Ćwiczenia 6,7 – 2-9.12.2015

OPERACJE AKTYWNE

Produkt bankowy to usługa finansowa świadczona przez bank na rzecz klienta.
Produkty nazywane są czynnościami bądź operacjami bankowymi, ale nie każda czynność bankowa ma charakter operacji, a żeby nią była musi posiadać następujące cechy:

• Istnienie dwustronnego stosunku bankowego – stronami umowy jest bank i jego klient

• Odpłatność (świadczenie pieniężne np. w postaci odsetek czy prowizji należne bankowi bądź klientowi)

• Wykorzystanie w celu jej realizacji rachunku bankowego

Klasyczny podział operacji bankowych:

• Bierne(pasywne; pozyskiwanie pieniądza przez bank od innych uczestników rynku finansowego, w celu ich transformacji w dochodowe, ale i obarczone ryzykiem operacje o charakterze kredytowym)

• Pośredniczące (organizacja i przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych; bank przeprowadza je na zlecenie, rachunek i ryzyko klienta)

• Czynne (aktywne; mające na celu zagospodarowanie pozyskanych środków pieniężnych i uzyskanie przychodów banku; obejmują one przede wszystkim udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych, udzielanie gwarancji, inwestowanie na rynku finansowym)

DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKU:

Stanowi największy obszar aktywności banku i główne źródło jego przychodów, stąd konieczność wypracowania przez każdy bank podstaw efektywnego prowadzenia swojej działalności kredytowej.

Uwarunkowania efektywności działalności kredytowej:

• kierunki aktywności kredytowej banku, czyli preferowane segmenty klientów, kształtowanie struktury portfela kredytowego poprzez dywersyfikację terytorialną i sektorową kredytów

• właściwa organizacja i tryb podejmowania decyzji kredytowych, zarówno w ujęciu organizacyjnym(np. komitety kredytowe w bankach, komisje kredytowe w SKOK-ach), jak i czynnościowym(np. różnicowanie kryteriów udzielania kredytów w zależności od kredytobiorcy lub relacje między oceną zdolności kredytowej jako podstawą oceny skali ryzyka kredytowego, a decyzją o udzieleniu kredytu)

• odpowiednie procedury kredytowania, zróżnicowane w zależności od produktu kredytowego (np. kredyt obrotowy, inwestycyjny) i od kredytobiorcy(np. procedura opracowana dla klienta indywidualnego i korporacyjnego)

Uwarunkowania te, to z jednej strony wynik strategii działania banku, a z drugiej element polityki kredytowej banku.

POLITYKA KREDYTOWA BANKU - stanowi drogowskaz wyznaczający kierunek wyborów dokonywanych przez kadrę menadżerską w kwestii sumy udzielonych kredytów, ich struktury ilościowej i jakościowej (kompozycji portfela kredytowego) oraz kryteriów przyznawania kredytów”

Obejmuje:

• cele polityki kredytowej, które wynikają ze strategii banku i są zgodne z celami strategicznymi i operacyjnymi banku jako instytucji kredytowej. **[przykładowo, celem może być wzrost aktywności kredytowej banku w wybranym segmencie klientów, poprawa jakości portfela kredytowego, rozszerzenie oferty kredytowej]

• zasady polityki kredytowej, które zawierają m.in. typowe parametry dotyczące poszczególnych rodzajów kredytów, segmenty klientów, do których kierowana jest oferta kredytowa, strukturę organizacyjną i układ kompetencji pionów kredytowych oraz normy ostrożnościowe odnoszące się do działalności kredytowej banku

• procedury kredytowe opisujące wszystkie czynności banku począwszy od wzorów wniosków kredytowych wraz z wymaganymi załącznikami, poprzez proces oceny zdolności kredytowej i skali ryzyka kredytowego, oceny przyjmowanych zabezpieczeń, trybu podejmowania decyzji kredytowych, procesu uruchomienia kredytu, zasad prowadzenia dokumentacji kredytowej, monitorowania kredytu aż do windykacji należności kredytowych

Produkty kredytowe

• kredyt - przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu” [ustawa Prawo bankowe, 1997, art.69]

• pożyczka - Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 K.C.)

• gwarancja - Pisemne, samodzielne i abstrakcyjne zobowiązanie banku do zapłaty wierzycielowi (beneficjentowi) gwarancji sumy gwarancyjnej, gdy dłużnik, czyli zleceniodawca wystawienia gwarancji, nie wywiąże się ze swoich zobowiązań wobec niego

• forfaiting – sposób finansowania rozliczeń międzynarodowych pomiędzy eksporterem a importerem - polega na zbyciu przez eksportera (forfaitysta) pojedynczej wierzytelności o odroczonym terminie płatności, przysługującej mu od dłużnika, na rzecz forfaitera (np. banku); jest to typowa usługa finansowa mająca na celu dostarczenie środków wierzycielowi, co poprawia jego płynność (zamiana należności na gotówkę), nie uwzględniająca usług dodatkowych

