10. Powtórzenie zagadnień z kultury języka – ćwiczenia
I. Proszę ocenić poprawność poniższych zdań i przyporządkować każdemu z nich odpowiedni opis (oznaczenie literowe – zob. ostatnia strona).
1. Drugi aspekt tego problemu dotyczy sądów rejonowych, które są zawalone pracą.
2. Nowy prezes fundacji jest wieloletnim członkiem LOP, współpracuje z Greenpeace'em, a od pięciu lat sprawuje stanowisko sekretarza Mazowieckiego Koła Przyjaciół Zwierząt. [LOP – Liga Ochrony Przyrody, Greenpeace – wym. grinpis]
3. Student IV roku Akademii Wychowania Fizycznego, który połknął bakcyl sportu jeszcze w szkole podstawowej w Charzykowach, postanowił założyć klub sportowy w powiecie suskim. [Charzykowy, Sucha Beskidzka]
4. Audytor, który przeprowadzał wnikliwą kontrolę PWRiL-u i przez sześć miesięcy sprawdzał dokumenty finansowe firmy, zablokował konta, doprowadzając właścicieli do bankructwa. [PWRiL – Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne]
5. „Wrażliwość, pozytywne nastawienie do ludzi oraz komunikatywność powinna cechować każdego pedagoga” – stwierdzili psycholodzy zrzeszeni w Niżańskim Towarzystwie Przyjaciół Dzieci. [Nisko]
6. Biegacz jest w świetnej formie, trzy razy pod rząd wygrał zawody, a w sobotnim mityngu pokonał obu głównych rywali z Anglii i Francji.
7. Rzecznik prasowy, odpowiadając na pytanie dziennikarza „Rzeczpospolitej”, poinformował, że w przyszłym tygodniu prezydent zamierza mianować dwóch pułkowników na generałów.
8. Rodzinne autorytety uznały, że Andrzejek (najstarszy syn Alojzego) jest bardziej mądry od Tomka, choć ten uzyskuje lepsze oceny.
9. Jeśli rodzice karają dzieci zbyt surowo lub znęcają się nad nimi, to przekazują taki sposób wychowania kolejnemu pokoleniu, a przecież wiadomo, że czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci.
10. Znajoma dyrektor szkoły, z pochodzenia Kurpianka, wieczorami opiekowała się trojgiem wnucząt, dla których pisała wiersze o pszczółce Mai i opowiadania o kocie Garfieldzie. [Maja, Garfield]
11. Barwne postacie i niesamowite historie przedstawione w powieściach Juliusza Vernego pozostały w pamięci kilku pokoleń czytelników i wciąż przykuwają uwagę reżyserów poszukujących opowieści wartych sfilmowania. [Juliusz Verne – wym. wern]
12. Mogielnicka społeczność dobrze zna osiągnięcia Iwona Dańka, wnuka artystki kabaretowej – Zyty Goskówny. [Mogielnica, Iwo Dańko, Zyta Goskówna]
13. Piękno przyrody natchnęło ją do namalowania olsztyńskich pejzaży. [Olsztynek]
14. Płońskanie uważają, że dopiero po ukazaniu się artykułu w lokalnej prasie wójt poszedł po rozum do głowy i postanowił pomóc pogorzelcom. [Płońsk]
15. Anka zawsze była spolegliwa wobec próśb dzieci i zwykle kupowała to, o czym tylko jej pociechy zamarzyły.
16. Gdy przyjechał ze Śremu do Tych, nie miał ani jednego grosza przy duszy, a teraz jest właścicielem sieci sklepów. [Śrem, Tychy]
17. W Szkole Podstawowej nr 1 w Jeziornie zorganizowano konkurs plastyczny pt. Moja mała ojczyzna, zaś w gimnazjum w Lesznowoli – przegląd piosenki pt. Na szlaku. [Jeziorna, Lesznowola]
18. Następne zmiany prawne, dotyczące klasyfikacji larw owadów i związanej z tym wysokości opłat celnych, rzucały kłody pod nogi właścicielom firm, które sprowadzały komponenty pochodzenia zwierzęcego niezbędne do produkcji pokarmu dla ryb.
