Pokrzywa – smaczne ziele nie tylko dla ubogich

• rozmiar czcionki

• Drukuj

• E-mail

• Skomentuj!

Oceń ten artykuł

• 1

• 2

• 3

• 4

• 5

(5 głosów)

Pokrzywę zwykło się nazywać zielem dla ubogich, szczególnie w wieku XIX, ponieważ w okresie przedwiośnia, kiedy kończyło się już większość zapasów zimowych jako jedna z pierwszych pojawiała się w lasach, na łąkach i przy domach i stanowiła pokarm dla wygłodniałych ludzi. Jednak wcześniej była rośliną od dawna wszechstronnie użytkowaną, przy czym wśród roślin użytkowych należy do najbardziej niedocenianych i często traktowana jest jako chwast.

 

O jej właściwościach leczniczych pisali już w starożytności m.in. Hipokrates i Pliniusz Starszy. W średniowieczu chwalili jej właściwości św. Hildegarda z Bingen oraz Paracelsus. Hieronim Bock w XVI wieku wskazywał ją jako jedną z najważniejszych roślin użytkowych o wielostronnych zastosowaniach. Zaczęła wracać do łask w czasach kryzysu i wojen XX wieku. Dzisiaj wraz z rozwojem wiedzy o jej właściwościach leczniczych, kosmetycznych, żywieniowych oraz wraz z rosnącym zapotrzebowaniem na naturalne produkty – pokrzywa zyskuje ponownie na znaczeniu i popularności.

Pokrzywa jako roślina lecznicza

Pokrzywa ma bardzo długą tradycję zastosowań leczniczych. Autorzy starożytni wskazywali m.in. na jej zdolność do tamowania krwotoków, pomoc przy zatruciach i oparzeniach. Sok zaprawiany cukrem zalecany był na żółtaczkę, astmę, gruźlicę i kolki. W leczeniu zaburzeń nefrologicznych (m.in. kolki nerkowej i krwiomoczu) stosował ją Mikołaj Kopernik. W lecznictwie ludowym biczowanie pokrzywami praktykowano w stanach reumatycznych, przy czym czyniono tak już co najmniej od starożytności. Rzymianie zwali taki zabieg utricatio i przypisywali mu niezwykłą skuteczność, nawet przy leczeniu cholery. Pokrzywa wykorzystywana była w lecznictwie ludowym w Polsce także przy schorzeniach skóry, pielęgnacji włosów i łupieżu, w astmie i kaszlu, rzadziej przy chorobach kobiecych, chorobach przewodu pokarmowego i krwionośnego oraz przy przeziębieniach. Suszone ziele palono jak papierosy przy astmie, kaszlu i bólach zębów. W Rosji i w Afryce pokrzywa była stosowana także przy obrzękach, biegunce i robaczycy.

Wyciągi z korzenia pokrzywy wykorzystywane są głównie w leczeniu łagodnego przerostu prostaty, w początkowym stadium tej choroby. Nie likwidują choroby, ale spowalniają jej rozwój i właśnie hamowanie przerostu prostaty jest najczęstszym zastosowaniem leczniczym korzenia pokrzywy w nowoczesnej medycynie. Pokrzywa jest środkiem pomocniczym w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest też stosowana w stanach zapalnych dróg moczowych i skóry, a za sprawą bogactwa witamin i pierwiastków śladowych wpływa dodatnio na procesy przemiany materii, pobudza działalność gruczołów wydzielania wewnętrznego i zwiększa ilość krwinek czerwonych (dlatego polecana jest przede wszystkim przy anemii), poprawia perystaltykę jelit. Szczególnie zalecana jest też na wiosenne osłabienie. Używana miejscowo przyspiesza gojenie się ran, czyraków i wrzodów. Chlorofil otrzymywany z pokrzywy wykorzystuje się w leczeniu choroby popromiennej. Z pokrzywy i krwawnika sporządza się płynne wyciągi, które stosowane do wewnątrz tamują krwawienia z nosa, jelit, macicy i płuc. Pokrzywa działa również słabo moczopędne, ale hamuje resorpcję zwrotną przyśpieszając eliminowanie z krwiobiegu chlorków, mocznika i szkodliwych produktów przemiany materii. Przetwory z liści pokrzywy pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, mają także nieznaczne działanie żółciopędne. Ułatwiają trawienie, przyswajanie pokarmów, zmniejszają stany zapalne przewodu pokarmowego i przeciwdziałają biegunkom.