• faktoring - polega na przenoszeniu przez dostawcę (faktoranta, zbywcę wierzytelności, dotychczasowego wierzyciela) na faktora (np. bank, kolejny wierzyciel) własności nowopowstałych wierzytelności, przed terminem ich płatności, wynikających z umów sprzedaży dóbr i usług zawartych z dłużnikami, zaakceptowanymi przez faktora, w okresie ważności umowy faktoringowej

• leasing- Oznacza czynność polegającą na najmie lub dzierżawie. Leasingodawca kupuje przedmiot leasingu, interesujący leasingobiorcę, u oznaczonego producenta, a następnie na mocy zawartej z leasingobiorcą umowy, oddaje mu go w użytkowanie, w zamian za ustalony czynsz leasingowy.

• Operacyjny – po wygaśnięciu stosunku umownego, przedmiot leasingu wraca do leasingodawcy, który może nim swobodnie dysponować, np. ma prawo oddać dobro w leasing innemu korzystającemu

• Kapitałowy – po zakończeniu umowy leasingobiorca ma prawo pierwokupu leasingowanego przedmiotu

Cechy kredytu:

• jest umową zastrzeżoną wyłącznie dla banków

• jest zobowiązaniem pieniężnym i odpłatnym – kredytobiorca zobowiązany jest do zapłaty odsetek od wykorzystanego kredytu, odsetek za zwłokę w przypadku niespłacenia rat w terminie oraz prowizji

• dochodzi do skutku w momencie zawarcia umowy pisemnej(jest to umowa konsensualna - zostaje zawarta, gdy dwie lub więcej stron złożą zgodne oświadczenia woli)

• oddanie środków do dyspozycji kredytobiorcy jest elementem wykonania zawartej umowy

• jest umową dwustronnie zobowiązującą

• musi być zawsze oznaczony termin na jaki został zawarty kredyt

• musi być wskazany cel, na jaki mają być przeznaczone przez kredytobiorcę oddane mu do dyspozycji środki pieniężne (w przypadku, gdy klient wykorzystuje kredyt niezgodnie z zadeklarowanym celem bank może wypowiedzieć umowę lub obniżyć kwotę przyznanego kredytu)

Funkcje kredytów:

• funkcja emisyjna – polega na tym, że kredyt jest źródłem kreacji pieniądza bezgotówkowego. Działalność kredytowa banków ma wpływ na podaż pieniądza w gospodarce. Udzielenie kredytu wprowadza do cyrkulacji nowy pieniądz, zaś jego spłata polega na wycofaniu pieniądza z obiegu. O wpływie na ilość pieniądza w obiegu decyduje więc saldo kredytów udzielonych i spłaconych w danym czasie.

• funkcja dochodowa- polega na tym, że kredyt służy do tworzenia dodatkowych dochodów, zwiększając siłę nabywczą po stronie kredytobiorcy. To dodatkowe tworzenie dochodów powiększa popyt produkcyjny i konsumpcyjny, gdyż umożliwia nabycie dóbr i usług jednostkom nie dysponującym obecnie własnymi środkami,

• funkcja interwencyjna- polega na tym, że w gospodarce rynkowej polityka kredytowa może służyć do osłabiania zaburzeń koniunkturalnych. Kredyt jest narzędziem oddziaływania na popyt, a więc może być wykorzystywany przy przywracaniu równowagi rynkowej. Akcja kredytowa będzie nasilana w okresach osłabienia koniunktury (czyli niedostatku popytu) po to, by popyt stymulować. W tym celu pieniądz powinien być tani i łatwo dostępny. Z kolei akcja kredytowa będzie ograniczana, w okresach poprawy koniunktury (nadwyżka popytu) po to, by popyt ograniczać. Pieniądz staje się wtedy droższy, a banki zaostrzają kryteria przyznawania kredytu. Oba działania mają prowadzić w efekcie do przybliżenia stanu równowagi rynkowej.

• funkcja kontrolna- polega na tym, że bank udzielający kredytu ma prawo wglądu w działalność podmiotów gospodarczych i osób fizycznych, w celu badania zdolności kredytowej i oceny stanu majątkowego ewentualnego kredytobiorcy oraz jakości ustanowionych zabezpieczeń.

Klasyfikacja kredytów:

1. Według kredytowanych podmiotów:

• dla osób fizycznych

• dla przedsiębiorstw

• dla jednostek samorządu terytorialnego

• dla pozostałych podmiotów

1. Według przedmiotu kredytowania:

• kredyty gospodarcze:

  • obrotowe – służą finansowaniu bieżącej działalności gospodarczej (z reguły krótkoterminowe) np. zakup surowców, spłata zobowiązań

  • Inwestycyjne – przeznaczone na finansowanie rzeczowych przedsięwzięć inwestycyjnych (udzielane zazwyczaj na dłuższe okresy)

