Potencjał innowacyjny MSP (Dr hab. Zastempowski)
Dyżur: wtorek 14:30-15:30 36 A
22.010egzamin
Podstawa:
M. Zastempowski- Uwarunkowania budowy potencjału innowacyjnego polskich małych i średnich przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010
Sektor MSP
Pojęcie innowacji
Typologia innowacji
Podstawowe źródła innowacji
Głównie teorie kreowania innowacji
Modele działalności innowacyjnej
Potencjał innowacyjny przedsiębiorstwa i uwarunkowania jego budowy
Aktywność innowacyjna MSP
Model budowy potencjału innowacyjnego małych i średnich przedsiębiorstw
zaliczenie ćwiczeń
test (jednokrotnego wyboru)
zakres zagadnień
literatura podstawowa
problematyka wykładu
9.X- nie ma wykładu
Rola, Znaczenie-99,86% wszystkim podmiotów w PL
94,96 firmy mikro- do 10 pracowników;
4,2% firmy małe do 50 pracowników;
średnie 0,8 % do 250 pracowników,
duże 0,14%
Wzrost zainteresowania problematyką- koniec lat 70 XX w.
Marginalizacja sektora MSP do końca lat 70 XX w.
Sektor MSP-
ciągle wzrasta jego innowacyjność,
są to firmy niezwykle konkurencyjne,
duża fluktuacja (dużo powstaje i upada)- w PL tendencja równoważenia się tego
Lata 70-te XX wieku pierwsze czasopisma.
1971- Raport komisji J.E. Boltona, Wielka Brytania (MSP lepiej radzą sobie ze stagflacją-stagnacja+inflacja- towarzyszy gospodarce która się rozwija)
1973- E. Schumacher, Small is beautiful- bardzo negatywnie przyjęta przez środowisko
1979- D. Birch- USA (MSP tworzą więcej nowych miejsc pracy niż DP)
ekonomia podaży
Problemy definicji MSP
Trzy podstawowe problemy
problem doboru kryteriów- kryteria ilościowe, czy jakościowe; jakimi miernikami się posługiwać; jakie sposoby ocen zastosować; trzeba ustalić pewne progi, granice
kwestia mierników i sposobu ocen
określenie progów/ pułapów i granic
Najczęściej stosowane kryteria wyodrębnienia MSP
obrót-
wartość dodana- bardzo rzadko stosowana
udział w rynku- mały udział w rynku- na tyle mały, że nie mogę wpływać na zachodzące na tym rynku procesy
KRYTERIA JAKOŚCIOWE
niezależność-od innych podmiotów
własność- właściciel zarządza firmą; jedność własności i zarządzania
organizacja i zarządzanie-
Najczęściej stosujemy definicje multikryteryjne- ilościowe (zatrudnienie, obrót), niezależność.
1.2. Próba standaryzacji definicji MSP
1996 r. – rekomendacja Komisji Europejskiej nr 96/280/EC- dotykała definicji prawnych, a nie statystycznych (ujednolicenie po roku 2000); zalecała aby państwa członkowskie, w swoich wewnętrznych ustaleniach wprowadziły takie pojmowanie MSP; stała się podstawą dla wszystkich innych aktów prawnych wydanych przez UE; wszystkie środki, które są przeznaczane dla MSP, bazują na definicji z rekomendacji (ona została zmieniona); definicja do 1 stycznia 2005 r.
1 stycznia 2005 r. weszła w życie nowa Rekomendacja Komisji Europejskiej regulująca definicję małego i średniego przedsiębiorstwa, uchwalona 6 maja 2003 r. (EU.2003/31/EC)
wielkość obrotu i suma rocznego bilansu-kryteria alternatywne (tylko jedno musi być spełnione)
Artykuł 1 załącznika wprowadza definicję przedsiębiorstwa, które rozumiana jest jako: jakakolwiek jednostka gospodarcza bez względu na formę organizacyjno- prawną.
