1.Podmioty zobligowane do prowadzenia pełnej rachunkowości.

Systemy rachunkowości

• Uproszczony, oparty na pojedynczych zapisach wybranych zasobów lub wyników. Celem jest uproszczenie sposobu naliczania podatku dochodowego z prowadzonej działalności gospodarczej. Formami tego systemu są: podatkowa księga przychodów i rozchodów (k.p. i r.), ryczałt ewidencjonowany i karta podatkowa.

• Pełny (księgi handlowe) dotyczy osób prawnych oraz innych większych firm o większych obrotach (zobacz niżej), rejestrujących swoją działalność na zasadzie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. System jest w pełni sprawdzalny przez organa kontrolne. Polega na prowadzeniu zapisów na tzw. kontach ksiąg rachunkowych na zasadzie wzajemnego bilansowania zdarzeń gospodarczych (reguła podwójnego zapisu).

Podmioty zobowiązane do prowadzenia pełnej księgowości:

• osoby prawne

  • spółki kapitałowe prawa handlowego

  • instytucje finansowe (banki, ubezpieczyciele, fundusze powiernicze)

  • jednostki państwowe i samorządowe

  • wszystkie jednostki otrzymujące dotacje (np. stowarzyszenia)

• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, spółki cywilne, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, których roczny obrót netto za poprzedni rok obrotowy wyniósł w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty 1 200 000 euro.

2. Co obejmuje sprawozdanie finansowe?

Sprawozdanie finansowe- zgodnie z ustawą o rachunkowości sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz na inny dzień bilansowy, stosując odpowiednio tzw. zasady wyceny aktywów i pasywów oraz tzw. zasady ustalania wyniku finansowego.

Na kompletne sprawozdanie finansowe składają się następujące części składowe:

• wprowadzenie do sprawozdania finansowego,

• rachunek zysków i strat (rachunek wyników),

• bilans,

• zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,

• sprawozdanie z przepływów pieniężnych (rachunek przepływów pieniężnych),

• dodatkowe informacje i objaśnienia.

Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy lub odrębnych przepisów.

Sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności jednostki sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności.

Informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załącznikach do ustawy, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki.

3. Kto jest poddany badaniom biegłego rewidenta?

Na początku przypomnijmy, iż na mocy art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zobowiązanymi do poddania sprawozdania finansowego za 2011 r. badaniu przez biegłego rewidenta są kontynuujące działalność banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, jednostki działające na podstawie przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, spółki akcyjne (z wyjątkiem spółek będących na dzień bilansowy w organizacji). W przypadku pozostałych jednostek kontynuujących działalność, ich sprawozdanie finansowe podlega badaniu, jeśli w 2010 r. spełniły co najmniej dwa z następujących warunków:

a) średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,

b) suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego stanowiła równowartość w walucie polskiej co najmniej 2.500.000 euro, czyli kwotę 9.900.750 zł,

c) przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy stanowiły równowartość w walucie polskiej co najmniej 5.000.000 euro, czyli kwotę 19.801.500 zł.

Termin, w jakim należy dokonać wyboru biegłego rewidenta i podpisać z nim umowę, nie został w ustawie o rachunkowości wskazany. Z art. 66 ust. 5 ww. ustawy wynika tylko, że kierownik jednostki zawiera z podmiotem uprawnionym do badania sprawozdań finansowych umowę o badanie lub przegląd sprawozdania finansowego w terminie umożliwiającym jego udział w inwentaryzacji znaczących składników majątkowych. Z uwagi na to, że inwentaryzacja może zostać rozpoczęta nie wcześniej niż 3 miesiące przed końcem danego roku, a zakończona do 15. dnia roku następnego, to w jednostkach, w których sprawozdanie finansowe za 2011 r. podlega badaniu, należy dokonać wyboru biegłego rewidenta i podpisać z nim umowę o badanie w IV kwartale 2011 r.

Wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych dokonuje organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Zarząd jednostki nie może dokonać takiego wyboru.

Organami zatwierdzającymi sprawozdanie finansowe - które mogą wybrać podmiot uprawniony do badania sprawozdania finansowego - są m.in.:

a) w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą - właściciel,

b) w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej - wspólnicy,

c) w spółce komandytowo-akcyjnej - walne zgromadzenie,

d) w spółce akcyjnej - zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy,

e) w spółce z o.o. - zwyczajne zgromadzenie wspólników,

f) w spółdzielni - walne zgromadzenie.

Decyzję o wyborze biegłego rewidenta podejmuje uprawniony organ w formie pisemnej uchwały. Z kolei umowę o badanie sprawozdania finansowego zawiera kierownik jednostki (por. ww. art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

4. Omówić bilans (struktura)

Bilans przedsiębiorstwa obrazuje stan i strukturę posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów (majątku), oraz wskazuje na źródła ich finansowania - pasywa.

Bilans w odróżnieniu od rachunku zysków i strat ma charakter statyczny - odzwierciedla stan majątku na dany moment i jest sporządzany na podstawie aktualnych w dniu jego sporządzenia danych z systemu księgowego firmy. Z reguły bilans tworzony jest na koniec danego roku obrachunkowego i właśnie dla tego konkretnego dnia ustalane są wszystkie pozycje bilansowe (jest to tzw. moment bilansowy). Ważną cechą informacji zawartych w bilansie przedsiębiorstwa jest ich kompletność oraz pełne udokumentowanie.

Bilans przedsiębiorstwa podzielony jest na składniki o zbliżonej treści ekonomicznej, wycenione w tej samej walucie (zazwyczaj w walucie kraju, w którym mieści się siedziba przedsiębiorstwa). Jednak sam sposób ich wyceny i prezentacji może być odmienny dla różnych przedsiębiorstw ponieważ podmioty gospodarcze mogą stosować różne metodologie sporządzania bilansu.

Po stronie aktywów (w standardowym zapisie po lewej stronie) bilans zawiera aktywa trwałe (składniki rzeczowe, składniki finansowe, składniki niematerialne) i aktywa bieżące, zaś po stronie pasywów (ujętych po prawej stronie zapisu) zobowiązania bieżące, zobowiązania długoterminowe oraz kapitały własne. Bilans przedsiębiorstwa musi być zrównoważony, tj. sumy aktywów i pasywów muszą być sobie zawsze równe co jest podstawową cechą bilansu i nazywane jest "'równowagą bilansową.

Bilans jest to dwustronne zestawienie:

• wartości zasobów majątkowych, czyli aktywów

• źródeł finansowania aktywów, czyli pasywów.

Zasoby jednostki, podzielone są na dwie grupy: aktywa trwałe oraz aktywa obrotowe.

Natomiast składnikami pasywów są: kapitał własny i zobowiązania. W bilansie szczegółowo wyróżnione są składniki tych grup.

Cechą metody bilansowej jest usystematyzowane poszukiwanie i ustalanie równowagi między mierzalnymi cechami wyznaczonych środków, takich jak zasoby danej jednostki.

Bilans sporządzany jest na określony dzień i w określonej formie, jaką jest tabela. Wzór tego dokumentu opublikowany jest w załącznikach do ustawy o rachunkowości. Znajdują się w nich informacje, jakie powinien zawierać bilans sporządzany przez: banki, zakłady ubezpieczeń oraz pozostałe jednostki.

Aby był prawidłowo sporządzony, musi spełniać pewne wymogi formalne. Konieczne jest precyzyjne oznaczenie podmiotu, dla którego bilans jest sporządzany, a także data, czyli dzień bilansowy, na który jest sporządzany bilans.

Niezbędne jest oznaczenie jednostki, w jakiej wyrażone są dane liczbowe oraz wyszczególnienie nazw i wartości grup aktywów i pasywów, aby bilans był przejrzysty i czytelny. Obligatoryjne jest używanie języka polskiego oraz wyrażanie wartości pieniężnych w walucie polskiej.

