Sławomir Mrożek w swoim tekście „Albo to czy albo co?” porusza problem naszych narodowych, polskich słabości. Zauważa, iż jest ich wiele, lecz skupia się tylko na jednej – „funkcjonowaniu w parze przeciwieństw”. Od razu w pierwszym zdaniu dokonuje on negatywnej oceny umieszczając w nawiasie wyrazy „raczej dysfunkcjonowanie”, czym uświadamia czytelnikowi swoje stanowisko. Po raz pierwszy przeciwieństwa zawarto w XIX w. w balladzie Adama Mickiewicza „Romantyczność”. Wyróżnione już na początku tekstu dwa sformułowania „czucie i wiara” i „mędrca szkiełko i oko” są właśnie tymi przeciwieństwami, w które my, Polacy, wierzymy. Autor ujmuje problem przez pokazanie pewnych nielogicznych tez, w które kazano nam kiedyś wierzyć. Jak mówi, sam był „w potrzasku” i nie wiedział jak to rozwiązać..
Niewątpliwie nie zgadza się z tym stwierdzeniem i tym samym stosuje polemikę z utworem Mickiewicza.
Autor wątpi w teorię wielkiego poety w „Romantyczności” i kwituje to zdaniem „Bo dlaczego właściwie człowiek ma tylko odczuwać, a nie myśleć, lub odwrotnie (..) ?” Uważa to za nieporozumienie, bo jeśli czujemy to nie oznacza to zaniku rozumowania.. Podkreśla, że niemożliwa jest także ciągła refleksja, ponieważ wtedy nie byłoby już nad czym „reflektować”. Jest to tak oczywiste, a jednak kłopotliwe dla Polaków.
Jednakże wielu pisarzy na przestrzeni wieków nawiązywało do takich przeciwieństw w swoich utworach, a ich bohaterowie mieli mieszane cechy, które nie pomagały im w decyzjach życiowych. Autor w tekście wymienia parę takich wykluczających się całkowicie przykładów np. „idealista – pragmatyk” lub „szalony bohater – rozsądny tchórz”. Jednym z wielu przykładów jest Stanisław Wokulski w „Lalce” Bolesława Prusa, który został wychowany na pozytywistę, ale także spotyka się z romantyzmem, ponieważ w tej właśnie epoce żyje.

Jako kolejne słabości pokazuje polskie postrzeganie rzeczywistości i drugiego człowieka, jego zdaniem w polskiej mentalności nie ma miejsca na przenikanie się tego.
Autor mówiąc o Polsce „czyli gdzieś i to bardzo gdzieś” wskazuje konkretny styl myślenia – gdzie każda sprawa musi być rozpatrywana ogólnonarodowo, nie może obejść się bez upowszechniania i upolityczniania.

Uzasadnieniem tego wydają się wszystkie sytuacje zagrożenia w których Polacy się znaleźli. Niestety z czasem staje się to wielką wadą, przesadą czy nawet fanaberią. Naród wierzy, że przetrwa, lecz okoliczności w jakich żyjemy są trudne Autor tekstu podkreśla tę dziwaczność Polaków, ale stwierdza że po części to dzięki temu właśnie przetrwaliśmy wszystkie zagrożenia, kryzysy, wojny.

Autor stwierdza, że wiara i rozum działają jak zgrane instrumenty, uzupełniają się nawzajem, więc dylemat nie jest potrzebny. Całkowicie zgadzam się z tą opinią, że mamy wiele narodowych słabości, ale najtrudniejszą jest właśnie niezdecydowanie i wiele zdań na jeden temat.