GÓRNOŚLĄSKA WYŻSZA SZKOŁA HANDLOWA

im. Wojciecha Korfantego

w Katowicach

IMIĘ I NAZWISKO

„RODZAJE I CECHY LIDERÓW W FIRMIE”

Praca semestralna napisana

w Katedrze …

pod kierunkiem naukowym

prof. Zw. Dr hab. Urszuli Gros

Katowice 2013

Spis treści

Wstęp ……………………………………………………………………… s. 3

1. Charakterystyka pojęcia ……………………………………………………	s. 3
2. Rodzaje liderów ..…….…………………………………………………….	s. 4
3. Cechy liderów ..……………….……………………………………………	s. 5
3.1 Atrybuty lidera …………………………………………………...	s. 7
4. Recepta na sukces …………………………………………………………	s. 9
Zakończenie …………………………………………………………………………..	s. 12
Bibliografia …………………………………………………………………………...	s. 13

Wstęp

Współczesne zarządzanie przedsiębiorstwem stawia przed menedżerami, liderami, kierownikami oraz całą rzeszą kadry nadzorczej wyzwanie tworzenia kultury pracy kreującej kapitał ludzki. Ich kultura pracy to nie tylko wyznacznik kultury organizacji lecz jednocześnie jej kluczowy komponent.

Kultura pracy przełożonych różnego szczebla jest tak różnorodna, jak mentalne uzdolnienia, charaktery i warunki, w którym ukształtowały się ich predyspozycje do pracy z ludźmi.¹

W pracy lidera, menedżera, kierownika, czy też innego rodzaju przywódcy o wywieraniu wpływu na pracowników w głównej mierze decyduje zachowanie. Robert St. Bokacki, autor bardzo ciekawej pracy pt. „Leadership Tool Box” twierdzi, że kluczowym elementem oddziaływania przełożonego na pracownika są jego własne zachowania.²

Bez wątpienia jednym z głównych czynników warunkujących efektywność jest opieranie się na racjonalnych decyzjach, podejmowanych przez lidera we współpracy z podległym personelem. Kierujący musi decydować nie tylko o własnym działaniu, lecz przede wszystkim o działaniu podwładnych pracowników, klientów oraz innych współpracowników.

Podejmowanie decyzji uznaje się za najważniejszą część procesu efektywnego i skutecznego kierowania. ³

1. Charakterystyka pojęcia

Dokonując analizy osobowości lidera na podstawie literatury tematu stwierdzić można, że lider jest osobą wzbudzającą zaufanie innych, określa cele na przyszłość, inicjuje pozytywne działania, rozwiewa strach i wątpliwości. Niestety nie każdy posiada te atrybuty, co w konsekwencji powoduje, że lidera jest naprawdę bardzo ciężko wyłonić, nawet z dużej grupy osób. Specjaliści z dziedziny zarządzania twierdzą, że lider powinien posiadać następujące cechy:

- inteligencja;

- ambicja;

- pewność siebie;

- uczciwość;

- siła charakteru;

- inicjatywa;

- głód sukcesu;

- zdolność akceptacji;

- żywość umysłu;

- dojrzałość;

- popularność;

- dobre zdrowie;

Nie ma jednak osoby, która jednocześnie posiadałaby wszystkie te cechy, a jeśli nawet by tak było, to nie jest to gwarancją sukcesu. Ważny jest sposób wykorzystania owych atrybutów w kierowaniu zespołem.⁴

1. Rodzaje liderów

Charakterystyka pojęcia lider pozwoliła nam pokrótce poznać osobowość tego rodzaju

przywódcy. Idąc dalej należy dokonać ich podziału ze względu na zajmowane pozycje czy pełnione w organizacji funkcje. Literatura tematu podaje nam trzy podstawowe ich typy:

1. Liderzy zarządzający (executive leaders) – kierują stopniowym procesem kształtowania norm i zachowań w organizacji, dając jednocześnie dobry przykład. Udzielają oni wsparcia lokalnym liderom liniowym (local lina leaders) w prowadzonych przez nich działaniach, a także w nawiązywaniu kontaktów z innymi osobami o podobnych priorytetach. Współpracują również z wewnętrznymi pracownikami sieci (internal networkers), a także ułatwiają promocję dobrych pomysłów oraz pełnią funkcję mentorów;

