Wyznaczanie północy

Położenie Słońca i zegarek

Zegarek wskazówkowy układa się poziomo małą wskazówką skierowną w stronę Słońca. Dwusieczna kąta utworzonego między tą wskazówką, a liczbą 12, stanowi kierunek południowy.

Uwaga: aby zwiększyć dokładność, podczas kierowania małej wskazówki na słońce możemu się posłużyć zapałką lub szpilką. Stawiamy ją na środku zegarka (powinien on leżeć na płaskim nieruchomym miejscu), jego cień winien być przedłużeniem małej wskazówki.

Gwiazda Polarna

Gwiazda Polarna jest najjaśniejszą gwiazdą należącą do gwiazdozbioru Małego Wozu (Małej Niedźwiedzicy). Aby ją odnaleźć, należy najpierw odnaleźć gwiazdozbiór Wielki Wóz (Wielka Niedźwiedzica), a potem odległość pomiędzy dwoma skrajnymi prawymi gwiazdami odłożyć pięciokrotnie. Na końcu znajduje się Gwiazda Polarna.

Gwiazda Polarna znajduje się niemal dokładnie nad Biegunem Północnym (odchylenie od bieguna geograficznego mniejsze niż 1^o - tzw. tzw. północ magnetyczna). Nie zmienia swego położenia podczas ruchu wirowego ani obiegowego Ziemi.

Na półkuli południowej, gdzie niewidoczna jest Gwiazda Polarna, można skorzystać z gwiazdy Crox w gwiazdozbiorze Krzyż Południa. Wskazuje ona oczywiście kierunek południowy.

Księżyc

Ustalanie kierunków przy pomocy Księżyca jest dosyć skomplikowane i funkcjonuje poprawnie tylko na półkuli północnej, dlatego zaleca się ostrożność przy jego stosowaniu.

Księżyc podczas pełni wschodzi około godz. 18:00 i o północy jest na południu, a o szóstej ma zachodzie.
Gdy jest w fazie nowiu pojawia się na wschodzie, o osiemnastej jest na południu, a na zachodzie jest o północy.
W ostatniej kwadrze Księżyc wschodzi o północy, a na południu jest o szóstej.

Przedmioty i obiekty terenowe

Określanie stron świata za pomocą przedmiotów terenowych jest mniej dokładne i pewne, dlatego zaleca się sprawdzenie wyników poprzez porównanie rezultatów, uzyskanych na podstawie kilku sposobów:

Duże kamienie, skały, drzewa, pokryte są mchem przeważnie od strony północnej (mech jest rośliną cieniolubną, a kierunek północny jest najmniej nasłoneczniony.

Mrowiska niemal zawsze znajdują się z południowej strony drzewa i w tym też kierunku mają rozbudowany łagodnie stok - dzieje się tak dlatego, ażeby mrowisko było lepiej nasłonecznione.

Korony samotnie rosnących drzew są bardziej rozwinięte od strony południowej. Należy jednak pamiętać, że drzewa samotnie rosnące na wzgórzach i zboczach mają koronę ukształtowaną przez wiatr.

Słoje pnia ściętego drzewa od strony północnej są gęstsze (bliżej siebie położone). Słoje po stronie południowej są rzadsze, ponieważ ta strona drzewa jest lepiej nasłoneczniona i szybciej się rozwija.

Słoneczniki są rośliną światłolubną, zawsze kierują się ku słońcu. Co ciekawe, są tak skierowane nawet wtedy, gdy słońce jest przykryte chmurami i mało widoczne. Słoneczniki nigdy nie są zwrócone ku północy.

Stare kościoły do niedawna były budowane tak, aby prezbiterium było skierowane na wschód - pierwsze promienie wschodzącego słońca przechodząc przez kolorowe witraże wspaniale oświetlały świątynię. Nawet w dzisiejszych czasach, jeżeli tylko można, lokalizuje się kościoły w taki sam sposób jak dawniej, czyli prezbiterium na wschód.