„NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI”

SYTUACJA POLSKI NA ARENIE MIĘDZYNARODOWEJ

Polska jako kraj objęty celem „Konwergencja” polityki spójności UE charakteryzuje się:

- niższym od 75% średniego poziomu UE=25 produktem krajowym brutto (PKB) na mieszkańca

- toczącymi się procesami konwergencji, zachodzącymi jednak w tempie wolniejszym niż w innych krajach członkowskich UE

- najniższą wśród wszystkich państw UE stopą zatrudnienia i jednocześnie najwyższą w UE stopą bezrobocia

- przestarzałą sektorową strukturą zatrudnienia, z wyraźnie nadmiernym zatrudnieniem w rolnictwie, a zbyt małym w sektorze usług

- stale rosnącym poziomem wykształcenia mieszkańców

- nieefektywną administracją publiczną

- trwałym, ustabilizowanym na średnim poziomie, tempem wzrostu gospodarczego niską inflacją oraz małym deficytem na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego

- niską produktywnością i dużym dystansem technologicznym i organizacyjnym przed- siębiorstw w stosunku do przedsiębiorstw UE

- niskim poziomem wydatków na sferę B+R

- złym stanem infrastruktury technicznej, zwłaszcza transportowej oraz infrastruktury społecznej

- stabilnością struktur ludnościowych i rozkładu systemu miast

- brakiem przepływów terytorialnych na krajowym rynku pracy

- zróżnicowaniem poziomu i jakości życia pomiędzy miastem a wsią

CELE NARODOWEJ STRATEGII SPÓJNOŚCI

Celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację celów szczegółowych, co oznacza, że wszystkie programy, działania i projekty podejmowane w ramach NSRO realizują je jednocześnie aczkolwiek w różnym zakresie.

Celami szczegółowymi są:

1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,

2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,

3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,

4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług,

5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej,

6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Rozwinięcie celów szczegółowych

AD. 1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa

- Wzmacnianie zdolności instytucji publicznych do sprawnej i efektywnej realizacji zadań

- Wzmacnianie mechanizmów partnerstwa między administracją publiczną a sektorem trzecim

- Wsparcie dla instytucji realizujących NSRO

AD. 2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej

- Wzrost poziomu edukacji społeczeństwa oraz poprawa jakości kształcenia

- Tworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości

- Aktywna polityka rynku pracy

- Przeciwdziałanie ubóstwu i zapobieganie wykluczeniu społecznemu

- Wzmocnienie potencjału zdrowotnego kapitału ludzkiego

3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe
znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski

- Powiązanie głównych ośrodków gospodarczych w Polsce siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz nowoczesnymi sieciami kolejowymi

- Zwiększenie udziału transportu publicznego w obsłudze mieszkańców

- Zapewnienie i rozwój ochrony środowiska

- Dywersyfikacja źródeł energii oraz ograniczenie negatywnej presji sektora energetycznego na

środowisko naturalne

- Wsparcie podstawowej infrastruktury społecznej

4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie
sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług

- Rozwój sektora usług

- Poprawa otoczenia funkcjonowania przedsiębiorstw i ich dostępu do zewnętrznego finansowania

- Społeczeństwo informacyjne

- Zwiększenie inwestycji w badania i rozwój i tworzenie rozwiązań innowacyjnych

5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji
społecznej, gospodarczej i przestrzennej,

- Pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego największych ośrodków miejskich

