Tezy
Lektura obowiązkowa — KKK 279-421
1. Pismo Święte o stworzeniu świata
2. Prawda o stworzeniu w nauczaniu Kościoła
3. Pojęcie stworzenia, Stworzenie dziełem Trójjedynego Boga
4. Właściwości stworzenia
5. Błędy dotyczące stworzenia świata Znaczenie prawdy o stworzeniu
6. Podstawy biblijne i rozwój nauki o aniołach
7. Nauczanie o aniołach w ujęciu systematycznym
8. Pismo Święte o szatanie
9. Nauka o szatanie w ujęciu systematycznym
10. Stworzenie świata widzialnego
11. Stworzenie a ekologia
12. Pismo Święte o stworzeniu człowieka
13. Człowiek w świetle tajemnicy stworzenia
14. Pochodzenie człowieka
15. Prawda o stworzeniu wobec nauk przyrodniczych

1. Pismo Święte o stworzeniu świata

Na początku Księgi Rodzaju spotykamy dwa opisy stworzenia świata: opis kapłański (Rdz 1, 1 – 2, 4a) i jahwistyczny (Rdz 2, 4b – 2.7).

Opis kapłański (Heksameron) posługujący się schematem sześciu dni, ukazuje Boga jako Stwórcę wszystkiego, co istnieje, posiadającego władzę nad światem. Świat stworzony przez Boga jest dobry. Człowiek zajmuje wśród stworzeń miejsce wyjątkowe.

Opis jahwistyczny podkreśla role człowieka, którego praca zamienia bezwodny staw w urodzajny ogród.

Prorocy ukazują tajemnicę stworzenia w perspektywie historio zbawczej. Stwórca świata czuwa nad Izraele i prowadzi go ku zbawieniu (Iż 43, 1 – 3a).

Liczne psalmy ukazują wspaniałość stwórczego dzieła Boga (Ps 97), które wzbudzają podziw dla Stwórcy i zachęcają do dziękczynienia i uwielbienia (Ps 103). Świat stworzony wskazuje na Boga i umożliwia poznanie Jego istnienia (Mdr 13, 5).

2 Księga Machabejska wyraźnie stwierdza stworzenie świata przez Boga z niczego i zachęca przez to do zaufania Panu świata i odwagi podczas prześladowań.

Charakterystyczne dla Nowego Testamentu jest trynitarze ujęcia dzieła stworzenia. Syn Boży jest pośrednikiem stworzenia (J 1, 1 – 4), przyczyną sprawczą i celem stworzenia, podtrzymuje świat w istnieniu (Kol 1, 15 – 18).

Realizacja zbawczego zamysłu zostanie zwieńczona ostateczną przemianą świata na końcu czasów, czyli „nowym niebem i ziemią” (Ap 21).

2. Prawda o stworzeniu w nauczaniu Kościoła

Kościół od samego początku wyznaje wiarę w Boga Stwórcę w Składzie Apostolskim odmawianym przy chrzcie: „Wierzę w Boga, Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi”

Sobór Nicejski (325r.) w wyznaniu wiary stwierdza:
- wszystko co istnieje, zarówno rzeczy widzialne jak i niewidzialne zostało stworzone przez Boga (przeciw dualizmowi).
- przypisuje się stworzenie Bogu Ojcu, ale poświadcza udział Syna Bożego w dziele stworzenia: „przez którego [Syna Bożego] uczynione zostały wszystkie rzeczy tak i w niebie jak i na ziemi”

Sobór Laterański IV (1215)
- Stworzenie świata z niczego (ex nihil)
- Ojciec, Syn i Duch Święty jest jedną Zasadą rzeczywistości. Stwórcą wszystkiego
- Zło nie jest związane ze stworzeniem, ale wynika z wolnej decyzji stworzeń rozumnych

Sobór Florencki (1442)
- podkreśla wolność dzieła stwórczego Boga i dobroć Boga stwarzającego

Sobór Watykański I (1870)
- przeciwstawia się materializmowi, panteizmowi, emanacjonizmowi
- uczy o Opatrzności Bożej
- pan Bóg nie stwarza świata dla powiększenia swojego szczęścia

Sobór Watykański II
- związek tajemnicy stworzenia misterium Chrystusa i historią zbawienia (Dei Verbum 2-3)
- ludzkie działanie jako współdziałanie z Bogiem Stwórcą (GS 38)
- Słuszna autonomia rzeczy doczesnych (GS 36)

3. Pojęcie stworzenia

Stworzenie oznacza powołanie do bytu czegoś, co przedtem zupełnie nie istniało.

