PSYCHOLOGIA KIEROWNICTWA
Wykład 1
Plan na dziś:
Członek w historii nauk o zarządzaniu + główne szkoły i obszary psychologii = Obszar zainteresowania
psychologii menedżerskiej
Na EGZAMIN:
1. Przedstawicielem jednego typu zarządzania był W.Taylor:
- zarządzania naukowego
2. Jednostka analizy jako miejsce:
- stanowisko
3. Podstawowe funkcje kierownicze H.Fayol:
- planowanie
- organizowanie
-przerodzenie
-kontrolowanie
4. Przedstawicielem jakiego typu zarządzania był Weber:
-zarządzania biurokratycznego
5. Elton Mayo – zainicjował pierwsze badania terenowe z psychologii społecznej w środowisku pracy
- Efekt Hawthorne – element ludzki ma w pracy organizacji zasadnicze, a nie wtórne znaczenie
- zgeneralizowany efekt Hawthorne – ile w organizacji będzie prowadzona …..tyle razy może pojawić się wzrost wyników
Jesteśmy w miejscu gdzie psychologię żenią z …..
Wykład 2
Główne szkoły i nurty w psychologii a praktyka biznesowa
Upowszechniając wiedzę psychologiczną, psycholog:
- dba o zgodność przekazujących treści ze współczesnym stanem nauki
-uwzględnia różnice między hipotezami i dobrze udokumentowanymi twierdzeniami
- w sposób rzetelny przedstawia praktyczne możliwości psychologii
Szczególnie starannie psycholog przedstawia te treści, które są niezgodne z obiegową wiedzą.
Koncepcje psychologiczne człowieka to:
- spójne systemy wiedzy, pomagają w kształtowaniu środowiska
- pozwalają zrozumieć jak można przewidywać i zmieniac zachowania ludzi
-pozwalają pomagać ludziom w lepszym przystosowaniu się do warunków
-przekonania, które nie mają charakteru wiedzy gorącej prywatnych teorii
- ….. ,które powinny mieć charakter zweryfikowanych naukowo teorii
Behawioryzm- zakłada, że członek jest całkowicie z zewnątrz sterowany
- o dążeniu do lub unikaniu czegoś decyduje system zewnętrznych wzmocnień + i –
- procesy intrapsychiczne (wszystkie procesy poznawcze, których celem jest regulacja emocji ;zalicza się do nich takie mechanizmy obronne jak np. zaprzeczanie, racjonalizacja, projekcja) nie grają roli
- odpowiednio modyfikujące środowisko; można zmieniać ludzkie zachowanie
- człowiek jako maszyna
Inaczej psychologia S-R (Stimulus- Response) B-R
Terapia: warunkowanie, inżynieria behawioralna, desensybilizacja (opiera się na przekonaniu, że skoro niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się, to nic nie stoi na przeszkodzie aby ich oduczyć i wyeliminować)
Typowy mechanizm: walka – ucieczka oraz kij…..