Jak zdefiniować MŚP?
liczba osób zatrudnionych
bilans lub roczny obrót
| Nowa definicja małego i średniego przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej |
|---|
| Przedsiębiorstwo |
| Zatrudnienie |
| Przychody netto ze sprzedaży |
| Suma aktywów z bilansu |
| Powiązania |
PRZEDSIĘBIORSTWO NIEZALEŻNE- Nasze przedsiębiorstwo posiada mniej niż 25 % kapitału lub głosów w innych przedsiębiorstwach, a/lub inne przedsiębiorstwa posiadają mniej niż 25 % kapitału lub głosów w naszym przedsiębiorstwie
Odstępstwa od tej reguły:
Przedsiębiorstwo może posiadać kilku inwestorów, z których każdy ma w nim poniżej 25 % kapitału lub głosów, i nadal pozostać przedsiębiorstwem niezależnym, pod warunkiem, że inwestorzy ci nie są ze sobą związani („przedsiębiorstwo związana”).
Jeśli owi inwestorzy są ze sobą związani, przedsiębiorstwo zostanie uznane za partnerskie lub związane, w zależności od indywidualnej sytuacji.
Ustawodawca przewidział jednak odstępstwo:
za przedsiębiorstwo niezależne można uznać nawet takie, w którym prób 25 % jest osiągnięty, lub nawet przekroczony przez grupę inwestorów, przy założeniu jednak braku ścisłego powiązania.
Są to:
całkowita inwestycja w danym przedsiębiorstwie jest mniejsza niż 1, 25 mln euro (25- 50 %)- spółki kapitałowe podwyższonego ryzyka
ośrodki badawcze typu non profit (25- 50 %)- uniwersytety
w tym regionalne fundusze rozwoju (25- 50 %)- inwestorzy instytucjonalni
roczny budżet <10 mln euro, liczba mieszkańców< 25 tys. (25- 50 %)- małe samorządy lokalne
Przedsiębiorstwa partnerskie
Nasze przedsiębiorstwo posiada co najmniej 25 %, lecz nie więcej niż 50 % kapitału lub głosów w drugim przedsiębiorstwie, a/lub drugie przedsiębiorstwo posiada co najmniej 25 %, lecz nie więcej niż 50 % kapitału lub głosów w naszym przedsiębiorstwie.
Nasze przedsiębiorstwo A posiada 33 % udziałów w przedsiębiorstwie C i 49 % udziałów w przedsiębiorstwie D, podczas gdy B posiada 25 % udziałów w naszym przedsiębiorstwie. Aby obliczyć liczbę osób zatrudnionych i dane finansowe naszego przedsiębiorstwa, dodajemy odpowiednie procenty danych dla B, C, D do naszych łącznych danych.
NASZE ŁĄCZNE DANE= 100 %A+25%B+33%C+49%D
Przedsiębiorstwo ściśle powiązane
Nasze przedsiębiorstwo posiada ponad 50 % głosów udziałowców lub wspólników w innym przedsiębiorstwie, a/lub inne przedsiębiorstwo posiada ponad 50 % głosów w naszym przedsiębiorstwie.
Nasze przedsiębiorstwo A posiada 51% udziałów w przedsiębiorstwie C i 100 % udziałów w przedsiębiorstwie D, podczas gdy B posiada 60% udziałów w naszym przedsiębiorstwie. W związku z tym, że w każdym przypadku udział wynosi powyżej 50 %, przy obliczaniu liczby zatrudnionych i pułapów finansowych naszego przedsiębiorstwa należy wziąć 100 % danych każdego z czterech przedsiębiorstw, o których mowa.
NASZE DANE ŁĄCZNE= 100 % A+100% B+100%C+100%D
Nasze przedsiębiorstwo A jest związane z przedsiębiorstwem B, w taki sposób, ze B posiada 60% udziałów w naszym przedsiębiorstwie. Jednak B także ma dwóch partnerów-przedsiębiorstwo C i D, które mają odpowiednio 32 % i 25 % udziałów w B.
Aby obliczyć nasze dane, musimy do danych naszych przedsiębiorstwa dodać 100 % danych B, 32 % danych C i 25 % danych D. (sprawdzamy jeden poziom wyżej)
NASZE DANE ŁĄCZNE=100%A+100%B+ 32% C+ 25% D
Nasze przedsiębiorstwo A ma trzech inwestorów: B, C i D, przy czym każdy z nich posiada 20 % naszych udziałów lub głosów. Inwestorzy ci są ze sobą związani, tworząć grupę przedsiębiorstw związanych: B posiada 70 % udziałów w C, które ma 60 % udziałów w D.