Terminologia: Polski czasownik „stwarzać” ma następujące odpowiedniki:
W języku łacińskim: creare, producere, condere, face re
W języku greckim: demiourgein, ktiein, poiein
W języku hebrajskim: Bara

Rozróżniamy:
- stworzenie w sensie aktywnym (czynnym) – działanie właściwe tylko Bogu, stwórcza czynność trój jedynego Boga, akt stwórczy Boga
- stworzenie w sensie pasywnym (biernym) – oznacza początek, stawanie się rzeczy powołanej do bytu, czyli to co zostało stworzone; Bogu zawdzięczamy swe istnienie i naturę

Rozróżniamy:
- stworzenie najpierwotniejsze (creatio prima) – stworzenie w sensie ścisłym, do słownie z nicości
- stworzenie wtórne (creatio secudna) – czyli w szerszym znaczeniu to oznaczające raczej kształtowanie, ewentualnie przemienianie tworzywa już istniejącego

Stworzenie dziełem Trójjedynego Boga
Świat ma swój początek w Stworzycielu, który jest Bogiem Trójjedynym. Chociaż dzieło stworzenia przypisuje się przede wszystkim Ojcu to Ojciec, Syn i Duch Święty są jedną i wspólną zasadą stworzenia.
- Bóg Ojciec jest pierwszym źródłem wszystkiego, co istnieje
- Syn Boży pośredniczy w dziele stworzenia: „Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone” (Kol 1, 16). Nowy Testament objawia wyraźnie, że Bóg Ojciec stworzył wszystko przez swoje odwieczne Słowo (J 1, - 8)
- Duch Święty, dar Miłości Ojca i Syna „rodzi dzieci Boże” (J 3, 5n. 8) dokonując ostatecznego dopełnienia świata w Trójjedynym Bogu

Tę prawdę potwierdzają Ojcowie Kościoła (np. Ireneusz z Lyonu, Augustyn) a przede wszystkim Sobory (np. Konstantynopolitański I – 381r., czy Laterański IV – 1215r.)

Stworzenie nosi w sobie ślady Trójcy (vestigia Trinitas). W stworzeniu objawia się Mądrość Boga. Struktura stworzeń pozostają głęboko zespolona ze strukturą daru.

4. Własności stworzenia

Stworzenie ex nihilo – wszystko, co istnieje, zostało stworzone przez Boga „Proszę Cię, synu, spojrzyj na niebo i na ziemię… z niczego stworzył je Bóg” (2Mch 7, 22 – 23. 28). Sobór Laterański IV potwierdza, że Stwórca stworzył z nicości, od początku czasu, stworzenia duchowe i cielesne.

Dobrowolność aktu stwórczego – Bóg stworzył świat z własnej woli, bez żadnego zewnętrznego przymusu ani też wewnętrznego zobowiązania :Boś Ty stworzył wszystko, a dzięki Twojej woli istniało i zostało stworzone”

Z miłości – Bóg z miłości stworzył świat i z miłości podtrzymuje go w istnieniu (Mdr 11, 24 – 26; Sobór Florencki 1442). Stworzenie jest darmowym darem, objawieniem się bezinteresownej miłości Boga.

Nie komunikowalność aktu stwórczego – tylko Bóg może stwarzać, czyli powoływać do bytu z nicości

Świat stworzony przez Boga jest dobry (Rdz 1,4; Sobór Florencki) i uporządkowany (Mdr 11,20)

Trwałość aktu stwórczego – wszystkie byty stworzone są podtrzymywane w istnieniu przez Boga (HBR 1, 3; Sobór Watykański I)

Współdziałanie Boga z aktywnością stworzeń – świat został stworzony przez Boga jako rozwijający się ku ostatecznej doskonałości. Zadaniem człowieka jest dobrowolne współdziałanie z Bogiem w celu dopełniania dzieła stwórczego.