Typowe wzmocnienie: pieniądze
Szkoła psychodynamiczna – członek niedoskonały powodowany wewnętrznymi popędami
- zachowanie człowieka jest uruchamiane za pomocą sił intrapsychicznych: popędów,potrzeb,dążeń
- siły te mogą być całkowicie nieuświadomione
- między dążeniami występują konflikty np. można czegoś pożądać ale unikać tego
- zmiana niewłaściwych zachowań może nastąpić poprzez psychoterapię gdy osoba zaczyna sobie uświadamiać co nim powoduje i jest w stanie rozwiązać wewnętrzne konflikty
- podejście kliniczne: każdemu coś doskwiera
- terapia: psychoanaliza
Szkoła poznawcza – kognitywna – członek jest samodzielny, twórczy komputer
- zachowanie człowieka jest zależne od pobieranych przez niego informacji z otoczenia i kompetencji ich przetwarzania (np. uwaga, inteligencja, pamięć)
- ważna jest jakość informacji i jego znaczenie
- ważne są też informacje już posiadane (pamięć), przekonania i wcześniejsze spostrzeżenia
- to co widzę + to co już wiem = ? mechanizmy asymulacji i akomodacji informacji
- terapia: desensytyzacja (proces terapeutyczny polegający na redukowaniu intensywności reakcji lękowej (np. na traumatyczne przeżycia, obiekt wywołujący fobię) poprzez konstruowanie sytuacji, w których osoba (w rzeczywistości lub w wyobraźni) może skonfrontować się ze złagodzoną wersją swoich doświadczeń (czy obiektem lęku) ; pacjent w roli badacza testującego różne hipotezy
Szkoła humanistyczna – człowiek jako deming kształtujący swój świat
- człowiek jest z natury dobry i ma liczne zasady
- podstawową siłą powodującą człowiekiem jest dążenie do harmonijnego rozwoju i samoaktualizacji
- człowiek ma ukryte zasady , które można mu pomóc uruchomić
- terapia: skoncentrowana na kliencie
- bezwarunkowa akceptacja osoby
OBSZARY ZASTOSOWAŃ
Doradztwo personalne:
- rekrutacja i selekcja pracowników
- projektowanie systemów ocen pracowniczych
- kształtowanie wizerunku pracodawcy
- projektowanie ośrodków rozwoju i oceny
Doradztwo zawodowe:
- pomoc przy podejmowaniu decyzji lub zmiany zawodu
- pomoc w znalezieniu się na rynku pracy osobom, które tracą pracę na skutek licznych zwolnień
- problem bezrobocia
Konsultacje i doradztwo organizacyjne:
-wsparcie procesów zarządzania
- badanie postaw, klimatu i kultury organizacyjnej
- określenie potrzeb kadrowych
- zachowania konsumenckie
Rozwój potencjału ludzkiego:
- planowanie ścieżek karier i rozwoju pracowników
- szkolenia, mentoring , programy rozwojowe
Obszary na których najwięcej używa się wiedzy z PPiO:
Pobór personalny (jak zapewnić dopasowanie kandydatów do pracy)
Zachowania organizacyjne (jak wyjasnic zachowania ludzi w pracy)
Relacje zatrudnienia ( jak usprawnić relacje pracodawca-pracobiorca)
Wspomaganie wyboru organizacji (jak uczynic firmę efektywniejszą)
Doradztwo personalne (jak wyłonić potencjał ludzi)
Doradztwo zawodowe (jak osoba ma znaleźć zatrudnienie)
Marketing i reklama (jak sprawdzić czy firma była znana)
Psychologia sprzedaży (jak działac na klientów by kupowali)
Psychologia środowiska (jak ukształtować środowisko by ludzie dobrze się w nim czuli)
Ośrodki badawcze (jak w sposób naukowy poznac zachowania)
I Zarzadzanie naukowe
II Human relations
III Model ZZL
IV Strategiczne zarządzanie kapitałem społecznym
- polityka personalna pozostaje w zgodności z jasno określoną strategią biznesową
- personel jako strategiczne źródło przewagi konkurencyjnej
- ludzie są aktywami firmy (jej podstawowym kapitałem a nie kosztem)
-na relacje zatrudnienia wpływa otoczenie (prawo, kultura, rynek pracy)
- otwartość na zmiany i rozwój organizacyjny są warunkami efektywności
-czym są inwestycje w relacjach prawniczych
-częściej korzysta się z elastycznych form zatrudnienia
ZACHOWANIA ORGANIZACYJNE
Założenia zachowań organizacyjnych:
- organizacje są systemami złożonymi, jeśli chce się je usprawniać trzeba je zrozumieć
- zachowania ludzi w złożonych systemach niezwykle trudno przewidywać ale istnieją modele ułatwiające predykcje
- nie istnieją doskonałe rozwiązania problemów organizacji ale należy podejmowac proby sukcesywnych usprawnień różnych jej elementów
- zachowanie ludzi w organizacjach możemy akceptować lub nie, ale powinnismy umiec wskazać dlaczego ludzie się tak zachowują
Zachowania organizacyjne to usystematyzowana (interdyscyplinarna) wiedza naukowa na temat zachowań osob (dynamiki grup w ramach organizacji oraz praktyczne zastosowania tej wiedzy po to, by zwiekszyc efektywność działu zorganizowanych).
