PODSTAWOWE ZAGADNIENIA: zasadniczym dążeniem w budowie i eksploatacji maszyn jest zapewnienie jak najdłuższego prawidłowego działania obiektów, stanowi to główną przesłankę osiągnięcia zadawalających wyników ekonomicznych przedsiębiorstwa przemysłowego, w procesie użytkowania stan fizyczny obiektu ulega zmianom wraz z upływem czasu, a określony stan fizyczny jest mu okresowo przywracany gdy ze względów technicznych lub techniczno-ekonomicznych dalsze odnowy stają się nieefektywne, wówczas następuje jego kasacja. Wadliwa praca maszyny wywołuje szereg niepożądanych zjawisk: powoduje obniżenie jakości produkcji, utrudnia utrzymanie rytmiczności produkcji, dezorganizują pracę. Prawidłowość lub wadliwość pracy maszyny można stwierdzić na podstawie obserwacji zewnętrznych, tj. bez prowadzenia demontażu, zwracając uwagę na odstępstwa od charakterystyki roboczej
Jakość eksploatacyjna- zbiór właściwości (cech) obiektu, określających jego przydatność do eksploatacji zgodnie z przeznaczeniem, obejmujący takie cechy, jak: funkcjonalność, niezawodność, ergonomiczność, potencjał i inne.
Niezawodność eksploatacyjna- właściwości obiektu charakteryzujące jego zdolność do użytkowania i obsługiwania w określonych warunkach i w określonym przedziale czasu.
Zdatność użytkowa- właściwości obiektu charakteryzujące ejgo zdolność do spełniania funkcji i do realizacji zadań w sposób zgodny z wymaganiami dokumentacji eksploatacyjnej
Podatność eksploatacyjna- zbiór właściwości (cech) obiektu określających jego przystosowanie do eksploatacji w zadanych warunkach, obejmujących takie cechy, jak: podatność użytkowa, podatność obsługowa (w tym diagnostyczna), podatność naprawcza ( w tym regeneracyjna) i inne.
Potencjał eksploatacyjny- właściwość obiektu charakteryzująca jego zdolność do zachowania wymaganej zdatności użytkowej i obsługowej w danej chwili lub w określonym czasie
Trwałość eksploatacyjna- właściwość obiektu charakteryzująca jego zdolność do zachowania wymaganej zdatności użytkowej i obsługowej do chwili osiągnięcia umownego stanu granicznego
Stan eksploatacyjny- stan obiektu określony zbiorem wartości jego charakterystyk technicznych i ekonomicznych, ustalonych dla obiektu w danej chwili lub w określonym przedziale czasu
Stan graniczny- umowny stan obiektu, w którym dalsze jego eksploatowanie nie ejst wskazane
Cechy stanu eksploatacyjnego- wielkości fizyczne, ekonomiczne lub funkcje charakteryzujące stany obiektu występujące podczas eksploatacji
Postój- planowa przerwa w działaniu obiektu, wynikająca z organizacji jego eksploatacji
Przestój- przerwa w działaniu obiektu wynikająca z przyczyn losowych w eksploatacji, np. uszkodzenia, braku zasilania, zaburzeń organizacyjnych i innych.
Trwałość- zdolność obiektu do wypełnienia wymaganych funkcji w danych warunkach użytkowania i obsługiwania aż do osiągnięcia stanu granicznego
Niezawodność- zespół własności, które opisują gotowość obiektu i wpływają na nią: nieuszkadzalność, obsługiwalność i zapewnienie środków obsługi.
Funkcja niezawodności: Rt(t)=P<T>t>Reability (funkcja niezawodnosci) Niezawodność jest to prawdopodobieństwo, że czas pracy obiektu technicznego (T) będzie większy od interesującego nas w chwili eksploatacji (t)
Nieuszkadzlaność- zdolność obiektu do wypełnienia wymaganych funkcji w danych warunkach w danym przedziale czasu. Rozumie się ją jako zdolność obiektu do poprawnego działania nie przerwanego uszkodzeniem. W sensie ilościowym nieuszkadzalność może być wyrażona np. jako prawdopodobieństwo, że obiekt będzie działał bez uszkodzenia w określony sposób, w określonych warunkach i w określonym przedziale czasu. Zakłada się, że obiekt jest w stanie wypełniać wymagane funkcje na początku danego przedziału czasu
Obsługiwalność, podatność na obsługę- zdolność obiektu do utrzymywania lub odtwarzania w danych warunkach eksploatacji stanu, w którym może on wypełniać wymagane funkcje przy założeniu, że obsługa jest przeprowadzana w ustalonych warunkach z zachowaniem ustalonych procedur i środków
Obiekt naprawialny- obiekt naprawialny, który jest naprawiany po wystąpieniu uszkodzenia
Obiekt nienaprawialny- obiekt, który nie jest naprawiany po uszkodzeniu
Zdolność do działania (obiektu)- zdolność obiektu do utrzymywania się w stanie umożliwiającym wypełnianie wymaganych funkcji w danych warunkach, w danej chwili lub w danym przedziale czasu przy założeniu, że są dostarczone wymagane środki zewnętrzne
Uszkodzenie- utrata zdolności obiektu do wypełniania wymaganych funkcji. Po uszkodzeniu obiektu występuje jego niezdatność. Uszkodzenie jest zdarzeniem w odróżnieniu od niezdatności, która jest stanem
Obiekt eksploatacji- dowolny obiekt techniczny, np. maszyna, urządzenie, wyposażenie, aparatura, instalacja, budowla, znajdujący się w eksploatacji.