Celem stworzenia jest chwała Boża – Pan Bóg stwarza świat nie dla osiągnięcia czy powiększenia własnego szczęścia ale z miłości do stworzeń. Pragnie stworzeniom a przede wszystkim człowiekowi dać udział w swojej chwale, w swojej pełni bytu. Wzywa człowieka, by ku Niemu kierował swoje życie i w Nim odnalazła wieczne szczęście.

Stworzenie jest początkiem historii zbawienia, która swój punkt kulminacyjny osiąga w Jezusie Chrystusie

5. Błędy dotyczące stworzenia świata

Błędy dotyczące pochodzenia świata:
Panteizm – pogląd utożsamiający świat z Bogiem
Deizm – przekonanie, że Pan Bóg nie wpływa na losy człowieka i świata a po stworzeniu świata pozostawił świat samemu sobie, odrzucenie prawdy Bożej Opatrzności
Materializm – pogląd odrzucający istnienie transcendentnego początku świata, ale widzący w świecie czystą grę materii, która istnieje wiecznie
Emanacjonizm – przekonanie, że świat jest konieczną emanacją Boga, wypływa z tego źródła i powraca do niego (Plotyn)
Dualizm, manicheizm – poglądy przyjmujące istnienie dwóch wiecznych zasad – dobra i zła, światła i ciemności, nieustannie walczących ze sobą
Gnoza – świat (a przynajmniej świat materialny) jest zły, powstał w wyniku upadku, a zatem należałoby go odrzucić lub oderwać się od niego

Mity starożytnych religii – oparte na politeizmie

Znaczenie prawdy o stworzeniu
- prawda o stworzeniu jako odpowiedź na najistotniejsze pytania dotyczące ludzkiego życia
- związek prawdy o stworzeniu z akceptacją własnej egzystencji
- uznanie władzy Boga nad światem
- fundament etyki
- podstawa właściwie rozumianej ekologii

6. Podstawy biblijne i rozwój nauki o aniołach

Starą Testament wskazuje na istnienie Świata niebiańskiego, czyli świata duchów nad którymi Bóg sprawuje władzę(por. Za 14, 5). Aniołowie są bytami potężniejszymi od ludzi, wysłannikami Boga, istotami osobowymi mającymi udział w rządach Boga nad światem. Aniołowie prowadzą naród wybrany do ziemi obiecanej (Wj 23, 20-28), towarzyszą prorokom (1Krl 5, 5-8), uwielbiają Boga (Ps 148, 1-2), opiekują się poszczególnymi ludźmi np. Tobiaszem w jego podróży(Tb).
Nowy Testament wskazuje na Chrystusa jako centrum świata anielskiego. Anioły są włączeni w jego zbawcze posłannictwo, służą Chrystusowi i są mu podporządkowani(por. Hbr 1, 4-14). Pełnią misję w tajemnicach życia Jezusa. Są obecni przy zwiastowaniu (Łk 1, 26-28), ogłaszają radość narodzenia pasterzom(Łk 2, 9n), chronią Dziecię przed Herodem(Mt 2,13-20), służą podczas kuszenia na pustyni(Mt 4,11), głoszą zmartwychwstanie(Mt 28, 2-7). Troszczą się o Kościół (Ap 12, 1-9), Anioł uwalnia apostołów z więzienia(Dz 5,19-?), Piotra z więzienia(Dz 12,7-11).

Pełnią funkcję eschatologiczną. Przy sądzie ostatecznym zbiorą wybranych(Mt 24, 31)
Obok aniołów dobrych istnieje także osobowe zło. Jego możliwości są ograniczone. (Mt 25, 41).

W Piśmie Świętym spotykamy różne określenia aniołów jak np. aniołowie Boży, synowie Boży, sługi, świeci, pełni mocy, pełni chwały, wojsko niebieskie.
Michał, Gabriel i Rafał to imiona konkretnych aniołów. Moce, władze, zwierzchności, panowania i trony (por. Rz 8,38) to terminy wskazujące na istnienie różnych klas aniołów. Ojcowie Kościoła pisząc o aniołach polemizują z:
• Dualizmem gnozy widzącym w aniołach współtwórców świata
• Pogańskim synkretyzmem półbogów i herosów
• Stoicyzmem odrzucającym duchową naturę, aniołów
Św. Justyn (+167) podkreśla wolność aniołów, pisze o nich jako istotach duchowych, osobowych i nieśmiertelnych, posiadających rozum i wolę.