Ukłucia pokrzywy mają działanie przeciwbólowe w chorobie zwyrodnieniowej stawów. W badaniach nie zaobserwowano wystąpienia objawów niepożądanych takiej terapii z wyjątkiem przemijającej wysypki. Podrażnianie skóry w okolicach chorych stawów pomaga dzięki poprawieniu krążenia i usuwaniu w ten sposób toksyn odpowiedzialnych za choroby reumatyczne.

Właściwości te pokrzywa zawdzięcza swojemu niezwykłemu składowi. Znajdują się w niej lektyny, aglutyniny, polisacharydy i sterole, kwasy organiczne (glikolowy i glicerowy, lecytyna, sole mineralne (w tym krzemionka), lignany i kwasy tłuszczowe. W liściach obecne są znaczne ilości chlorofili, dużo jest także beta-karotenu, witaminy C (0,1-0,6%), poza tym zawiera garbniki oraz 19% soli mineralnych, w tym szczególnie dużo potasu, wapnia, żelaza i fosforu. Wyróżnia się też wysoką koncentracją niektórych rzadkich pierwiastków, np. zawiera tytan. Liście pokrzywy zawierają poza tym witaminę K, B2, kwas krzemowy i pantotenowy oraz śladowe ilości olejku eterycznego (antofenu). We włoskach parzących znajduje się acetylocholina, histamina, serotonina a nawet niewielkie ilości kwasu mrówkowego.

Pokrzywa jako roślina kosmetyczna

Pokrzywę można z powodzeniem wykorzystywać do pielęgnowania urody, o czym wiedziały już nasze praprababki. Kosmetyki z pokrzywy wykorzystywane są do pielęgnacji skóry i włosów skłonnych do przetłuszczania się. Regularne płukanie włosów roztworem z pokrzyw, wody i octu (np. jabłkowego) powoduje, że włosy nie wypadają, stają się elastyczne i lśniące. Pokrzywa pozwala też zwalczyć łupież.

Pokrzywa jako roślina jadalna

Pokrzywa była jadana w Polsce od wieków. Młode liście zbierane z wierzchołków pokrzyw stanowią cenny składnik pokarmowy ze względu na dużą zawartość i zróżnicowanie soli mineralnych, witamin i białek. Można ją spożywać jako osobne warzywo, dodatek do surówek i sałatek (jednak zawsze podobnie jak szpinak, czyli przynajmniej po sparzeniu), a nawet gotować zupy z dodatkiem pokrzywy. Suszone liście używa się zimą do naparów rozgrzewających.

Inne zastosowania pokrzywy

Pokrzywa jest często wykorzystywana jako roślina pastewna, przy czym powinna być mieszana z innymi paszami. Jest cenną rośliną pokarmową dla krów, kur i indyków, świeżą lubią kozy i świnie. Pokrzywa jest także rośliną włóknistą, znanym od wieków surowcem włókienniczym, a nawet materiałem przędzalniczym, później niestety wypartym przez jedwab i bawełnę. Wyrabiano z niej liny, grube tkaniny żaglowe, prześcieradła i obrusy. Z pokrzyw utkane także były w całości mundury armii francuskich w czasie wojen napoleońskich. Jeszcze w XIX wieku wyrabiano z nich tkaniny oraz sita do cedzenia miodu i przesiewania mąki.

Chlorofil z liści używany jest jako zielony barwnik wykorzystywany w farmaceutyce, produkcji kosmetyków oraz w przemyśle spożywczym.

Pokrzywę z powodzeniem używa się również w ogrodnictwie do robienia tzw. „gnojówki z pokrzyw”. Służy ona do przyspieszania wzrostu roślin, zwiększa odporność roślin na atak owadów i grzybów chorobotwórczych, a także aktywuje rozkład kompostu i odstrasza niektóre owady.

Źródło:

www.zdrowieinatura.com.pl