Odprawa pośmiertna albo ubezpieczenie na życieRozważmy następującą sytuację: pracownik poniósł śmierć w wypadku samochodowym. Firma, w której pracował, założyła mu na własny koszt polisę ubezpieczeniową na życie. Czy w takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek wypłacić jego rodzinie odprawę pośmiertną w pełnej wysokości, czy też wypłata tego świadczenia ulega jakiemuś ograniczeniu?
Przypomnijmy, wraz ze śmiercią zatrudnionego na pracodawcę spadają dodatkowe obowiązki- musi on bowiem powziąć czynności, które normalnie wiążą się z rozwiązaniem stosunku pracy, a więc:
•wystawić i wydać świadectwo pracy,
•wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (jeśli przysługiwał on zmarłemu pracownikowi).
Ponadto śmierć pracownika powoduje, że pracodawca zobligowany jest wypłacić uprawnionym członkom jego rodziny odprawę pośmiertną, która jest szczególnego rodzaju jednorazowym świadczeniem pieniężnym wynikającym ze stosunku pracy (zob. uchwała SN z 15.12.1975 r., I PZP 46/75, OSN 1976, Nr 6, poz. 123). Wysokość odprawy uzależniona jest od zakładowego stażu pracy, którym legitymował się pracownik i równa jest (por. art. 93 § 2 K.p.):
jednomiesięcznemu wynagrodzeniu, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
trzymiesięcznemu wynagrodzeniu, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
sześciomiesięcznemu wynagrodzeniu, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, to przysługujące mu świadczenie wypłacane jest w wysokości stanowiącej połowę w/w kwot (por. art. 93 § 6 K.p.).
W pewnych jednak okolicznościach pracodawca bywa zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy pośmiertnej. Zgodnie bowiem z art. 93 § 7 K.p., nie przysługuje ona członkom rodziny zmarłego zatrudnionego, jeżeli szef ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową opiewa na sumę nie niższą niż odprawa pośmiertna (por. art. 93 § 7 K.p.).
A zatem, w omawianym przypadku wszystko zależy od wysokości kwoty wypłaconej rodzinie zmarłego przez ubezpieczyciela. Jeżeli będzie ona równa albo wyższa od kwoty odprawy pośmiertnej przysługującej uprawnionym, to pracodawca zostanie zwolniony z obowiązku wypłaty odprawy. Jeżeli natomiast firma ubezpieczeniowa wypłaci niższe odszkodowanie niż przewidywana odprawa pośmiertna, to wówczas szef zobowiązany będzie wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
Wysokość odprawy oblicza się stosownie do przepisów wydanych na podstawie art. 297 K.p. Kluczowe znaczenie ma tu więc rozporządzenie MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 289 ze zm.).