Co należy zrobić, aby obliczyć nasze dane?
Na pierwszy rzut oka nasze przedsiębiorstwo A pozostanie niezależne, gdyż udział w nim każdego z inwestorów jest mniejszy niż 25 %. Jednak ponieważ B,C i D są ze sobą związane, jako grupa posiadają łącznie 60%% udziałów w naszym przedsiębiorstwie. Zatem musimy dodać 100% danych B,C i D do danych naszego przedsiębiorstwa.
NASZE DANE ŁĄCZNE=100%A+100%B+100%C+100%D
1.3. Przykładowe definicje oparte o kryteria ilościowe
Dwa podstawowe kryteria ilościowe:
liczba zatrudnionych w przedsiębiorstwie w jednostce czasu
wielkość obrotu w jednostce czasu
Klasyfikacja przedsiębiorstw OECD
| RODZAJ PRZEDSIĘBIORSTWA | WIELKOŚĆ ZATRUDNIENIA |
|---|---|
| Bardzo małe | Od 1 do 19 |
| Małe | Od 20 do 99 |
| Średnie | Od 100 do 499 |
| Duże | Powyżej 500 |
MSP w Japonii
| Sektor gospodarki | Zatrudnieni | Kapitał |
|---|---|---|
| Przemysł i górnictwo | >300 | >100 mln jenów |
| Handel hurtowy | >100 | >30 mln jenów |
| Handel detaliczny i usługi | >50 | >10 mln jenów |
Mikro przedsiębiorstwo w Japonii
| Sektor gospodarki | Zatrudnienie |
|---|---|
| Przemysł | >20 |
| Handel detaliczny i usługi | >5 |
MSP w Rosji
| Sektor gospodarki | Zatrudnienie |
|---|---|
| Przemysł, budownictwo i transport | >100 |
| Rolnictwo i sfera naukowo-techniczna | >60 |
| Handel hurtowy | >50 |
| Handel detaliczny i usługi | >30 |
MSP w USA
MSP z Stanach Zjednoczonych są definiowane jako podmioty zatrudniające mniej niż 500 pracowników.
W USA nie wyróżnia się firm średnich, a do całej grupy stosowany jest termin drobna przedsiębiorczość (small business).
1.4 Przykładowe definicje oparte o kryteria jakościowe
Wśród innych kryteriów jakościowych obok niezależności wymienia się również:
jedność zasad własności i kierowania.
W Wielkiej Brytanii Raport Boltona z 1971 proponuje używanie oprócz cech ilościowych, także cech jakościowych. Wymienia się tam trzy podstawowe cechy:
względnie mały udział w rynku
niezależność przedsiębiorstwa
bezpośrednie zarządzanie przedsiębiorstwem przez właściciela lub ich grupę.
Klasyfikacja przedsiębiorstw wg struktury organizacyjnej P.F. DRUCKEA
biznes jednoosobowy- właściciel sam zajmuje się zarządzaniem zarówno strategicznym, jak i operacyjnym,
mały biznes- w strukturze organizacyjnej pojawia się szczebel pośredni między właścicielem, a pracownikami produkcyjnymi- co najmniej jeden dział firmy posiada swojego kierownika
biznes średniej wielkości- zarządzanie strategiczne nie może już być prowadzone przez jedną osobę, ale wymaga pracy zespołu, zarządzanie operacyjne jest już działaniem na etat.
