Kim jest człowiek?

Człowiek nie jest w stanie
zrozumieć samego siebie
bez pomocy Boga.

Nikt z nas nie jest w stanie zrozumieć człowieka bez Chrystusa - oto pierwsza prawda, jaką od dwóch tysięcy lat chrześcijaństwo głosi ludziom tej Ziemi. Człowiek jest kimś jedynym w znanym nam Wszechświecie, kto jest świadomy własnego istnienia i kto - w odróżnieniu od zwierząt — w swoim zachowaniu nie jest zdeterminowany instynktami, popędami, procesami biochemicznymi, naciskami społecznymi ani żadnymi innymi uwarunkowaniami. Człowiek ma nie tylko świadomość własnego istnienia. Człowiek zdaje sobie sprawę z tego, że może dokonywać wyborów i podejmować decyzje. O swoim życiu może decydować inaczej niż czynili to jego poprzednicy czy niż czynią to jego sąsiedzi.

Możemy z łatwością a jednocześnie z pewnością ustalić oczywisty fakt, że w istotny sposób różnimy się od rzeczy, roślin i zwierząt. Z równą łatwością możemy powiedzieć, czym czy kim nie jesteśmy. Poważne trudności zaczynają się natomiast wtedy, gdy pragniemy określić to, kim jesteśmy. Wiemy, że możemy postępować w racjonalny sposób jedynie wtedy, gdy znajdziemy nie budzące wątpliwości odpowiedzi na kilka zasadniczych pytań. Skąd czy od Kogo pochodzimy? Dokąd czy do Kogo zmierzamy? W oparciu o jakie więzi i wartości możemy dotrzeć tam, gdzie będziemy szczęśliwi? Niestety na tego typu najważniejsze dla nas pytania nie jesteśmy w stanie znaleźć odpowiedzi własną mocą, a zatem mocą naszych zmysłów, naszej inteligencji czy naszej intuicji.

Od tysięcy lat naszej historii pozostajemy sami dla siebie niezgłębioną tajemnicą. Okazuje się, że znacznie łatwiej jest nam zrozumieć świat wokół nas, niż zrozumieć samych siebie. Ustaliliśmy już ponad wszelką wątpliwość to, że mamy wiele wspólnego z otaczającym nas światem. Wiemy z pewnością, że nasze ciało zostało wzięte z materii tej Ziemi. Wiemy też, że powstało ono drogą ewolucji. Wiemy z pewnością, że mamy zdolność myślenia i przeżywania, że jesteśmy w stanie przekształcać środowisko, w którym żyjemy i że potrafimy porozumiewać się z innymi ludźmi, a nawet tworzyć z nimi trwałe więzi. Wiemy również i to, że potrafimy wartościować moralnie nasze zachowania i podejmować świadome decyzje. Już dawno uświadomiliśmy sobie także to, że potrafimy wytwarzać dzieła sztuki, marzyć, tęsknić, cieszyć się i płakać. „Jedyne”, czego nie wiemy, to odpowiedź na pytanie: kim my ostatecznie jesteśmy jaki sens ma nasze istnienie? Dlaczego aż tak bardzo różnimy się od przedmiotów, roślin i zwierząt? Dlaczego żadna małpa nie wchodzi na drogę uczłowieczenia? Dlaczego jesteśmy kimś aż tak bardzo wyjątkowym w całym kosmosie? Dlaczego? A może dla Kogo?

W poszukiwaniu odpowiedzi na te najważniejsze pytania jedynie w niewielkim stopniu może nam pomóc wiedza i nauka. Dzieje się tak, po pierwsze dlatego, że wiedza i nauka jest wytworem naszej własnej inteligencji a to, co jest naszym wytworem, nie może nam wyjaśnić tego, kim my jesteśmy. Wiedzę naukową wytworzył człowiek, ale wytworzona przez nas wiedza naukowa nie mogła stworzyć człowieka. Po drugie, człowiek istnieje w niezwykle skomplikowany i wielowymiarowy sposób, tymczasem każda nauka ukazuje tylko jakiś jeden aspekt naszego człowieczeństwa. Właśnie dlatego jakiemuś biologowi może się wydawać, że nasze zachowania zależą od popędów i hormonów. Z kolei psycholog myśli, że nasze postawy można wytłumaczyć w oparciu o prawa i mechanizmy psychiczne. Socjolog wierzy, że to, co czynimy, zależy głównie od ról i nacisków społecznych, jakim podlegamy. Moralista powie, że decydujący wpływ na nasze zachowanie ma nasza wola, normy moralne i sumienie. W miarę postępu w nauce odkrywamy bardzo istotny fakt: im bardziej konkretne i pewne są ustalenia danej nauki szczegółowej o człowieku, tym mniejsze mają one znaczenie dla zrozumienia tajemnicy człowieka.