  • Finansujące projekty inwestycyjne

• kredyty dla osób fizycznych

  • konsumpcyjne

  • na cele mieszkaniowe

  • na zakup papierów wartościowych

  • na działalność gospodarczą

  • na cele edukacyjne

1. Według okresu kredytowania:

• Krótkoterminowe, udzielane na okres do 1 roku

• Średnioterminowe, z terminem spłaty od 1 roku do 3 lat

• Długoterminowe, z terminem spłaty powyżej 3 lat

1. Według formy przekazania środków do dyspozycji kredytobiorcy:

• W formie gotówkowej
  kredytobiorca otrzymuje gotówkę bezpośrednio lub za pośrednictwem swego rachunku bankowego

• W formie bezgotówkowej
  przekazywane są określonemu sprzedawcy na opłacenie kupowanych przez kredytobiorcę towarów

• Jednorazowo

• W transzach

1. Według sposobu zabezpieczenia:

• zabezpieczenie rzeczowe: hipoteka, zastaw, kaucja, blokada na rachunku bankowym

• zabezpieczenie osobiste: poręczenie, przelew wierzytelności, gwarancja

• zabezpieczenie finansowe: zastaw finansowy, blokada na rachunku lub koncie depozytowym papierów wartościowych

• niezabezpieczone

1. Według formy kredytu:

• w rachunku bieżącym – umożliwiają przedsiębiorcy tworzenie debetu w posiadanym rachunku bieżącym, do wysokości i w okresach ustalonych odpowiednią umową, zawartą z bankiem. Jest to kredyt krótkoterminowy, maksymalny okres kredytowania wynosi z reguły 12 miesięcy, a odsetki są naliczane od wielkości faktycznego zadłużenia, na bieżąco i co miesiąc pobierane z rachunku

• w formie linii kredytowej –kredytobiorca operacje związane z prowadzoną działalnością gospodarczą realizuje na rachunku bieżącym, z którego spłaca również zaciągnięty kredyt, przekazując z niego zgromadzone środki na rachunek zaciągniętego kredytu [odnawialny – przyznany w rachunku kredytowym z możliwością wielokrotnego uruchamiania i spłacania kredytu, w zależności od potrzeb kredytobiorcy]

• rolowane – polegają na zawarciu z bankiem wieloletniej umowy, w ramach której bank wielokrotnie przedłuża terminy ich spłaty przez okres i w terminach ustalonych w umowie

• pomostowe – udzielane, gdy klient potrzebuje środków finansowych jeszcze przed uruchomieniem przyznanego mu kredytu zasadniczego

1. Według częstotliwości spłaty:

• spłacany jednorazowo – wymagane przez bank zobowiązania finansowe spłacane są w całości tj. wartość zaciągniętego kredytu oraz odsetki w jednym, ściśle określonym terminie

• spłacany ratami – wynikające z ustaleń umowy kredytowej zobowiązania tj. saldo kredytu i odsetki spłacane są w określonych proporcjach, zwykle w ratach miesięcznych

• z wpływów na rachunek

1. Według banku kredytującego:

• udzielone przez jeden bank

• udzielone przez jeden bank z udziałem finansowym innego banku

• konsorcjalne (udzielane przez kilka banków)

1. Według formuły oprocentowania:

• na stałą stopę procentową

• na zmienną stopę procentową

• na stało-zmienną stopę procentową

1. Według waluty:

• złotowe

• walutowe (denominowane/indeksowane)

• mieszane (np. dwuwalutowe)

1. Według formy kredytowania:

• kredyty dyskontowe – wekslowe- udzielane poprzez wykup weksli przed ich terminem płatności

• kredyty akceptacyjne – polegają na akceptowaniu wystawionych na bank weksli trasowanych: bank zobowiązuje się do udzielenia kredytu na ich wykupienie. Wykorzystanie kredytu akceptacyjnego może również nastąpić poprzez poręczenie weksla przez bank w drodze awalu

• kredyty czekowe – służą na pokrycie czeków na rachunku wystawcy czeku

• kredyty lombardowe – udzielane są pod zastaw przedmiotów wartościowych lub towarów

• kredyty hipoteczne – udzielane są pod zastaw hipoteczny ustanowiony na nieruchomościach

• kredyty inkasujące wierzytelność – udzielane są pod przeniesione wierzytelności z wierzyciela na bank w drodze cesji odpowiednich dokumentów

1. Według specjalnych warunków kredytowych:

• komercyjne – ich koszt szacuje bank, kierując się rachunkiem ekonomicznym

• preferencyjne – przyznawane na warunkach korzystniejszych od rynkowych, z dopłatami finansowymi przez inne podmioty

Koszty kredytu składają się z kilku istotnych elementów:

• Odsetki - ustalane indywidualnie przez poszczególne banki - podstawowy składnik pożyczki. Każdy bank ustala oprocentowanie kredytu w skali roku, a jego oficjalna wartość nie może przekroczyć czterokrotności stopy lombardowej, o której decyduje Narodowy Bank Polski.