2. Lokalni liderzy liniowi (local lina leaders) – przewodzą jednostkom organizacyjnym lub całym zespołom, stanowiącym ważne składowe elementy większej całości. Liderzy ci uprawnieni są do wprowadzania istotnych zmian niezależnie od organizacji jako całości. Ich rola polega na sankcjonowaniu ważnych elementów praktycznych oraz angażowaniu załogi do uczestniczenia w nich. Często liderzy ci stają się nauczycielami.

3. Wewnętrzni pracownicy sieci lub konstruktorzy wspólnoty (internal networkers lub community leaders) – dość często nazywani są promotorami wartości nowej kultury. Poruszając się po organizacji poszukują osób potrafiących wdrożyć zmiany. Ich podstawową funkcją jest identyfikacja lokalnych liderów liniowych (local lina leaders). Pomagają w nawiązywaniu wzajemnych kontaktów między osobami z różnych środowisk oraz o podobnym nastawieniu intelektualnym celem wzmocnienia wspólnego wysiłku doskonalenia się.⁵

1. Cechy liderów

Tworząc obraz idealnego lidera należy uwzględnić kilka następujących cech osobowości:

- Poczucie własnej wartości – jest świadomością swojej wyjątkowości, niepowtarzalności, poczuciem własnej siły i mocy, jak również poczuciem własnej indywidualnej drogi życiowej. Człowiek mający poczucie własnej wartości dostrzega ją także u każdego innego człowieka. Cecha ta jest potrzebna każdej osobie, a wręcz niezbędna liderowi.

- Pozytywne myślenie – jest niczym innym jak optymistycznym spojrzeniem na rzeczywistość i przyszłość. Dla ludzi kierujących innymi jest to szczególnie ważne, bowiem ich ewentualne czarnowidztwo bez wątpienia może udzielać się innym pracownikom. W konsekwencji zarówno lider, jak i współpracownicy zaczynają gorzej pracować, a także przestają wierzyć w sukces. Lider musi wzbudzać entuzjazm, powinien mówić do ludzi tak, by wierzyli, że warto się starać i ciągle próbować;

- Samodzielność – cechę tą każdy człowiek nabywa w okresie dojrzewania. Samodzielne jednostki myślą kategoriami „ja”, chcąc być niezależnymi i same przejmują inicjatywę. W dobrze funkcjonującej organizacji występuje dość często współzależność. Pracownicy są wzajemnie powiązani obowiązkami i profitami;

- Proaktywność – oznacza przejęcie odpowiedzialności za własne życie, a nie obwinianie losu za wszelkie niepowodzenia. To również podejmowanie kolejnych inicjatyw ze świadomością, że nasze życie zależy od naszego własnego wyboru, a także od tego jak w danej sytuacji się zachowujemy i co robimy. Spory odsetek ludzi żyje według schematu „nie warto” lub „tu i tak nie da się nic zrobić”. Zachowanie prokreatywne jest zachowaniem zmierzającym do przejęcia kontroli, do skutecznego działania;

- Poczucie obfitości – to wiara i przekonanie, że dla wszystkich wystarczy wszelkich dóbr tego świata. Poczucie to szczególnie potrzebne jest w pracy zespołowej i potrzebują go wszyscy, nie tylko liderzy. Lider z kolei powinien wierzyć, że wszystko jest możliwe i na tej właśnie podstawie budować dalekie wizje i misje przyszłości;

- Spójność wnętrza – to pewnego rodzaju lojalność i uczciwość polegająca na zgodności zarówno myśli, słów jak i czynów. Prawdziwy lider powinien więc mówić prawdę, być uczciwy i lojalny wobec innych, dotrzymywać słowa, nie manipulować ludźmi, nie przywłaszczać nie swojej własności;

