12 Polska w czasach saskich

podręcznik, str. 105-110

Czasy saskie- okres unii personalnej Polski z Saksonią za panowania Augusta II Mocnego ( 1697- 1733) i Augusta III ( 1733-1763)

1) Różnice między Saksonią i Rzeczypospolitą:

Rzeczypospolita	Saksonia
władza królewska ograniczona przez magnaterię i liczne przywileje szlacheckie upadek aparatu państwowego- kryzys parlamentaryzmu- liberum veto upadek gospodarczy- zniszczenia wojenne XVII w. upadek miast- polityka antymieszczańska, przewaga katolicyzmu, kontrreformacja, sprzeciw szlachty wobec reform, spiski z obcymi dworami	władca dziedziczny rozwój nowoczesnego systemu urzędniczego, rozkwit gospodarki- jarmarki lipskie, przemysł włókienniczy, sukienniczy, porcelana silne mieszczaństwo religia protestancka dążenia Sasów do przejęcia korony cesarskiej, podboju Inflant, które miały stać się dziedziczną własnością Sasów

1. Rządy Augusta II Mocnego:

1. próby wzmocnienia pozycji króla polskiego przy pomocy wojska saskiego stacjonującego na ziemiach polskich i z udziałem państw sąsiednich,

2. nieudana próba zdobycia Mołdawii kosztem Turcji- pokój w Karłowicach 1699

3. udział wojnie północnej elektora saskiego ( po stronie Rosji przeciw Szwecji) ( RP faktycznie nie uczestniczyła w wojnie- próba zdobycia Inflant dla dynastii Wettinów,

- klęski wojsk saskich ( Kliszów- 1702)- wkroczenie wojsk szwedzkich na ziemie polskie ( „karczma zajezdna” walczących stron konfliktu, w wyniku wojny i epidemii zarazy liczba ludność RP zmalała o 25 % )

4. detronizacja Augusta II ( 1704) i elekcja proszwedzkiego Stanisława Leszczyńskiego, konfederacja sandomierska- zwolennicy Augusta II w sojuszu z Rosją- walki między stronnictwami „od Sasa do Lasa,

5. rosyjskie zwycięstwo pod Połtawą ( 1709)- powrót Augusta II na tron polski

6. konfederacja tarnogrodzka ( 1715 Stanisław Ledóchowski) przeciw Wettinowi i jego próbom wprowadzenia absolutyzmu, wzmocnienia władzy i skarbu

7. sejm niemy- 1717- zatwierdzenie kompromisowego układu między konfederatami a królem przy mediacji cara Piotra I ( wojska carskie na terenie RP, ingerencja Rosji w wewnętrzne sprawy RP:

• August II musiał wycofać z RP wojska saskie, nie mógł decydować o polityce zagranicznej, wszczynać wojen bez decyzji sejmu, ograniczenie władzy hetmanów, powołania 24 tys. armii, stały podatek na wojsko i budżet, ograniczenie kompetencji sejmików,

h) reformy gospodarcze: osadnictwo, ożywienie handlu, wprowadzenie Komisji Skarbowej- tzw. kamery, która zajmowała się ściąganiem podatków i przeznaczaniem funduszy na inwestycje

3. Wpływy sąsiadów na losy Rzeczypospolitej:

a. układ rosyjsko- pruski w Poczdamie w 1720 r. - zachowania ustroju RP

b. traktat Löwenwolda, tzw. „trzech czarnych orłów” z 1732 r. ( Rosji, Prus i Austrii) w sprawie osadzenia na tronie polskim własnego kandydata

c. wojna o sukcesję polską 1733-1736 pomiędzy stronnikami Stanisława Leszczyńskiego ( konfederacja dzikowska)i Augusta III Sasa, wyniesionego na tron dzięki rosyjskim bagnetom

d. sejm pacyfikacyjny w 1736 r. - potwierdzenie władzy Wettinów w RP, umocnienie wpływów sąsiadów na sprawy polskie, ogłoszenie amnestii dla konfederatów dzikowskich- Stanisław Leszczyński ( „Głos wolny wolność ubezpieczający”)zostaje księciem Lotaryngii.

3. Rządy Augusta III Sasa 1733-1763: „Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa”

a. reformy gospodarcze: rozwój handlu, osadnictwo olęderskie ( Holendrzy) w Wielkopolsce, częściowe oczynszowanie chłopów, rozwój manufaktur,

b. rozwój kulturalno-oświatowy:

• założenie w roku 1740- Collegium Nobilium ( wzorcowa szkoła dla młodzieży szlacheckiej z nauką języków nowożytnych, jazdy konnej, szermierki)

• założenie w 1747 roku pierwszej publicznej biblioteki- braci Józefa i Andrzeja Załuskich

• rozwój opery i teatru- Operalnia, magnackie teatry

b. upadek aparatu państwowego „Polska nierządem stoi”

• faktycznie władzę w państwie sprawowali faworyci ( ulubieńcy) monarchy- A. J. Sułkowski, H. Von Brühl,

• zrywanie sejmów ( żaden sejm nie doszedł do skutku)- liberum veto- przekupstwa obcych dworów,

• brak armii, nie zgadzano się na tzw. aukcję, czyli jej powiększenie,

• walka stronnictw magnackich i koterii sejmowych: Familii ( Czartoryscy i Poniatowscy) z rodziną potockich

---