biznes duży- działania strategiczne, jak i operacyjne są realizowane przez kilka osób
biznes bardzo duży- zarówno działania operacyjne jak i strategiczne powinny być koordynowane przez zespół, a każe stanowisko wymaga usług ze strony kilku osób na pełnych etatach
10 najważniejszych cech małego przedsiębiorstwa:
dominująca osobowość przedsiębiorcy
sieć osobistych kontaktów z klientami
produkty na indywidualne zamówienia
niesformalizowana struktura organizacyjna
ścisłe i niesformalizowane kontakty kierownictwa z współpracownikami
szybka reakcja na zmiany w otoczeniu
odrębny typ gospodarki finansowej
mały dział w rynku
samodzielność ekonomiczna i prawna
działalność oparta o jeden produkt- mała dywersyfikacja
Różnice między MSP a dużym przedsiębiorstwem
Sfera zarządzania
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Funkcje kierownicze pełni | Właściciel- przedsiębiorca | Manager |
| Władza z zakresu kierowania | Niejednokrotnie niewystarczająca | Solidna |
| System informacyjny | Niewystarczająco rozbudowany | Sformalizowany, dobrze rozbudowany |
| System zarządzania oparty na zasadach | Niejednokrotnie patriarchalnych | Managementu |
| Rola planowana | Prawie żadna | Decydujące znaczenie |
| Znaczenie intuicji | Duże | Znikome |
| Podejmowanie decyzji grupowych | Bardzo rzadko | Częto |
Sfera organizacji
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Rodzaj struktury organizacyjnej | Najczęściej funkcjonalna | Zróżnicowana |
| Droga przekazywania informacji | Krótka, bezpośredni | Sfromalizowana, długa |
| Przekazywanie wskazówek i kontrola poleceń | Poprzez bezpośredni kontakt | System sformalizowany |
| Przekazywanie uprawnień kierowniczych | W ograniczonym stopniu | W szerokim zakresie |
| Stopień formalizacji zadań | Niski | Wysoki |
| Elastyczność struktury organizacyjnej | Wysoka | Niska |
Sfera badawczo-rozwojowa
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Wyodrębnione działy badawczo-rozwojowe | Brak stałych wyodrębnionych działów | Stałe działy |
| Prowadzenie badań naukowych | Krótkoterminowe, oparte na intuicji | Długoterminowe, oparte na ściśle określonej strategii |
| Rozwój nowych produktów i technologii | Zorientowany na prawie wyłącznie potrzeby klientów | W ścisłym związku z badaniami podstawowymi |
Sfera zbytu
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Rynek zbytu | Nastawiony na indywidualne potrzeby | Nastawiony na masowe potrzeby |
| Pozycja na rynku | Niejednolita | Dobra |
Sfera finansów
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Własność kapitału | W posiadaniu rodziny lub wąskiego grona osób | Przy współudziale rynku kapitałowego |
| Dostęp do rynku kapitałowego | Żaden, przez to ograniczone możliwości finansowe | Swobodny, przez to wielostronne możliwości finansowe |
| Wspieranie państwa w sytuacjach kryzysowych | Prawie żadna | Prawdopodobne |
Sfera zaopatrzenia i gospodarki materiałowej
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Pozycja na rynku zaopatrzenia | Słaba | Mocna |
| System zaopatrzenia materiałowego | Oparty na zamówieniach, z wyjątkiem sfery handlu | Oparty na długoterminowych umowach z dostawcami |
Sfera zatrudnienia
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Liczba zatrudnionych | Niewielka | Wysoka |
| Zatrudnienie absolwentów szkół wyższych | Nieznaczne | Wysokie |
| Kontakty międzyludzkie | Wyraźne między wszystkimi pracownikami | w szerokim zakresie tylko w zespołach roboczych |
Sfera produkcji
| Cechy charakterystyczne | MSP | Duże przedsiębiorstwo |
|---|---|---|
| Rodzaj produkcji | Pracochłonny | Kapitałochłonny |
| Podział pracy | Niski | Wysoki |
| Rodzaj stosowanych maszyn i urządzeń | Uniwersalne | Specjalistyczne |
| Możliwość obniżki kosztów wraz ze wzrostem ilości produkcji | Niewielka | Wysoka |
| Wprowadzane innowacje | Produktowe | procesowe |
1.5 Definicja małego i średniego przedsiębiorstwa w Polsce
Lata 90-te przyniosły Polsce próby jednoznacznego zdefiniowania i sklasyfikowania sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Powstało szereg różnorodnych wersji definicji, które na przestrzeni ostatnich lat uległy kolejnym modyfikacjom, Poniżej zaprezentowane zostaną te najczęściej przytaczane. (nie przepisywać )
| Nowa definicja małego i średniego przedsiębiorstwa w Polsce wg Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej ( z dnia 2 lipca 20004-rozdział 7) |
|---|
| Przedsiębiorstwo |
| Zatrudnienie |
| Przychody netto ze sprzedaży (rocznie) lub |
| Suma aktywów z bilansu (rocznie) |
1.6. Inne klasyfikacje MSP
W praktyce spotkać można wiele różnych intersujących klasyfikacji przedsiębiorstw dokonywanych z punktu widzenia różnych kryteriów.
