Wielkopolskie tańce ludowe

FORMY OBERKOWE

To tańce o trójwymiarowym takcie ze swobodnie rozrzuconymi akcentami zaznaczonymi przytupami, posiadają zróżnicowane struktury rytmiczne. Tę grupę tańców w Wielkopolsce nazywano różnie: okrągły, równy, do koła, prędki czy gładki. Wszystkie one miały formę regionalnych oberków, ale tej nazwy w Wielkopolsce nie używano. 

Tańczono je parami , krokiem obrotowym, po obwodzie koła, półobrotami zmieniając kierunek ruchu i obrotów. Różne były formy i sposoby wykonywania tych tańców w zależności od rejonu. Najciekawsze wykonania tańców oberkowych wykształciły się na: Biskupiźnie, w Szamotulskim, w  okolicach Bukówca Górnego czy ziemi zbąszyńskiej a także w okolicach Środy i Kościana.

PRZODEK

To popularny, uroczysty taniec, tańczony powszechnie na weselach i zabawach. Początkowo nie był osobnym tańcem o określonej formie muzycznej , a jedynie przodkowaniem w tańcu pary płacącej graczom za taniec. Z czasem wykształcił się jako forma taneczna z ustalonymi krokami i figurami tanecznymi. Podstawowym krokiem przodka jest krok chodzony, biegany lub obiegany w parze; występują w nim także obroty (dookoła wspólnej osi). Różne są formy tańczenia przodka w różnych regionach Wielkopolski.  Tańczony był przez jedną parę „przodkującą” która taniec zamawiała lub dla jej uhonorowania zamawiano, następnie do tańca włączały się inne pary, ale zawsze prowadziła go para przodkująca.
„Para przodkująca tańczyła często przodka w miejscu, obrotami dookoła wspólnej osi, w trzymaniu zamkniętym, przestępując z nogi na nogę (obracając się – jak mówiono – krokami „krokanymi”), pozostali zaś tańczący chodzili lub biegali po obwodzie koła, przytupując lub tupiąc, trzymali się za ręce, tworząc koło, bądź też stojąc w miejscu i wiwatując „służyli” parze przodkującej, tańczącej na środku izby. Ten sposób tańczenia przodka był powszechny w całej Wielkopolsce” (Bobrowska ....)

TAŃCE NANIESIONE

Nazywane też przybyszami, trafiły do Wielkopolski z innych krajów Europy Zachodniej – Niemiec, Holandii, Austrii, Szkocji czy Szwecji. Zostały zaadoptowane i dostosowane do lokalnych gustów pod wpływem rodzimego folkloru. Do tej grupy tańców należały: walcerki, tyrolinki, szocze czy lendry. Sposób ich wykonywania był zróżnicowany  w zależności od regionu Wielkopolski, różne było też ich nazewnictwo. Tańce te były bardzo popularne wykorzystywane w różnego rodzaju zabawach tanecznych lub tańcach zabawowych.

WIATRAKI

Gwarowo nazywane też wiatroki, występowały jako tańce samodzielne towarzyskie, zespołowe i figurowe w zachodniej Wielkopolsce – rejon Zbąszynia, Nowego Tomyśla i Dąbrówki Wielkopolskiej. Tancerze poruszają się w parach, biegając lub obracając się po obwodzie koła. Inną formą wiatraków jest taniec wykonywany w parze w miejscu - szybkie obroty pary dookoła własnej osi. W rejonie Szamotuł czy Kościana wiatraki stanowią przyspieszone zakończenie jakiegoś tańca np. wiwatów,  kilkoma obrotami w parze.

 

WIWATY

Wiwaty – to najbardziej wielkopolskie tańce ludowe. Rozpoczynano nimi wesela i inne uroczystości. Istniał cały szereg wiwatów  opartych  są na prostych formach ruchu, chodu, biegu, chodo-biegu, krokach dosuwnych, dostawnych lub obrotowych, tzw. „krokanych”. Ich nazwy pochodzą  od początkowych słów pieśni,  sytuacji lub miejscowości  (Wiwat bratu mymu, wiwat weselny, wiwat od Śmigla). Duża różnorodność wiwatów  w Wielkopolsce zarówno w zakresie form muzycznych jak i tanecznych wiąże się z różnymi okazjami przy których były wykonywane – wesela, uroczystości czy zabawy.  Tańczono je parami, pojedynczo lub w grupie. W różnych regionach Wielkopolski miały też zróżnicowane kroki taneczne. Na  południowych terenach naszego regionu tempa wiwatów były szybsze natomiast na pozostałych terenach tj. w środkowej i południowej  Wielkopolsce, grane i tańczone  były w tempach nieco wolniejszych i bardziej zróżnicowanych. Wiwat często rozpoczynał pewien typowy cykl tańców charakterystyczny dla danego regionu, np. na Biskupiźnie  najpierw tańczono wiwata, po nim przodka, potem równego i inne tańce.