• Koszty dodatkowe - składa się na nie prowizja oraz opłata przygotowawcza - sumy, które są indywidualne dla poszczególnych banków. Może do nich należeć np. prowizja za przyznanie pożyczki. Jej pobranie następuje w momencie, kiedy bank wypłaca swojemu klientowi kredyt. Kwota opłaty może być doliczona do pierwszej raty lub rozgospodarowana na wszystkie raty i zawarta w sumach comiesięcznych spłat. Innym ważnym kosztem jest opłata przygotowawcza, którą ponosi się za rozpatrzenie wniosku o pożyczkę i zwykle nie można liczyć na jej zwrot.

• Koszt ubezpieczenia kredytu - jest składnikiem, który nie występuje we wszystkich kredytach. Jego obecność zależy od ustalenia banku, ponieważ stanowi formę zabezpieczenia instytucji finansowej. Jednak oferta takiego świadczenia jest ustalana indywidualnie.

Bank może zaoferować kredytobiorcy zmniejszenie oprocentowania pod warunkiem, że wykupi on ubezpieczenie dla swojej pożyczki. Jednak nie zawsze warto się na to decydować, ponieważ cena spłat może wzrosnąć i stać się większa niż zyski płynące z takiej oferty.  

Zabezpieczenia kredytu:

• osobiste – charakteryzujące się odpowiedzialnością osobistą, czyli całym majątkiem osoby dającej zabezpieczenia, do których zalicza się: poręczenie według prawa cywilnego, weksel in blanco, poręczenie według prawa wekslowego, przelew wierzytelności, przejęcie długu kredytowego, przystąpienie do długu kredytowego, gwarancję bankową, pełnomocnictwo, ubezpieczenie

• rzeczowe- ograniczające odpowiedzialność osoby dającej zabezpieczenie do poszczególnych składników jej majątku, do których zalicza się: kaucję, blokadę rachunku bankowego, przewłaszczenie na zabezpieczenie, hipotekę, zastaw ogólny, zastaw rejestrowy, zastaw na prawach

Bank dokonuje wyboru formy zabezpieczenia w trakcie negocjacji z kredytobiorcą, biorąc pod uwagę:

• rodzaj i wysokość wierzytelności

• termin i sposób spłaty kredytu

• status prawny dłużnika

• kondycję ekonomiczno-finansową dłużnika

• ryzyko banku

• przewidywany nakład pracy oraz koszt zabezpieczenia

• cechy danego zabezpieczenia

• realną możliwość zaspokojenia roszczeń banku w możliwie najkrótszym czasie z przyjętego zabezpieczenia, czyli tzw. płynność zabezpieczenia

Ustawa o kredycie konsumenckim:

• Kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550zł.

• Niedopuszczalna jest reklama, w której konsument, by uzyskać informacje musi podejmować z własnej inicjatywy kolejne czynności np. odnaleźć je na stronie internetowej kredytodawcy. Informacje o kosztach muszą być ponadto wyraźnie widoczne w reklamie, nie można używać małej czcionki albo zbyt szybko znikającego tekstu.

• Przed udzieleniem kredytu kredytodawca ma ustawowy obowiązek ocenić ryzyko kredytowe związane z udzieleniem konsumentowi pożyczki.

• Jeżeli kredytodawca odmówi konsumentowi udzielenia kredytu konsumenckiego na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych musi on bezpłatnie przekazać konsumentowi informację o wynikach tego sprawdzenia i wskazać bazę danych, na podstawie której dokonał oceny. Ponadto, jeśli kredytodawcą jest bank lub SKOK, to badanie zdolności kredytowej musi być uzupełnione o informacje pozyskane z Biura Informacji Kredytowej (w skrócie BIK).

• Konsument ma prawo otrzymać od kredytodawcy bezpłatny projekt umowy o kredyt konsumencki w celu zapoznania się z jego treścią jeżeli w ocenie kredytodawcy lub pośrednika kredytowego spełnia warunki do udzielenia mu kredytu.

• Podpisaną umowę (wraz z załącznikami) kredytodawca musi niezwłocznie doręczyć konsumentowi.

• Umowa musi być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Muszą być w niej zawarte wszystkie informacje wymagane przez u.k.k. Jeśli umowa nie spełnia ustawowych warunków, przewidziane są sankcje cywilnoprawne np. przedłużenie terminu prawa odstąpienia od umowy przez konsumenta. Najdotkliwsza dla kredytodawców jest jednak tzw. sankcja kredytu darmowego, która powoduje spłatę kredytu przez konsumenta bez odsetek i innych kosztów.

• W umowie zawsze powinny być wskazane konkretne zabezpieczenia. Nie należy podpisywać umowy, która pozostawia dokładne określenie zabezpieczenia na okres po zawarciu umowy. Może to świadczyć o tym, że przedsiębiorca wcale nie zamierza udzielić kredytu

• U.k.k. umożliwia konsumentowi odstąpienie od umowy w terminie 14 dni od jej dnia zawarcia bez konieczności podawania przyczyny. Termin ten będzie zachowany jeśli przed jego upływem konsument wyśle oświadczenie na wskazany adres (najlepiej listem poleconym za potwierdzeniem odbioru).

