Polska w czasach saskich - podręcznik, str. 22-27
Czasy saskie- okres unii personalnej Polski z Saksonią za panowania Augusta II Mocnego ( 1697- 1733) i Augusta III ( 1733-1763) Różnice między Saksonią i Rzeczypospolitą:
Rzeczypospolita | Saksonia |
---|---|
|
|
Rządy Augusta II Mocnego:
próby wzmocnienia pozycji króla polskiego przy pomocy wojska saskiego stacjonującego na ziemiach polskich i z udziałem państw sąsiednich,
nieudana próba zdobycia Mołdawii kosztem Turcji- pokój w Karłowicach 1699- odzyskanie Ukrainy i Podola
udział wojnie północnej elektora saskiego ( po stronie Rosji przeciw Szwecji) ( RP faktycznie nie uczestniczyła w wojnie- próba zdobycia Inflant dla dynastii Wettinów,
- klęski wojsk saskich ( Kliszów- 1702)- wkroczenie wojsk szwedzkich na ziemie polskie ( „karczma zajezdna” walczących stron konfliktu, w wyniku wojny i epidemii zarazy liczba ludność RP zmalała o 25 % )
detronizacja Augusta II ( 1704) i elekcja proszwedzkiego Stanisława Leszczyńskiego, konfederacja sandomierska- zwolennicy Augusta II w sojuszu z Rosją- walki między stronnictwami „od Sasa ( konfederacja warszawska) do Lasa,
rosyjskie zwycięstwo pod Połtawą ( 1709)- powrót Augusta II na tron polski
konfederacja tarnogrodzka ( 1715 Stanisław Ledóchowski) przeciw Wettinowi i jego próbom wprowadzenia absolutyzmu, wzmocnienia władzy i skarbu
sejm niemy- 1717- zatwierdzenie kompromisowego układu między konfederatami a królem przy mediacji cara Piotra I ( wojska carskie na terenie RP, ingerencja Rosji w wewnętrzne sprawy RP:
August II musiał wycofać z RP wojska saskie, nie mógł decydować o polityce zagranicznej, wszczynać wojen bez decyzji sejmu, ograniczenie władzy hetmanów, powołania 24 ( 18 tys. Korona, 6 tys. Litwa)tys. armii, stały podatek na wojsko i budżet, ograniczenie kompetencji sejmików, urzędnicy sascy nie mogli decydować o sprawach polskich, dokumenty dotyczące Polski musiały być podpisywane na ich terenie,
reformy gospodarcze: osadnictwo, ożywienie handlu, wprowadzenie Komisji Skarbowej- tzw. kamery, która zajmowała się ściąganiem podatków i przeznaczaniem funduszy na inwestycje
ustanowienie Orderu Orła Białego- najwyższe odznaczenie Rzeczypospolitej ( Ignacy Krasicki, Stanisław Małachowski, Jan Paweł II, Lech Wałęsa, Andrzej Wajda, Bronisław Komorowski, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Ronald Reagan, Jacek Kuroń 6 III 1998
3. Wpływy sąsiadów na losy Rzeczypospolitej:
a. układ rosyjsko- pruski w Poczdamie w 1720 r. – zachowania ustroju RP, niedopuszczenie do wyboru na tron polski syna Augusta II
b. traktat Löwenwolda, tzw. „trzech czarnych orłów” z 1732 r. ( Rosji, Prus i Austrii) w sprawie osadzenia na tronie polskim własnego kandydata
c. konflikty religijne ( walki z protestancką Szwecją) : ingerencja w sprawy polskie pod pozorem obrony praw innowierców
- tumulty innowierców- przemoc, użycie siły, niszczenie mienia,
- ograniczenie praw innowierców- zakaz sprawowania urzędów, posiadania królewszczyzn, zasiadania w sejmie,
4. Rządy Augusta III Sasa 1733-1763 „ Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”
a. wojna o sukcesję polską 1733-1736 pomiędzy stronnikami Stanisława Leszczyńskiego ( konfederacja dzikowska)i Augusta III Sasa, wyniesionego na tron dzięki rosyjskim bagnetom
b. sejm pacyfikacyjny w 1736 r. – potwierdzenie władzy Wettinów w RP, umocnienie wpływów sąsiadów na sprawy polskie, ogłoszenie amnestii dla konfederatów dzikowskich- Stanisław Leszczyński ( „Głos wolny wolność ubezpieczający”)zostaje księciem Lotaryngii.
c. reformy gospodarcze: rozwój handlu, osadnictwo olęderskie ( Holendrzy) w Wielkopolsce, częściowe oczynszowanie chłopów, rozwój manufaktur,
d. rozwój kulturalno-oświatowy:
założenie w roku 1740- Collegium Nobilium ( wzorcowa szkoła dla młodzieży szlacheckiej z nauką języków nowożytnych, jazdy konnej, szermierki)
założenie w 1747 roku pierwszej publicznej biblioteki- braci Józefa i Andrzeja Załuskich
rozwój opery i teatru- Operalnia, magnackie teatry
e. upadek aparatu państwowego „Polska nierządem stoi”
faktycznie władzę w państwie sprawowali faworyci ( ulubieńcy) monarchy- A. J. Sułkowski, Henryk von Brühl,
zrywanie sejmów ( żaden sejm nie doszedł do skutku)- liberum veto- przekupstwa obcych dworów,
brak armii, nie zgadzano się na tzw. aukcję, czyli jej powiększenie,
walka stronnictw magnackich i koterii sejmowych: Familii ( Czartoryscy i Poniatowscy) z rodziną Potockich
5. Skutki unii polsko- saskiej:
a. negatywy:
- kryzys gospodarczy, zniszczenia wojną północną,
- walki wewnętrzne frakcji, stronnictw- „od Sasa do Lasa”, Familia – Potoccy
- anarchia, zrywanie sejmów- liberum veto- „Polska nierządem stoi”
b. pozytywy:
- wymiana kulturalna i gospodarcza z Saksonią,
- okres pokoju za czasów Augusta III- „Za króla Sasa było chleba i miasa”, Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa”