ATOM WODORU

• najmniejsza część pierwiastka, najprostszy atom podstawowego izotopu wodoru:

• model Bohra – opis atomu zaproponowany przez Nielsa Bohra, wprowadził nowe koncepcje;

• model atomu Bohra – matematyczny opis atomu zaproponowany przez Bohra,

• postulaty Bohra – nowe propozycje Bohra dotyczące własności atomu (moment pędu, energia),

• skwantowanie momentu pędu – postulat Bohra mówiący o tym, że moment pędu elektronu w atomie przyjmuje tylko określone wartości;

• skwantowanie energii – postulat mówiący, że atom może emitować tylko określone porcje energii;

• stan stacjonarny – stan w którym energia atomu jest stała,

• stan podstawowy – stan atomu, w którym elektron znajduje się na najbliższej orbicie;

• stan wzbudzony – stan atomu, w którym elektron znajduje się na wyższej orbicie;

• emisja energii – wysłanie energii przez atom w formie kwantu światła;

• pochłonięcie energii – pobranie energii przez atom.

• Atom wodoru według modelu Bohra ma jądro w środku atomu a wokół niego krąży elektron.

• Jądrem atomu wodoru jest proton.

• Istnieją też izotopy (odmiany) wodoru – deuter i tryt. 
  
  Atomy deuteru (deuteronu) mają jądro składające się z protonu i neutronu a atomy trytu (trytonu) ma jądro zawierające dwa neutronu i jeden proton.
  
  Wyrażenia opisujące własności atomu są rozwiązaniami równań na siłę utrzymującą elektron w ruchu po okręgu i postulatu Bohra o skwantowanie momentu pędu elektronu.
  
  Z równań tych wynikają wyrażenia na promień atomu wodoru (orbitę elektronu) i prędkość elektronu w atomie wodoru.
  
  Promień atomu wodoru czyli orbita, po której porusza się elektron, może przyjmować tylko pewne określone wartości. 
  
  Wartości promienia orbity elektronu zależą od numeru orbity.
  
  Atom znajdujący się w stanie podstawowym to atom, w którym elektron porusza się po pierwszej orbicie. Nie jest możliwa bliższa orbita.
  
  Atom znajduje się w stanie wzbudzonym, gdy elektron znajduje się na wyższej orbicie niż pierwsza.
  
  Przejście na każdą wyższą orbitę wymaga pochłonięcia energii przez elektron.
  
  Przejście na każdą orbitę niższą powoduje emisję energii przez atom.
  
  Elektron może znajdować się tylko na orbitach określonych przez dopuszczalne wartości energii elektronu w atomie wodoru. Energia ta jest określona.
  
  Prędkość elektronu na orbicie zależy od orbity na której się elektron znajduje.
  
  Orbity określamy przez podanie liczby naturalnej większej od zera.
  
  Najbliżej jądra znajduje się orbita o numerze jeden n = 1.
  
  Całkowita energia elektronu w atomie wodoru jest sumą energii kinetycznej elektronu i energii potencjalnej elektrostatycznego oddziaływania elektronu i protonu.
  
  Energia całkowita elektronu w atomie jest ujemna. Oznacza to, że do rozdzielenia elektronu i protonu jest potrzebna praca zewnętrzna czyli energia z zewnątrz atomu.
  
  Energia kinetyczna jest zawsze dodatnia. Energia całkowita jest ujemna. Oznacza to, że ujemna musi być energia potencjalna elektrycznego oddziaływania elektronu i protonu.
  
  Energia potencjalna elektronu w atomie wodoru jest równa podwojonej energii kinetycznej ze znakiem minus.
  
  Oznacza to, że całkowita energia elektronu w atomie wodoru jest równa energii kinetycznej ze znakiem minus.
  
  Emisja energii z atomu następuje w postaci kwantów energii określonych przez różnicę energii między stanem wzbudzonym a stanem końcowym.

• 10 objawów ukrytego nowotworu

• Powszechnie wiadomo, że złośliwość nowotworów przejawia się także w tym, że trudno je wykryć. Rozpoznanie stawiane jest często dopiero wtedy, gdy zmiana jest już zaawansowana, a nawet rozsiana. Istnieją jednak pewne objawy i schorzenia, które mogą zdradzać obecność nowotworu w organizmie. Nie należy ich bagatelizować, ponieważ szybkie wykonanie badań diagnostycznych może pomóc we wczesnym wykryciu raka.

• Objawy te, zwane rewelatorami nowotworów albo zespołami paraneoplastycznymi (paranowotworowymi), mogą pojawiać się na każdym etapie choroby, a bywa, że są one jej pierwszym objawem. Częstość ich występowania u chorych nowotworowych sięga 20%. Mogą one pojawiać się w miejscach niezwiązanych z lokalizacją guza, a wywoływane są przez różnego rodzaju substancje wytwarzane przez nowotwór lub też są wynikiem reakcji immunologicznej związanej z obecnością „obcych” dla organizmu komórek rakowych. U chorych z już postawionym rozpoznaniem ponowne wystąpienie objawów może wskazywać na wznowę procesu nowotworowego.
  