Muszą być wykazywane sumy pośrednie grup aktywów i pasywów oraz sumy ogólne aktywów i pasywów, które zgodnie z zasadą równowagi bilansowej muszą być sobie równe.

Na końcu bilansu musi widnieć podpis osoby prowadzącej księgi rachunkowe oraz podpis kierownika jednostki wykonującej taką działalność. Musi być także data sporządzenia bilansu.

5. Struktura RZiS

Struktura rachunku zysków i strat

przychody ze sprzedaży koszty działalności operacyjnej zysk/strata na sprzedaży	segment podstawowej działalności operacyjnej
pozostałe przychody operacyjne pozostałe koszty operacyjne zysk/strata na działalności operacyjnej	segment pozostałej działalności operacyjnej
przychody finansowe koszty finansowe	segment działalności finansowej
zyski nadzwyczajne straty nadzwyczajne	segment zysków i strat nadzwyczajnych
zysk / strata brutto	wynik finansowy brutto
obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego	segment obciążeń podatkowych i podobnych
zysk/strata netto	wynik finansowy netto

W segmencie podstawowej działalności operacyjnej ujmuje się przychody ze sprzedaży produktów oraz sprzedanych towarów, jak również wszelkie koszty związane z podstawową działalnością: wynagrodzenia, koszty materiałów i energii, świadczenia na rzecz pracowników, koszty usług obcych, niektóre podatki (np. od nieruchomości), amortyzację i koszt nabycia sprzedanych towarów. Po odjęciu kosztów od przychodów otrzymujemy zysk na sprzedaży.

Segment pozostałej działalności operacyjnej obejmuje przychody i koszty nie związane bezpośrednio ze zwykła działalnością jednostki jak np.: sprzedaż składników majątku trwałego, odpisaniem nieściągalnych należności, zapłatą odszkodowań itp. Pozostałe przychody dodaje się, a pozostałe koszty operacyjne odejmuje się od zysku na sprzedaży otrzymując w ten sposób zysk operacyjny.

Segment działalności finansowej obejmuje koszty i przychody takie jak: koszty odsetek od kredytów i pożyczek, przychody z dywidend i ze sprzedaży papierów wartościowych. Po dodaniu przychodów finansowych i odjęciu kosztów finansowych od zysku operacyjnego otrzymujemy zysk brutto na działalności operacyjnej.

Segment zysków i strat nadzwyczajnych obejmuje skutki finansowe zdarzeń powstających niepowtarzalnie, poza zwykłą działalnością jednostki, w tym spowodowanych zdarzeniami losowymi. Po uwzględnieniu pozycji nadzwyczajnych otrzymujemy zysk brutto.

Segment obciążeń wyniku finansowego obejmuje podatek dochodowy oraz inne, podobne obciążenia wyniku finansowego (np. obowiązkowa dywidenda w spółkach Skarbu Państwa).

6. Cena nabycia, Cena zakupu

Cena nabycia

Cena nabycia w rozumieniu ustawy o rachunkowości to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu, a obniżona o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.

Cena zakupu – jest to cena, która musi zapłacić nabywca za dostarczone mu materiały lub towary bez naliczonego podatku VAT. Jeżeli materiały lub towary zostały sprowadzone z zagranicy cena zakupu powiększona zostaje dodatkowo o cło, podatek importowy od towarów sprowadzanych lub nadsyłanych z zagranicy i podatek akcyzowy. Koszty zakupu, jakie ponosi odbiorca nie są wliczane do ceny zakupu.

7. Jednostkowy koszt wytworzenia

Jednostkowy koszt wytworzenia produkcji


KC - koszt całkowity
a - ilość wyprodukowanych wyrobów gotowych

8. Wartość godziwa (cena rynkowa)

Za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.

Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca.