Eksploatacja, eksploatowanie- zespół celowych działań organizacyjno- technicznych i ekonomicznych ludzi z obiektem technicznym oraz wzajemne relacje, występujące pomiędzy nimi od chwili przejęcia obiektu do wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem, aż do jego likwidacji
Użytkowanie eksploatacyjne- działania związane z wykorzystywaniem obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem
pojęcie eksploatacja obejmuje wiele aspektów tej dziedziny jak: działalność organizacyjno-techniczna i ekonomiczna oraz wzajemne powiązania, syntezę i analizę użyteczności niezawodności i trwałości ze względu na optymalny efekt, optymalne użytkowanie urządzeń i utrzymywaniu ich w ruchu, rozpoznawanie, wartościowanie i przewidywanie stanów fizykalnych i funkcjonalnych obiektów w cyklu ich rozwoju i istnienia
Charakterystyka eksploatacyjna- zespół informacji określających właściwości obiektu, wyrażonych za pomocą parametrów technicznych i ekonomicznych, istotnych z punktu widzenia eksploatatora tego obiektu
Dokumentacja eksploatacyjna- zbiór dokumentów zawierających niezbędne informacje dotyczące wymagań i zaleceń kształtujących racjonalną eksploatację danego obiektu technicznego
Obsługiwanie eksploatacyjne- czynności organizacyjno-techniczne operowania obiektem oraz czynności mające na celu podtrzymywanie i przywracanie obiektowi stanu zdatności użytkowej
TYPY STRUKTUR OBIEKTU EKSPLOATACJI: Struktura szeregowa niezawodnościowa tj. taka gdzie obiekt eksploatacji jest w stanie zdatności w strukturze tej elementy uszkadzają się niezależnie od siebie i uszkodzenie dowolnego elementu powoduje uszkodzenie systemu. Struktura równoległa niezawodnościowa tj. taka gdzie obiekt eksploatacji jest w stanie zdatności, jeżeli co najmniej jeden z elementów jest w stanie zdatności elementy uszkadzają się niezależnie od siebie system działa gdy działa przynajmniej jeden element
FUNKCJONOWANIE OBIEKTÓW: opisujemy za pomocą charakterystycznych cech użytkowych tj.: podstawowe parametry techniczne opisujące wielkości, cechy i walory użytkowe eksploatowanego obiektu do podstawowych parametrów technicznych obiektu zalicza się: podstawowe dane techniczne (wymiary, masa, osiągi), dane znamionowe (np. sposób i rodzaj zasilania), graniczne wielkości fizyczne (np. obciążenie, prędkość obrotowa, pojemność, ciśnienie itp.)
walory użytkowe to określone kryteria konstrukcyjne oraz dodatkowe wyposażenie uzupełniające, ulepszające funkcjonalność użytkowanego obiektu eksploatacji
pojęcie użytkowania oznacza działanie systemem technicznym w stanie jego zdatności
pojęcie zdatności maszyny to taki stan, który czyni ją zdolną do realizowania przewidzianych funkcji reprezentowanych poprzez parametry działania obiektu
stanowisko użytkowania to przedmiot operacyjny i otoczenie systemu użytkowania
CZYNNIKI NIEZAWODNOŚCI MASZYN: jakość surowców i materiałów wyjściowych oraz części i podzespołów, stan parku maszynowego i narzędzi w przedsiębiorstwie, rozpoznanie uszkodzeń i ich przyczyn, kontrola działania obiektu w systemie jego eksploatacji, technologiczność konstrukcji, techniczne możliwości przeprowadzenia procesów technologicznych
Dzialania w eksploatacji: użytkowanie, obsługiwanie, zasilanie, zarządzanie
zasilanie jest to dostarczanie do obiektu technicznego materiałów (masy) energii czy informacji (sterowanie numeryczne obrabiarek)
zarządzanie to procesy planistyczno-decyzyjne oraz planistyczno-sprawozdawcze
obszary materialnych procesów eksploatacji obejmują: w zakresie użytkowania: dobór i rozmieszczenie obiektów technicznych oraz ich wykorzystanie na stanowiskach pracy, w zakresie obsługiwania: ocenę stanu technicznego (bezpośrednią i diagnostyczną) obsługę techniczną i remonty, w zakresie zasilania: dostarczenie części zamiennych i innych materiałów eksploatacyjnych, płynów eksploatacyjnych oraz energii elektrycznej i cieplnej
Warunki eksploatacji: zespół wszystkich czynników zewnętrznych działających na obiekt, które wpływają na jego poprawną pracę