OPIS-ROZUMIENIE-PRZEWIDYWANIE-KONTROLA
TEORIE-BADANIA-PRAKTYKA
5 Poziomów analizy zachowań organizacyjnych:
Zachowania indywidualne (np.ocena pracy osoby jakosciowa i ilosciowa)
Relacje interpersonalne (np.wpływ przełożonego na pracownika-ocena tych relacji)
Zachowania w ramach małych grup społecznych (3-30 osob)
Relacje międzygrupowe
Poziom całej organizacji
Możliwe do popełnienia błędy:
-błąd perspektywy zawodu
-błąd perspektywy pracownika
Na zachowania ludzi w organizacji wpływ maja 4 siły:
-ludzie
-struktura
-technologia (danego stanowiska-procesy,regulaminy)
Interakcje tych sił –każda z tych sił oddziałuje oddzielnie ale trzeba rozpatrywać ich interakcje
NATURA CZŁOWIEKA
-roznice indywidualne (ludzie rózni a podobni)
- spostrzeganie (ludzie te same sytuacje postrzegają odmiennie)
-motywacja
-wartosci i potrzeby
NATURA ORGANIZACJI
- system społeczny
-układ wzajemnych zależności (ludzie-firma)
-etyka
Podstawowe założenia zarządzania zachowaniami organizacyjnymi
1.Podstawowe założenia zarządzania ZO:
-rozwój kapitału społecznego organizacji
-sytuacyjność proponowanych rozwiązań
- nastawienie na rezultat
- uwzględnianie współzależności systemu
2. Wiedza x ćwiczenie = umiejętność
3. Podstawa x sytuacja = motywacja
4. Umiejętność x motywacja = potencjalne wysokie wykonanie
5. Wykonanie x zasoby x możliwości = wyniki organizacji
WYKŁAD 3
ORGANIZACJA
……………….+ siły działające w organizacji + …………… = Zachowania organizacyjne
Wspieranie rozwoju organizacyjnego
Otoczenie: Organizacja
- konkurencja -historia
-polityka - struktura
-technika - dane finansowe
-prawo - klimat
-społeczeństwo - filozofia biznesu
-wymagania - przywództwo
-klienci - procesy decyzyjne
- komunikacja
Grupa:
- zależności Jednostka:
-role - motywacja
-etapy rozwoju - kompetencje
-oczekiwania - umiejętności
-normy - wiedza itp.
-spójność - ja….
6 podstawowych elementów organizacji, które w pierwszym rzędzie powinny być zbadane:
- cel działalności – akceptacja przez uczestników misji i wizji przedsiębiorstwa
- struktura – poziom dopasowania pomiędzy strukturą organizacyjną i jej celami
- wiodący system wynagradzania pracowników
- relacje interpersonalne – oczekiwania osób i wymagania stanowiska, relacje między działami
- mechanizmy wsparcia – planowanie, kontrola,budżetowanie, systemy informacyjne
- najważniejszym elementem jest styl przywództwa
Mechanizmy jako podstawowy element spadający i warunkujący sukces organizacji.
Współczesne strategie zarządzania personelem
Misja i wizja firmy
Strategia podstawowa Strategie wzrostu Strategie stabilizacji Strategia ograniczeń
Strategia -zwiększenie -ograniczenie -brak stabilności i
personalna Zatrudnienia zatrudnienia bezpieczeństwa zatrudnienia
- szybkie awanse - stałe zakresy - stałe dążenia do obniżenia
Obowiązków kosztów pracy
- chaotyczny podział - duży obszar - wzrost znaczenia doświad-
Pracy autonomii działania - czenia pracowników
- zwiększenie zatrudnienia - powolny ale stabilny - rotacje stanowiska
Na czas nieokreślony rozwój kariery zawodowej lub redukcja zatrudnienia
- wynagrodzenie za efekty -inwestycje w ludzi -korzystanie z elastycznych
Ilościowe i jakościowe form zatrudnienia
- znacząca rotacja - konsumowanie sukcesu
- usprawnienia procesów
Strategie wg modelu sita: Strategia budowania kapitału społecznego:
- nastawienie na rekrutację i selekcję - nastawienie na rozwój
- lepsi awansują, gorsi są zwalniani - lepsi awansują i wspomagają rozwój młodszych
- nastawienie na zadania i wyniki - nastawienie na zadania i wyniki,wiedzę,kompet.