19. Obaj podchorąży po pierwszym semestrze nauki spoczęli na laurach.
20. Końcowe efekty zmian w strukturze firmy nie zaskoczyły sześćdziesięciu procent akcjonariuszy.
II. W każdym z poniższych zadań proszę zaznaczyć jedną odpowiedź.
Wskaż szereg, w którym podano poprawny sposób wymowy wyrazów miękki, budżet, sześćset, miąższ.
[mięki], [budżet], [sześćset], [miąsz]
[mięki], [bud-żet], [sześset], [miąsz]
[miękki], [bud-żet], [sześćset], [miąższ]
[miękki], [bud-żet], [szećset], [miąższ]
2. Wskaż szereg, w którym BEZBŁĘDNIE zaznaczono wzorcowe akcenty WSZYSTKICH
wyrazów lub zestrojów akcentowych:
a) czterysta, matematyk, zagrałbym, republika;
b) siedemset, gimnastyków, napisałbym, motyka;
c) kilkaset, informatyka, wrócilibyście, motyka;
d) osiemset, informatykowi, uśmiechnęlibyście się, dynamika.
3. Wskaż ciąg, w którym litery oznaczające samogłoski nosowe powinny być wzorcowo
wymawiane jako samogłoski realizowane z pełną lub lekką nosowością:
a) piszą, chrzęst, idą, więźniowie, ciocię;
b) piszą, pamięta, mąka, ginąć, pręt;
c) chrzęst, idą, cielęta, Jolę, dąć;
d) bliźnięta, ginąć, mąka, sąd, sąsiad.
4. Wzorcowa wymowa słów: faryzeusz, faun, Europa, terapeuta charakteryzuje się obecnością
[u] zgłoskotwórczego:
a) w jednym wyrazie;
b) w dwóch wyrazach;
c) w trzech wyrazach;
d) w czterech wyrazach.
5. Elementy języka pozostające w zgodzie z tradycją językową, z regułami gramatycznymi i semantycznymi polszczyzny oraz z tendencjami rozwojowymi, świadomie używane przez wykształconych Polaków, zwłaszcza zaś przez osoby, które polszczyznę ogólną wyniosły z domu i mają wykształcenie wyższe niż średnie, a język traktują jako wartość autoteliczną, składają się na:
a) normę potoczną;
b) normę użytkową;
c) normę wzorcową;
d) normę regionalną.
6. Nowa forma językowa – powstała wskutek skojarzenia z inną formą powiązaną z nią kształtem dźwiękowym lub morfologicznym albo pokrewną znaczeniowo – to:
a) neosemantyzm;
b) pleonazm;
c) innowacja alternatywna;
d) innowacja nawiązująca.
7. Który z podanych rzeczowników wykazuje w normie wzorcowej WARIANTYWNOŚĆ RODZAJOWĄ?
a) ten skwarek – ta skwarka;
b) ten wiórek – ta wiórka;
c) ten gardziel – ta gardziel;
d) ten pomarańcz – ta pomarańcza.
8. Przymiotniki RELACYJNE (np. puchowy, miedziany):
a) nie stopniują się;
b) podlegają wyłącznie stopniowaniu opisowemu;
c) podlegają wyłącznie stopniowaniu syntetycznemu;
d) podlegają stopniowaniu nieregularnemu.
9. Które z zaleceń dotyczących imion NIE JEST ZGODNE z polskimi regulacjami kodyfikacyjnymi?
a) Imiona powinny być nadawane w wersji spolszczonej: Jan (nie: John), Katarzyna (nie: Catherine).
b) Nie powinno się nadawać imion pochodzących od wyrazów pospolitych, np.: Wilga, Sonata.
c) Nie powinno się nadawać imion brzmiących jak nazwy geograficzne lub do nich zbliżone, np. Ardena.
d) Imiona powinny być zapisywane zgodnie z oryginalną ortografią, np.: Virginia (nie: Wirginia), Violetta (nie: Wioletta).
10. Poniżej podano cztery konstrukcje z liczebnikami:
1. w roku dwutysięcznym pierwszym; 3. wypić po ćwierć szklance soku;
2. czterechsetna rocznica bitwy; 4. 3/4 uczniów zdały egzamin.
Proszę wskazać ich właściwą ocenę normatywną:
a) tylko konstrukcje (2.) i (4.) są poprawne;
b) tylko konstrukcje (3.) i (4.) są błędne;
c) tylko konstrukcje (1.) i (4.) są błędne;
d) wszystkie konstrukcje są poprawne.