Są nimi np.:
forma i charakter własności,
położenie geograficzne i obszar prowadzonej działalności,
forma organizacyjno-prawna.
Możliwe są również inne podziały MSP, np.:
wg D. Birch’a (USA) na dwa rodzaje:
przedsiębiorstwa substytucji dochodów,
około 80-90% małych przedsiębiorstw,
właściciel nie pracuje dla firmy, lecz dla siebie,
główny cel: stabilne dochody dla siebie i rodziny.
Przedsiębiorstwa przedsiębiorcze
około 12-14 % małych przedsiębiorstw,
główny cel: rozwój i ekspansja; w perspektywie duża korporacja.
wg P. Davidssona (USA) na trzy rodzaje:
przedsiębiorstwa rzemieślnicze
główny cel: przetrwanie przedsiębiorstwa, nie jego rozwój
stabilne przychody
koncentracja na sferze produkcji, nie na organizacji i zarządzaniu.
przedsiębiorstwo „ożywcze”
właściciel to przedsiębiorca,
cele: rozwój, maksymalizacja zysków,
elastyczność działania.
przedsiębiorstwa administracyjne.
rola właściciela nie mało wyraźna,
ważna struktura organizacyjna,
trwałe korzyści w długim horyzoncie czasu
wg J. Argenti na dwa rodzaje
przedsiębiorstwa rosnące,
wymagający, ulegający ciągłemu rozwojowi rynek,
rozwój jedyną szansą przetrwania.
przedsiębiorstwa stabilne,
ustabilizowany rynek; spokojna nisza rynkowa,
korzyści skali nie są istotne
brak możliwości rozwoju przez zwiększanie sprzedaży.
w tym dwa skrajne przypadki
przedsiębiorstwa „martwo urodzone”,
nie osiągają dla swoich produktów fazy dojrzałości,
właściciel to specjalista w swojej dziedzinie; brak wiedzy z zarządzania
przedsiębiorstwa „meteory”
podstawą firmy są innowacyjne produkty,
rosną szybko bez wykształconych struktur organizacyjnych.
Rola MSP w dziedzinie produkcji nie tylko maleje, ale może wzrastać w miarę wzrostu poziomu życia i indywidualizacji popytu.
Uważa się, że po etapie masowego popytu na określone dobra (zaspokajanego przez produkcję wielkoseryjną) nadchodzi etap zindywidualizowanych potrzeb, zaspokajanych przez zindywidualizowaną podaż (co jest domeną MSP)
2.5. Efekt stabilizacyjny
Powszechne przekonanie o skutecznym radzeniu sobie przez MSM z recesja, kryzysem gospodarczym, załamaniem koniunktury potwierdza się w wielu dziedzinach gospodarki.
MSP reagują na zakłócenia (kryzys) stosowaniem metod z reguły bardziej akceptowalnych społecznie, tj.: wykorzystanie własnych rezerw, w tym środków prywatnych, przeprowadzenie szybkiej kuracji odchudzającej, szybkie angażowanie się w nowe obszary działania i szybkie przestawienie się nową produkcją, gdy kryzys mija.
Duże przedsiębiorstwa przyjmują zaś zasadę przenoszenia zasobów w obszary zapewniające wyższą efektywność zaangażowanego kapitału (specjalne strefy, kraje o preferencjach podatkowych)
Nierzadko też duże przedsiębiorstwa sięgają po państwowe subwencje i dotacje, które mają ratować miejsca pracy.
MSP stanowią rodzaj bufora (amortyzatora) kryzysów dla każdej gospodarki.
2.6 Efekt regionalnej decentralizacji
MSP, głównie te tradycyjne, dla swojego powstawania i funkcjonowanie nie wymagają szczególnych uwarunkować infrastrukturalnych.
Ich lokalizacja jest możliwa właściwie wszędzie, a więc również tam gdzie dużym przedsiębiorcom się to nie opłaca.
Ta funkcja MSP nie tylko sprawia, że tworzy się zdecentralizowana sieć handlowa, usługowa, transportowa itp., lecz również ogranicza tendencje monopolistyczne w gospodarce.
2.7 Efekt mobilizacji kapitałów
MSP prowadzą specyficzną politykę finansową, podlegającą na korzystaniu z określonych źródeł finansowania powstania i rozwoju przedsiębiorstwa.
Źródłami tymi są najczęściej finansowe zasoby właściciela, jego rodziny; niekiedy przybierają też postać pożyczek od znajomych, a rzadziej obejmują obce źródła finansowania.
Tego typu zachowania przynoszą zasadniczą korzyść, polegającą na angażowaniu zasobów (takich jak: nieruchomości, złoto, gotówka, dobra konsumpcyjne trwałego użytku), które byłyby przeznaczone na konsumpcje, odłożone na „czarną godzinę”, w najlepszym zaś wypadku złożone w banku
2.8 Efekt transformacyjny
Niektóre z wymienionych cech MSP ujawniają bardzo korzystny ich wpływ na gospodarkę w okresie transformacji.
Ich znaczenie polega wtedy zarówno na neutralizowaniu negatywnych skutków reform, jak i wspieraniu nowych wartości i nowej strategii zachowań rynkowych.
Poprzez pozytywne efekty swojej działalności (nowa inwestycja, nowa produkcja) przyczyniają się do tworzenia pozytywnego obrazu przedsiębiorcy, postaw przedsiębiorczych i wzrostu odpowiedzialności za swój własny los.
Przyczyniają się do zmniejszania bezrobocia zwłaszcza przez tworzenie nowych miejsc pracy w obszarach trudnych do zagospodarowania.
Tworzą infrastrukturę usługową i kooperacyjną dla napływających kapitałów zagranicznych, przynosząc na grunt polskiej gospodarki nowe produkty, nowe rozwiązania techniczne, technologiczne i metody działania.
Przyspieszają proces dochodzenia do gospodarki rynkowej zarówno poprzez zmiany struktury własnościowej, jak i rynkowe zachowania (konkurencyjność, efektywność).
„Wymuszają” prawno- organizacyjne zmiany dostosowujące przepisy i instytucje do potrzeb zmieniającej się gospodarki.
Reasumując można stwierdzić, iż sektor MSP:
symuluje rozwój gospodarek poszczególnych państw,
wpływa pozytywnie na rozwój regionów
jest fundamentem stabilnego rozwoju współczesnych gospodarek.
KONTROWERSJE
Przedsiębiorstwo- skuteczne funkcjonowanie-katalizator-innowacje
Innowacje różne formy: od nowych produktów i usług do systemów wspomagających procesy zarządzania
Innowacje to wiodący czynnik rozwoju przedsiębiorstwa
Brak innowacji- wypchnięcie poza główny nurt współczesnej gospodarki.
„Bak wprowadzania innowacji oznacza upadek dla przedsiębiorstwa w dłuższym okresie”- Ch. Freeman
Typologia innowacji
„Cztery P innowacji” J. Tidda, J. Bassanta i K. Pavita
produkt
proces
pozycja
paradygmat
METODOLOGIA OSLO:
produktu: wprowadzenie dobra lub usługi, które jest nowe lub znacząco udoskonalone pod względem jego charakterystyk lub planowanego zastosowania,
procesu: wprowadzenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostaw
rynkowa: wprowadzenie nowej metody rynkowej (nowego rozwiązania marketingowego) dotyczącej znaczących zmian w wyglądzie lub opakowaniu produktu, jego pozycjonowaniu, promocji lub wyceny,
organizacyjna: wprowadzenie nowej metody organizacyjnej w praktyce zarządzania przedsiębiorstwem, organizacji miejsca pracy lub zewnętrznych relacji.