• Kredytodawca lub pośrednik kredytowy zobowiązani są do wręczenia konsumentowi wzoru odstąpienia od umowy przy jej zawarciu.

ROLA I PRODUKTY BIKU

Działalność kredytowa zawsze była obarczona wysokim ryzykiem, w minimalizowaniu którego szczególną rolę odgrywa dostęp do aktualnej i użytecznej informacji o kredytobiorcy zarówno potencjalnym jak i aktualnym.
Biuro Informacji Kredytowej SA zostało utworzone w 1998 r jako instytucja wspomagająca działalność kredytową banku. Celem powołania BIK SA było zbudowanie kompleksowej bazy danych zawierającej informacje o historiach kredytowych klientów banków.

Zakres działania BIK SA obejmuje :

• gromadzenie informacji zarówno pozytywnych (wskazujących na postępowanie zgodne z warunkami umowy kredytowej) jak i informacji negatywnych wskazujących na niewywiązanie się klienta banku z postanowień umowy

• przechowywanie informacji o kredytobiorcach, do przekazywania której zobowiązane są współpracujące
  z BIK SA banki oraz SKOKi

• przetwarzanie informacji, co pozwala na przygotowanie produktów BIK

• dystrybucję informacji

Oferta produktowa BIK SA kierowana jest do trzech grup odbiorców :

• banków i SKOKów

• Raporty kredytowe - Służą ocenie wiarygodności i zdolności kredytowej klienta. Raport taki wykazuje aktualny stan zadłużenia klienta i jego historię kredytową w ujęciu miesięcznym przygotowanymi na podstawie tzw. wsadów informacyjnych przesyłanych przez banki.

• Analizy przekrojowe - Oferta produktowa BIK SA obejmuje również analizy przekrojowe będące instrumentem wspomagającym podejmowanie niektórych decyzji  strategicznych w bankach. Raporty prezentują wybrane cechy charakteryzujące polski rynek kredytów np. wiarygodne informacje o strukturze rynku, czynnikach wpływających na jego rozwój, czynnikach wpływających powstawanie trudnych kredytów. Raporty przygotowywane cyklicznie w okresach kwartalnych mogą być standardowymi raportami przekrojowymi lub raportami opracowywanymi dla konkretnego banku, zawierające wymagane przez niego informacje

• Od 2015 roku BIK SA oferuje cały szereg modułów oprogramowania opracowuje na zlecenie banku system hybrydowy wykorzystujący zalety dwóch kanałów dostępu do Systemu BIK

• przedsiębiorców

• BIK SA stworzyło platformę informatyczną – system ESOR, która może być podstawą budowania i oferowania wielu produktów oraz usług BIK SA adresowanych dla różnych grup odbiorców (przedsiębiorców instytucji rządowych i finansowych. Cechą wspólną tych produktów i usług jest ocena ryzyka (kredytowego, biznesowego) związanego z kontaktami biznesowymi z danym podmiotem gospodarczym. Opracowany model oceny przeznaczony jest dla podmiotów gospodarczych, prowadzących pełną sprawozdawczość finansową (powyżej 800tys euro przychodów). System ESOR jest narzędziem generującym Raport o sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotów gospodarczych.

• BIK4COMPANY
  Produkty BIK4Company umożliwiają szybką, obiektywną i wystandaryzowaną analizę i ocenę sytuacji ekonomiczno-finansowej firm prowadzących pełną sprawozdawczość finansową. Produkty BIK4Company to doskonałe narzędzia wykorzystywane przez:

  • instytucje finansowe, w procesie zarządza- nia ryzykiem kredytowym oraz w procesie sprzedażowym do pozyskiwania informacji o potencjalnych klientach,

  • instytucje rządowe do monitorowania spółek Skarbu Państwa, jako elementu nadzoru właścicielskiego, 

  • instytucje samorządowe do cyklicznego monitorowania sytuacji ekonomiczno- -finansowej przedsiębiorstw, z którymi współpracują lub które nadzorują, 

  • podmioty gospodarcze, które w prosty sposób mogą szybko dokonać oceny na tle branży zarówno własnej sytuacji ekonomiczno-finansowej, jak też sytuacji swoich partnerów biznesowych, tym samym ograniczając ryzyko związane z kontaktami biznesowymi.

• klientów indywidualnych

• Raport STANDARD to informacja na temat danych osobowych Wnioskodawcy oraz jego zobowiązań kredytowych przetwarzanych w bazie BIK, sporządzana w formie odpowiedniego wydruku, udostępniana nie częściej niż raz na 6 miesięcy (z mocy przepisów ustawy o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r., Dz. Ust. nr 133 z 1997 r. z późn. zm.). Raport STANDARD może zostać wysłany listem poleconym, na adres wskazany we wniosku, po uiszczeniu opłaty pokrywającej koszty przesyłki i dołączeniu dowodu wpłaty do wniosku. Wgląd we własne dane oraz Raport STANDARD można uzyskać również bezpośrednio w Biurze Obsługi Klienta BIK. Raporty mogą być również wykorzystywane jako „świadectwo solidności”, którym każdy może posługiwać się w różnych sytuacjach wymagających zawarcia umowy lub potwierdzenia swojej wiarygodności, takich jak: kupno samochodu, wynajęcie mieszkania, zawarcie umowy o pracę, ubieganie się o kredyt za granicą.