Cenę rynkową aktywów finansowych posiadanych przez jednostkę oraz zobowiązań finansowych, które jednostka zamierza zaciągnąć, stanowi zgłoszona na rynku bieżąca oferta kupna, natomiast cenę rynkową aktywów finansowych, które jednostka zamierza nabyć, oraz zaciągniętych zobowiązań finansowych stanowi zgłoszona na rynek bieżąca oferta sprzedaży.

9. Amortyzacja, co to jest, rodzaje, jakich składników dotyczy?

Amortyzacja - proces utraty wartości majątku trwałego, wywołany jego zużyciem fizycznym - powstałym w skutek eksploatacji oraz ekonomicznym (moralnym) - będącym wynikiem postępu technicznego, związanego z możliwością uzyskania na rynku np. maszyn, urządzeń bardziej wydajnych, tańszych w eksploatacji, pozwalających uzyskać produkty lepszej jakości. Ta utrata wartości jest przenoszona na wartość produktów wytworzonych przy wykorzystaniu amortyzowanego majątku trwałego.

Amortyzacji podlegają środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, inwestycje w obcych środkach trwałych, budynki, budowle na cudzym gruncie, inne składniki majątku nie stanowiące własności podatnika, ale spełniające przesłanki do uważania ich za środki trwałe, o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok, wykorzystywane na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy dzierżawy, najmu lub leasingu. Przepisy prawne wyszczególniają również składniki, od których nie nalicza się odpisów amortyzacyjnych - np. eksponaty muzealne, dzieła sztuki, grunty nie służące wydobyciu kopalin metodą odkrywkową. Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu do używania (wg prawa bilansowego), w miesiącu następującym po miesiącu wpisania do ewidencji (wg prawa podatkowego), a zakończenie w momencie zrównania się odpisów z wartością początkową lub postawieniem w stan likwidacji, sprzedaży, stwierdzenia niedoboru.

Rodzaje (metody) amortyzacji

Liniowa

polegająca na równomiernym rozłożeniu wartości środka trwałego (WNiP) w czasie, czyli zakłada, że użytkowany obiekt zużywa się równomiernie przez cały czas jego eksploatacji - powoduje to, że stawka amortyzacyjna jest stała i wynika ze wzoru:

gdzie:

Ar - roczna stawka amortyzacji

Wp - wartość początkowa

Wr - wartość rezydualna

Ou - okres użytkowania

Degresywna

Wg tej metody przydatność ekonomiczna obiektu majątku trwałego maleje w miarę jego użytkowania, co przekłada się na fakt, że odpisy amortyzacyjne w początkowych latach użytkowania są wyższe niż w kolejnych. Pozwala to szybciej zaliczyć większą część wartości początkowej obiektu w koszty, co z reguły jest korzystne dla przedsiębiorstwa (ale nie zawsze). Licząc kwotę amortyzacji stawka amortyzacyjna nie ulega zmianie, ale zmienia się podstawa, od której liczymy bowiem liczymy od wartości netto, a więc po pomniejszeniu o dotychczasowe odpisy.

W polskim systemie prawnym obowiązuje specyficzna odmiana tej metody, czasem zwana metodą degresywno-liniową. W tej metodzie odpisów dokonuje się metodą degresywną, ale począwszy od roku, w którym tak obliczona amortyzacja miałaby być niższa od amortyzacji obliczonej metodą liniową, stosuje się metodę liniową,

Naturalna

Zakłada, że zużycie obiektu jest jednakowe na każdą jednostkę pracy (np. sztukę, kilogram, godzinę itp.), a więc kwota amortyzacji jest uzależniona od ilości pracy wykonanej w danym okresie czasu. Wyliczamy ją z formuły:

gdzie:

Pw - praca wykonana w danym okresie

Pp - praca planowana w całym okresie użytkowania

pozostałe oznaczenia jak wyżej

Progresywna

Wg tej metody kwota amortyzacji jest coraz większa z upływem okresu eksploatacji. Wynika to z założenia, że im starszy obiekt, tym wymaga większych nakładów na remonty, naprawy itp., a więc koszt jego eksploatacji się zwiększa. Metoda ta jest korzystna dla firm, które przez kilka początkowych lat, od wprowadzenia środka do ewidencji, ponoszą stratę.