- motywowanie ekonomiczne - motywowanie kafeteryjne
- kultura rywalizacyjna - kultura współpracy
- perspektywa „tu i teraz” - inwestycje długookresowe
Kultura organizacji
Ś (Świadoma) Artefakty – materialne/behawioralne/werbalne
M B W
NŚ(nie świadome) Wartości – podstawowe założenia
Dynamika kultury organizacyjnej i jej zmiana
2) Wartości
Przejawy Realizacja
1)Podstawowe Kultura 3) Artefakty
Założenia organizacyjna
Interpretacja symbolizacja
(wsparcie kultury) (świadectwa efektywności/nieefektywności)
Reinterpretacja
(negowanie/zmiana kultury) 4) Symbole
Sposób grupowania procesów i operacji
Organizacja pracy na podstawie grupowania procesów i operacji:
- ze wzg na funkcje, produkcję, usługowe, handlowe
- ze wzg na produkcję lub usługę: BRE banki i Mbank
- ze wzg na kanał sprzedaży: sklep, akwizycja, internet, telefoniczna obsługa klienta
-ze wzg na klienta docelowego: Toyota i Lexus, Nissan i Infinity
- ze wzg na technologię lub proces wytwarzania: owoce morza, węgiel, gaz, diamenty
-ze wzg na ludzkie kompetencje: Dolina Krzemowa, Cape Canaveral, miasta akademickie
- ze wzg na siły robocze: Chiny, Indie, Bangladesz
- ze wzg na możliwość lobbingu: Bruksela, Waszyngton
- ze wzg na ułatwienia ekonomiczne
Struktura
Współczesne strategie zarządzania personelem
Najczęściej spotykane błędy wdrożeń:
-brak komunikacji wewnętrznej i blokady informacyjne
-sprzeczne komunikaty i rzeczywiste wdrożenia
-nieumiejętne wdrożenia
-strategie „silosów” i ich konsekwencje
Przywództwo
Benis i Naues 1985r.
Przywództwo jest zarówno najszerzej badanym jak i najsłabiej rozumianym zagadnieniem w naukach społecznych.
Wielkość ujęć
Wielkość definicji
Teoretyczne ujęcie przywództwa:
- teorie cech (inteligencja, energia, stres,dojrzałość emocjonalna, dążenie do władzy, motywacja osiągnięć)
- teorie behawioralne (typologie zachowań, zachowania korelujące osiągnięciami w biznesie)
- władze i teorie wpływu społecznego (teoria numerowa wpływu, LMX, rodzaje władzy)
- teorie sytuacyjne (rozwój grupy, dojrzałość członków zespołu, role w zespole, rodzaj zadań, klimat społeczny)
-typologie przywództwa
Przywództwo a zarządzanie:
- Mintzberg (1973) – przywództwo to jedna z form lub jedynie podzbiór zarządzania
- Bennis i Narius (1985) – podają 3 główne różnice między liderami i menadżerami
Zarządzać znaczy dopilnowywać, dopatrywać,osiągać, ponosić odpowiedzialność za coś
Przywództwo to wpływanie na ludzi , podejmowanie działań,kształtowanie opinii
Menadżerowie robią rzeczy właściwe, przywódcy robią właściwe rzeczy
Lider a menadżer:
Lider: Menadżer:
-koncentracja na ludziach -koncentruje na zasobach
-inspiruje - planuje
-wpływa - organizuje
-motywuje - kieruje
-buduje -kontroluje
-wyznacza cele - wypełnia zlecenia
-tworzy wizję - przydziela zadania
-nadaje kierunek - pokonuje etapy prac
-tworzy sieci społeczne - korzysta z hierarchii
-deleguje uprawnienia - rozwiązuje problemy
-negocjuje - wymaga
-uznanie za osiągnięcia - nagrody za osiągnięcia zakładowych norm
Współczesne definicje:
Kierowanie – stały, systematyczny i powtarzalny proces, który polega na koordynowaniu zbiorczych wyników tak aby doprowadziły do zrealizowania celów organizacji,pracownicy muszą być motywowani ale także nadzorowani i kontrolowani
Przywództwo – to znajdowanie okazji do celu, podczas gdy kierowanie to podążanie wytyczoną drogą
Kierowanie to realizowanie poszczególnych funkcji kierowniczych: przewidywanie,organizowanie,zlecenie zadań
Przywództwo to wspólny wysiłek kluczowych uczestników organizacji ukierunkowanych na zapewnienie pozytywnych efektów zmian zainicjowanych po to, żeby usprawnić sposób osiągania pełnoprawnych interesów organizacji. Przywódca to ktoś, kto wykorzystuje uzgodnione z podwładnymi strategie 3 oraz metody do osiągania wyznaczonych organizacji ale i zaakceptowanych przez uczestników celów.