• Raporty PLUS to informacja dotycząca aktualnych danych osobowych Wnioskodawcy oraz jego zobowiązań kredytowych przetwarzanych w bazie BIK, sporządzana w formie wydruku i udostępniana odpłatnie na każde życzenie Wnioskodawcy. Raporty te są udostępniane po uiszczeniu opłaty i dołączeniu dowodu wpłaty do wniosku o Raport. W odróżnieniu od Raportów STANDARD, Raporty PLUS uzupeł- nione są o segment podsumowań zawierający szczegółową informację o łącznej liczbie i kwocie posiadanych przez Klienta zobowiązań. Raport PLUS z Informacją o Ocenie Punktowej zawiera dodatkowo ocenę punktową (score). Na życzenie oba typy Raportów mogą zostać przygotowane również w angielskiej wersji językowej.

METODY OCENY ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ

• Analiza działalności firmy, która jest podstawową metodą oceny zdolności kredytowej obejmującą analizę otoczenia w jakim działa firma (czyli analizę zewnętrzną tzn. analizę warunków funkcjonowania firmy jako kredytobiorcy) oraz analizę ekonomiczną, która obejmuje dwie części a mianowicie : analizę finansową, która bazując na sprawozdaniach finansowych firmy koncentruje się na wielkościach syntetycznych i analizę techniczno-ekonomiczną, która obejmuje ocenę poszczególnych odcinków działalności gospodarczej firmy

• Analiza SWOT , która łączy analizę otoczenia firmy z analizą jego wnętrza, identyfikując jego mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia, a tym samym stanowi uzupełnienie analizy ekonomiczno-finansowej

• Metodę punktową która stanowi rozwinięcie analizy wskaźnikowej poprzez przypisanie określonej wartości punktów wyliczonym wskaźnikom finansowym, ich zsumowaniu, a następnie ustaleniu przedziałów do których następuje przyporządkowanie kredytobiorcy,

• Credit-scoring czyli matematyczno-statystyczny instrument oceny zdolności kredytowej wykorzystujący zarówno metody statystyczne juak i metody niestateczne pozwalający na większe zautomatyzowanie i zobiektyzowanie oceny firmy jako kredytobiorcy

• Analiza dyskryminacyjna, polegająca na budowie funkcji – modelu ekonometrycznego , w którym zmiennymi objaśniającymi cechy badanego obiektu są wskaźniki finansowe odzwierciedlające płynność aktywów, ich zyskowność i rotację oraz skalę dźwigni finansowej, a celem jest ocena prawdopodobieństwa zaistnienia niewypłacalności kredytobiorcy na kilka lat przed faktycznym wystąpieniem

Ocena zdolności kredytowej klienta indywidualnego

• Metoda dochodowa - Klasyczna metoda oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy indywidualnego pozwalająca na obliczenie miesięcznego obciążenia klienta z tytułu obsługi zadłużenia w banku , która uwzględnia koszty mieszkaniowe, koszty transportu, przeciętne wydatki konsumpcyjne, inne stałe (miesięczne) koszty gospodarstwa domowego oraz liczbę osób w gospodarstwie domowym.

W kalkulacji zdolności kredytowej istotną rolę odgrywa wykazanie miesięcznego dochodu netto w zestawieniu z zaciągniętymi zobowiązaniami kredytowymi klienta. Przy analizie brane są pod uwagę dochody kredytobiorcy które muszą :

• być uzyskiwane ze stałego stosunku pracy

• zapewniać możliwość regulowania stałych zobowiązań

• wystarczyć na utrzymanie rodziny

• pokryć zobowiązania związane z zaciągniętymi pożyczkami i kredytami

• Ocena punktowa – scoring - Jest to statystyczna metoda służąca do określania prawdopodobieństwa terminowej spłaty kredytu przez klienta banku. Polega ona na określeniu wiarygodności kredytowej klienta na podstawie porównania jego profilu z profilem klientów, którzy już otrzymali kredyty.
  Im bardziej profil danego klienta jest podobny do profilu klientów terminowo spłacających swoje kredyty w przeszłości, tym wyższą ocenę punktową otrzyma ten klient. Wyższa ocena punktowa oznacza większe prawdopodobieństwo, że dany klient będzie terminowo spłacał swoje kredyty.