Marży przychodów

Np. metoda przychodów netto - zgodnie z tą metodą wartość obiektu majątku trwałego jest amortyzowana proporcjonalnie do osiąganej marży przychodów netto w poszczególnych okresach.

gdzie: Mp - przewidywana marża przychodów netto w danym okresie

Psz - szacowane przychody netto osiągnięte z wykorzystaniem tego obiektunpozostałe oznaczenia jak wyżej

Inwentarzowa (szacunkowa)

Polega na oszacowaniu bieżącej wartości danego obiektu i poprzez porównanie tej wartości z wartością na początek okresu, ustala się kwotę amortyzacji przypadającą na dany okres.

gdzie:

ΔW - zwiększenie wartości

W_k - wartość na koniec okresu

pozostałe oznaczenia jak wyżej

Wadą tej metody jest duża obiektywność oraz fakt, że wycena podlega bardzo silnie zmianą cen na rynku, co może doprowadzić do nieprawidłowych wniosków,

10. Rozliczenia międzyokresowe kosztów

Rozliczenie międzyokresowe kosztów dotyczy kosztów innych miesięcy. Polega ono na:

1. Wyłączeniu z kosztów działalności i gromadzeniu na odpowiednim koncie kwot kosztów za więcej niż 1 miesiąc, a następnie rozliczenie ich na te miesiące, których dotyczą

2. Wliczeniu do kosztów bieżącego miesiąca usług i świadczeń wykonanych na rzecz jednostki, lecz jeszcze nie stanowiących zobowiązań, np. z braku właściwych dokumentów, a także kosztów prawdopodobnie przewidzianych do poniesienia

W zależności od charakteru i sposobu rozliczenia kosztów w czasie wyróżniamy:

1. Rozliczenia międzyokresowe czynne

2. Rozliczenia międzyokresowe bierne

   1. Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów dokonywane są wówczas, gdy wydatki lub zużycie składników majątku dotyczą miesięcy następujących po miesiącu, w których je poniesiono. Takie koszty przyszłych okresów mogą być rozliczane na poszczególne miesiące w ciągu 1 roku obrotowego lub w okresie kilku lat. Ponieważ koszty te występują po stronie aktywów, są więc składnikami majątku. W związku z tym traktowane są jako równoważne materialnym produktom pracy (wyrobom gotowym) i wywierają wpływ na zwiększenie sumy wszystkich poniesionych w danym okresie kosztów rodzajowych nawet wówczas, gdy będą oddziaływały na wynik finansowy innego miesiąca.

   2. Rozliczenie międzyokresowe bierne obejmują kwoty zaliczane do kosztów bieżącego miesiąca, których poniesienie nastąpi dopiero w przyszłości, a więc nie stanowi jeszcze zobowiązania. Rozliczenia te polegają na tworzeniu rezerwy na koszty przyszłych okresów. Stosuje się je w odniesieniu do kosztów występujących nieperiodycznie, a wymagających równomiernego rozłożenia na poszczególne miesiące.

W praktyce dokonuje się biernych rozliczeń okresowych kosztów w wysokości przypadającej na dany miesiąc w stosunku do:

1. Ściśle oznaczonych świadczeń wykonanych na rzecz jednostki, lecz jeszcze nie stanowiących zobowiązań, np. z powodu braku faktury

2. Prawdopodobnych kosztów, których kwota lub data powstania zobowiązania z ich tytułu nie są jeszcze znane, np. koszty z tytułu napraw gwarancyjnych lub rękojmi.