Nie tylko nauki szczegółowe są zbyt jednostronne i zbyt zawężone, by móc wyjaśnić nam naszą własną tajemnicę. Również te nauki, jak antropologia czy filozofia, które starają się zrozumieć, kim ostatecznie jest człowiek, nie są w stanie wyjaśnić naszej tajemnicy. One także biorą pod uwagę jedynie niektóre aspekty naszego człowieczeństwa, a poszczególni naukowcy dochodzą często do przekonań, które okazują się ze sobą sprzeczne i wzajemnie się wykluczają. Ponadto w odniesieniu do wszystkich nauk o człowieku odnosi się antyczna i dobrze sprawdzona zasada, która mówi, że nikt z nas nie jest dobrym sędzią we własnej sprawie.

Mimo powyższych trudności, chrześcijaństwo jest jedyną religią na świecie, która bez cienia wątpliwości, w sposób konkretny i precyzyjny, wyjaśnia najważniejsze prawdy o człowieku. Powstaje zatem pytanie: jak to jest możliwe? Z wyżej przytoczonych powodów — nie jest to oczywiście możliwe mocą samego człowieka. Człowiek nie jest w stanie w nieomylny sposób wyjaśnić samemu sobie własną tajemnicę! Podobnie zresztą żadne zwierzę nie może własną mocą wyjaśnić sobie ani przyczyny, ani sensu własnego istnienia! Jeśli człowiek pragnie w sposób pewny i do końca zrozumieć to, kim jest i po co żyje, to odpowiedzi na te pytania musi szukać poza sobą.

Chrześcijaństwo głosi światu, że jest tylko Ktoś Jeden w całym wszechświecie, kto w pełni zna odpowiedź na wszystkie pytania dotyczące tajemnicy człowieka. Tym Kimś Jedynym jest Ten sam, który obdarzył nas istnieniem. On jeden wie w pełni i na pewno, kim jesteśmy, a także jaki jest sens naszego życia. Chrześcijaństwo głosi światu, że Ten Ktoś Jedyny, który nas stworzył i który nas w pełni rozumie, zechciał nam odpowiedzieć na pytania, które On sam zaszczepił w naszych umysłach i sercach. Stwórca obdarzył nas rozumnością po to, byśmy mogli Jego odpowiedzi zrozumieć i byśmy mieli szansę zgodnie z nimi postępować. Wspólne dla zwierząt i dla nas jest to, że ani zwierzęta, ani my nie jesteśmy w stanie własną mocą wyjaśnić przyczyn i sensu naszego istnienia. Zasadnicza natomiast różnica polega na tym, że zwierzętom nikt nie ma zamiaru wyjaśniać genezy czy sensu ich życia i że one nie byłyby wstanie zrozumieć ewentualnych wyjaśnień na ten temat.

Chrześcijaństwo głosi światu to, że to nie człowiek — jak niektórzy sądzą — wymyślił Boga, ale że to Bóg nas stworzył i objawił nam pełną prawdę o człowieku. Niewiele wiemy o Bogu, jakim On jest swym Niezgłębionym Majestacie. Wiele natomiast dowiedzieliśmy się od Niego o tym, w jaki sposób odnosi się On do nas i kim my dla Niego jesteśmy. Chrześcijaństwo jest jedyną na świecie religią, która ukazuje pełną prawdę o człowieku. Widzi ono człowieka w sposób integralny, czyli całościowy, a także w sposób realistyczny, czyli takim, jakim człowiek naprawdę jest, a nie takim, jakim chciałby się widzieć, jakim ukazują go poszczególne nauki szczegółowe czy jaki obraz człowieka propagują modne w danym momencie ideologie. Właśnie dlatego, że chrześcijaństwo jako jedyne ukazuje pełną prawdę o człowieku, stwarza ono szansę na to, by każdy z nas żył w sposób godny własnej godności. W taki właśnie sposób możemy postępować jedynie wtedy, gdy z całą pewnością wiemy o tym, kim jesteśmy oraz jaki jest sens naszego istnienia.

opr. mg/mg