7. Nauczanie o aniołach w ujęciu systematycznym

Aniołowie zostali s-tworzeni przez Boga (Kol 1,15).
Bóg jest „Stwórcą nieba i ziemi” (Skład Apostolski).
Są istotami duchowymi, niematerialnymi, nie posiadają ciała (Mt 8,16), są nieśmiertelni (Łk 20, 36) przewyższają doskonałością stworzenia widzialne, jako stworzenia osobowe posiadają rozum i wolną wolę. Poznają Boga, siebie, świat duchowy i materialny. Zdolnościami poznawczymi przewyższają człowieka. Nie mogą jednak ze swojej natury poznać tajników serc istot rozumnych, czyli duchowych myśli i pragnień, które nie są uzewnętrznione, ale zalezą od wolnej woli. Nie znają także rzeczy przyszłych zależnych od wolnej woli.
Posiadają wolną wole. Mogą ukazywać się człowiekowi w ludzkiej postaci, oddziaływać na ludzką wyobraźnię, wpływać na materię. Pismo Święte ukazuje potęgę aniołów m. in. w wydarzeniu niezwykłego uwolnienia Piotra z więzienia(Dz 12,7). Aniołowie nie mogą stwarzać. Nie mogą bezpośrednio tworzyć w ludzkim rozumie woli myśli i pragnień. Nie mogą wprost zmusić człowieka do określonego postępowania. Oddziałują na człowieka w sposób pośredni zachęcając do dobra, kusząc do zła

(…) • Zwiastują zbawienie w Starym Przymierzu
• Ukazują się ludziom w angelofaniach, by przekazać im polecenia Boże, np. powstrzymują rękę Abrahama (Rdz 22, 11)
• Służą Słowu Wcielonemu np. na pustyni(Mk 1, 13)
• Pomagają Kościołowi. Pomagają człowiekowi w drodze do zbawienia. Uczestniczą w hołdzie oddawanym Bogu przez Kościół na ziemi
• Są świadkami na Sądzie Bożym (Łk 12, 8n)
Chrystus jest centrum świata anielskiego. Aniołowie są nierozerwalnie związani z Chrystusem, który wyznacza im zadania (por. Kol 1, 15n). Są istotami niższymi od Syna Bożego, któremu są obowiązani oddawać cześć boską (Ps 2, 7). Życie Słowa Bożego od Wcielenia do Wniebowstąpienia jest otoczone adoracją i służbą aniołów.
Aniołowie służą Kościołowi.
W ojczyźnie niebieskiej ludzie i aniołowie będą wspólnie uwielbiali Boga.
Aniołom podobnie jak świętym przysługuje kult pochwały (cultus dultiae)
Oddajemy kult aniołom, ponieważ związani z Bogiem wskazują na Niego swoim działaniem. Każdy człowiek posiada swojego anioła czuwającego nad nim, chroniącego przed atakami złych duchów(Mt 18,10).
Aniołowie tworzą wspólnotę osób - nieogarnione bogactwo światów osobowych.

Znaczenie prawdy o aniołach
• Świat jest większy i wspanialszy, niż to co jest dostępne w tej chwili ludzkiej obserwacji.
• Odkupienie obejmuje nie tylko ludzi, ale w jakiś tajemniczy sposób dotyczy całego wszechstworzenia
• W naszej drodze do Boga nie jesteśmy sami. Mamy potężnych towarzyszy, przewodników i obrońców
• Istnienie aniołów zachęca do pokory w ocenie własnych możliwości intelektualnych czy wolitywnych
• Wskazuje na działanie Bożej Opatrzności