11. WNiP (co zaliczamy, co to jest wartość dodatnia firmy)

Wartości niematerialne i prawne są to zakupione przez dana jednostkę prawa majątkowe przeznaczone do wykorzystania zgodnie z potrzebami danej jednostki, których okres użytkowania będzie dłuższy niż 12 miesięcy. Ponieważ zaliczane są one do aktywów trwałych to w sprawozdaniu finansowym należy je ująć, gdy spełnione są dwa następujące warunki:

• Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości będzie możliwość osiągnięcia z nich korzyści majątkowych,

• Jest możliwość wiarygodnej ich wyceny

Do wartości niematerialnych i prawnych zaliczamy:

• Autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

• Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

• Know - how,

• Koszty organizacji przy założeniu lub rozszerzeniu spółki akcyjnej,

• Nabytą wartość firmy,

• Koszty zakończonych prac rozwojowych jeżeli:

  • produkt lub sposób produkcji są ściśle ustalone a koszty, które dotyczą prac rozwojowych zostały rzetelnie określone,

  • techniczna przydatność produktu lub technologii została w wiarygodny sposób potwierdzona i zgodnie z wymogami udokumentowana i w związku z tym jednostka pojęła decyzje o produkowaniu danych produktów lub użytkowaniu technologii,

  • koszty prac rozwojowych zostaną pokryte z dochodów uzyskanych ze sprzedaży produktów lub wykorzystania technologii.

W rachunkowości wartość firmy jest to różnica między ceną nabycia innej jednostki lub jej zorganizowanej części a wartością godziwą przejętych aktywów netto. Jeżeli cena nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów, to różnica stanowi ujemną wartość firmy. Jeżeli cena nabycia jednostki lub jej zorganizowanej części jest wyższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, to różnica stanowi dodatnią wartość firmy.

Wartość firmy musi być amortyzowana metodą liniową przez okres nie krótszy niż 5 lat. W uzasadnionych przypadkach może on zostać wydłużony do 20 lat.

12. RAT

Rzeczowe aktywa trwałe (środki trwałe) są to środki trwałe oddane do użytkowania, środki trwałe w budowie oraz zaliczki, które są przekazane na te środki trwałe.

Według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) a konkretnie wg MSR-16 rzeczowe aktywa trwałe to środki trwałe, które dana jednostka posiada w celu ich użytkowania oraz wykorzystania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (produkcyjną, handlową lub usługową) lub w celach administracyjnych przez okres dłuższy niż jeden rok.

Dowolny składnik rzeczowych aktywów trwałych może być ujęty w ewidencji księgowej jako środek trwały, jeżeli spełnia dwa następujące warunki:

• istnieje duża szansa, że w przyszłości będzie on generował zysk

• jego wartość można określić w wiarygodny sposób

W skład rzeczowych aktywów trwałych wchodzą:

• środki trwałe,

• środki trwale w budowie,

• zaliczki na środki trwałe w budowie

rzeczowe aktywa trwałe:

• a. grunty

  • budowle,lokale,magazyny

  • urządzenia,maszyny

  • środki transportu

  • ulepszenia w obcych środkach trwałych

• b. środki trwałe w budowie

  • środki trwale w czasie budowy, montażu lub ulepszenia

13. Kapitał własny (istota, podział)

Kapitał własny stanowi wartościowy odpowiednik składników majątku, do których danej jednostce przysługuje prawo własności. Wniesione zostały one do przedsiębiorstwa przez założycieli (właścicieli), którzy tym samym nabyli prawo do uczestniczenia w podziale zysku, oraz do zwrotu kapitału w razie likwidacji przedsiębiorstwa. Składniki te mogą również pochodzić z przeznaczenia części wygospodarowanego zysku na cele rozwojowe. Mogą mieć postać rzeczową lub pieniężną. Kapitały własne występują w różnej postaci w zależności od formy organizacyjno - prawnej jednostki gospodarczej.

Kapitały własne dzielimy na:

• kapitały powierzone - reprezentują wkład finansowy właściciela jednostki gospodarującej.