- Umiejętność tworzenia wizji – idealny lider posiada dwie wizje – jedna z nich to wizja własnego życia, druga to wizja rozwoju biznesu, którym kieruje. Wskazane jest by czasem dać się ponieść marzeniom i fantazji oraz jednocześnie zarażać nimi innych ludzi;

- Intuicja – umiejętność dochodzenia do prawdy bez konieczności logicznego myślenia;

- Zdolność i wola ciągłego uczenia się i doskonalenia – chęć ciągłego pogłębiania wiedzy.⁶

Prócz wspomnianych powyżej cech warto jeszcze dodać, iż dobrzy liderzy poszukując kandydatów na liderów szczególną uwagę zwracają na takie cech jak: elegancki wygląd, umiejętność słuchania innych, posiadanie pozytywnych wartości, troska o jakość wykonania, zaangażowanie w osiąganie celów organizacji, umiejętność współpracy, kreatywność, zmotywowanie, efektywność i elokwencja.⁷

Charyzma jest kolejną szczególną cechą, w którą obdarzeni są naprawdę efektywni liderzy. Ludzie posiadający charyzmę postrzegani są jako osoby obdarzone niewidzialną mocą, dającą widzialne rezultaty, stąd też charyzmatyczni liderzy potrafią bez problemu przyciągnąć wiele osób. Zdobywają oni zwolenników raczej dzięki swojej osobowości lub urokowi niż poprzez władzę czy nacisk. Charyzmatyczni przywódcy mogą zarażać entuzjazmem i pragnieniem doskonałości, mogą również wywołać dużo gorsze zjawisko, wciągając swoich zwolenników w zmowę.⁸

Przywódcy dość często wykorzystują swoją charyzmę do pobudzenia swoich podwładnych. Ważne jest by mówić podwładnym jak ważne jest ich zdanie, jak duże mamy do nich zaufanie, jak bardzo są wyjątkowi, czy w jaki sposób powinni osiągać sukcesy.

Charyzmatyczny przywódca motywuje swoich podwładnych do lepszego działania za pomocą trzech sposobów:

- zwiększa świadomość ważności osiągnięcia wyników swojej pracy;

- podkreśla ważność wspólnej pracy zespołowej, przynoszącej dobre rezultaty;

- podnosi poziom potrzeb swych pracowników, by doceniali: wyzwania, odpowiedzialność i osobisty rozwój.⁹

Prócz wymienionych powyżej cech na uwagę zasługuje jeszcze jedna ich grupa, będąca dość istotna dla funkcji lidera. Zaliczamy do nich: komunikatywność, kontaktowość, odpowiedzialność, zdolność do podejmowania decyzji, przewidywalność, widzenie świata nie tylko przez pryzmat swojej osoby, zdolność przewidywania itp. Cechy te to jeden z podstawowych warunków koniecznych, by stać się liderem.¹⁰

1. Atrybuty lidera

Lider, jak wspomniano to już w rozdziałach powyżej to funkcja dość specyficzna, a

zarazem wymagająca posiadania szeregu bardzo istotnych cech i atrybutów. Nie można liderem stać się z dnia na dzień, nie może też nim zostać pierwszy lepszy kandydat. By móc pełnić tą wyjątkową i dość trudną w dzisiejszych czasach rolę trzeba posiadać szereg czynników umożliwiających to. Do głównych atrybutów, jakie powinien posiadać dobry współczesny lider zaliczyć możemy:

- posiadanie dobrych zdolności organizacyjnych;

- umiejętność słuchania innych;

- umiejętność wspierania;

- otwartość na innych i na stojące przed nim wyzwania;

- szczerość;

- jest godny zaufania;

- wykazywanie zrozumienia;

- bycie dobrym negocjatorem;

- wykazywanie zdolność do podejmowania decyzji;

- umiejętność wyjaśniania nieporozumień;

- posiadanie sporej wiedzy i umiejętności;

- wykazywanie się widocznym przywództwem;

- dzielenie się doświadczeniami i wiedzą;

- znajomość swoje możliwości;

- zachęcanie do wzajemnego szacunku;

- mobilizacja do dobrej i owocnej pracy;

- wydawanie pełnomocnictwa;

- uczciwość i bezstronność;

- budowanie zespół;

- posiadanie poczucia humoru;

- bycie na bieżąco ze wszystkim;

- elastyczność;

- działanie jak bufor na resztę organizacji;

- znajomość mocnych i słabych stron członków zespołu;¹¹

Przewodzenie grupie osób, w której władzę należy sobie zdobyć nie jest zadaniem zbyt łatwym. Wymaga to bowiem kombinacji wielu cech charakteru. Sytuacja ta niestety sprawia, że tylko niewielu liderów tak naprawdę odnosi sukces. Dobry lider powinien przede wszystkim wierzyć we własne siły, kochać ludzi i oddawać się pracy z pasją.¹²

4. Recepta na sukces

Osoby cechujące się wysokimi zdolnościami przywódczymi potrafią umiejętnie wykorzystać posiadaną wiedzę w codziennej rzeczywistości. Każdy dobry lider zdaje sobie sprawę z faktu, że podejmując przywództwo powinien w pierwszej kolejności w pełni przejąć kontrolę nad samym sobą. Zdolność opanowania tego uzależniona jest od siedmiu zasad oraz ośmiu ról lidera, mających względem siebie pewną logiczną współzależność.

Do siedmiu podstawowych zasad zaliczamy:

1. Dążenie do sukcesu – wysokiej klasy liderzy doskonale zdają sobie sprawę, że fachowość i niezależność warunkują poczucie własnej godności, co w konsekwencji gwarantuje sukces. Profesjonalni liderzy są przeciwnikami tzw. „liderów układów” dla których układy personalne są ważniejsze od fachowości oraz „liderów finansowych”, którzy uważają, że kluczem do sukcesu są pieniądze.

2. Pragmatyzm – współcześni liderzy wiedzą, że do osiągnięcia oczekiwanych wyników niezbędny jest pragmatyzm oraz gotowość poszukiwania praktycznych rozwiązań najpoważniejszych problemów. Wiedzą także doskonale, że najpierw należy dokonać obiektywnej oceny danej sytuacji nim wyda się osąd i podejmie odpowiednie działania.

3. Taktyczna pokora – dojrzali i mądrzy liderzy dobrze wiedzą, że nie są doskonali, co podsyca ich apetyt na zdobywanie wiedzy, która pozwala im się doskonalić.

4. Otwarcie na klienta – ogromnie ważnym czynnikiem wpływającym na sukces jest otwarcie na drugiego człowieka i chęć pomocy. Dobrzy liderzy powinni w zdecydowanym stopniu wykazywać większą gotowość do służenia innym niż osoby przeciętne.

5. Zaangażowanie – dobrzy liderzy starają się tworzyć w organizacji atmosferę zrozumienia i zaangażowania, by w ten sposób urzeczywistnić swój ideał traktowania klienta jako partnera. Profesjonalni liderzy tak potrafią pokonywać przeszkody, by pracownicy ani na chwilę nie zwątpili w zwycięstwo.

6. Optymizm – doskonali liderzy potrafią radzić sobie z kolejnymi wyzwaniami stosując praktyczne metody rozwiązywania problemów. Uczą się jak w nawet najmniej sprzyjających okolicznościach stworzyć warunki dobrej współpracy. Dzięki umiejętności radzenia sobie z przeciwnościami losu przyjmują na siebie pełną odpowiedzialność za swoje życie, dobro klientów i losy osób którzy im służą.

7. Odpowiedzialność – odpowiedzialność oznacza nic innego jak panowanie nad swym życiem, zaangażowaniem się w rozwiązywanie problemów, wkładanie wysiłku w proces samodoskonalenia się, naprawianie krzywd wyrządzonych innym, stawianie czoła rzeczywistości. Doskonali liderzy wiedzą, że osobiste osiągnięcia wiążą się z przyjęciem na siebie odpowiedzialności za kierowanie własnym losem. Zdolność ta uzależniona jest jednak od opanowania ośmiu ról lidera, do których zaliczamy:

- Rola 1 – Selekcjoner

Cel: dobro klienta.

