ORGANIZMY STENOTOPOWE- STENOBIONTY

Sa to organizmy wysoce wyspecjalizowane, o wąskiej tolerancji ekologicznej, występujące w ściśle określonym (specyficznym) siedlisku, w warunkach wąskiej zmienności czynników środowiskowych, zwłaszcza temperatury i wilgotności . Stenobionty możemy podzielić na:

POLISTENOBIONTY

Organizmy żyjące w obrębie wartości wysokich danego czynnika środowiskowego

MEZOSTENOBIONTY

Organizmy żyjące w obrębie wartości średnich danego czynnika środowiskowego

OLIGOSTENOBIONTY

organizmy żyjące w obrębie wartości niskich danego czynnika środowiskowego

Ze względu na różne czynniki środowiska wyróżniamy:

ORGANIZMY STENOTERMICZNE

o wąskim zakresie zmian temperatury

ORGANIZMY STENOHYDRYCZNE

wrażliwe na zmianę ilości wody w podłożu

ORGANIZMY STENOHALINOWE

o wąskiej tolerancji zmian zasolenia środowiska

ORGANIZMY STENOFAGICZNE

Żywiące się tylko jednym lub kilkoma spokrewnionymi gatunkami

ZASADA TOLERANCJI

Głosi ona, że w odniesieniu do silnie działających warunków środowiska, takich jak temperatura, kwasowość gleby czy wody albo zasolenie wody każdy organizm ma swój zakres tolerancji. Jest to po prostu ten przedział wartości danego czynnika od najniższej (minimum) do najwyższej (maksimum), w których dany organizm może żyć. Wewnątrz tego przedziału znajduje się przedział węższy- zakres wartości optymalnych, czyli najbardziej sprzyjających. Na zewnątrz zakresu optimum leżą wartości coraz to mniej odpowiednie, aż do wartości skrajnych, poza którymi życie już nie jest możliwe. Dlatego też wartości skrajne określa się jako letalne (śmiertelne).

Krzywa obrazująca strefy tolerancji ekologicznej nie zawsze ma kształt symetryczny i centralnie umieszczoną strefę optymalną Optimum może być w wielu wypadkach np. położone w pobliżu najniższej zawartości soli w wodzie, podczas gdy u organizmów morskich znajduje się ono w pobliżu najwyższej zawartości soli w wodzie .

Jest wiele metod Mierzenia śmiertelności organizmów względem badanego czynnika, np. umieszczenie określonej liczby osobników w strefie optimum, a następnie obniżanie lub zwiększanie natężenia danego czynnika w górę lub w dół. Inna metoda polega na umieszczeniu określonej liczby osobników w różnych kamerach klimatycznych, o różnych natężeniach temperatur i wilgotności.

Istnieje wiele metod klasyfikacji czynników ekologicznych. Możemy wyróżniać czynniki abiotyczne, natury fizycznej lub chemicznej (np. czynniki klimatyczne, skład chemiczny gleby) i czynniki biotyczne (np. Pokarm, pasożyty, drapieżniki, patogeny). Można też je dzielić n czynniki: klimatyczne, hydrologiczne, edaficzne czy topograficzne itp..

REGUŁA BERGMANA

Reguła ta stwierdza, że rozmiary ciała zwierząt stałocieplnych żyjących w klimacie chłodniejszym są większe, niż spokrewnionych z nimi zwierząt żyjących w klimacie cieplejszym

Zwierzęta stałocieplne klimatów chłodnych mają dlatego większe rozmiary, że zapewnia im to korzystniejszy stosunek powierzchni ciała do jego objętości, niż jest to u zwierząt o mniejszych rozmiarach. Zjawisko to tłumaczy się koniecznością utrzymywania ciepła na północy i wypromieniowania go na południu.

REGUŁA ALLENA

Reguła ta mówi o wyraźnej tendencji zmniejszania się wystających części ciała u zwierząt stałocieplnych w klimatach chłodniejszych. Uszy, ogon i kończyny tych zwierząt są krótsze na północy, a dłuższe na południu. Sądzi się że przyczyną tej zależności jest potrzeba zatrzymywania ciepła na północy, a pozbywania się go na południu Ilustrują tę zależność np. długości uszu u zajęcy i lisów. Także Eskimosi mają krótsze ręce i nogi, niż ludzie żyjące w cieplejszym klimacie.

W stosunku do tolerancji na wodę wyróżniamy organizmy:

• Hydrobionty- organizmy żyjące w wodzie,

• Helobionty- występujące na pograniczu środowisk wodnych i lądowych

• Higrofile- organizmy wymagające dużej wilgotności środowiska. Wyróżnia się wśród nich:

Atmofile (mezofile)- wymagają dużej wilgotności względnej powietrza,

Kserofile- gatunki wykazujące dużą odporność na suszę

Ze względu na różne zakresy tolerancji roślin w stosunku do wody wyróżniamy:

1. Hydrofity rośliny wodne, np.

2. Higrofity- rośliny wilgociolubne

3. Mezofity- rośliny o przeciętnych wymaganiach

4. Kserofity- rośliny żyjące w suchych środowiskach. Należą do nich:

1. sukulenty- rośliny magazynujące wodę w łodygach (kaktus) lub liściach (aloes).

b) sklerofity- rośliny o twardych sztywnych pędach, ograniczające maksymalne parowanie (większość traw)

Prawo minimum Liebiga - jedno z podstawowych praw ekologii klasycznej, mówiące, że czynnik, którego jest najmniej (jest w minimum) działa ograniczająco na organizm, bądź całą populację. Justus von Liebig prowadził swoje badania w drugiej połowie XIX w. na roślinach, u których zauważył, że wystarczy niedobór jednego tylko ze składników pożywki, na której były hodowane, aby ograniczyć wzrost rośliny. Potem udowodniono, że prawo minimum odnosi się także do innych organizmów żywych i ma zastosowanie ogólnoprzyrodnicze. Rozwinięciem tego prawa jest zasada tolerancji ekologicznej Shelforda.

Zasada Shelforda - koncepcja mówiąca, że zarówno niedobór, jak i nadmiar różnych czynników wpływa na organizm limitująco. Prawo to określa możliwość rozwoju populacji. Możliwość bytowania organizmów określają dwie wartości, tzw. ekstrema działającego czynnika: minimum i maksimum. Zakres między minimum a maksimum nazywamy zakresem tolerancji. Wyróżniamy podział ze względu na tolerancyjność: