CULPA IN ELIGENDO
Culpa in eligendo (z łaciny - wina w wyborze), wina polegająca na nienależytym sprawowaniu opieki nad niektórymi kategoriami podmiotów prawnych (np. nad chorymi umysłowo czy niepełnoletnimi), których zachowania rodzą odpowiedzialność po stronie sprawującego opiekę (zasada ta została wyrażona w art. 428 polskiego kodeksu cywilnego z 23 kwietnia 1964).
CESSIO LEGIS
Przypadki umożliwiające wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela, czyli tzw. cessio legis
W świetle art. 518 § 1 kodeksu cywilnego osoba, która spłaci wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty, przy czym ustawodawca wymienia sytuacje, w których taki stan rzeczy jest możliwy. Subrogacja ustawowa określona w dziale dotyczącym zmiany wierzyciela, jest szczególnym rodzajem przelewu wierzytelności.
Uwagi wstępne
Cessio legis dokonywane jest w celu zabezpieczenia interesów osoby trzeciej dokonującej spłaty wierzyciela, co w konsekwencji prowadzi do wygaśnięcia długu. W literaturze przyjmuje się, że wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela może nastąpić jedynie z mocy prawa. Wynika z tego, że wola wierzyciela do podstawienia osoby trzeciej na swoje miejsce, może się ziścić jedynie w drodze zwykłego przelewu, uregulowanego w art. 509 – 517 KC.
Spłacenie wierzyciela przez osobę trzecią jest możliwe również na podstawie art. 356 § 2 KC, który stanowi, że wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna. Jednakże w tym przypadku osoba trzecia nie wstąpi w prawa zaspokojonego wierzyciela. Dla wywołania tego skutku, osoba trzecia musi spełnić świadczenie tylko w jednym z wypadków przewidzianych w art. 518 § 1 KC.
Poszczególne przypadki z art. 518 § 1 KC
Pierwszym z wymienionych zdarzeń jest spłacenie cudzego długu, za który osoba trzecia odpowiada osobiście lub pewnymi przedmiotami majątkowymi (art. 518 § 1 pkt 1 KC). Mowa tutaj o poręczycielu, zastawniku, czy dłużniku hipotecznym.
Ponadto w świetle art. 518 § 1 pkt 2 KC, osoba trzecia, która zaspokaja wierzyciela, wstępuje ex lege w jego miejsce, gdy przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia. Sytuacja ta znajduje zastosowanie, gdy ta sama rzecz obciążona jest kilkoma ograniczonymi prawami rzeczowymi (np. hipotekami). Do takiej sytuacji należy odnieść art. 249 KC, który stanowi, że w takiej sytuacji prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej.
Kolejnym przypadkiem uregulowanym w art. 518 § 1 pkt 3 jest zgoda dłużnika na wstąpienie osoby trzeciej w prawa wierzyciela, przy czym zgoda ta, powinna być wydana na piśmie pod rygorem nieważności. Wspomniana sytuacja może mieć miejsce jeżeli dłużnik chciałby zmiany wierzyciela ze względu na chociażby dłuższy okres spłaty, bądź niższe oprocentowanie.
Może się również zdarzyć tak, że wstąpienie osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela mogą przewidzieć przepisy szczególne (art. 518 § 1 pkt 4 KC). Koronnym przykładem takiego przepisu jest art. 828 § 1 zd. 1 KC, który stanowi o tym, że w przypadku wypłacenia odszkodowania przez ubezpieczyciela, nabywa on roszczenie regresowe przeciwko osobie trzeciej, która odpowiedzialna była za wyrządzoną szkodę. Jednakże przepis ten ma charakter dyspozytywny, dlatego też, strony umowy ubezpieczenia mogą tę kwestię uregulować inaczej.
CULPA IN CUSTODIENDO
Culpa in custodiendo (z łaciny - wina w nadzorze), wina polegająca na uchybieniu w wyborze właściwej osoby, która miała sprawować nadzór (opiekun jest obowiązany do naprawienia szkody wywołanej przez osobę, której z różnych powodów nie można przypisać winy, na zasadzie domniemania winy osoby sprawującej nadzór).
DATIO IN SOLUTUM
Datio in solutum (z łac., świadczenie w miejsce wykonania) to instytucja prawa zobowiązań, czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia aniżeli wynikające z dotychczasowego stosunku obligacyjnego.
Na skutek datio in solutum dłużnik spełnia na rzecz wierzyciela inne świadczenie niż to, do którego był dotychczas zobowiązany. W rezultacie zwalnia się z zobowiązania. Za ewentualne wady fizyczne i prawne przedmiotu świadczenia odpowiada według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
Przykład: Dłużnik jest winny wierzycielowi kwotę 1.000 zł z tytułu łączącej strony umowy pożyczki. Za jego zgodą zamiast tej kwoty przenosi na rzecz wierzyciela własność rzeczy ruchomej, zwalniając się w ten sposób z obowiązku zwrotu długu.
Instytucja wywodzi się z prawa rzymskiego. W prawie polskim reguluje ją art. 453 kodeksu cywilnego.
Orzeczenie SN do Datio in solutum http://www.sn.pl/Sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/III%20CSK%20114-12-1.pdf
COMPENSATIO LUCRI CUM DAMNO
Compensatio lucri cum damno (łac. potrącenie zysku ze stratą) – sytuacja, w której jedno zdarzenie szkodzące staje się dla poszkodowanego źródłem zarówno straty, jak i korzyści, np. na skutek niewłaściwego remontu zawalił się dom (strata), ale odzyskano i sprzedano cegły (zysk).