Środek 1: Rozmowa kwalifikacyjna.

Środek 2: Cztery etapy selekcji.

- Rola 2 – Łącznik

Cel: Tworzenie oraz wzmacnianie wzajemnych więzi.

Środek 1: Określenie skali więzi.

Środek 2: Model partnerstwa.

- Rola 3 – Analityk

Cel: Osiąganie wyników.

Środek 1: Wielostronna analiza problemu.

Środek 2: Formularz analizy problemów oraz środków przeciwdziałania zagrożeniom.

- Rola 4 – Ewaluator

Cel: Podniesienie sprawności zawodowej.

Środek 1: Wprowadzenie kluczowych zasad skutecznej ewaluacji.

Środek 2: Formularz oceny sprawności zawodowej.

- Rola 5 – Negocjator

Cel: Osiągnięcie porozumienia

Środek 1: Analiza potrzeb klienta

Środek 2: Szczegółowe wytyczne dotyczące sposobu osiągania porozumienia.

- Rola 6 – Uzdrowiciel

Cel: Uzdrowienie atmosfery w miejscu pracy.

Środek 1: Analiza objawów.

Środek 2: Zbiór środków uzdrawiających

- Rola 7 – Protektor

Cel: Określenie stopnia zagrożeń oraz podjęcie działań ochronnych

Środek 1: Ocena ryzyka.

Środek 2: Wskazówki pomocne w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowych.

- Rola 8 – Synergetyk

Cel: całość powinna przewyższać sumę poszczególnych jej elementów

Środek 1: Opracowanie schematu postawy wobec zmian.

Środek 2: Siedem etapów samodoskonalenia się.

Owe osiem ról i siedem zasad tworzą receptę na sukces, którą bez wątpienia zastosować może każda osoba sprawująca funkcję przywódczą. Doskonali liderzy osiągają najlepsze wyniki, gdyż wiedzą, jak umiejętnie wykorzystać potencjał wszystkich ról. Bez wątpienia każdy z nich, bez względu na zajmowane stanowisko, może nauczyć się mądrzej pracować i lepiej kierować ludźmi¹³

Skala sukcesu lidera zależy w dużej mierze od ludzi z jego najbliższego otoczenia. Ludzie z najbliższego otoczenia lidera określają także rozmiar jego porażki. Dwa przeciwstawne stwierdzenia, jednak jak bardzo odpowiadające współczesnym realiom. Ludzie z najbliższego otoczenia tworzą lub niszczą lidera. Triumf lub klęska przywództwa zależą od tego, czy lider potrafi odpowiednio kształtować ludzi ze swojego otoczenia. Sukces zależy ponadto także od umiejętności rozpoznania korzyści, jakie inni mogą przynieść organizacji czy samemu liderowi.¹⁴

Bez wątpienia każda osoba, każdy lider różni się naturalnym potencjałem do sprawowania funkcji przywódcy, jednak potencjał ten może i powinien być rozwijany. Systematyczna praca nad posiadanym potencjałem sprawi, że umiejętności staną się bardziej automatyczne i podświadome, a ludzie zaczną nazywać cię naturalnym liderem.¹⁵

Zakończenie

Skuteczny a zarazem wydajny lider jest kimś więcej niż tylko zarządcą. Współczesny lider staje się bardziej psychologiem, stara się być możliwie jak najbliżej pracowników. Jako główny cel stawia sobie zarówno zrozumienie potrzeb pracowników, jak również wydobycie z nich najcenniejszych zasobów i poprzez odpowiednie ukierunkowanie wykorzystać dla innych pracowników.

Dobry lider to doskonały selekcjoner, potrafiący wybrać odpowiednich ludzi, z którymi będzie pracować, a wykorzystując dalsze swe umiejętności w odpowiedni sposób ich zmotywuje by przynieśli zamierzone korzyści całemu przedsiębiorstwu.

Umiejętnie wykorzystując swoje szczególne cechy zarówno w pracy jak i w życiu prywatnym skutecznie pociąga za sobą innych ludzi.