- Przyśpieszenie rozwoju województw Polski Wschodniej

- Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych

- Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych

6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

ANALIZA SWOT

Sytuacja makro- Ekonomiczna Polskiej Gospodarki

Mocne strony

- Trwały wzrost gospodarczy

- Ustabilizowana na niskim poziomie inflacja

- Rosnąca otwartość gospodarki, coraz mocniejsze powiązania z UE

- Wysoka dynamika eksportu

Słabe strony

- Wysoki deficyt budżetu państwa oraz poziom długu publicznego

- Niski poziom wskaźnika PKB na mieszkańca

Szanse

- Otwarcie rynków UE

- Wzrost popytu na polskie produkty na Jednolitym Rynku Europejskim

- Wykorzystanie efektów globalizacji do rozwoju rynku usług

- Zmiana struktury wydatków publicznych na rzecz przedsięwzięć rozwojowych

- Utrzymanie dynamiki wzrostu wydajności pracy

Zagrożenia

- Utrzymywanie wysokiego deficytu Budżetowego

- Narastanie długu publicznego

ANALIZA SWOT

Funkcjonowanie Instytucji Publicznych

Mocne strony

- Relatywnie wysoki poziom wykształcenia kadr administracji publicznej

- Powstanie profesjonalnego korpusu służby cywilnej

Słabe strony

- Niska wydajność służb publicznych w tworzeniu i egzekucji prawa oraz wykonywaniu usług publicznych

- Niska jakość funkcjonowania instytucji państwa

- Niska aktywność społeczna i zaangażowanie obywatelskie

Szanse

- Tworzenie właściwych warunków do wykorzystania aktywności społecznej

Zagrożenia

- Utrzymywanie się zagrożenia korupcją

- Upolitycznienie sfery publicznej

ANALIZA SWOT

Kapitał ludzki i zasoby społeczne

Mocne strony

- Względnie młoda struktura wiekowa ludności

- Wzrost dostępności usług edukacyjnych

- Wzrost liczebności wykształconych ludzi młodych, wchodzących na rynki pracy

- Rozwój szkolnictwa wyższego

- Wzrost liczby osób uzyskujących tytuł doktora

- Dobrze wykwalifikowana kadra medyczna

- Relatywnie niskie koszty pracy

Słabe strony

- Wysoka stopa bezrobocia, szczególnie wśród młodzieży i kobiet oraz osób nisko wykwalifikowanych

- Nasilające się długotrwałe pozostawanie bez pracy znacznej liczby osób

- Niski poziom aktywności zawodowej, mobilności zawodowej i przestrzennej

- Niski wskaźnik uczestnictwa osób dorosłych w uczeniu się przez całe życie (kształceniu i samokształceniu)

- Niedostateczne powiązanie systemu edukacji z rynkami pracy – skutkujące równoległym występowaniem deficytów i nadmiarów w relacji podaż – popyt na pracę

- Relatywnie niskie nakłady i niedoinwestowanie systemu edukacji, szczególnie na obszarach wiejskich

- Słaba dostępność do usług edukacyjnych, zwłaszcza na obszarach wiejskich

- Niska dostępność do usług medycznych

- Relatywnie niskie nakłady na kulturę

- Rosnące ryzyko wyizolowania społecznego ludności w wielu miastach i na obszarach wiejskich

Szanse

- Uelastycznienie rynku pracy

- Wykorzystanie potencjału młodych roczników wchodzących na rynek pracy

- Wykorzystanie aspiracji edukacyjnych ludności, także osób pracujących

- Dostosowanie kształcenia do potrzeb rynku pracy

- Podniesienie dostępu do edukacji, również na obszarach wiejskich

Zagrożenia

- Utrzymujący się ujemny przyrost naturalny – starzenie się społeczeństwa

- Utrzymywanie się niskiego poziomu zatrudnienia i wysokiego poziomu bezrobocia

- Zahamowanie uelastycznienia rynków pracy

- Utrzymanie się niskiej mobilności zawodowej

- Nadmierny odpływ (migracja stała i okresowa) najlepiej wykwalifikowanych kadr, w tym zwłaszcza ludzi młodych

- Brak nawyku uczenia się przez całe życie

- Słaby dostęp młodzieży wiejskiej do wiedzy

- Brak systemu pogłębionych analiz i długoterminowych prognoz rynku pracy oraz upowszechniania ich wyników

- Dziedziczenie ubóstwa i wykluczenia społecznego

- Pogłębianie się różnic w poziomie życia ludności

- Pogorszenie się bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli

ANALIZA SWOT

Gospodarka

Mocne strony

- Wysoka dynamika wydajności pracy

- Duża podarz wykształconych pracowników

Słabe strony

- Niski poziom wskaźnika PKB na mieszkańca

- Nieefektywna struktura sektorowa gospodarki – mimo zmian zbyt wysoki udział niskoefektywnego rolnictwa w strukturze gospodarki

