10.

Psychokulturalizm:

Kierunek zajmujący się ideą badań związków pomiędzy kulturą a osobowością jednostki.

Abram Kardiner- podzielił instytucje na dwie kategorie: na pierwotne i wtórne. Instytucje są to sposoby ludzkiego postępowania, myślenia, wierzenia i odczuwania.

Pierwotne instytucje – są odpowiedzialne za formowanie się postaw osobowości ludzkiej. Działają w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Wiążą się z procesem tłumienia popędów pierwotnych. Są to praktyki socjalizacyjne, jakie każda grupa wytworzyła aby przygotować ich do życia w społeczeństwie i kulturze.

Wtórne instytucje – umożliwiają przystosowanie jednostki do otoczenia, umożliwiają zaspokajanie ludzkich potrzeb, należą do nich religia, rytuały, folklor, mitologia, systemy tabu – to co pozwala odnaleźć się nam w grupie. Instytucje kultury wpływają na naszą osobowość.

Stworzył pojecie osobowości podstawowej, staje się ona dopiero bazą dla wykształcenia osobowości indywidualnych. Gdy doszło do przesunięcia zainteresowań antropologii z badań nad naturą ludzką, na badania osobowości poszczególnych kultur, pojęto osobowość jako konfigurację cech psychicznych. Gdy kulturę i osobowość uznano za wzajemnie oddziaływujące na siebie, badania kultury połączono z rozważaniami psychologicznymi.

Ralph Linton- Wg niego w kulturze jednostka i społeczeństwo spotykają się i każda ze stron wnosi swój wkład. Gdy Linton współpracował z Kardinerem, przejął od niego zmodyfikowaną psychodynamikę Freuda, pojęcie osobowości podstawowej oraz przekonanie o ważności pierwszych faz socjalizacji. Linton był jednak nowatorski w tym, że koncentrował się na wzorach związanych z poszczególnymi kategoriami pozycji w strukturze społecznej. Na osobowość podstawową nakłada się osobowości statutowa, dodał tez pojęcie osobowości modalnej istniejącej równocześnie z obiema wymienionymi.

Kolejnymi pojęciami którymi się zajmował, to procesy akulturacji, transkulturacji. Są one zmianami kulturowymi zachodzącymi w następstwie długotrwałej i bezpośredniej konfrontacji odmiennych systemów kulturowych.

Linton był również twórcą pojęcia dyfuzji kulturowej, określającej przenoszenie elementów kulturowych z jednego społeczeństwa do innego. Dzięki temu procesowi, ludzkość zdolna byłą zespolić się w procesie tworzenia wszelkich wynalazków. Dzięki dyfuzji wynalazek zrealizowany i zaakceptowany społecznie w jednym miejscu może być przekazany następnej, coraz szerszej grupie ludzi z innych kultur, aż do całkowitego rozpowszechnienia się na całej kuli ziemskiej.

Edward Sapir - Przedstawiciel nurtu strukturalizmu amerykańskiego w językoznawstwie, uczeń Franza Boasa.

Współautor koncepcji, iż każdy język determinuje w specyficzny sposób postrzegania rzeczywistości przez jego użytkowników, znanej jako hipoteza Sapira-Whorfa. Indywidualne dokonania Sapira dotyczą przede wszystkim językoznawstwa.

Margaret Mead - badała ludy Oceanii. W trakcie badań doszła do wniosku, że za zachowania człowieka odpowiedzialne są warunki środowiskowe, a nie genetyka. Jest autorką licznych publikacji, w tym najbardziej znanej (i kontrowersyjnej) pracy Dojrzewanie na Samoa (wyd. polskie 1986), w której opisała idylliczne życie pre-industralnej społeczności. Znana była z odważnych wypowiedzi na temat praw kobiet i moralności seksualnej.

 