11. Odpowiadając na pismo w sprawie stosowania wyrażenia impact factor, pracownik
Poradni Językowej napisał:
Impact factor to wskaźnik prestiżu i siły oddziaływania czasopism naukowych, ustalany
przez Instytut Filadelfijski na podstawie prowadzonego przez tę instytucję indeksu cytowań
publikacji naukowych. Nie widzę argumentów przeciw jego stosowaniu. Za taką opinią przemawia
przede wszystkim to, że wyrażenie jest obecne w publikacjach fachowych i języku środowisk
naukowych.
Do jakiego kryterium oceny poprawności odwołał się autor, uzasadniając swoją opinię?
a) do kryterium wystarczalności;
b) do kryterium ekonomiczności;
c) do kryterium systemowego;
d) do kryterium uzualnego.
12. Proszę wskazać BŁĘDNIE utworzoną formę DOPEŁNIACZA podanych nazw geograficznych:
a) Istebna – do Istebnej;
b) Salzburg – do Salzburgu;
c) Łazy – do Łazów;
d) Parczew – do Parczewa.
13. Jeśli elementem podmiotu szeregowego są zaimki ja i ty albo zaimki ja i on, orzeczenie
przyjmuje formę:
a) 1. os. lp.;
b) 1. lub 2. os. lp.;
c) 1. lub 2. os. lm.;
d) 1. os. lm.
14. Które formy są rezultatem KONTAMINACJI dwóch wzorów odmiany czasowników?
a) oddziaływuje, przekonywuje;
b) oddziaływa, przekonywa;
c) przekonuje, oddziałuje;
d) przyrównywa, dorównywa.
15. Proszę wskazać tę definicję, która najdokładniej oddaje istotę połączenia wyrazowego będącego PLEONAZMEM:
a) jest to związek wyrazowy, w którym składnik podrzędny gramatycznie i wyraz nadrzędny mają takie samo znaczenie;
b) jest to połączenie wyrazów, których znaczenia wykluczają się wzajemnie;
c) jest to związek wyrazowy o stałej formie i zmiana jego elementów składowych jest niemożliwa;
d) jest to związek wyrazowy, w którym człon gramatycznie podrzędny powtarza część treści wyrazu nadrzędnego.
16. Proszę wskazać zestaw form rzeczownikowych utworzonych ZGODNIE Z WZORCOWĄ NORMĄ FLEKSYJNĄ:
a) kaszę manną (B.), chłopcze! (W. lp.), mieszczan (DB. lm.), o państwu Kowalskich (Ms.),
obcęg (D.), pomarańcza (D. lp.);
b) kaszę mannę (B.), chłopcze! (W. lp.), mieszczan (DB. lm.), o państwu Kowalskich (Ms.),
obcęgów (D.), pomarańczy (D. lp.);
c) kaszę manną (B.), chłopcu! (W. lp.), mieszczanów (DB. lm.) , o państwu Kowalskich (Ms.),
obcęg (D.), pomarańcza (D. lp.);
d) kaszę mannę (B.), chłopcu! (W. lp.), mieszczan (DB. lm.), o państwie Kowalskich (Ms.),
obcęgów (D.), pomarańcza (D. lp.).
17. Od nazwisk mężczyzn: Puchała, Starowicz, Wanago, Puzyna utworzono nazwiska ich córek,
a następnie podano formę celownika. Proszę wskazać zestaw nazwisk POPRAWNIE
utworzonych i odmienionych:
a) Puchalance, Starowiczównie, Wanażance, Puzyniance;
b) Puchałównie, Starowiczównej, Wanagównie, Puzynównie;
c) Puchałównej, Starowiczównie, Wanażance, Puzyniance;
d) Puchalance, Starowiczance, Wanagównej, Puzynównie.
18. Imiesłowowym równoważnikiem zdania z imiesłowem przysłówkowym współczesnym MOŻNA zgodnie z NORMĄ WZORCOWĄ zastępować zdania:
a) współrzędne przeciwstawne;
b) podrzędne okolicznikowe skutku;
c) podrzędne okolicznikowe warunku;
d) podrzędne okolicznikowe sposobu.