Podstawową przesłanką stosowania kompensacji stanowi tożsamość zdarzenia, którego następstwem jest szkoda, jak i odniesiona korzyść. Wpływa ona na miarkowanie odszkodowania.
compensatio lucri cum damno, zasada prawa cywilnego obowiązująca przy miarkowaniu odszkodowania, w myśl której wszelkie korzyści, o jakie poszkodowany ewentualnie wzbogacił się w następstwie zdarzenia powodującego szkodę, należy zaliczać na poczet odszkodowania.
http://prawo.money.pl/orzecznictwo/sad-najwyzszy/wyrok;sn;izba;cywilna,ic,i,ck,185,05,6494,orzeczenie.html WYROK DO TEGO CHOLERSTWA
WYZYSK
Wyzysk w prawie cywilnym
uwagi do instytucji uregulowanej w art. 388 KC
A. DEFINICJA WYZYSKU
Wyzysk jest sytuacją, w której jedna ze stron wykorzystując niekorzystną sytuację drugiej strony przyjmuje od niej lub zastrzega sobie od niej świadczenie.
B. SKUTKI WYZYSKU
Stwierdzenie przez sąd, iż miała miejsce sytuacja polegająca na wyzysku, może doprowadzić do:
zmniejszenia świadczenia osoby znajdującej się w przymusowym położeniu albo
zwiększenia świadczenia należnego osobie znajdującej się w przymusowym położeniu albo
unieważnienia umowy.
C. PRZESŁANKI
Opisane powyżej skutki nie następują ex lege, lecz wymagają ingerencji sądu. Stąd też zmniejszenia (zwiększenie) świadczeń albo unieważnienie umowy mogą nastąpić tylko na mocy prawomocnego i konstytutywnego orzeczenia sądu.
Konieczne jest więc wytoczenie dopuszczalnego i zasadnego powództwa oraz wydanie przez sąd prawomocnego orzeczenia orzekającego jedną z wymienionych w art. 388 KC sankcji.
1. Dopuszczalność powództwa
Dopuszczalność powództwa należy oceniać wg zasad ogólnych.
2. Zasadność powództwa
Powództwo jest zasadne, gdy zachodzą przesłanki materialnoprawne wyzysku, tzn.:
zachodzi rażąca dysproporcja świadczeń,
jedna ze stron znajduje się w niekorzystnym położeniu (przymusowym lub jest niedołężna lub niedoświadczona) oraz
kontrahent wykorzystuje tą sytuację i
zastrzega dla siebie (lub osoby trzeciej) albo przyjmuje świadczenie strony będącej w niekorzystnej sytuacji.
Uprawnienie do żądania orzeczenia jednego ze skutków z art. 388 KC wygasa po dwóch latach od dnia zawarcia umowy.
Dodatkowo dla orzeczenia unieważnienia umowy niezbędne jest, aby modyfikacja świadczeń (zmniejszenie/zwiększenie) była połączona z nadmiernymi trudnościami. Unieważnienie umowy stanowi bowiem środek ostateczny.
3. Prawomocność orzeczenia
Skutki określone w art. 388 KC następują z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu.
http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/V%20CSK%20387-09-1.pdf orzeczenie SN do wyzysku
GWARANCJA KONSUMENCKA
Gwarancja odgrywa istotną rolę przy podejmowaniu decyzji przez konsumentów. Wielu z nas utożsamia ją z istnieniem naszych uprawnień związanych z reklamacją. Czy jednak jest to prawda? Czy prawo do reklamacji zależy od gwarancji? Odpowiedź brzmi: nie.
Popularność udzielanej gwarancji nie polega jedynie na tym, iż daje ona uprawnienia konsumentom. Niekiedy jest ona bardziej korzystna dla sprzedawcy, niż dla kupującego. Należy bowiem wiedzieć, że samo udzielenie gwarancji ma się nijak do naszych uprawnień, z których i tak możemy korzystać na podstawie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.
Kiedy wybrać gwarancję?
Jak jednak należy postępować w przypadku reklamacji towaru na gwarancji? Kiedy konsument powinien skorzystać z ustawy a kiedy z gwarancji? Kto może wybrać podstawę prawną naszych uprawnień? Jak napisać reklamację, by wybór podstawy prawnej był wiążący dla sprzedawcy? Warto pamiętać jedno. Gwarancja jest dodatkowym zobowiązaniem umownym i jest jedynie dodatkiem do tych praw, które gwarantują nam bezwzględnie przepisy prawa.
Udzielenie gwarancji nie oznacza automatycznie, że dysponujesz większymi uprawnieniami. Przeczytaj jej treść i porównaj z tym, co zapewnia ustawa.
Reklamacja rzeczywiście tylko z gwarancją?
Jednym z najpopularniejszych mitów dotyczących gwarancji jest jej znaczenie dla procedury reklamacyjnej. „Reklamacja tylko za okazaniem gwarancji” – takie informacje można spotkać u niejednego sprzedawcy. Taka informacja jest nie tylko nieprawdziwa ale także stanowi złamanie prawa. Nie jest bowiem prawdą, że reklamacja jest możliwa wyłącznie w oparciu o gwarancję. Nasze uprawnienia z ustawy stanowią bowiem samodzielną podstawę do reklamacji. Błędne zaś informowanie konsumentów o ich uprawnieniach będzie stanowić nieuczciwą praktykę rynkową.
Jak należy postąpić w sytuacji, gdy sprzedawca stara się nas błędnie poinformować? Jakich argumentów można użyć, by przekonać go do naszych racji?
Gwarancja nie jest jedyną podstawą do złożenia reklamacji. Sprzedawca nie ma prawa wymagać od nas złożenia reklamacji na podstawie gwarancji. Uprawnienia wynikające z ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej stanowią samodzielną podstawę do złożenia reklamacji.
INDOS
Jest to pisemne oświadczenie woli zbywcy, umieszczane na papierze wartościowym na zlecenie (np. wekslu lub czeku) o przeniesieniu na inną osobę własności dokumentu i wierzytelności, która z niego wynika.
Indos musi zawierać co najmniej podpis zbywcy. Może on zostać umieszczony na dowolnej stronie dokumentu. Jedynie w przypadku weksli i czeków istnieje możliwość zamieszczenia indosu na tzw. przedłużku, czyli na złączonej z wekslem lub czekiem dodatkowej kartce papieru. Osoba przenosząca papier wartościowy na zlecenie przez indos to indosant, zaś osoba, na rzecz której następuje przeniesienie, to indosatariusz.
