zalecenie KEN, pomysł upowszechnienia wykształcenia średniego, zorganizowano prowadzenie 10 letniej szkoły, ale w 1976r były strajki w Radomiu, a z rokiem 1980 przerwano przygotowania do tej reformy.

Wykład z dnia 20.04

Eksperymentalnie zaczęto wprowadzać 10 latkę.

Lata 80 – strajki, solidarność

1980 wprowadzono stan wojenny – był kryzys polityczny, ale również kryzys ekonomiczny i kryzys w oświacie: szkoły niedoinwestowane, wyż demograficzny.

1989 – raport Czesława Kupisiewicza „Edukacja Narodowym Priorytetem”

• Edukacji humanistycznej

• Podmiotowość uczniów: większy udział rodziców i uczniów w życiu szkoły czyli tzw. Uspołecznienie szkoły.

• Potrzebę reformowania szkoły

1989 – obrady okrągłego stołu w Magdalence pod Warszawą

Postulaty obrad okrągłego stołu wobec oświaty:

• Wolność ideologiczna szkoły

• Autonomia szkół/nauczycieli

• Wzrost nakładów na oświatę do 3% budżetu państwa

• Możliwość tworzenia programów ……

• Prowadzenie konkursów na dyrektorów

• Klasy autorskiej (wprowadzenie)

• Idea uspołecznienia szkoły

• Możliwość tworzenia szkół prywatnych

1989 – początek transformacji ustrojowej czyli przejścia od:

• Ustroju socjalistycznego do demokratycznego

• Od gospodarki planowej/centralnej do wolnorynkowej

• Od społeczeństwa klasowego (chłopi, robotnicy, inteligencja) do społeczeństwa różnorodnego (pluralizm) pluralistycznego, wielokulturowego

• Od kultury socjalistycznej do różnorodności kulturowej

Temat: Szkolnictwo w Polsce na przełomie XX i XXI wieku.

1. Ustawa o systemie oświaty z dnia 07.09.1991 roku

• F

• Reformy w latach 90 XX wieku

1. Reforma edukacji z 1999 roku.

2. 01.05.2004 rok – wejście Polski do UE a oświata

Ad.1

1. Preanguła czyli wstęp do ustawy, zawiera ideał wychowawczy (nowy ideał):

• Odwołuje się do Konstytucji RP

• Do konwencji o prawach dziecka

• Innych aktów międzynarodowych dotyczących praw człowieka

• Nacisk na rozwój wszechstronny

• Przygotowanie do życia w społeczeństwie i rodzinie

• Podkreśla się wychowanie wokół takich wartości jak: chrześcijańskie, ogólnoetyczne, wychowanie w duchu demokracji, tolerancji, solidarności, wolności…

1. Ustawa wprowadza szkoły/placówki oświatowe publiczne i prywatne

Placówki publiczne	Placówki niepubliczne
Organem prowadzącym jednostki samorządu terytorialnego: gmina, powiat, województwo	Organem prowadzącym są osoby prawne (związek, stowarzyszenie) lub osoby fizyczne (pojedynczy człowiek)
Organem nadzoru pedagogicznego są kuratoria oświaty (16 w Polsce)	Organem nadzoru pedagogicznego są kuratoria oświaty
Podlegają prawu oświatowemu tworzonemu prze MEN, który wydaje rozporządzenia oraz przez Sejm RP, który uchwala ustawy Placówki publiczne: realizują podstawę programową stosują ogólny system oceniania egzaminy zewnętrzne wydają świadectwa	Wyróżniamy szkoły szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkoły publicznej placówki ściśle niepubliczne Szkoły niepubliczne z uprawnieniami szkoły publicznej muszą: realizować podstawę programową stosować system oceniania wydawać świadectwa zatwierdzone przez MEN Można wyróżnić szkoły prywatne, społeczne

Ustawa z 07.09.1991 roku

Ustawa wprowadza rozróżnienie na:

- organ prowadzący

- organ nadzoru pedagogicznego

a) organ prowadzący:

- dla szkół publicznych:

Jednostki samorządu terytorialnego:

1. Gmina dla: przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjum

2. Powiat dla: szkół ponadgimnazjalnych (licea, technika, zasadnicze szkoły zawodowe)

3. Województwo: bibliotek pedagogicznych, zakładów doskonalenia nauczycieli

- dla szkół niepublicznych:

1. Osoby prawne (organizacje, stowarzyszenia, związki, spółki)

2. osoby fizyczne ( Jan Kowalski)

• Obowiązki organu prowadzącego:

- utrzymuje/finansuje szkołę

- płaci pensje nauczycielowi

- dokonuje remontów

- wyposaża szkołę

• Organ nadzoru pedagogicznego – Kuratorium Oświaty

Zadania:

- dba o jakość kształcenia

- nadzoruje działalność opiekuńczą, dydaktyczną, wychowawczą szkoły

- przeprowadza wizytację szkoły

- ocenia jakość kształcenia

- przydziela stopień nauczyciela dyplomowanego

• Dyrektor szkoły jest odpowiedzialny za całokształt działalności placówki. (działalność organizacyjną, dydaktyczną, opiekuńczą, wychowawczą, ekonomiczną, jest pracodawcą (zatrudnia i zwalnia), administracyjnym. Jest wybierany w drodze konkursu, kadencja trwa 4 lata.