• kapitały samofinansowania - powstają z osiągniętego zysku zatrzymanego w jednostce bądź innych źródeł charakterystycznych dla danej działalności.

W sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstw kapitały własne obejmują^[1]:

• kapitał podstawowy

• kapitał zapasowy

• kapitał rezerwowy

• kapitał z aktualizacji wyceny

• niepodzielony zysk lub niepokrytą stratę z roku obrotowego i lat ubiegłych

W poszczególnych rodzajach przedsiębiorstw ich pochodzenie i nazwy przedstawiają się następująco:

Przedsiębiorstwa państwowe

• fundusz założycielski – stanowi równowartość środków wniesionych przez państwo.

• fundusz przedsiębiorstwa - stanowi równowartość majątku wygospodarowanego przez przedsiębiorstwo w toku jego działalności.

Spółdzielnie

• fundusz udziałowy – stanowi równowartość udziałów wniesionych do spółdzielni przez jej członków.

• fundusz zasobowy - stanowi równowartość wkładów wniesionych przez członków w formie wpisowego oraz równowartość środków wygospodarowanych przez spółdzielnie.

Spółki akcyjne i spółki z o.o.

• kapitał zakładowy - stanowi równowartość wyemitowanych akcji (wg ich wartości nominalnej) lub wniesionych udziałów.

• kapitał zapasowy – jest tworzony m.in. z wygospodarowanego zysku z przeznaczeniem na pokrycie ewentualnych strat spółki w przyszłych okresach.

• kapitał rezerwowy - jest tworzony z wygospodarowanego zysku z przeznaczeniem na rozwój spółki.

15. Rezerwy, rezerwy i odpisy aktualizujące

Rezerwy - zaliczane są do kategorii zobowiązań, których termin wymagalności lub kwota zapłaty nie są pewne, wykazywane są w pasywach bilansu

Rezerwy tworzy się na przyszłe zobowiązania o dużym stopniu prawdopodobieństwa oraz o kwocie, którą można wiarygodnie oszacować.

Jednostka gospodarcza powinna tworzyć rezerwy, gdy:

• na jednostce ciąży obecny obowiązek (prawny bądź zwyczajowy) wynikający ze zdarzeń przeszłych,

• prawdopodobne jest, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu środków zawierających w sobie korzyści ekonomiczne,

• możliwe jest dokonanie wiarygodnego szacunku kwoty tego obowiązku

Można wyodrębnić następujące grupy rezerw:

1. Rezerwy bilansowe (ang. Reserve (stand-by) balance, niem. Hilfsbalance, fr.equilibre de reserve) - są ujmowane w bilansie, zmniejszają wynik finansowy.

   1. Rezerwy kapitałowe- tworzą część kapitału własnego, wygospodarowanego przez jednostkę gospodarczą w trakcie jej działalności

   2. Rezerwy na odroczone podatki- tworzy się w wysokości kwoty podatku dochodowego, która ma być w przyszłości zapłacona, w związku z pojawieniem się dodatnich różnic przejściowych( powodują one zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości).

   3. Rezerwy na zobowiązania -(rezerwy sensu stricto), tworzone w ciężar kosztów lub strat przyszłych okresów, stanowią one bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów.

2. Rezerwy niebilansowe (ang. Reserve (stand-by) unbalance, niem. Hilfsunausglichenheit, fr.desiquilibre de reserve)?występują w ewidencji pozabilansowej.

   1. Rezerwy na inwestycje finansowe

   2. Rezerwy na należności

   3. Rezerwy na amortyzowany majątek trwały

15. Podział wyniku finansowego

Wynik finansowy – różnica pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania obliczona dla określonego przedsiębiorstwa w wybranym okresie sprawozdawczym. Dodatni wynik finansowy jest nazywany zyskiem, zaś ujemny stratą. Wynik finansowy podzielony przez wartość przychodu lub zaangażowanego kapitału jest nazywany rentownością.