Indos może być pełny albo in blanco. Indos pełny zawiera oznaczenie indosatariusza oraz podpis indosanta. Indos in blanco nie wymienia indosatariusza, lecz może ograniczać się do samego podpisu indosanta.
Do najbardziej typowych papierów wartościowych na zlecenie, które w praktyce najczęściej przenoszone są w drodze indosu, należą: weksel, czek, dowód składowy, konosament morski na zlecenie, polisa ubezpieczenia morskiego na zlecenie.
Podstawową cechą papierów wartościowych na zlecenie jest to, że wymieniają one wierzyciela, czyli osobę uprawnioną do otrzymania świadczenia z rąk dłużnika, upoważniając go jednocześnie z mocy samego prawa lub wyraźnej klauzuli do wskazania (właśnie przez indos) innej osoby, do której rąk dłużnik powinien spełnić świadczenie.
Weksel i czek są papierami wartościowymi na zlecenie z mocy ustawy, tj. dla dokonania ich skutecznego indosu nie muszą one zawierać zastrzeżenia wyrażającego taką możliwość (czyli klauzuli „na zlecenie”), zaś aby wyłączyć możliwość ich przenoszenia w drodze indosu, trzeba to wyraźnie zastrzec, zamieszczając klauzulę „nie na zlecenie”.
Natomiast inne papiery wartościowe na zlecenie muszą wyraźnie zastrzegać możliwość dokonania indosu (papiery wartościowe na zlecenie z mocy wyraźnej klauzuli).
PRZYKŁAD
Marcin K. wystawił weksel własny na rzecz Grzegorza S. Następnie Grzegorz S. (jako pierwszy indosant) przeniósł go przez indos na Bogdana J. (pierwszego indosatariusza).Później Bogdan J. (jako drugi indosant) przeniósł go przez indos na Wacława R. (drugiego indosatariusza). Następnie Wacław R. (jako trzeci indosant) przeniósł go przez indos na Roberta D. (trzeciego indosatariusza). Na wekslu, jako indosy, uwidocznione zostały podpisy następujących osób: Grzegorza S., Bogdana J. oraz Wacława R.
W tym przypadku zachodzi nieprzerwany ciąg indosów i Robert D. może dochodzić zapłaty sumy wekslowej od Marcina K., bez potrzeby udowadniania swoich praw. W przypadku natomiast, gdyby na wekslu zabrakło podpisów albo Grzegorza S., albo Bogdana J., albo Wacława R., wówczas ciąg indosów byłby przerwany i Robert D., chcąc uzyskać zapłatę sumy wekslowej od Marcina K., musiałby udowodnić swoje prawa jako posiadacza weksla.
WEKSEL IN BLANCO
Weksel in blanco to weksel celowo nieuzupełniony w chwili wystawienia, a więc taki, który nie został wypełniony całkowicie lub nie posiada niektórych cech, jakie prawo wekslowe wymaga dla ważności weksla. Tym brakującym elementem, który najczęściej jest nieokreślony w chwili wystawienia weksla jest suma wekslowa. Zobowiązanie z weksla in blanco jest związane z dodatkową umową między wystawcą weksla a remitentem. Jest to tzw. porozumienie lub deklaracja wekslowa, gdzie strony uzgadniają w jaki sposób weksel in blanco powinien być wypełniony w brakujące elementy w momencie emisji weksla (przy czym musi to być dokładne i stanowcze określenie).
Wystawca weksla in blanco i każdoczesny jego posiadacz ponoszą ryzyko, że remitent uzupełni ten weksel niezgodnie z zawartą umową i puści go w obieg. Chroniąc dobrą wiarę osoby trzeciej, która tak uzupełniony weksel posiada, ustawa stanowi, że dłużnik wekslowy nie może zasłaniać się zarzutem, że weksel wypełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, chyba że posiadacz weksla nabył go w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją wekslową nie anuluje odpowiedzialności wekslowej, a jedynie powoduje jej ograniczenie do granic wyznaczonych porozumieniem.
Z chwilą uzupełnienia weksla in blanco w sposób zgodny z zawartym porozumieniem staje się on wekslem zwykłym. Aby dokument mógł być uznany za weksel in blanco, musi spełniać dwa warunki:
na dokumencie tym musi być umieszczony podpis któregokolwiek z dłużników wekslowych (wystawcy, akceptanta, poręczyciela), złożony w zamiarze zobowiązania się wekslowo;
niezupełność treści weksla nie może być niezamierzona (w przeciwnym wypadku jest to weksel nieważny).
Weksle in blanco są szczególnie popularne w obrocie bankowym, w którym stosowane są jako jedna z form zabezpieczenia kredytu.
KONSORCJUM
Konsorcjum – organizacja zrzeszająca kilka podmiotów gospodarczych na określony czas, w konkretnym celu. Konsorcja są tworzone najczęściej w przypadku bardzo dużych lub ryzykownych inwestycji.
Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie w realizacji konkretnego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy przekracza możliwości jednego podmiotu (np. budowa autostrady, lotniska itp.).
Konsorcjum nie jest podmiotem gospodarczym, nie musi więc być rejestrowane, nie musi mieć odrębnej nazwy ani też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum są niezależne w swoich dotychczasowych działaniach (w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólną politykę finansową objętą porozumieniem.
Zawierając umowę konsorcyjną podmioty mogą określić, który z podmiotów lub osób będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (może to być jeden podmiot, kilka lub osoba trzecia).
Reprezentowanie konsorcjum winno mieć umocowanie prawne. Najczęściej jest sporządzana dodatkowa umowa między uczestnikami konsorcjum a osobą lub podmiotem mającym je reprezentować. Konsorcja nie mają też wspólnego majątku (mogą mieć wspólne konto rozliczeniowe), a wszelkie formy płatności regulowane są przez firmę lub osobę reprezentującą konsorcjum.