ŹRÓDŁA INNOWACJI
Wszystkie innowacje, z którymi spotykamy się, na co dzień, nie powstały znikąd, lecz posiadają swoje źródła.
Innymi słowy są to pewne miejsca, w których narodził się pomysł lub idea lub też pewne zjawiska, z których zaistnienie przyczyniło się do powstania innowacji.
„Źródłem innowacji jest wszystko, co inspiruje człowieka do procesu zmian” Andrzej Pomykalski
Podział źródeł innowacji:
wewnętrzne- związane z zasobami przedsiębiorstwa:
własne zaplecze B+R (komórki, działy B+R, laboratoria, działy konstrukcyjno- technologiczne),
poziom kadr zatrudnionych w B+R oraz kadry zarządzającej,
projekty wynalazcze, racjonalizatorskie, usprawniające organizacyjne
zewnętrzne:
krajowe
szkoły wyższe
placówki naukowe PAN
jednostki resortowe i branżowe, czyli tzw. JBR-y
jednostki rozwojowe
zagraniczne
transfer wiedzy
zakup licencji i know-how
import maszyn i urządzeń
wspólne przedsięwzięcia naukowe
wymiana pracowników
Współczesne źródła innowacji Davida Smitha:
indywidualni wynalazcy
przedsięwzięcie korporacyjne (własne działy i laboratoria b+r)
użytkownicy produktów i usług
osoby postronne
wyniki inwestycji innych przedsiębiorstwa i działalność B+R
potrzeby wynikające w własnych procesów technologicznych
Współczesne źródła innowacji wg P.F. Druckera (kolejność za znaczenie):
nieoczekiwane powodzenie lub niepowodzenie oraz nieoczekiwane zdarzenia zewnętrzne
niezgodność między rzeczywistość a wyobrażeniem o niej
potrzeby procesu
zmiany w strukturze przemysłu lub strukturze rybku
demografia
zmiany w postrzeganiu, nastrojach, wartościach
nowa wiedza zarówno w dziedzinie nauk ścisłych, jak i innych
Główne teorie innowacji wg D. Smitha:
S-kształtna krzywa techniki (Technology S-curve)
przerwana równowaga (Punctuated equlibrium)
dominujący projekt (dominant design)
zdolność absorpcyjna (Absorptive capacity)
S- kształtna krzywa techniki
Jedną z głównych myśli leżących u podstaw teorii krzywej S-techniki jest pojęcie cyklu życia techniki.
Teoria ta dowodzi, iż wraz z upływem czasu zdolność techniki do dostarczania udoskonalonych osiągnięć będzie się zmieniała.
Chcąc wprowadzić innowację, bez względu na to czy ma być to innowacja o charakterze radykalnym czy przyrostowym, napotkamy w końcu na pewne praktyczne ograniczenia, które w sposób zdecydowany uniemożliwią dalszy rozwój lub postęp, bądź też powodują, iż staje się on z byt kosztowny.
S-kształtna krzywa techniki w ujęciu nie opisowym a predyktywnym.
Oznacza to zdolność S-kształtnej krzywej techniki do przewidywania kierunku badań i rozwoju innowacji.
Siła przewidywania tej krzywej polega na tym, iż punkt jej przegięcia oznacza równocześnie punkt, w którym obecna technika osiągnęła fazę dojrzałości i zamierza w kierunku relatywnego spadku.
Technika ta może być wciąż wydajna, lecz osiągnięty został już punkt, w którym można spodziewać się, iż zostanie wynaleziona technika będąca wkrótce jej następczynią.
Modele działalności innowacyjnej:
D. Smith’a model ogólny (szeroki)
Intuicja i badania
Początek to zaistnienie:
olśnienia czy też intuicji
nowe odkrycie
Efekt
wielkich nakładów na B+R,
indywidualnej pomysłowości
Rozwój
Próba zamienienia pomysłów i technologii w produkt:
niegotowy do wprowadzenia na rynek
posiadający sporo charakterystyk produktu finalnego
Główne czynności:
testowanie
modyfikowanie
poprawianie
Etap długotrwały i zazwyczaj laboratoryjny
Projekt
Projekty wyroby związane z jego komercyjnym wykorzystaniem.