8. Pismo święte o Szatanie

Objawienie dotyczące złych duchów ma charakter stopniowy.
Wyraźnie o szatanie mówi księga Hioba(V w. przed Chrystusem), ukazując oskarżyciela, który próbuje wykazać Hiobowi religijną nieszczerość.
Wąż z Księgi Rodzaju obdarzony wiedzą i zdolnościami stara się poprzez kłamstwo nakłonić pierwszych ludzi do zła(Rdz 3,1-5). Księga Mądrości w sposób wyraźny utożsamia węża z diabłem, który przynosi człowiekowi duchową śmierć: „A śmierć weszła na świat przez zawiść diabła (Mdr 2,24).
Nowy Testament ukazuje szatana jako przeciwnika odkupienia człowieka.
Ewangelie przedstawiają życie Jezusa jako walkę z szatanem. Zmaganie to rozpoczyna się od sceny kuszenia((por Mt 4,1-11; Mk 1, 12- 13; Łk 4, 1-13).
Chrystus walczy z szatanem w naszym imieniu. Zmartwychwstanie Chrystusa jest zwycięstwem nad szatanem. W tym zwycięstwie uczestniczą uczniowie: „Widziałem szatana, spadającego z nieba jak błyskawica (Łk 10, 18-19)
Życie chrześcijanina na ziemi pozostaje walką, w której każdy musi dokonać wyboru pomiędzy Bogiem a szatanem, pomiędzy Chrystusem a Belialem (2 Kor 6, 15)
Szatan wskutek swojej zdolności do kłamstwa pozostaje groźny: „szatan podaje się za anioła światłości"(2 Kor 11, 14). Szczególne natężenie tej walki będzie miało miejsce przy końcu historii zbawienia (Ap).
Paruzja, Dzień Pana jest ostatecznym zwycięstwem Baranka. Wtedy to Chrystus pokona „wszelką Zwierzchność, Władzę i Moc” (1 Kor 15 24).

Pismo Święte używa wielu terminów w odniesieniu do złych duchów: szatan, diabeł, kusiciel, kłamca, oskarżyciel, książę tego świata, duch nieczysty, anioł ciemności, anioł szatana, Zły, wróg, wielki Smok, zabójca, demon. Przywódca złych duchów nazywany jest Lucyferem, Belzebubem lub szatanem. Spotykamy także nazwy własne np. Abaddon-niszczyciel(Hi 26,6), Asmodeusz-zabójca(Tb 3,8).

9. Nauka o Szatanie w ujęciu systematycznym

Prawda o istnieniu złych duchów wynika z objawienia Bożego.
Szatan i inne złe duchy zostały stworzone jako aniołowie, a więc jako byty dobre, duchowe, osobowe, obdarzone rozumem i wolą (por. 2 P 2,4; Jud 1, 6).
Szatan będąc pierwotnie dobrym, sam siebie uczynił złym osobowo i moralnie: „[Diabeł] w prawdzie nie wytrwał” (J 8,44). Przez swój upadek i odwrócenie od Boga złe duchy uległy w swoim bytowaniu perwersji, zasklepiły się w sobie i zaślepiły, utraciły zdolność do miłości, utraciły własne oblicze. Ich wola została utwierdzona w złym. Wiedza uległa pomniejszeniu. Złe duchy tworzą społeczność, w której istnieje jakaś zwierzchnia władza i panuje kłamstwo (J 8,43n).
Aniołowie, którzy zgrzeszyli odeszli dobrowolnie na wieki od Boga, utraciły łaskę uświęcającą, utworzyli stan piekła. Ich odwrócenie się od Boga jest ostateczne i wieczne. Grzech niektórych aniołów mógł wynikać z zazdrości wobec człowieka.

Złe duchy wpływają na człowieka przede wszystkim przez pokusy, a niekiedy przez napaści i opętania. Doskonały wzór zwyciężania pokus szatańskich daje sam Chrystus. Do walki duchowej i nieulegania pokusie zachęca św. Paweł (Ef 6,11n). Św. Piotr zachęca do czujności: „Czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabeł, jak lew ryczący krąży szukając kogo pożreć” ( 1 P 5.8).
Napaści to dążenie szatana do dokuczenia człowiekowi od wewnątrz.
Opętanie to opanowanie w większym lub mniejszym stopniu władz zmysłowych człowieka. Odpowiedzią Kościoła na zjawisko opętania i napaści jest egzorcyzm, czyli obrzęd mający na celu wyjęcie człowieka lub rzeczy spod wpływu szatana. Niektóre zachowania szczególnie wywoływanie duchów, magia, jasnowidztwo, grożą otwieraniem się człowieka na świat złych duchów.
Szatan jest tylko stworzeniem, jego moc jest ograniczona.