Odpowiedzialność za zobowiązania w przypadku konsorcjum występuje najczęściej w dwóch wypadkach:
gdy jeden z członków konsorcjum zaciągnął zobowiązania w imieniu własnym a nie konsorcjum, wówczas odpowiada tylko on, a nie konsorcjum,
gdy zobowiązania zostały zaciągnięte przez całe konsorcjum, wówczas wszyscy członkowie konsorcjum odpowiadają solidarnie.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZWIERZĘTA
Art. 431. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta
§ 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło, chyba że ani on, ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.
§ 2. Chociażby osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie była odpowiedzialna według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody, jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Przesłanki odpowiedzialności za zwierzęta
Zgodnie z wyżej wymienionym przepisem, ten kto zwierzę chowa albo się nim posługuje zobowiązany jest do naprawienia wyrządzonej przez to zwierzę szkody, niezależnie od tego czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło. Jeżeli więc zwierzę spowoduje, czy to szkodę osobową, tj. uszkodzenia ciała (np. pogryzie lub zarazi chorobą odzwierzęcą), czy to szkodę majątkową (np. zniszczy lub zanieczyściodzież lub przedmioty osobiste) na jego właścicielu ciąży obowiązek naprawienia tej szkody. Warto wiedzieć, że taką odpowiedzialność stosuje się tylko do zwierząt hodowlanych, nie zaś do zwierząt żyjących w stanie wolnym czy też dzikim. Przy czym termin „zwierzęta hodowlane” należy odnosić nie tylko do zwierząt domowych w szerokim rozumieniu tego słowa (w tym również zwierząt w gospodarstwach rolnych), ale także do zwierząt dzikich, które przebywają pod pieczą człowieka, np. w ogrodach zoologicznych, zwierzyńcach, cyrkach.
Dodatkowo szkoda musi być wyrządzona przez zwierzę samoistnie, niezależnie od człowieka, np. stado pasących się krów zniszczy uprawy sąsiada. W przypadku zaś, gdy zwierzę jest tylko narzędziem w ręku człowieka (np. koń w zaprzęgu) odpowiada on za szkodę tak, jakby wyrządził ją własnym działaniem lub zaniechaniem, czyli z art. 415 Kodeksu cywilnego. Ponadto odpowiedzialność w przedmiotowym zakresie ponosi osoba, która zwierze chowa lub się nim posługuje. Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem, zwierzę chowa ten, kto przez dłuższy czas sprawuje nad nim pieczę dla własnych, chociaż niekoniecznie majątkowych (finansowych) celów oraz dostarcza temu zwierzęciu schronienia i utrzymania. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to nie tylko właściciela zwierzęcia ale także jego posiadacza (samoistnego, czy zależnego), a nawet tego, kto takie zwierzę ukradł. Ważne jest również to, że odpowiedzialność za zwierzę istnieje także wtedy, gdy zwierzę zabłąkało się, bądź uciekło.Odpowiedzialność cywilna za zwierzę opiera się na domniemaniu winy w nadzorze, bowiem jeśli zwierzę wyrządza szkodę, to dzieje się tak ze względu na nienależyte sprawowanie nad nim nadzoru. Z kolei przez winę należy rozumieć w tym przypadku brak staranności w nadzorze nad zwierzęciem, np. właściciel psa niezabezpieczył dziury w płocie, przez którą pies się przedarł i następnie zaatakował przechodnia.
Zwolnienie od winy
Od odpowiedzialności za szkodę właściciel zwierzęcia może się zwolnić, gdy wykaże, że nie sposób przypisać mu winy w zaniechaniu obowiązku starannego nadzoru nad zwierzęciem. Oczywiście nie wystarczy tylko udowodnić, że nadzór nad zwierzęciem był staranny, lecz trzeba także wykazać, że zwierzę nie zabłąkało się lub nie uciekło. Dla wyłączenia odpowiedzialności właściciela zwierzęcia konieczne jest również, aby winy nie ponosiła także osoba, której działania lub zaniechania idą na jego rachunek, np. domownik lub pracownik. Nawet jeśli osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie jest odpowiedzialna za wyrządzoną przez nie szkodę, poszkodowany może, w ściśle określonych przypadkach, żądać od niej całkowitego lub częściowego naprawienia szkody. Będzie to miało miejsce w przypadku, gdy z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego
Ubezpieczenie OC
Dobrym rozwiązaniem dla właścicieli zwierząt domowych jest wykupienie dobrowolnego ubezpieczenia OC w życiu prywatnym. Pozwala to uniknąć ponoszenia kosztów ewentualnego odszkodowania z własnej kieszeni. Osoba poszkodowana może bowiem dochodzić roszczeń odszkodowawczych bezpośrednio od ubezpieczyciela, z którym posiadacz zwierzęcia zawarł tego typu umowę. Jeżeli zaś chodzi o zwierzęta hodowlane to rolnik posiadający gospodarstwo rolne podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej rolnikówi z tego ubezpieczenia może się domagać odszkodowania osoba poszkodowana przez zwierzę hodowlane. W tym jednak przypadku odpowiedzialność ubezpieczyciela jest ograniczona jedynie do szkód, które powstały w związku z posiadanym gospodarstwem rolnym.
IUS RETENTIONIS
| Ius retentionis oznacza uprawnienie dłużnika do odmowy wykonania swego świadczenia na rzecz wierzyciela do czasu, gdy wierzyciel nie zaspokoi lub nie zabezpieczy wykonania roszczenia, które ma przeciwko niemu dłużnik z innego tytułu. |
|---|
ð Podobieństwo do zarzutu wynikającego z równoczesności świadczeń w umowach wzajemnych- swego rodzaju nacisk na wierzyciela w stosunkach, w których świadczenie wierzyciela i dłużnika łączy więź tego rodzaju, że nierównoczesność świadczeń mogłaby narazić dłużnika na nieusprawiedliwioną w konkretnych okolicznościach niedogodność.
