typ: obleńce
gromada: nicienie
Wykazuje dymorfizm płciowy. Samica dorasta do 25 cm, a samiec do 17 cm, niektóre źródła nawet do 60 cm. Szerokość wynosi 4-6 mm. Tylny koniec samca jest zakrzywiony. Barwa ciała biaława lub żółtawa. Ciało walcowate, zwężone na obu końcach. Powierzchnia fałdowana, okryta oskórkiem chroniącym pasożyta przed strawieniem. Na przednim końcu otwór gębowy z trzema wargami. Wargi zawierają chemoreceptory. Pod oskórkiem leży nabłonek, dalej mięśnie w formie 4 głównych pasm podłużnych. Pierwotna jama ciała wypełniona jest płynem surowiczym. Przewód pokarmowy rurkowaty, rozpoczynający się otworem gębowym, a kończący otworem odbytowym po brzusznej stronie ciała. Pokarm przez otwór gębowy przesunięty jest do jamy gębowej, potem umięśnionej gardzieli (przełyku) z gruczołami śluzowymi i dalej do jelita środkowego wyścielonego nabłonkiem cylindrycznym wydzielającym enzymy. Gardziel pełni funkcje ssąco-tłoczące. Trawienie jest zewnątrzkomórkowe. Składniki pokarmowe są pochłonięte i rozprowadzone po całym ciele dzięki wspomnianemu płynowi jamy ciała. Niestrawione resztki przesunięte zostają do umięśnionego, kurczącego się jelita tylnego i wydalone przez otwór odbytowy na zewnątrz.
W układzie rozrodczym męskim przewód wytryskowy otwiera się do kloaki. W kloace mieszczą się torebki szczecinek kopulacyjnych. Szczecinki są zbudowane z kutikuli. Samiec posiada jedno nitkowate jądro.
Jaja powstają w jajnikach (2 nitkowate jajniki). Plemniki zostają wprowadzone do pochwy przez samca, a następnie przesunięte do macicy (plemniki nie mają wici, lecz mogą pełzać dzięki wypustkom cytoplazmatycznym). Zapłodnienie następuje w macicy. Zapłodnione jaja rozwijają skorupkę, są barwy żółtobrązowej lub brunatnej. Samica składa w ciągu doby około 200 tys. jaj.
Epidemiologia i profilaktyka
Głównym powodem rozpowszechnienia choroby jest nawożenie pól uprawnych szambem lub kompostem z osadów ściekowych. Glistą można się zarazić jedząc niedomyte warzywa, które były nawożone ludzkimi fekaliami, lub pijąc zanieczyszczoną wodę (np. w czasie kąpieli w jeziorze, rzadziej basenie). W celu zapobiegania zakażeniu należy zachować podstawowe zasady higieny osobistej i czystości żywienia.
Cykl rozwojowy
Dorosłe samice, żyją w jelicie cienkim. Składają dziennie do 200 tysięcy jaj, które z kałem żywiciela wydostają się na zewnątrz. Po kilku tygodniach w jajach rozwijają się larwy i w takiej postaci czekają na połknięcie przez żywiciela. Ponieważ glista jest pasożytem monoksenicznym kolejnym żywicielem jest również człowiek. W jelicie człowieka larwy wydostają się z osłon jajowych. Uwolnione larwy przez ścianki jelita przedostają się do naczyń krwionośnych i rozpoczynają wędrówkę do płuc. Jest to konieczne, ponieważ do dalszego rozwoju potrzebują tlenu. Docierają więc do pęcherzyków płucnych. Tam dwukrotnie linieją. Po osiągnięciu 2 mm długości zaczynają wędrówkę w górę przez oskrzeliki, oskrzela, krtań do tchawicy, skąd odruchowo przełknięte, dostają się do żołądka i stąd do jelita. Tu dorastają. Po ok 2 miesiącach od zakażenia zaczynają w jelicie rozmnażać się płciowo. Glista żyje około 1 roku. W trakcie wędrówki larwy linieją dwukrotnie. Dojrzewają w ciągu 3 miesięcy. Dojrzałe osobniki mają zdolność wpełzania do przewodu trzustkowego, dróg żółciowych i wyrostka robaczkowego.
Choroba wywoływana przez glistę ludzką nosi nazwę glistnicy. Jest najczęstszą w świecie robacznicą przewodu pokarmowego (około 1 mld ludzi zarażonych). Intensywne inwazje i powikłania glistnicy są przyczyną około 20 tysięcy zgonów rocznie na świecie. Najczęściej inwazje występują w krajach z nierozwiniętym problemem kanalizacji (w południowo-wschodniej Azji ponad 80%, w Afryce 34% populacji - głównie dzieci). W Europie glistnicę stwierdza się sporadycznie, w Polsce także znikomo.
Glistnica objawia się:
ogólnym osłabieniem
zawrotami głowy
obrzękami twarzy
nadmierną pobudliwością
reakcjami alergicznymi
niedrożnością jelit w przypadku masowej infestacji.