Składowe przywództwa
Zadania:
-definiowanie zadań
-opracowany plan działań
-rozdzielenie pracy i zasobów
- kontrola wyników
- zmiany
Pracownik: Zespół:
- zainteresowanie indywidualnymi problemami -zapewnienie norm,zasad,reguł
- uznanie za osobisty układ - budowanie ducha zespołu
- nadawanie statusu - motywowanie i szkolenie
- rozpoznawanie i korzystanie ze zdolnosci -definiowanie celu
- kształtowanie relacji - zapewnienie komunikacji
- wkład w indywidualny rozwój
Władza i autorytet:
- władza- możliwość wywierania wpływu na innych
- autorytet- to uznanie przez podwładnych
Eksperymenty o władzy i autorytecie:
1961 Badanie pamięci i procesów uczenia się
- badał granice posłuszeństwa osobie ceniącej się formalnym autorytetem w sytuacji konfliktu między własnym sumieniem a posłuszeństwem wobec „władzy”
- konformizm informacyjny i normatywny (wpływ autorytetu) spowodował wysoki poziom posłuszeństwa
- wnioski: stan moratorium (wstrzymanie)moralnego
1971 – ZIMBARDO
- przeprowadzony w 1971 na terenie Uniwersytetu Stanforda
- wybrano 21 mężczyzn bez oznak zaburzeń zachowania
- losowo przydzielono im role strażników i więźniów
- atrybuty ról
- wnioski: eksperyment został przerwany po 6 dniach ze wzg na zagrożenie uczestników, ludzie wcielają się w przydzielone im role
Reakcje na wpływ społeczny
1958 – KELMANN
3 Rodzaje reakcji na wpływ społeczny:
- uleganie
- identyfikacja
-internalizacja
U – jest to reakcja głownie motywowana chęcią uzyskania kary lub nagrody, zmiany w zachowaniu są krótkotrwałe, gdy groźby lub nagrody zostaną wycofane to pożądane zachowania znikają
I – wywołana jest pragnieniem bycia podobnym do kogoś, kogo darzy się sympatią lub szacunkiem, zadowolenie wynika z budowania relacji z taką osobą, większy wpływ, ponieważ ważność poglądów i zachowania mogą zostać do jakiegoś stopnia uwewnętrznione i mogą być nawet przejawiane podczas nieobecności znaczących osób
I – najdłuższy, chęć bycia lepszym, wiarygodnym, mieć rację, postępować słusznie
Źródła i rodzaje władzy (problemy władzy)
1959 FRENCH I RASEU
Władza nagradzania – opiera się na możliwości wykorzystania systemu nagród za spełnienie wymogów
Władza wymuszania – kara za niespełnienie wymogów
Władza z mocy prawa – władza z nadania, autorytetu formalnego
Władza ekspercka – autorytet wynikający z wiedzy kompetencji lub negatywnych
Władza odniesienia – bycie jak ktoś popularny, zdobyć uznanie i sympatię
Mechanizm wpływu społecznego a rodzaje władzy organizacyjnej
Kelmann oraz French i Raseu