ð Dozwolona samopomoc
ð Char. względny- jest skuteczne jedynie między dłużnikiem i jego wierzycielem, nie wywołuje skutków wobec osób trzecich.
ð Gaśnie- w momencie wykonania przez wierzyciela czynności zabezpieczenia lub zaspokojenia roszczeń dłużnika
ð Przysługuje dłużnikowi w ściśle określonych przypadkach:
| 1. |
art. 461 § 1 k.c.
|
prawo osoby zobowiązanej do wydania rzeczy- zatrzymanie jejdo czasu, gdy nastąpi zaofiarowanie lub zabezpieczenie roszczeń o zwrot nakładów wyłożonych na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej
WYŁĄCZENIA (461 § 2 k.c.)*: 1) obowiązek zwrotu wynik. z czynu niedozwolonego** 2) zwrot rzeczy najętych, wydzierżawionych, użyczonych |
|---|---|---|
| 2. | art. 496 i 497 k.c. | obowiązek zwrotu świadczeń uprzednio uzyskanych przez strony w razie odstąpienia od umowy do czasu, gdy nastąpi zwrot lub zabezpieczenie świadczenia kontrahenta
dot. rozwiązania umowy ex tunc lub nieważności umowy |
| 3. | art. 671 § 2 k.c.*** | wynajmujący może się sprzeciwić usunięciu rzeczy obciążonych zastawem i zatrzymać je na własne niebezpieczeństwo, dopóki zaległy czynsz nie będzie zapłacony lub zabezpieczony |
* to nie iuris cogentis- można wyrazić zgodę na zastosowanie wobec nich prawa zatrzymania, można też umownie rozszerzyć katalog wyłączeń
** czynem takim nie jest sama odmowa zwrotu rzeczy przez posiadacza, jeżeli tylko objęcie jej w posiadanie miało swój tytuł prawny lub też nastąpiło w dobrej wierze. posiadania w złej wierze nie można utożsamiać z czynem niedozwolonym, choćby sytuacje te się pokrywały
***pogląd Witolda Czachórskiego, zdaniem Tadeusza Wiśniewskiego nie jest to prawo zatrzymania
Art. 461.
§ 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej (prawo zatrzymania).
ð wskazuje jedynie na możliwość zatrzymania cudzej rzeczy tak więc art. 461 § 1 k.c. należy stosować w odpowiednim powiązaniu z przepisami dotyczącymi stosunku prawnego, z którego wynika zabezpieczane roszczenie;
ð przepisu tego nie można traktować jako źródła roszczenia z tytułu nakładów;
ð przesłanki prawa zatrzymania:
1) wymagalność wierzytelności - wynika to z istoty instytucji. (wyrok SN z 10 września 1993 r., I CRN 115/93 (OSNCP 1994/7-8/161),
2) rzecz podlegająca wydaniu nie jest własnością retencjonisty- ma to być rzecz cudza, obojętnie czy chodzi o ruchomości, czy nieruchomości;
ð Płynność wierzytelności nie stanowi przesłanki prawa zatrzymania, bo wysokość zabezpieczanej wierzytelności może być sporna. UWAGA:powołujący się na prawo zatrzymania powinien dokładnie oznaczyć swoją wierzytelność co do wysokości (orz. SN z 9 lutego 1946 r., C I 3/46, OSN 1945-46/1/29);
ð obowiązek wydania cudzej rzeczy należy rozumieć szeroko- podstawa prawna domagania się wydania rzeczy nie ma znaczenia, może nią być roszczenie windykacyjne, a w ramach stosunków obligacyjnych roszczenie o zwrot (w razie uprzedniego oddania rzeczy w wykonaniu obowiązku umownego);
ð char. akcesoryjny
1) ściśle związane z określoną wierzytelnością (nie może ani powstać, ani trwać bez wierzytelności),
2) wygaśnięcie wierzytelności = automatyczne wygaśnięcie prawa zatrzymania,
3) przechodzi na inny podmiot tylko przy jednoczesnym przejściu wierzytelności.
ð Powstanie- nigdy z mocy samego prawa (!!!):
1) oświadczenie woli dłużnika- char.1-stronny, prawokształtujący, forma dowolna, w tym konkludentna -(uzas.orz. SN z 10 września 1993 r., I CRN 115/93), stosuje się do niego art. 61 k.c.
2) czynność prawna- tzw. umowne prawo zatrzymania
3) orzeczenie sądu- np. wydane na podst. art. 212 § 3 k.c.
ð Wygaśnięcie:
1) utrata faktycznego władztwa nad rzeczą przez retencjonistę:
a) zaspokojenie zabezpieczonej nim wierzytelności (akcesoryjność),
b) wygaśnięcie zabezpieczonej wierzytelności z innych powodów (np. potrącenie),
c) zrzeczenie się go.
2) uchylenie przez danie zabezpieczenia:
a) nie powinno ono przewyższać wartości zatrzymanej rzeczy,
b) może zostać dane nawet po zastrzeżeniu prawa zatrzymania prawomocnym orzeczeniem sądu.
M Jeżeli uprawniony do zatrzymania rzeczy dysponuje odpowiednim (należytym) zabezpieczeniem, to nie może skorzystać z prawa zatrzymania - Prawo zatrzymania ma char. zabezpieczenia subsydiarnego
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA RUCH PRZEDSIĘBIORSTWA
Art. 435
§ 1. Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.
Przepis nie jest nadmiernie rozbudowany, ale zawiera w sobie jedną z najszerzej komentowanych i dyskutowanych podstaw odpowiedzialności w polskim prawie cywilnym. Orzecznictwo w tej materii jest tak bogate, że nie sposób ująć go w jednym opracowaniu. Moim zdaniem cytowany przepis zawiera jedną z najciekawszych podstaw odpowiedzialności z całego działu prawa cywilnego zajmującego się czynami niedozwolonymi. Nadto myślę, że powyższa podstawa jest zbyt rzadko wykorzystywana przez poszkodowanych w dochodzeniu roszczeń przed Sądem.