10. Stworzenie świata widzialnego

Bóg stworzył świat widzialny w całej jego wspaniałości, różnorodności i porządku. Nie istnieje nic, co nie zawdzięczałoby swego istnienia Bogu Stwórcy.
Każde stworzenie z racji swojego pochodzenia od Boga i stworzenia dla dobra jest obdarzone jakąś godnością. Człowiek może rozwijać godność stworzeń włączając w czynione przez siebie dobro. Ze względu na tę godność każdemu bytowi należyty jest szacunek stosownie do jego natury.
Każde stworzenie posiada swoją własną dobroć i doskonałość. Rożne stworzenia chciane w ich własnym bycie, odzwierciadlają, każde na swój sposób jakiś promień nieskończonej mądrości i dobroci Boga. Objawienie sprzeciwia się zdecydowanie manicheizmowi dla którego materia jest przejawem zła.
Stworzenia tworzą pewną hierarchię. Wskazuje na nią Hexaemeron ukazując stwarzanie przez Boga bytów coraz bardziej doskonałych.
Człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boże jest szczytem stworzenia.
Stworzenia są ze sobą głęboko związane, zależne od siebie. Dzięki tej zależności jedne mogą służyć drugim. Pan Bóg nadał stworzeniu strukturą daru.
Stworzenie zostało powołane do istnienia ze względu na Szabat a więc kult i adorację Boga.
Stwórca wpisał w swoje dzieło prawo moralne, które powinno być uszanowane przez człowieka.

11. Stworzenie a ekologia

Człowiek jest odpowiedzialny za przyrodę. Powinien być szlachetnym, rozumnym i mądrym stróżem stworzenia, dzierżawcą i współpracownikiem Boga. Sprawujący władzę nad przyrodą w duchu odpowiedzialności wobec Boga, na wzór Jezusa Chrystusa.

Współczesny kryzys ekologiczny degradacja środowiska naturalnego grabieżcze wykorzystywanie surowców, zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby są ostatecznie owocem ludzkiego grzechu. Nieład w świecie przyrody jest zewnętrznym wyrazem bardziej zasadniczego nieładu w ludzkim sercu.

Przyroda jest wielkim darem Bożym dla człowieka: źródłem dóbr użytkowych, pomocą w zachowaniu zdrowia i równowagi, przedmiotem podziwu i kontemplacji, źródłem radości. Piękno przyrody kieruje naszą myśl ku nieskończonemu pięknu Stwórcy, budzi wdzięczność wobec Boga.

Człowiek powinien naśladować Boga w pochyleniu się nad tym co od nas mniejsze i słabsze, łącząc troskę o świat przyrody z miłością do każdego człowieka.

Człowiek otrzymał od Boga zadanie ulepszania i upiększania świata.

Poprzez modlitwę człowiek może stawać się kapłanem stworzenia wtłaczając byty nierozumnie w swoje oddawanie chwały Bogu.

Człowiek jest wezwany do dobroci wobec zwierząt a przez to do przywracania harmonii między człowiekiem a przyrodą zakłóconej przez ludzki grzech.

Działalność ekologiczna zasadniczo głęboko pozytywna może także ulec wynaturzeni wskutek ulegania materialistycznej wizji człowieka, manicheizmowi odrzucenia troski o człowieka.

12. Pismo święte o stworzeniu człowieka

Księga Rodzaju zawiera dwa opisy stworzenia człowieka. Opis kapłański (Rdz 1.26- 31) ukazuje stworzenie człowieka na obraz Boży jako ukoronowanie całego dzieła stworzenia. Opis jahwistyczny (Rdz 2.4b- 25) ukazuje Boga, który tworzy ciało człowieka z „prochu ziemi", tchnie w nie życie i tak powstałemu każe troszczyć się o uprawę ziemi i zachowywać prawo moralne, ukazuje stworzenie kobiety i początek małżeństwa.