- Wysoki udział państwa w gospodarce, szczególnie w dużych przedsiębiorstwach

- Relatywnie niska stopa inwestycji

- Niskie nasycenie gospodarki nowoczesnymi technologiami i opóźnienia w tworzeniu społeczeństwa informacyjnego

- Niedostateczny rozwój sektora usług

Szanse

- Stały wzrost konkurencyjności polskich produktów na rynkach globalnych, także poza UE

- Utrzymanie dynamiki wzrostu wydajności pracy

- Przyspieszenie modernizacji gospodarki poprzez usprawnienia i promocję nowoczesnych technik i technologii

- Szybki i trwały wzrost nakładów na potencjał innowacyjny Polski, w tym na promocję wynalazczości

- Napływ inwestycji zagranicznych i związany z tym

nowoczesnych technologii i knowhow

- Rozwój innowacyjności

- Rozwój badań i międzynarodowej współpracy naukowo badawczej

- Zwiększenie tempa innowacji w wybranych dziedzinach gospodarki

- Upowszechnianie dostępu do internetu, także na obszarach wiejskich

Zagrożenia

- Brak dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia w energię i gaz

- Ochłodzenie stosunków ekonomicznych z sąsiadami

wschodnimi (Rosja, Białoruś)

- Brak zmiany struktury konkurencyjności przedsiębiorstw w skali krajowej i międzynarodowej

- Spowolnienie tempa prywatyzacji

- Kwalifikacje zawodowe niedopasowane do potrzeb gospodarki

ANALIZA SWOT

Wymiar przestrzenny, w tym rozwój obszarów wiejskich

Mocne strony

- Stosunkowo mało przekształcone środowisko naturalne i wysoki udział obszarów chronionych w powierzchni kraju

- Różnorodność produkcji rolniczej

- Bogate zasoby rolniczej przestrzeni produkcyjnej

- Konkurencyjność produkcji rolnej (także przetworzonej) na rynku europejskim

- Duże możliwości produkcyjne sektora rybołówstwa

Słabe strony

- Dysproporcje w rozwoju regionów

- Niski poziom urbanizacji, szczególnie we wschodnich regionach Polski

- Niska jakość infrastruktury mieszkaniowej

- Niska rentowność i rozdrobniona struktura sektora rolnego

- Wysokie rozproszenie osadnictwa wiejskiego

- Niski poziom kapitału i niedofinansowanie gospodarstw rolnych

- Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna i społeczna na obszarach wiejskich

- Nadmierne zatrudnienie w rolnictwie

- Niski poziom wykształcenia oraz niska mobilność zawodowa osób zamieszkujących obszary wiejskie

Szanse

- Rozwój obszarów wschodniej Polski jako granicy zewnętrznej UE

- Włączenie polskich metropolii w system europejskich korytarzy

transportowych

- Podnoszenie się średniej wielkości gospodarstwa rolnego

- Otwarty dostęp produktów rolnych do Jednolitego Rynku Europejskiego

Zagrożenia

- Wzrost ubóstwa i wykluczenia społecznego na obszarach

wiejskich

- Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego

FINANSOWANIE

Łączna wielkość zaangażowanych środków finansowych w realizację Narodowych

Strategicznych Ram Odniesienia w latach 2007-2013 wyniesie ok. 74,6 mld euro. Z tej sumy wielkość środków wspólnotowych to 59,5 mld euro (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Funduszu Spójności); ok. 9,8 mld euro stanowi publiczny wkład krajowy.

Szczegółowy podział funduszy strukturalnych w Polsce w układzie poszczególnych programów operacyjnych kształtuje się w następujący sposób:

· 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 26,8% całości środków (ok. 15,9 mld euro),

· PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,6% całości środków (ok. 2,2 mld euro),

· Programy operacyjne europejskiej współpracy terytorialnej – 1% całości środków (ok. 0,6 mld euro),

· PO Infrastruktura i środowisko – 35,7% całości środków (ok.. 21,3 mld euro),

· PO Innowacyjna gospodarka – 11,7% całości środków (7 mld euro),

· PO Kapitał ludzki – 13,7% całości środków (8,1 mld euro),

· PO Pomoc techniczna - 0,4% całości środków (0,2 mld euro).