Bibliografia

Pozycje książkowe

1. Adair J.: Być liderem (Leadership skills), PETIT, Warszawa 1997

2. Bokacki Robert St.: Leadership Tool Box. Ludzki kontekst przywództwa, Agencja Reklamowa Vena Art., Warszawa 2009

3. Gros U.: Zachowania organizacyjne w teorii i praktyce zarządzania, PWN, Warszawa 2003

4. Hasselbein F., Goldsmith M., Beckhard R.: Lider przyszłości, Business Press, Warszawa 1997

5. Kets de VRIES M.: Lider na kozetce, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2010

6. Maxwell John C.: Tworzyć liderów, czyli jak wprowadza ć innych na drogę sukcesu (Developing the leaders around you), Medium, Warszawa 1997

7. Milczarek S.: Kultura pracy menedżera, Placet, Warszawa 2010

8. Mrówka R.: Przywództwo w organizacjach. Analiza najlepszych praktyk, Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o., Warszawa 2010

9. Murphy Emmett C., IQ Menedżerów. Jak pracują najwięksi liderzy w świecie biznesu i jak zostać jednym z nich (Leadership IQ: New for assessing and improving your Job satisfaction and leadership savvy), AMBER, Warszawa 1997

Pozycje internetowe:

1. Autor nieznany: Być liderem – cechy prawdziwego przywódcy, na: http://www.twoja-firma.pl/artykuly/16,byc-liderem-cechy-prawdziwego-przywodcy.html

2. Kolka H. : Współczesny menedżer liderem-przywódcą w firmie – czyli jak takim się stać i takim być, na: http://globaleconomy.pl/content/view/1539/35/

3. Autor nieznany: Przywództwo, na: wsiz.rzeszow.pl/kadra/tpomianek/…/(9671)%20przywodztwo1.doc

---

1. Milczarek S.: Kultura pracy menedżera, Placet, Warszawa 2010, s. 47↩

2. Bokacki Robert St.: Leadership Tool Box. Ludzki kontekst przywództwa, Agencja Reklamowa Vena Art., Warszawa 2009, s. 29↩

3. Milczarek S.: Kultura… op. Cit., s. 80↩

4. Autor nieznany: Przywództwo, na: wsiz.rzeszow.pl/kadra/tpomianek/…/(9671)%20przywodztwo1.doc (18.04.2013)↩

5. Mrówka R.: Przywództwo w organizacjach. Analiza najlepszych praktyk, Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o., Warszawa 2010, s. 60-61.↩

6. Autor nieznany: Być liderem – cechy prawdziwego przywódcy, na: http://www.twoja-firma.pl/artykuly/16,byc-liderem-cechy-prawdziwego-przywodcy.html (29.03.2013)↩

7. Gros U.: Zachowania organizacyjne w teorii i praktyce zarządzania, PWN, Warszawa 2003, s. 187↩

8. Kets de VRIES M.: Lider na kozetce (The leader on the Couch), Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2010, s. 147-148↩

9. Gros U.: Zachowania…, op. Cit., s. 190↩

10. Kolka H. : Współczesny menedżer liderem-przywódcą w firmie – czyli jak takim się stać i takim być, na: http://globaleconomy.pl/content/view/1539/35/↩

11. Autor nieznany: Przywództwo, na: wsiz.rzeszow.pl/kadra/tpomianek/.../(9671)%20przywodztwo1.doc (01.04.2013)↩

12. Hasselbein F., Goldsmith M., Beckhard R.: Lider przyszłości, Business Press, Warszawa 1997, s. 34↩

13. Murphy Emmett C., IQ Menedżerów. Jak pracują najwięksi liderzy w świecie biznesu i jak zostać jednym z nich (Leadership IQ: New for assessing and improving your Job satisfaction and leadership savvy), AMBER, Warszawa 1997, s. 16-26↩

14. Maxwell John C.: Tworzyć liderów, czyli jak wprowadza ć innych na drogę sukcesu (Developing the leaders around you), Medium, Warszawa 1997, s. 11↩

15. Adair J.: Być liderem (Leadership skills), PETIT, Warszawa 1997, s. 10↩