Te opisy stworzenia wyrażają istotne prawdy o człowieku zawdzięczając swoje istnienie szczególnej interwencji Boga, stworzonym na obraz i podobieństwo Boże, wezwanym do ludzkiej solidarności, powołanym do monogamicznego małżeństwa, do pracy nad rozwojem siebie i Świata, do szanowania prawa moralnego, będącym istotą cielesno-duchową.

Nowy Testament przede wszystkim ukazuje Chrystusa jako będącego w najwyższym stopniu „obrazem Boga niewidzialnego” (Kol 1 15). Chrystus Pan ukazuje nam, co to znaczy naprawdę być Człowiekiem. Jesteśmy wezwani, by stawać się „nowym stworzeniem" w Chrystusie (Ef 2.24) nowym człowiekiem na wzór Pana.

13. Człowiek w świetle tajemnicy stworzenia

Pismo Święte podkreśla szczególną godność człowieka Został stworzony na obraz i podobieństwo Boże (Rdz 1,26). Wszystko zostało stworzone dla niego(Ps 8,7). Z wielkiej godności człowieka wynika obowiązek szacunku dla samego siebie i szacunku dla drugiego. Nienaruszalne jest życie ludzkie. Pełnia tajemnicy godności i wielkości człowieka otwiera się w Chrystusie.

Człowiek jest osobą, a jako osoba najwyższą kategorią bytu. Posiada rozum i wolną wolę. Chrześcijańskie spojrzenie na człowieka cechuje personalizacja.

Pan Bóg powołał człowieka do przyjaźni ze Sobą. Człowiek został stworzony jako zdolny do poznania i miłowania Boga zdolny do modlitwy. Tylko w Bogu może odnaleźć swoje szczęście. Pierwsi ludzi zostali stworzeni jako uczestniczący w życiu Bożym, obdarzeni łaską, żyjący w harmonii.

Człowiek został stworzony jako istota cielesna i duchowa. W człowieku istnieje niematerialna podstawa myślenia i chcenia zwana duszą (Mdr 1,4). Dusza ludzka jest nieśmiertelna (Mt 10,28).

Element duchowy i cielesny tworzą w człowieku substancjalną jedność (Sobór w Vienne — 1311). Prawda o jedności duszy i ciała nabiera szczególnego znaczenia w świetle tajemnicy zmartwychwstania Chrystusa.

Objawienie biblijne sprzeciwia się materializmowi, skrajnemu spirytualizmowi czy egzystencjalizmowi typu ateistycznego.

Tajemnica stworzenia ukazuje rodzaj ludzki Jako jedność: Wszyscy ludzie zostali stworzeni przez Boga, posiadają jedną naturę i zostali skierowana jednemu celowi. Jedność rodzaju ludzkiego stanowi wezwanie do solidarności i miłości.

Ludzie zostali stworzeni jako mężczyzna lub kobieta posiadający tę samą nieutracalną godność osób ludzkich. Będąc równi nie są jednakowi. Są stworzeni jedno dla drugiego. Małżeństwo jest zgodne z wolą Stwórcy (R1 2.24). Mężczyzna i kobieta są wezwani do przekazywania ludzkiego życia (Rdz 1. 28).

Ludzie są odpowiedzialni za świat stworzony powierzony im przez Boga panowanie nad światem stworzonym nie może byt samowolne i niszczące.

Człowiek otrzymuje od Boga prawo moralne które powinien uszanować.

14. Pochodzenie człowieka

Zarówno cała ludzkość jak i każdy, poszczególny człowiek pochodzi od Boga.

Człowiek został stworzony jako „bardzo dobry”.

U początków istnienia człowieka jest Boża miłość.

Objawienie sprzeciwia się materializmowi, teoriom reinkarnacji i metempsychozy, emanacjonizmowi czy teoriom preegzystencji dusz.