Nadanie produktowi atrybutów i cech i pożądanych przez klienta:
precyzyjny kształt
możliwość odchyleń i tolerancji w procesie produkcyjnym
materiały wykorzystywane w procesie produkcyjnym
technologia, w której produkt będzie wytwarzany
Inżyniera produkcji
Uwaga skupiona na sposobach wytwarzania produktu.
Próba odpowiedzi na pytania:
kto jest w stanie podjąć się produkcji danego wyrobu?
czy będzie możliwa jego produkcja w oparciu o własne umiejętności i park maszynowy, czy należy na drodze outsourcingu poszukać kooperanta
Pilotażowe testowanie na rynku
Celem jest uzyskanie pewności, ze produkt został wytworzony tak by:
podobał się klientom
generował środki finansowe dla przedsiębiorstwa
Testowanie dotyczy kwestii bezpieczeństwa użytkowania przez potencjalnego klienta- wymagana interakcja z klientem.
Produkcja na pełną skalę
Przed jego rozpoczęciem należy dokonać zamówienia i zgromadzenia niezbędnego d procesu produkcyjnego wyposażenia.
Etap ten jest zaprojektowany po to, aby uzyskać pewność, iż
wszystkie elementy wyposażenia systemu produkcyjnego funkcjonują bez zakłóceń,
oraz wszystkie efektywnie i planowo z sobą współpracują
Wejście na rynek
Wymaga koordynacji różnych zadań
zapewnienie, aby punkty sprzedaży detalicznej posiadły odpowiednie zapasy
zarezerwowanie przestrzeni reklamowej
zaprojektowanie i wykonanie reklam
zarezerwowanie przestrzeni wystawienniczej
przygotowanie instrukcji użytkowania produktów
poinformowanie massmediów
5 generacji modeli R. Rothwell’a
model innowacji pchanej przez naukę
model innowacji ciągnionej przez rynek
model interakcyjny (sprzężeniowy)
model zintegrowany
model symultaniczny (sieciowy)
| Generacja modelu | Okres |
|---|---|
| model innowacji pchanej przez naukę | Do połowy lat 60-tych |
| model innowacji ciągnionej przez rynek | Od wczesnych lat 70-tych |
| model interakcyjny (sprzężeniowy) | Do wczesnych lat 90-tych |
| model zintegrowany | DO późnych lat 90-tych |
| model symultaniczny (sieciowy) | Od lat 90-tych do chwili obecnej |
MODEL INNOWACJI PCHANEJ PRZEZ NAUKĘ
Cechy:
popularny do połowy lat 60-tych XX w. (rynek bardzo chłonny)
charakter liniowy
zbliżony do ogólnego modelu D. Smith’a
bazuje na koncepcji J.A. Szumpetera: podaż innowacji wynika ze stanu wiedzy i skłonności niezależnych naukowców i wynalazców do poszukiwania nowych rozwiązań
nacisk na czynniki podażowe, pomijanie popytowych (rynku)- pasywna rola odbiorcy
występuje w przemyśle farmaceutycznym
MODEL INNOWACJI CIĄGNIONEJ PRZEZ RYNEK
Cechy:
popularny w latach 70-tych XX w.
nasycenie rynku dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych
charakter liniowy (wielofazowy)
bazuje na koncepcji dominującego wpływu na rynku (główne źródło pomysłów)
sukces firmy zależy od umiejętności przewidywania krótkotrwałych zmian i potrzeb na rynku,
bierna rola użytkownika innowacji (jedynie śledzenie jego potrzeb przez działy B+R)
MODEL INTERAKCYJNY (SPRZĘŻENIOWY)
Cechy:
popularny w latach 80-tych XX w.
charakter nieliniowy (zdecydowanie bardziej złożony, sprzężone i współzależne fazy)
jednoczesne powiązanie we wzajemnych interakcjach czynników podażowych i popytowych, tak by uzyskany efekt synergiczny przyniósł potencjalnym klientom najwięcej korzyści,
nowy pomysł: to efekt nowej potrzeby lub nowej technologii