Należy podkreślić rolę i konsekwencje, jakie wynikać mogą z procesu kształtowania osobowości jednostki przez oddziaływania kultury danej społeczności. To społeczeństwo odpowiedzialne jest za kształtowanie młodego człowieka, który dopiero uczy się życia i reguł nim rządzących. Światopogląd młodego człowieka krystalizuje się w wieku młodzieńczym. Młoda jednostka próbuje zdobyte fragmenty wiedzy społecznej poskładać w całość i odnaleźć własny stosunek do świata wartości. Własny punkt widzenia młodego człowieka, w tym okresie nie jest najbardziej optymalnym filtrem wartości społecznych. Wynika to z postawy młodej jednostki, która bardzo często przyjmuje skrajne nastawienie, stąd tak ogromna rola społeczeństwa w tym procesie, które powinno rzetelnie i obiektywnie rozwiać wątpliwości młodego człowieka. Młody człowiek skłonny jest do wyciągania pochopnych wniosków i powierzchownej krytyki. Idealizm młodzieńczy, proces tworzenia koncepcji doskonałej w pełni zaspakajającej potrzeby uczuciowe i normy moralne jednostki, często rzutuje na różne dziedziny życia, jak miłość, przyjaźń, kontakty z przyrodą, wybór zawodu. Jest to bardzo istotny etap w rozwoju człowieka, kształtuje się w tym czasie świat wartości duchowych jednostki, która wyznacza ich szczytowe punkty, stawia sobie wysokie wymagania w stosunku do siebie. Światopogląd człowieka podlega procesowi ewolucji, niebezpieczny radykalizm w wieku młodzieńczym ustępuje rozsądnej krytyce. Wraz z wiekiem wzrasta uznanie wartości kultury, w której obraca się człowiek.

 

Osobowość podstawowa – elementy osobowości występujące u przedstawiciela określonej kultury, zharmonizowane z jej instytucjami. Jest to podłoże postaw uczuciowych i systemu wartości właściwemu zbiorowości, w której wychowany został człowiek. Różnice w osobowościach podstawowych powstają na drodze wychowania.

Głębinowa struktura osobowości - czyli zespół najgłębszych, najogólniejszych reakcji, z których wynika wiele reakcji konkretnych i szczegółowych

Osobowość statusowa – zakładamy, że wszyscy członkowie danej kultury posiadają taka samą osobowość podstawową, nie mniej każdy członek kultury zmienia swoje grupy (np. wiekowe), każde społeczeństwo organizowane jest tak, że po przejściu z grupy każdy uczy się osobowości statusowych obowiązujących w danej podgrupie społecznej. 

Osobowość modalna – to typ osobowości najczęściej występujący w danej populacji. Badając osobowość modalną, skupia się uwagę na częstości występowania w danej zbiorowości pewnych cech psychicznych i ich powiązań

W 1928 roku Margaret Mead wydała książkę pt. Dojrzewanie na Samoa (Coming of Age in Samoa). Książka ta stała się kulturowym manifestem feministek.
Mówiła m. in. o tym, że po dojściu do dojrzałości płciowej dla dziewczynek zaczynają się miłe lata przypadkowych i niezobowiązujących do niczego przygód miłosnych i erotyczno-seksualnych, które każda dziewczynka przedłuża tak długo, jak to tylko się da, aż do czasu, kiedy małżeństwo uważa się już za rzecz nieuchronną. Okres dojrzewania na Samoa jest okresem szczególnie nieskrępowanym i spokojnym, bez żadnych młodzieńczych konfliktów i przebiega nie tylko bez żadnych rytuałów, ale może także nie mieć ani żadnego znaczenia w emocjonalnym życiu dojrzewającej dziewczynki.
Tyle, że jakiś czas po wydaniu tej książki wybuchł wielki skandal. Kilku antropologów pojechało na te same wyspy w dobrej intencji sprawdzenia, co się zmieniło w kulturze Samoańczyków od poprzedniej wizyty badaczki. I co się okazało? Margaret Mead całą swoją książkę oparła nie na badaniach terenowych, wywiadach z wieloma członkami plemienia, obserwacji uczestniczącej, ale na… bajaniach dwóch kilkunastoletnich dziewczynek, które naopowiadały wielkiej uczonej mnóstwa bzdur. Głównie o tym właśnie jakie wyzwolenie seksualne panuje wśród samoańskich krajowców i jak tam jest wspaniale, bo można uprawiać seks z każdym i o każdej porze oraz w każdych okolicznościach. A jak wykazali przybyli tam antropolodzy, okazało się, że jest jak wszędzie. Są zarówno rytuały przejścia, zakazy i nakazy, jak i dość surowo przestrzegane obyczaje bynajmniej nie polegające na tym, że nastoletnie podlotki przeskakują z jednego łóżka (hamaka?) do drugiego. Wyszedł więc z tego totalny blamaż. Co wcale nie przeszkadza jednak feministkom w swoich wynurzeniach po dziś dzień powoływać się zarówno na książkę Dojrzewanie na Samoa jak i na wkład naukowy samej Margaret Mead we wspaniałe dziedzictwo naukowe ludzkości..