  Zespołów paraneoplastycznych jest kilkadziesiąt, nie sposób wymienić tutaj wszystkich. Zalicza są do nich także tak niespecyficzne objawy jak gorączki, swędzenie skóry, utrata masy ciała czy anemia. Nowotwory złośliwe mogą manifestować się między innymi za pomocą objawów skórnych, zaburzeń hormonalnych, mięśniowo-szkieletowych, nerkowych  czy też neurologicznych. Poniżej omówiono 10 bardzo charakterystycznych zespołów, które może zauważyć każdy z nas, a które powinny wzbudzić naszą czujność i skłonić do wykonania dodatkowych badań.

• REKLAMA

Rogowacenie ciemne złośliwe (łac. acanthosis nigricans) to zmiany skórne, które najczęściej umiejscawiają się symetrycznie w fałdach i zagięciach skóry okolicy twarzy i szyi, dołów pachowych oraz zgięciach stawowych, a czasami w okolicy odbytu. Są szorstkie w dotyku (co wynika z nadmiernego rogowacenia skóry) i przybierają ciemniejszą barwę, a skóra sprawia wrażenie jakby była zabrudzona. Czasami w obrębie przebarwień obserwuje się brodawki. Objaw ten pojawia się najczęściej w przebiegu raka żołądka (około 60% przypadków), może jednak zwiastować obecność raka wątroby, trzustki, płuc, piersi, jajnika, nerek, pęcherza moczowego i innych nowotworów. Pamiętać należy także, że rogowacenie ciemne ma swoją postać wrodzoną (pojawiającą się u dzieci), a także bywa wtórne do innych nienowotworowych schorzeń takich jak otyłość czy cukrzyca. 

Rogowacenie ciemne, fot. BE&W

• Zapalenie skórno-mięśniowe/zapalenie mięśniowe – to choroba, w której zmianom skórnym towarzyszy zapalenie mięśni (czasami jako jedyny objaw) z ich postępującym rozpadem, odczuwanym przez chorego jako osłabienie siły mięśniowej. Zaczynają się problemy z chodzeniem po schodach, podnoszeniem rąk podczas wykonywania codziennych czynności (czesanie, ubieranie). Zmiany skórne przybierają kilka postaci: fioletowatego rumienia wokół oczu, zaczerwienienia skóry dekoltu i szyi układającego się w tzw. objaw szala, rumieniowych grudek lokalizujących się w okolicach stawów rąk, łokci, kolan.  Badania pokazują, że nawet u 40% chorych z objawami zapalenia skórnomięśniowego stwierdzana jest obecność nowotworu. Są to zwykle raki płuca, żołądka, piersi, jajnika, macicy, szyjki macicy, pęcherza moczowego, trzustki, a także chłoniaki.
  
  Zespół Lesera-Trelata to określenie odnoszące się do nagłego pojawienia się wysypu dużej ilości brodawek łojotokowych (brodawek starczych) oraz/lub powiększenia już istniejących brodawek. Charakterystyczną cechą jest towarzyszący nasilony świąd. Objaw ten współistnieje najczęściej z rakami przewodu pokarmowego (żołądka, jelita grubego, wątroby, trzustki). Bywa jednak również zwiastunem nowotworów hematologicznych, raka piersi i płuc.

• Pęcherzyca paraneoplastyczna i pemfigoid to dwie choroby skórne charakteryzujące się powstawaniem na skórze oraz błonach śluzowych bolesnych nadżerek oraz/lub pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym bądź krwią. Choć obie choroby mają swoją postać czysto autoimmunologiczną (wynikającą z obecności specyficznych dla danej choroby przeciwciał zaangażowanych w proces prowadzący do wytworzenia pęcherzy), to nawet w kilkunastu procentach wiążą się występowaniem nowotworów złośliwych: chłoniaków, białaczek (w przypadku pęcherzycy) oraz nowotworów innych narządów wewnętrznych, takich jak płuco, żołądek, prostata, jajnik czy macica (w przypadku pemfigoidu).
  
  Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych i inne zakrzepice pojawiające się w żyłach głębokich kończyn dolnych lub górnych czy w obrębie naczyń zaopatrujących narządy układu  pokarmowego (w żyle wrotnej, wątrobowej, śledzionowej) zawsze powinny budzić czujność i skłonić do dalszej diagnostyki. Wiadomo bowiem, że obecność nowotworu wiąże się ze zwiększoną krzepliwością krwi. Wędrujące, nawracające zapalenie żył jest typowym objawem raka trzustki, jednak za zakrzepicą może kryć się praktycznie każdy inny nowotwór (płuc, piersi, przewodu pokarmowego i inne).« ‹ 1 2 3 4 › »

• Zespół Lamberta-Eatona to zaburzenie neurologiczne wynikające z mechanizmów immunologicznych zapoczątkowanych przez obecność komórek nowotworowych, co prowadzi do postępującego niszczenia struktur układu nerwowego, odpowiedzialnych za stymulację włókien mięśniowych. Objawia się to postępującym osłabieniem mięśni kończyn dolnych, męczliwością mięśni, zanikaniem odruchów mięśniowych, obejmującym coraz to wyższe partie ciała. Zajęte mogą być także mięśnie okoruchowe. Wystąpić mogą bóle mięśniowe i ich sztywność. Częste są także zaburzenia potencji oraz uczucie suchości w ustach. Około połowa chorych z tego typu objawami okazuje się mieć raka i jest to najczęściej rak płuca.

• Zapalenie kłębuszków nerkowych nawet w 20% przypadków może być pierwszym objawem obecności nowotworu. Wskutek uszkodzenia kłębuszków nerkowych dochodzi do postępującego upośledzenia funkcji nerek i ich niewydolności. Pojawia się nadciśnienie, a w wyniku tracenia znacznych ilości białka przez nerki rozwinąć się mogą obrzęki. Chorzy zauważają czasem pienienie się moczu (wynikające z obecności niewystępującego w warunkach prawidłowych w moczu białka) lub jego krwiste zabarwienie. Wśród nowotworów, które najczęściej powodują tego typu zaburzenia, wymienia się chłoniaki, białaczki, nowotwory przewodu pokarmowego, raka płuca, czerniaka i inne. 
  
  Zespół Cushinga będący wynikiem zaburzeń hormonalnych ze wszystkimi swoimi następstwami w postaci nadciśnienia, cukrzycy, osteoporozy, rozstępów skórnych, centralną otyłością, bawolim karkiem z częstością kilku procent związany jest z nowotworami złośliwymi umiejscowionymi poza przysadką i nadnerczami. Wynika on z produkcji hormonu stymulującego nadnercza lub substancji chemicznych do niego podobnych przez rakowiaki oskrzela, grasicy, trzustki czy raka rdzeniastego tarczycy.

• Zespół rakowiaka objawia się nagłymi uderzeniami gorąca, zaczerwienieniem skóry twarzy z towarzyszącymi biegunkami, uczuciem szybkiego bicia serca, skokami ciśnienia. Objawy są skutkiem działania serotoniny - hormonu produkowanego w nadmiarze przez komórki nowotworowe. Poza samymi rakowiakami hormon ten bywa produkowany przez raka płuca, trzustki, żołądka.
  
  Moczówka prosta to również zaburzenie mogące wynikać z zaburzonej przez nowotwór gospodarki hormonalnej. Podstawowym objawem jest oddawanie olbrzymich ilości bardzo rozcieńczonego moczu oraz bardzo nasilone pragnienie. Zaburzenie to może mieć wiele przyczyn zaburzających działanie tzw. hormonu antydiuretycznego. W niektórych przypadkach winowajcą okazuje się rak oskrzela oraz znacznie rzadziej rak prostaty, pęcherza moczowego lub trzustki.« ‹ 1 2 3 4 › »

• Lekach albo miodownik
  
  Czas przygotowania: 2 godziny
  Danie dla 4 osób
  
  Składniki:
  * 185-190 g mąki pszennej 
  * 75 g cukru trzcinowego
  * 1 łyżeczka imbiru suszonego w proszku 
  * 2 łyżeczki cynamonu
  * 1/4 łyżeczki gałki muszkatołowej 
  * 1/4 łyżeczki mielonych goździków
  * 1/4 łyżeczki mielonego ziela angielskiego
  * 1/4 łyżeczki mielonych nasion kolendry
  * 1/4 łyżeczki soli 
  * 1,5 łyżeczki sody oczyszczonej 
  * 100 ml oleju słonecznikowego 
  * 230 g miodu naturalnego płynnego 
  * 3 jajka 
  * 100 ml naparu mocnej czarnej kawy 
  * 1/2 szklanki orzechów włoskich
  * 1/2 szklanki rodzynek
  * 3 łyżki miodu do polania
  * garść orzechów do posypania
  * olej do wysmarowania formy
  
  Do miski wsypać mąkę, przyprawy, cukier, sól, sodę i dokładnie wymieszać. Dodać rodzynki i posiekane orzechy. Zmiksować miód, kawę, jajka i olej. Wysmarować olejem formę i wyłożyć ją papierem do pieczenia. Wymieszać dokładnie suche i mokre składniki. Wlać do formy. Wstawić do piekarnika nagrzanego do 180 stopni C. Ciasto piecze się około godziny i 15 minut. Jest gotowe, kiedy patyczek wbity w najgrubszą część ciasta, po wyjęciu jest suchy. Przestudzone, ale jeszcze ciepłe ciasto posmarować płynnym miodem i posypać posiekanymi orzechami, uprażonymi na suchej patelni. Ciasto jest najlepsze 2 dni po upieczeniu.