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (art. 435 § 1 k.c.) oparta jest na założeniu, że samo funkcjonowanie zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania prowadzącego taki zakład (wyrok SN z dnia 19 czerwca 2001 r., II UKN 424/00, OSNP 2003, nr 6, poz. 155).
Dlatego podstawową przyczynę wprowadzenia obostrzonej odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez przedsiębiorstwa wprawiane w ruch siłami przyrody stanowi szczególne zagrożenie dla otoczenia, gdyż siły te mogą dochodzić do wielkich napięć i dlatego kontrola nad nimi nie stwarza pełnej gwarancji bezpieczeństwa. Stopień komplikacji utrudnia też ocenę, czy zachodzi wina po stronie obsługującego określoną maszynę (por. wyrok SN z dnia 12 lipca 1977 r., IV CR 216/77, OSNCP 1978, nr 4, poz. 73).
Również w piśmiennictwie zauważa się, że ciągły postęp techniczny powoduje, iż w wielu gałęziach gospodarki, w szczególności w transporcie i przemyśle powszechnie stosowane są maszyny i urządzenia, które stanowią bardzo duże zagrożenie dla ludzi i otoczenia. Dlatego przyjęto, że odpowiedzialność powinny ponosić osoby, które posługują się tymi środkami technicznymi, wykorzystując je w swoim interesie – czyli prowadzący przedsiębiorstwo lub zakład, wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (art. 435 k.c.) – por. G. Bieniek (w:) Komentarz..., s. 360.
Zasada odpowiedzialności przedsiębiorstwa
Art. 819 § 4 k.c. rozróżnia materialną czynność, jaką jest zgłoszenie zakładowi ubezpieczeń roszczenia, od czynności faktycznej jaką jest zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Dokonanie tej drugiej czynności także przerywa bieg przedawnienia roszczeń wynikających ze zgłoszonego zdarzenia.
Odpowiedzialność przedsiębiorstw, które posługują się pojazdami mechanicznymi jako środkami transportu, jest oparta na art. 435 w zw. z art. 436 k.c. Artykuł 435 k.c. dotyczy bowiem wyłącznie przedsiębiorstw, które pełnią tyko funkcję komunikacyjną. Najem samochodu nie uzasadnia zastosowania art. 436 k.c. zdanie drugie.
Wywołanie rozstroju zdrowia u osób mieszkających w domu, położonym w pobliżu kopalni, wskutek hałasu wytwarzanego pracą wentylatora szybu kopalni i przekraczającego normy dopuszczalne wyczerpuje przesłanki z art. 435 k.c., a w konsekwencji uzasadnia stosowanie art. 445 § 1 w związku z art. 444 § 1 k.c.
Zakład przemysłowy odpowiada na podstawie art. 435 § 1 k.c. za szkody spowodowane emitowaniem substancji trujących również wtedy, gdy stężenie ich nie przekracza norm ustalonych w przepisie art. 2 ustawy z dnia 21 kwietnia 1966 r. (Dz. U. nr 14, poz. 87) i w przepisach wydanego na jego podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 1966 r. (Dz. U. nr 42, poz. 253), chyba że chodzi o powszechnie odczuwane w danym rejonie skutki pogorszenia się środowiska przyrodniczego.
Związek przyczynowy między określonym schorzeniem poszkodowanego a ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu przemysłowego emitującego szkodliwe dla zdrowia substancje należy uznać za wskazany już w razie ustalenia, że poszkodowany był narażony na działanie szkodliwych zanieczyszczeń, emitowanych przez to przedsiębiorstwo lub zakład, których normalnym następstwem może być schorzenie poszkodowanego.
Wyłączenie odpowiedzialności na podstawie art. 435 § 1 k.c. nie może uzasadniać powoływania się na to, że zagrożenie środowiska, wyrażające się w szkodach na mieniu lub na osobie, jest powszechnie odczuwalne w rejonie emitowania pyłów i gazów.
Granice, poza które nie sięga odpowiedzialność na podstawie art. 435 k.c., wyznacza treść tego przepisu statuującego odpowiedzialność na zasadzie ryzyka i normalny związek przyczynowy między działaniem lub zaniechaniem a szkodą.
Odpowiedzialność z art. 435 § 1 kc zachodzi wówczas, gdy szkoda wyrządzona została przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody, natomiast nie wchodzi w grę odpowiedzialność za jakąkolwiek szkodę związaną z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa czy zakładu.
Przy konstrukcji odpowiedzialności z tytułu ryzyka (art. 435 § 1 kc) - jaką w tej sprawie przyjął sąd - każdy producent, np. samochodów, noży, cegły itp, odpowiadałby za wszystkie wypadki spowodowane przy udziale tych produktów, gdyż przy ich produkcji też stosowano siły przyrody.
Dlatego w tej sprawie odpowiedzialność należało rozpoznawać w aspekcie winy producenta i przy przyjęciu, że każdy produkt używany zgodnie z przeznaczeniem musi być bezpieczny i nie może być wypadków "losowych".
Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka (art. 435 § 1 KC) oparta jest na założeniu, że samo funkcjonowanie zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody stwarza niebezpieczeństwo wyrządzenia szkody, niezależnie od działania lub zaniechania prowadzącego taki zakład.
Wyrządzenie szkody przez "ruch przedsiębiorstwa lub zakładu" ma miejsce zarówno wtedy, gdy szkoda jest bezpośrednim skutkiem użycia sił przyrody i pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym z niebezpieczeństwem wynikającym z zastosowania tych sił, jak i wtedy, gdy pozostaje w związku z samym tylko ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu jako całości.
V. Świadczenie polegające na działaniu i zaniechaniu
21. Z art.353 § 2 k.c. wynika ustawowy podział zobowiązań na zobowiązania ze świadczeniami polegającymi na działaniu (facere) albo na zaniechaniu (non facere). Oznacza to więc, że treść powinnego zachowania dłużnika może polegać bądź na działaniu, bądź na zaniechaniu. Podział ten jest dychotomiczny. Działanie może przybrać postać dania lub czynienia, zaniechanie natomiast polegać może na nieczynieniu, zaprzestaniu, znoszeniu (pati). Przykładem działania jest danie czegoś, spełnienie jakiś usług, przykładem zaniechania – niepodejmowanie działań potencjalnie możliwych, zaprzestanie dotąd realizowanych czy powstrzymanie się od przeszkadzania czynnościom innych osób. Podział ten odnosi się do takiego kryterium, czy wynik działań dłużnika ma być wywołany przez pozytywne czynności dłużnika, czy poprzez wstrzymanie się od nich – natomiast bez znaczenia będzie, czy wynik zachowania się dłużnika będzie dla wierzyciela pozytywny, tj. spowoduje zmianę w istniejącym stanie rzecz. Przesądzający jest więc nie wynik, lecz charakter zachowania się dłużnika (zob. A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 49). W określonym stosunku zobowiązaniowym może wystąpić jednocześnie kilka świadczeń polegających na działaniu i kilka polegających na zaniechaniu, a nawet jedno świadczenie może łączyć w sobie elementy działania i zaniechania.
VI. Zobowiązania rezultatu i starannego działania
22. W grupie zobowiązań ze świadczeniami działania wyróżnić można z kolei zobowiązania rezultatu i starannego działania. Jest to ważne rozróżnienie, wpływa bowiem na ocenę należytego spełnienia świadczenia przez dłużnika. Zobowiązanie rezultatu polega na tym, że dłużnik powinien uzyskać oznaczony i sprecyzowany od początku rezultat. W zobowiązaniu starannego działania dłużnik musi dołożyć należytej staranności w zmierzaniu do określonego celu, natomiast samo uzyskanie tego celu jest poza treścią stosunku zobowiązaniowego. Dłużnik zatem nie ma obowiązku osiągnięcia celu, a jego powinnością jest staranne zachowanie. Przykładem zobowiązania starannego działania jest zobowiązanie z umowy o udzielenie pomocy prawnej.
VII. Świadczenia jednorazowe, ciągłe i okresowe
23. Istotnym podziałem świadczeń jest ich podział na jednorazowe, ciągłe i okresowe. Ze świadczeniem jednorazowym będziemy mieli do czynienia, wówczas gdy da się ono spełnić jedną czynnością (np. świadczenie polegające na przewiezieniu osoby) lub wieloma, ale składającymi się na jeden wynik (np. świadczenia sprzedawcy wykonywane w czasie oznaczonym lub nieoznaczonym, ale w stałych terminach lub na żądanie kupującego). W sytuacji gdy całość świadczenia jest z góry określona, ale ma być spełniona częściami w ciągu określonego czasu (np. cena rozłożona na raty), również świadczenie jest jednorazowe. Istotą świadczenia jednorazowego jest więc to, że może być ono spełnione w drodze jednorazowego zachowania się dłużnika. Przy czym znaczenie ma sama możliwość jednorazowego spełnienia, a nie czy w rzeczywistości zostało ono tak spełnione. Stąd zapłata ceny w umowie sprzedaży na raty nie zmienia charakteru prawnego świadczenia zapłaty jako świadczenia jednorazowego, które może nastąpić również w drodze jednorazowego zachowania dłużnika (por. T. Wiśniewski (w:) Komentarz..., s. 12; M. Safjan (w:) Kodeks..., s. 662).
24. Świadczenia okresowe (periodyczne) polegają na przekazywaniu oznaczonej liczby pieniędzy lub innych rzeczy zamiennych cyklicznie i w oznaczonych z góry odstępach czasu – i nie są one zaliczane na poczet jednego świadczenia. Przykładami takich świadczeń są świadczenie rentowe, czynsz najmu, czynsz dzierżawy. Przy świadczeniach okresowych czynnik czasu wyznacza finalny rozmiar świadczenia – im dłużej trwa stosunek zobowiązaniowy, tym więcej świadczeń otrzymuje wierzyciel od dłużnika. Jednak poszczególne świadczenia nie składają się na jakąś z góry określoną wielkość i zachowują samodzielność.
25. Ze świadczeniem ciągłym mamy do czynienia, wówczas gdy dochodzi do oznaczonego, niezmiennego i stałego zachowania się dłużnika przez cały czas trwania zobowiązania. W odróżnieniu jednak od świadczeń okresowych nie da się wyróżnić w nich powtarzających się wyodrębnionych czynności, np. świadczenie wynajmującego, wydzierżawiającego, świadczenia przybierające postać zaniechania (por. Z. Radwański, Zobowiązania..., s. 50).
VIII. Świadczenia podzielne i niepodzielne
26. Podział świadczeń na podzielne i niepodzielne wynika z właściwości przedmiotu świadczenia oraz jego stosunku wartości przed i po podziale. Zgodnie z art. 379 § 2 k.c. świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości (np. przyjmuje się, że świadczenie pieniężne zawsze jest podzielne). Z kolei świadczenie jest niepodzielne, gdy nie może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości (art. 379 § 2 k.c. wykładany a contrario). Świadczeniem niepodzielnym będzie świadczenie rzeczy oznaczonej co do tożsamości czy świadczenie polegające na nieczynieniu.
IX. Świadczenia oznaczone co do tożsamości i co do gatunku
27. Świadczenie oznaczone co do tożsamości (in specie) ma za przedmiot rzecz oznaczoną indywidualnie. O przedmiocie oznaczonym indywidualnie mówić możemy wtedy, gdy strony określiły go w taki sposób, że wskazały cechy uznane przez nie za wyłącznie właściwe temu przedmiotowi albo nie wskazując tych cech, wskazały konkretną rzecz jako przedmiot świadczenia. Świadczenie oznaczone co do gatunku (in genere) ma za przedmiot rzecz oznaczoną tylko według cech rodzajowych, czyli pewnych cech szczególnych dla całej klasy przedmiotów, a każdy z desygnatów mieszczących się w zakresie wyznaczonym treścią danej nazwy może być przedmiotem świadczenia. W chwili powstania zobowiązania nie wiadomo jeszcze, jakie konkretnie jednostki rzeczowe będą świadczone – znane są jedynie dane, na podstawie których ma nastąpić świadczenie (zob. Z. Radwański, Zobowiązania..., s. 52; T. Dybowski, A. Pyrzyńska (w:) System Prawa Prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, pod red. E. Łętowskiej, t. 5, Warszawa 2006, s. 209).