Każda dusza ludzka zostaje powołana do bytu z nicości mocą stwórczego aktu Boga. Akt ten został związany z ludzkim aktem rodzicielstwa. Bóg stwarza ludzką duszę w chwili poczęcia przez rodziców. Kościół odrzucił traducjonizm uznający, że dusza stanowiąca jakąś najwyższą formę materii jest przekazywana w akcie zrodzenia przez rodziców, a także generacjonizm twierdzący, że dusza rodziców rodzi duszę dziecka.

Nie ma sprzeczności między objawieniem a teorią ewolucji.

15. Prawda o stworzeniu wobec nauk przyrodniczych

Nauki przyrodnicze nie są w stanie objąć wszystkich zagadnień związanych z pytaniem o powstanie wszechświata. Ogranicza się do tego co poddaje się metodzie empirycznej.
Teologia opierając się na objawieniu wychodzi poza to co poddaje się metodzie empirycznej. Wskazuje m. in., że:
-wszechświat w swoim istnieniu jest całkowicie zależny od Stwórcy
-wszechświat jest przepojony wartościami
-celem objawienia nie jest uczenie naukowoprzyrodniczych prawd o świecie, lecz wprowadzenie człowieka w krąg zbawiających go wartości

Teoria ewolucji organizmów żywych została sformułowana przez Karola Darwina, który uważał, że jeden gatunek może przechodzić w drugi , i że także człowiek pojawił się na tej drodze.
Teoria ewolucji umiarkowanej – prawo ewolucji odnosi się do ludzkiego ciała.
Teoria ewolucji skrajnej - niektórzy kontynuatorzy mysi Darwina uznali, że prawo ewolucji odnosi się do całej natury człowieka. Tomasz Huxley (+1895) i Ernest Haeckel (+1919) zaczęli głosić materialistyczną interpretacje teorii ewolucji. Ta interpretacja przyjmuje, że istnieje tylko materia, a przejawy życia duchowego są jej wytworem.
Mówiąc o ewolucji trzeba odróżnić sama teorię ewolucji od faktów, na których się opiera i od różnych interpretacji filozoficznych tej teorii.
Na płaszczyźnie przyrodoznawstwa rozróżniamy: mikroewolucję (wewnątrzgatunkowa), makroewolucję (powstawanie nowych gatunków) i megaewolucję (powstawanie nowych rzędów i gromad).

Dogmatem wiary jest prawda o stworzeniu człowieka przez Boga. Dogmat nie przesądza czy nastąpiło to drogą pośrednią, czy droga bezpośredniego oddziaływania.
Teoria ewolucji umiarkowanej nie jest sprzeczna z objawieniem. Potwierdza to encyklika Piusa XII Humani generis (1950), a także późniejsze Jana Pawia II i Benedykta XVI. Pan Bóg jako Pierwsza Przyczyna posługuje się przyczynami wtórnymi.

W naukach przyrodniczych spotykamy model prostego rozszerzania si wszechświata. Na podstawie zjawiska Dopplera obserwujemy zjawisko oddalania się obiektów wszechświata od siebie, jakby od jakiegoś centrum.
Powszechnie przyjmowana jest teoria „Wielkiego wybuchu”. Według tej teorii przed około 14 miliardami lat z bardzo gęstej gorącej osobliwości początkowej wyłonił się Wszechświat, który od tego czasu rozszerza się i stygnie. Stopniowo postały cząstki elementarne, atomy, galaktyki, gwiazdy, planety.
Zgodnie ze zjawiskiem entropii pierwotna energia rozprasza się stąd prawdopodobnie nastąpi kiedyś śmierć cieplna wszechświata.
Nie ma żadnej sprzeczności między tymi teoriami a prawdą o stworzeniu. Pan Bóg posługuje się przyczynami wtórnymi.

Monogenizm to pogląd, że cała ludzkość wywodzi swoje pochodzenie od jednej pary człowieczej.
Przeciwnym poglądem jest poligenizm, czyli przekonanie o pochodzeniu ludzkości od wielu grup ludzi pierwotnych.
Monogenizm nie jest dogmatem. Tym niemniej Pius XII w swojej encyklice Humani generis uznaje, że trudno pogodzić poligenizm z nauką o grzechu pierworodnym. Katechizm Kościoła Katolickiego nie wypowiada się wyraźnie na temat monogenizmu. Kwestia jest w toku dyskusji.