Wynik finansowy przedsiębiorstwa obliczony na podstawie rachunku zysków i strat tworzonego zgodnie z ustawą o rachunkowości oraz z uwzględnieniem ustaw podatkowych stanowi podstawę naliczenia podatku dochodowego (wynik finansowy brutto) oraz w przypadku spółek kapitałowych podstawę określenia wysokości dywidendy.

Wynik finansowy pomniejszony o podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia to wynik finansowy netto.

Wynik finansowy sporządzamy według dwóch wariantów kalkulacyjnego oraz porównawczego. Wybór wariantu zależy od kierownika jednostki. Przedsiębiorstwo musi przyjąć jedną wersję ewidencji wyniku finansowego i stosować ją niezmiennie, według zasady ciągłości.

Wariant porównawczy

Wariant porównawczy przedstawia koszty działalności opreacyjnej według rodzajów. Wariant porównawczy ujmuje w przychodach zmiany stanu produktów oraz koszty wytworzenia świadczen na własne potrzeby.

Wariant kalkulacyjny

Wariant kalkulacyjny przedstwia koszty i przychody w układzie kalkulacyjnym. W wariancie kalkulacyjnym uwzględnia się podział kosztów sprzedanych towarów i produktów na wartość sprzedanych towarów i materiałów, koszty wytworzenia sprzedanych produktów, koszty sprzedaży, koszty ogólnego zarządu.

Wynik finansowy ustala się w 5 segmentach:

Wynik (zysk lub strata) ze sprzedaży - różnica między przychodami ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów a kosztami podstawowej działalności operacyjnej Wynik (zysk lub strata) z działalności operacyjnej - różnica pomiędzy wynikiem ze sprzedaży powiększonym o pozostałe przychody operacyjne , a powiększonym o pozostałe koszty operacyjne Wynik (zysk lub strata) z działalności gospodarczej - róznieca pomiędzy wynikiem finansowym na działalności operacyjnej powiększonym o przychody finansowe, apomniejszone o koszty finansowe Wynik finansowy (zysk lub strata) brutto - różnica między wynikiem na działalności gospodarczej powiększonym o zyski nadzwyczajne, pomniejszone o straty nadzwyczajne Wynik finansowy (zysk lub strata) netto - wynik brutto skorygowany o obowiązakowe obciązenia wyniku finansowego, które przewiduje ustawa o rachunkowości

16. Zasady rachunkowości

Ogólne zasady prowadzenia rachunkowości:

1. Zasada kontynuacji działania – zakłada, że w dającej się przewidzieć przyszłości (przynajmniej w najbliższym roku obrotowym) jednostka będzie prowadziła swą działalność w niezmienionym istotnie zakresie, jeżeli nie jest to niezgodne z rzeczywistością lub przepisami prawa

2. Zasada memoriału – wskazuje, że należy ujmować w księgach rachunkowych i zaliczać do wyniku finansowego wszystkie dotyczące danego okresu obrotowego osiągnięte przychody i koszty związane z tymi przychodami, niezależnie od terminu wpływu należności i zapłaty zobowiązań

3. Zasada współjedności – zakłada, że na wynik finansowy wpływają zrealizowane w roku obrotowym przychody i nieodzowne dla ich osiągnięcia koszty

4. Zasada realizacji – zyski powstają dopiero w momencie sprzedaży lub dokonania czynności z nią równoważnej

5. Zasada ostrożności (ostrożnej ceny) – mówi, że wycena aktywów i pasywów musi być dokonana tak, by nie został zniekształcony wynik finansowy

6. Zasada istotności – rachunkowość w jednostce organizacyjnej musi być zorganizowana tak, by zapewniła wyodrębnienie tych wszystkich operacji, które mają istotne znaczenie dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej jednostki.

7. Zasada ciągłości – przewiduje stałe stosowanie z okresu na okres identycznych rozwiązań księgowych w celu porównywalności danych i informacji liczbowych.