• Rada pedagogiczna: jest organem kolegialnym. 3 osoby stanowią radę pedagogiczną, dyrektor jest przewodniczącym. Rady są protokołowane i podpisywane przez wszystkich członków rady. Rada ma kompetencje. Kompetencje są uchwalające. Ma regulamin. Obrady są tajne.

• Rada rodziców - możemy wyróżnić:

- radę szkoły

- radę klasową

• Rada uczniów czyli samorząd uczniowski

• Ustawa wprowadziła 4 organy na terenie szkoły:

- dyrektor szkoły

- rada pedagogiczna

- rada rodziców

- samorząd uczniowski

Ustawa uregulowała pojęcia:

- obowiązek wychowania przedszkolnego dziecka 5 letniego

- obowiązek szkolny

- obowiązek nauki

Ad. 2 Reforma edukacji z 1999 roku

1. Cele reformy:

- upowszechnienie szkolnictwa średniego poprzez wprowadzenie obowiązkowego gimnazjum (gimnazjum to szkoła średnia I stopnia)

- równość szans edukacyjnych ( chodziło o udostępnienie szkoły średniej dla środowisk wiejskich)

- poprawa jakości kształcenia poprzez wprowadzenie obowiązkowej informatyki, popzrze naukę języków obcych, poprzez pracę z dzieckiem zdolnym, jak i również z dzieckiem sprawiającym trudności …

1. Wprowadzono nową strukturę szkolnictwa

- 6 letnia szkoła podstawowa, obowiązkowa,, powszechna, bezpłatna

- 3 letnie gimnazjum, obowiązkowe, powszechne, bezpłatne

1. Szkoła ponadgimnazjalna:

- 3 letnie liceum ogólnokształcące, nie jest powszechne, nie jest obowiązkowe

- 4 letnie technika,

- 2-3 letnie zasadnicze szkoły zawodowe

1. Reforma wprowadziła cykle kształcenia:

1. Pierwszy cykl – nauczanie zintegrowane : (obejmuje klasy 1-3) czyli chodzi o integrację treści kształcenia czyli nie ma podziału na przedmioty

2. Drugi cykl kształcenia – nauczanie blokowe: (obejmuje klasy 4-6) bloki przedmiotowe: blok przedmiotów humanistycznych: język polski, historia, język obcy; blok przedmiotów matematyczno-przyrodniczych: matematyka; nauki artystyczne: plastyka, muzyka, technika

3. Trzeci cykl kształcenia – nauczanie przedmiotowe, które odbywa się w gimnazjum

4. Cykl czwarty – kształcenie przedmiotowe i przed akademickie, które odbywa się w liceum ogólnokształcącym lub kształcenie przedmiotowe i zawodowe, które odbywa się w technikum i zasadniczej szkole zawodowej.

Temat: systemy oświatowe w innych krajach

1. Oświata w Szwecji

• Obowiązek szkolny od 6 roku życia do 15 roku życia

• Przedszkole od około 3 roku życia do 6 roku życia

• Szkoła podstawowa jest 9 letnia, podzielona na 3 trwająca po 3 lata cykle kształcenia, nie ma ocen tak jak w Polsce, dzieci uczą się jednego języka obcego na początku już od 1 klasy, a na 3 poziomie jest wprowadzony drugi język obcy, od 12 – 15 roku życia są wprowadzone przedmioty do wyboru, Szkoła otwarta na rozwijanie indywidualnych zainteresowań, talentów, zdolności

• Szkoła średnia: idą wszyscy uczniowie, odwzorowanie gimnazjum, trwające 3-4 lata, jest zintegrowanym gimnazjum, odbywają się dwa ciągi kształcenia: ogólnokształcący i zawodowy. Gimnazjum kończy się egzaminem (coś na wzór matury) uprawniającym do studiów wyższych, 25% osób idzie na studia

• Wychowanie liberalne, bezstresowe, które zapoczątkowała Ellen Key na początku XX wieku, która napisała książkę stulecie dziecka i stwierdziła, że wiek XX będzie poświęcony dziecku. Zapoczątkowała tzw. Pajdocentryzm czyli filozofię stawiającą dziecko w centrum zainteresowań tzn. dziecko = podmiot jest aktywne, należy rozwijać jego wewnętrzne zdolności, indywidualizacja uczenia się, bardziej kładzie się nacisk na czynności ucznia

• Szkoła jest bezpłatna, jak i również przybory, książki, wyposażenie i wyżywienie

• Uczniowie mają duży udział w życiu szkoły

• Uczniowie którzy nie wagarują, bez względu na stopnie otrzymują stypendium od państwa

• Duży nacisk kładzie się na prawa dziecka

• 16 latek ma prawo się usamodzielnić, podjąć pracę, wyprowadzić się z domu

• Edukacja seksualna znacznie rozpowszechniona

• Dzieci nie mają zadawanych lekcji do domu, zadania domowe odrabia się w szkole

• System szkolny w Szwecji jest przykładem szkoły jednolitej tzn. na poziomie kształcenia średniego nie ma podziału na odrębne dwie szkoły: ogólną i zawodową