Ćwiczenia 2

W. Siuda – elementy prawa dla ekonomistów.

Ius cogens

Ius dispositivum

Ex lege

Skutki prawne – wszystkie następstwa prawne jakie przepisy prawne wiążą z faktami prawnymi. Następstwa jakie mogą/ powinny nastąpić gdy zaistnieje określony fakt prawny. Określona jest górna i dolna granica kary.

Przepisy o swobodnym uznaniu –

Klauzula generalna – przepisy, które merytorycznie same nie określają skutków prawnych lecz od ocen uzależniają rozstrzygnięcie wydane przez organ stosujący prawo. Od ocen organy stosującego prawo uzależniają to czy i jakie skutki prawne będzie wywoływał fakt prawny.(Przykład art. 5 z kodeksu cywilnego)

Badamy treść umowy i okoliczności zawarcia.

Sankcja ujemne skutki prawne polegające na zastosowaniu represji / przymusu państwowego.

Sankcje represyjne (karne) – dolegliwość za zachowanie niezgodne z prawem:

• Kary – grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, 25 lat, dożywotnie pozbawienie wolności

• Środki karne – obok albo zamiast kary : pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu, zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów, obowiązek naprawienia szkody, nawiązka, świadczenie pieniężna, podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Mogą być w prawie karnym , w postępowaniu administracyjnym, dyscyplinarnym

Mogą być bezwzględnie, względnie i alternatywnie oznaczone. Bezwzględnie oznaczone – ściśle określają rodzaj i wymiar kary, względnie oznaczone – określają rodzaj kary i granice jej wymiaru, alternatywnie oznaczone – pozostawiają ocenie sądu wybór rodzaju kary spośród takich kar jakie przewiduje dany przepis prawa.

Sankcje egzekucyjne - to taka sankcja, która polega na zmuszeniu adresata zachowującego się niezgodnie z prawem do osiągnięcia takiego stanu rzeczy jaki powinien nastąpić w wyniku dobrowolnego zastosowania się do postanowień tego przepisu. Możliwe zastosowanie gdy możliwe jest osiągnięcie takiego stanu rzeczy określonej w przepisie. Nie możemy zastosować, gdy sytuacja jest NIEODWRACALNA. (np. morderstwo, spowodowanie jakiegoś wypadku).

Przymus osobisty – np. zmuszenie świadka do stawienia się przed sądem. Przymusowe wykonanie zastępcze – np. w trybie egzekucji majątkowej uzyskujemy środki na uwierzytelnienie, komornik. W kodeksie cywilnym.

Sankcje nieważności – nieważność = bezskuteczność. 1.bezwzględna -Mówimy wtedy gdy ta nieważność mamy równoznaczną z jej bezskutecznością -> Ex lege – z mocy prawa. Nieważność względna –która polega na tym, ze trzeba wszcząć postępowanie i ukazać nieważność. (np. unieważnienie testamentu, bo ktoś jak go pisał był np. pod wpływem narkotyków, leków itp.)

Uprawnienie (dozwolenie) – to następstwo, które przepis prawa wiąże z jakimś faktem prawnym „może”, „ma prawo..”, „jest uprawniony...”

• Nakazujące – nakazują jakiś sposób zachowania

• Zakazujące – zakazują jakiegoś zachowania

• Dozwalające – formułują nam dozwolenia, uprawnienia

Hipoteza:

Adresat przepisu prawa – są to te podmioty do których skierowane są postanowienia prawa. Ich postępowanie normuje prawo, mają określony sposób postępowania. Adresatami są wszystkie bez wyjątku podmioty prawa.

Podmioty:

• Stosujące prawo – na podstawie obowiązujących przepisów wydają rozstrzygnięcia jednostkowe (wyroki, postanowienia, decyzje administracyjne) – sądy, organy urzędowe itd.

• Inne – wszystkie inne oprócz tych stosujących prawo.

Rodzaje przepisów:

• Bezwzględnie obowiązujące – ius cogens -> przepisy imperatywne- bezwzględność stosowania polega na tym, że w każdym przypadku przewidzianym przez dany przepis musi znaleźć zastosowanie jego postanowienia. ZAWSZE! Podmioty prawa nie mają wyboru możliwości zachowania tylko musza zachować się jak przewiduje przepis. Nie może być zastosowanie ani wyłączone, ani zmienione ani ograniczone wolą stron. („nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim)

• Względnie obowiązujące – dyspozytywne -> ius dispositivum – pozostawiają podmiotom prawa swobodę kształtowania własnego zachowania i wzajemnych stosunków. Gdy strony same czegoś nie ustaliły lub po zawarciu umowy strony nie są zgodne co do tego ustaliły.

Przepisy odsyłające (blankietowe) – przepisy stanowione, żeby nie powtarzać w kółko tego samego w aktach, sama nie podają rodzaju i rozmiaru skutków prawnych. Same nie formułują pełnego określenia należytego sposobu zachowania się. Może być do jednego przepisu lub więcej, całej grupy przepisów.

• Odesłania wewnątrzsystemowe – do systemu prawa (np. z jednego artykułu do innego w tej samej ustawie – lub z jednej ustawy do drugiej).

• Odesłania zewnątrzsystemowe / pozasystemowe – poza system prawa (np. do reguł moralnych, kodeksu etyki zawodowe)

• Blankietowe – nie ustanawiają żadnej reguły postępowania ale wskazują organ państwa, który ma takie reguły wprowadzić. Odsyłają nas do przepisów, które dopiero powstaną, których jeszcze nie ma.

Przepisy kompetencyjna – upoważniają organy państwowe do stanowienia określonych norm, wydawania decyzji, do dokonywania oznaczonych czynności. Mogą określać podmioty w danej sprawie. Odnoszą się do kompetencji organów państwowych.