19. W którym z poniższych zdań (fragmentów tekstów) nie ma żadnego błędu ortograficznego?
a) Siedzę sobie w salonie utrzymanym w tonacji granatowo-beżowej, czytam słowackiego,
słucham szopena i patrzę na swoich dwóch ukochanych malczewskich.
b) Żeby dotrzeć pod kościół Świętego Stanisława Kostki, w którym znajduje się replika słynnego krakowskiego ołtarza mariackiego, musisz z placu Bankowego wejść bezpośrednio w aleję Róż.
c) Jego wiecznie narzekająca żona to okropna kobieta – prawdziwa z niej herod-baba. Skądinąd zresztą powinna iść na jakąś dietę-cud, żeby trochę schudnąć.
d) Nastawił płytę długogrającą i z uwagą słuchał słów piosenki opowiadającej o trudnych losach mieszkańców Ziemi Piskiej. Podczas zarazy pomagali im franciszkanie z pobliskiego klasztoru.
20. Dane jest sześć krótkich wypowiedzeń. Które z nich nie zawierają błędu ortograficznego?
(1.) To nie najciekawsza książka.
(2.) Gdybym wiedział, to bym ci powiedział.
(3.) Weź ze sobą laskę-parasol.
(4.) Pływamy po Morzu Marmara.
(5.) Pół siedział, pół leżał.
(6.) W furii strzelał do wszystkich, wpół oszalały z wściekłości.
a) wypowiedzenia: (1.), (2.), (4.), (6.);
b) wypowiedzenia: (2.), (3.),(4.), (5.);
c) wypowiedzenia: (1.), (3.), (5.), (6.);
d) wypowiedzenia: (1.), (3.), (5.).
21. Proszę wybrać zdania, które są BEZBŁĘDNE interpunkcyjnie:
(1.) Może czytelnik, patrząc na to bogate życie, odnajdzie jakieś tropy, poczuje, że on sam mógłby inaczej żyć albo inaczej ułożyć hierarchię wartości.
(2.) Bogactwo i zyski to jedno, ale satysfakcja, że coś po sobie się zostawia w pracy to drugie.
(3.) Profesor Edward Nęcka utrzymuje, że autorami takich poradników często nie są psychologowie, i zapewne ma rację.
(4.) W Karpaczu można poszusować na nartach, jeździć na łyżwach, czy spacerować górskimi szlakami.
a) zdania (1.) i (4.);
b) zdania (2.) i (3.);
c) zdania (1.) i (3.);
d) zdania (3.) i (4.).
OPISY DO CZĘŚCI I:
A) zdanie niepoprawne, występuje w nim naruszenie związku zgody;
B) zdanie niepoprawne, występuje w nim naruszenie związku rządu;
C) zdanie niepoprawne, występuje w nim naruszenie związku rządu, będące kalką składniową,
niezaakceptowaną w normie wzorcowej;
D) zdanie niepoprawne, występuje w nim niewłaściwe użycie imiesłowowego równoważnika zdania;
E) zdanie niepoprawne, występuje w nim zły szyk wyrazów lub naruszenie struktury spójników
skorelowanych;
F) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny dotyczący odmiany obcej nazwy własnej;
G) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny dotyczący odmiany rodzimej nazwy własnej;
H) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny dotyczący odmiany przymiotnika lub jego
stopniowania;
I) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny dotyczący koniugacji;
J) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd fleksyjny dotyczący odmiany nazwy pospolitej;
K) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd słowotwórczy polegający na utworzeniu niewłaściwej
postaci przymiotnika;
L) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd słowotwórczy polegający na utworzeniu niewłaściwej
postaci nazwy mieszkańca;
Ł) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd leksykalny polegający na użyciu wyrazu w złym znaczeniu;
M) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd frazeologiczny polegający na utworzeniu zbędnej
innowacji rozwijającej;
N) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd frazeologiczny polegający na utworzeniu zbędnej innowacji
rozszerzającej;
O) zdanie niepoprawne, występuje w nim błąd frazeologiczny polegający na utworzeniu zbędnej innowacji
regulującej;
P) zdanie niepoprawne, występuje w nim naruszenie łączliwości wyrazu;
R) zdanie niepoprawne, występuje w nim konstrukcja redundantna;
S) zdanie niepoprawne, występuje w nim niespójność stylistyczna;
T) zdanie poprawne.