Ocena zdolności kredytowej klienta instytucjonalnego

Bank bada:

• Rentowność

• Płynność finansową

• Sprawność zarządzania

• Poziom zadłużenia

• Firmę

• Zarządzanie firmą

Rekomendacja T
dotycząca dobrych praktyk w zakresie zarządzania ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych

Celem rekomendacji T jest wdrożenie praktyk minimalizujących ryzyko związane z detalicznymi ekspozycjami kredytowymi w bankach. Definiuje wymogi stabilności i ostrożności banków, oraz  reguły zarządzania ryzykiem.

Najważniejsze regulacje to :

1. Znowelizowana Rekomendacja T nie przewiduje ograniczenia wysokości raty kredytu w stosunku do dochodów kredytobiorcy

2. KNF zezwolił także bankom na stosowanie uproszczonych metod oceny zdolności kredytowej

3. Rekomendacja T zaleca, aby każdorazowo weryfikować historię kredytową klienta

Rekomendacja S

Dotyczy dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi zabezpieczonymi hipotecznie, czyli kredytów związanych z finansowaniem nieruchomości,  zabezpieczonych hipoteką.

Obejmuje takie obszary jak:

• zarząd i rada nadzorcza,

• identyfikacja, pomiar i ocena ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie,

• zabezpieczenia,

• monitorowanie i raportowanie w zakresie ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie,

• kontrola wewnętrzna,

• relacje z klientami

Zawarte w niej zasady to m.in.:

• Bank powinien określić swoją politykę dotyczącą ryzyka ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie i ustalić takie wskaźniki jak apetyt na ryzyko, LTV, DTI

• Kredyty walutowe powinny być udzielane tylko klientom posiadającym stałe dochody w danej walucie. Bank powinien udzielać klientom detalicznym kredytów zabezpieczonych hipotecznie wyłącznie w walucie, w jakiej uzyskują oni dochód, także w przypadku klientów o wysokich dochodach – banki powinny eliminować ryzyko walutowe.

• Bank powinien rekomendować klientom detalicznym okres spłaty zobowiązań nie dłuższy niż 25 lat.W przypadku podjęcia przez klienta decyzji o dłuższym okresie spłaty, bank nie powinien udzielić kredytu, którego okres spłaty przekraczałby 35 lat

• W przypadku ekspozycji związanej z finansowaniem nieruchomości, bank nie powinien kredytować pełnej wartości nieruchomości stanowiącej przedmiot zabezpieczenia. Przy czym bank może za wkład własny uznać wartość nieruchomości gruntowej na której docelowo znajdować się będzie nieruchomość stanowiąca przedmiot kredytowania

• W ramach procesu oceny zdolności kredytowej klienta detalicznego konieczne jest każdorazowe korzystanie przez bank z zewnętrznych baz danych, w tym w szczególności międzybankowych baz danych budowanych przez instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Poza tym:

• Bank powinien posiadać regulacje wewnętrzne pozwalające na ocenę wartości zabezpieczenia na nieruchomości, monitorowanie wartości nieruchomości oraz ocenę faktycznej możliwości wykorzystania zabezpieczenia na danej nieruchomości jako ewentualnego źródła dochodzenia swoich roszczeń.

• Bank powinien mieć systemy monitorowania ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, powinien na bieżąco kontrolować czy wszystkie warunki umowy są spełniane przez klienta.

• Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim bank powinien dostarczyć klientowi wszelkich informacji w sposób zrozumiały, jednoznaczny i czytelny zarówno przed jak i po podpisaniu umowy. Bank powinien uwzględnić poziom wiedzy klienta. Bank powinien stosować zasady profesjonalizmu, rzetelności, staranności oraz najlepszej wiedzy

Rekomendacja S w tej obecnej formie wprowadzona została po zawirowaniach na rynku kredytów hipotecznych porządkuje tematykę związaną z ryzykiem kredytowym, kredytami hipotecznymi w obcej walucie i poprzez swoje zapisy ma za zadanie ograniczyć powtórzenie się bankowych błędów z boomu kredytowego w przyszłości. 

Oprocentowanie kredytów bankowych

Oprocentowanie kredytów może być:

• Stałe - pozostaje takie samo przez cały okres spłaty kredytu lub tylko przez określony czas np. rok, dwa lata. Występuje ono rzadko, najczęściej początkowym okresie pozostaje stałe, natomiast później przechodzi w oprocentowanie zmienne. Dotyczy zazwyczaj kredytów hipotecznych na cele mieszkaniowe.

• Zmienne – maleje lub rośnie podczas całego okresu kredytowania, jego wahania zależą od zmian rynkowych stóp procentowych, ponieważ banki ustalają je na podstawie indeksów wyrażających poziom stóp procentowych na rynku międzybankowym (WIBOR) Rodzaj indeksu jest różny w zależności od waluty, w jakiej udzielany jest kredyt.