28. Podział ten opiera się na wyróżnieniu subiektywnym, czyli charakter świadczenia zależny jest od woli stron. Nie istnieją bowiem przedmioty z natury swej należące zawsze do jednej lub drugiej grupy. Z kolei podział świadczeń na zamienne i niezamienne odbywa się już w oparciu o kryteria obiektywne, czyli występowanie cechy zamienności lub niezamienności rzeczy wynika z jej charakteru, a nie z cech subiektywnych uzależnionych od woli stron (zob. M. Safjan (w:) Kodeks..., s. 662).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRODUKT NIEBEZPIECZNY
Pojęcie produktu niebezpiecznego
Produktem jest rzecz ruchoma , choćby została połączona z inną rzeczą. Produkt jest niebezpieczny, jeżeli nie zapewnia bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. Decydujące znaczenie mają okoliczności z chwili wprowadzenia produktu do obrotu.
Przesłanki odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny:
wyrządzenie szkody przez produkt niebezpieczny wytworzony w zakresie działalności gospodarczej producenta,
adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołanym przez produkt niebezpieczny a szkodą.
Podmioty odpowiedzialne za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny
Odpowiedzialny za szkody wyrządzone przez produkt niebezpieczny jest :
producent - najczęściej ponosi odpowiedzialność, ponieważ Kodeks cywilny wprowadza domniemanie, iż produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta,
osoba podająca się za producenta,
„współwytwórcy” produktu końcowego,
importer,
zbywca produktu,
osoba, od której zbywca nabył produkt,
osoba trzecia.
Kodeks cywilny przewiduje odpowiedzialność solidarną wszystkich wymienionych podmiotów.
Zobacz również: Jak napisać pismo do sądu
Wyłączenie odpowiedzialności za produkt
Artykuł 4493 wyłącza odpowiedzialność producenta, jeżeli:
produktu nie wprowadził do obrotu,
wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem jego działalności gospodarczej,
właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie ,
nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan
nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te wynikały z zastosowania przepisów prawa.
Zakres odpowiedzialności
Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany. Wyłączone zostały z żądania odszkodowania w tym trybie szkody wynikające z samego produktu oraz szkody, których wartość nie przekracza równowartości 500 euro (zastosowanie mają tutaj ogólne zasady odpowiedzialności za szkody ).
Podmioty uprawnione do żądania odszkodowania
Podmiotem uprawnionym do żądania odszkodowania jest każda osoba fizyczna, która poniosła szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.
Przedawnienie roszczeń
Zgodnie z brzmieniem artykułu 4498 Kodeksu cywilnego roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od wprowadzenia produktu do obrotu.
SZKODA A KRZYWDA
Szkoda – pojęcie szkody (w prawie cywilnym) nie zostało ustawowo zdefiniowane. Szkoda uznawana jest za podstawową przesłankę odpowiedzialności. Dlatego też, posługując się poglądami nauki prawa cywilnego stwierdzić można, iż określenie to odnosi się do wszelkich uszczerbków w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swej woli. Zastrzeżenie takie zostało dodane, żeby odróżnić szkodę od uszczerbków, które zostały spowodowane na mocy decyzji samego zainteresowanego podmiotu. W takim przypadku szkodą nie będzie np. wyzbycie się rzeczy lub jej zużycie przez uprawnionego.
Rodzaje szkody[edytuj | edytuj kod]
Na dobrach osobistych; szkoda niemajątkowa, określana przez cześć przedstawicieli doktryny prawa cywilnego jako krzywda. Takie rozróżnienie ma na celu wyeksponowanie faktu, iż taka postać szkody dotyka dóbr niemajątkowych;
Na mieniu; szkoda majątkowa:
rzeczywista strata (damnum emergens),
utracone korzyści (lucrum cessans).
To samo zdarzenie może wywołać obydwa powyższe skutki.
W przypadku szkody majątkowej poszkodowany może domagać się odszkodowania, zaś w przypadku szkody niemajątkowej (krzywdy) może mu przysługiwać zadośćuczynienie. Sposób oraz zakres naprawienia szkody uregulowane zostały w art. 361–363, 440–448 k.c.
Szkoda niemajątkowa w rozumieniu prawa cywilnego (inaczej krzywda) to wszelkie negatywne skutki dla cielesnej i psychicznej kondycji poszkodowanego, a więc takie naruszenie dóbr i interesów uprawnionego, które nie wywołuje reperkusji w jego majątku.[1] Szkoda niemajątkowa to wszystko, co w znacznym stopniu ujemnie wpływa na dobre samopoczucie, a więc cierpienia fizyczne (ból) i cierpienia psychiczne (cierpienia wywołane pozbawieniem wolności czy oszpeceniem, troska, strach o życie, zmniejszenie radości życia wskutek utraty możliwości wykonywania ulubionego zawodu lub zajmowania się hobby, cierpienia wywołane utratą dobrego imienia wskutek oszczerstw).
W określonych przypadkach prawo polskie przewiduje możliwość wyrównania szkody niemajątkowej poprzez zadośćuczynienie pieniężne lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez poszkodowanego cel społeczny.
WINA W PRAWIE CYWILNYM
Wina w prawie cywilnym
W prawie cywilnym postacie winy nieumyślnej określa się wspólnym mianem niedbalstwa. Niedbalstwo można zarzucić temu, kto nie dochował należytej staranności w sytuacji, gdy powinien i zarazem mógł zachować się prawidłowo. Kwalifikowaną postacią niedbalstwa jest rażące niedbalstwo.
Umyślna i nieumyślna