Oprocentowanie kredytu zależy od

• stopy inflacji - im wyższy spadek wartości pieniądza, tym stopa oprocentowania kredytu jest większa, gdyż banki chcą zarabiać, a nie tracić na udzieleniu kredytu - stopa inflacyjna musi więc być “skonsumowana” przez stopę oprocentowania kredytu,

• stóp NBP

• wysokości obowiązkowej rezerwy bankowej

• stopy WIBOR (LIBOR, EURIBOR)

• okresu spłaty kredytu - im dłuższy okres spłaty tym wieksze oprocentowanie (większe ryzyko), banki nie są w stanie określić przyszłej sytuacji finansowej kredytobiorcy a jedynie obecną

• oceny jakości kredytobiorcy - dla stałych klientów ze stałymi dochodami i klientów      z dobrą historią kredytową bank może przygotować ofertę z niższym oprocentowaniem, natomiast dla grupy klientów zwiększonego ryzyka kredyty będą droższe

• formy zabezpieczenia kredytu

• specjalizacji banku - przykładem są banki specjalizujące się w kredytach dla rolników, których dochody są nierzadko niestabilne i sezonowe. Oczywiście, banki niespecjalizujące się w obsłudze rolników nie zamykają się na ich obsługę, ale koszt kredytów jest tych w bankach znacznie wyższy niż w bankach, które mają w tym zakresie specjalistyczną wiedzę i doświadczenia. Różne zasady, którymi banki kierują się przy ocenie ryzyka kredytowego, ich odmienność w zakresie specjalizacji sprawiają, że udzielenie kredytu dla tego samego klienta obarczone jest w różnych bankach innym poziomem ryzyka, a tym samym innym poziomem oprocentowania.

• rodzaju kredytu - inaczej wyceniane są kredyty gotówkowe, inaczej ratalne, jeszcze inaczej samochodowe, mieszkaniowe, czy kredyty w rachunku bieżącym klienta.

Przy wyborze kredytu trzeba zwrócić uwagę nie tylko na jego oprocentowanie, ale także na takie wskaźniki jak wysokość prowizji, opłat za udzielenie kredytu, koszty ubezpieczenia kredytu.

Aby ocenić, który kredyt jest realnie najtańszy powinniśmy kierować się rzeczywistą roczną stopą oprocentowania, która uwzględnia nie tylko samo oprocentowanie, ale także naliczaną przez banki prowizję oraz inne opłaty.

RRSO

To całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym.

Kredyt hipoteczny

To kredyt średnio I długoterminowy, udzielany na cele inwestycyjne, zaś warunkiem jego uzyskania jest udział własny kredytobiorcy, a zabezpieczeniem hipoteka.

Hipoteka - forma zabezpieczenia wierzytelności, polegająca na ustanowieniu rzeczowego prawa na nieruchomości dłużnika na rzecz wierzyciela w postaci aktu notarialnego wpisanego do księgi wieczystej.

Aby hipoteka zaistniała:

• Musi istnieć wierzytelność pieniężna – bez wierzytelności nie ma hipoteki

• Właściciel musi złożyć stosowne oświadczenie w formie aktu notarialnego o ustanowienie hipoteki bądź złożyć takie oświadczenie, opatrzone pieczęcią banku w obecności dwóch pracowników banku – to zastępuje akt notarialny.

• Musi być dokonany wpis do księgi wieczystej – wypełnia się formularz dostępny na stronach MS i składa się go do wydziału ksiąg wieczystych we właściwym Sądzie Rejonowym. Do wniosku dołączamy oświadczenie o ustanowieniu hipoteki, oświadczenie banku dot. hipoteki i umowę kredytu.

Oprocentowanie kredytów hipotecznych w walucie obcej

Marże banków są wyraźnie wyższe dla kredytów hipotecznych indeksowanych kursem waluty obcej. Występuje większe ryzyko.

Banki pożyczają klientom pieniądze po kursie niższym a spłata kredytu następuje po kursie wyższym. Różnice między tymi kursami stanowią dodatkowy koszt i opłatę dla kredytobiorcy. Jest to tzw. spread. Może to podnosić oprocentowanie nawet do 0,5%. To utrudnia klientom porównywanie ofert w zakresie kredyt hipotecznego.

Zastaw -inna forma zabezpieczenia rzeczowego.

Zastaw rejestrowy - może być dokonany na ruchomych elementach majątku klienta lub na zbywalnych prawach majątku. Umowa zastawu rejestrowego musi być zawarta na piśmie (pod rygorem nieważności) i wpisana do rejestru zastawów w sądzie rejonowym.

Zastaw ogólny - dokonuje się poprzez zawarcie umowy klienta z bankiem, w której to umowie kredytobiorca zobowiązuje się do wydania w zastaw zbywalnych rzeczy ruchomych lub prawa.

Aby ustanowić zastaw rejestrowy najpierw trzeba zawrzeć umowę o ustanowienie tego zastawu rejestrowego, która zawiera datę podpisania, imiona i nazwiska (bądź też nazwę) oraz adres zastawnika, zastawcy, dokładnie określony przedmiot zastawu oraz zobowiązania zabezpieczonego zastawem.  Po podpisaniu takiej umowy trzeba uzyskać wpis do rejestru zastawów prowadzonego przez właściwy sąd rejonowy. Wystarczy wypełnić formularz dostępny na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości.