09.10.2013

CECHY ŚRODOWISKA MIĘDZYNARODOWEGO

1.Poliarchizm – brak nadrzędnego ośrodka władzy w przeciwieństwie do państwa

2.Pluarizm środowiska międzynarodowego (różnorodność środowiska, podmiotów, władzy, państw)

3.Złożoność (skomplikowane) – wynika ro z poprzednich cech, nie do końca przejrzyste

4.Żywiołowość stosunków międzynarodowych (dynamika, zmienność )

FORMY STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

1.Dyplomacja- diploma

-kategorie dyplomacji

*Misje doraźne – najstarszy typ dyplomacji; wizyta przedstawiciela jednego państwa w innym państwie; starożytność

*Misje stałe- (ambasady), pojawiły się w państwach włoskich w XVw w Polsce w XVIw; umieszczanie ambasadorów w innych państwach; prowadzenie pieczy nad bieżącymi wydarzeniami

Ambasada- podstawowa postać stałej dyplomacji; czasami zastępuje się –change d’offain dyplomata niższego rzędu

*Konferencje międzynarodowe – dyplomacja wielostronna, zaleta- możliwość dyskutowania w większym gronie; znane z historii Polski (spotkanie w Wyszehradzkie w IVw i pokój Westfalski; kongres Wiedeńskie 1813-14)

*Organizacje międzynarodowe- celowe związki podmiotów stosunków międzynarodowych powstałe na mocy umowy międzynarodowej, wyposażone w stałe organy np. ONZ

UCZESTNICY STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

1. Państwa- podmiot składający się z terytorium, podmiotów i władzy (ludności )

a) Terytorium- bywają sytuacje gdy państwo traci swoje terytorium ale nie traci podmiotowości (okupacje, podboje); prawowity rząd nie ma władzy nad swoim terytorium. Granice, 12 mil morksich, przestrzeń powietrzna

b) Ludność- bez ludności nie ma państwa

c)władza- bez władzy nie ma państwa

Przyrost liczby państw w XXw- wynikało to z dekolonizacji i rozpadu państw; łączenie się państw

Liczebność współczesnych państw- ie ma zgodności co do statusu państw, więc nie jest to całkiem oczywiste np. Tajwan nie posiada powszechnego uznania mn. (ok 200państw)

2. Narody walczące o niepodległość – Romowie, Lurdowie, Palestyńczycy, Tamilowie

3.Korporacje mn- podmioty nastawione na zysk

4.Oraganizacje mn- po IIWŚ się pojawił się caly szereg zaczynając od ONZ po regionalne organizacje org sojusznicze, zbiorowej samoobrony

5.Małe grupy społeczne- partie polityczne, związki zawodowe, kościoły pod warunkiem że działają w skali mn.

EWOLUCJA SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA

-1648r- pokój westfalski (po wojnie 30letniej)- początek budowy nowoczesnego systemu państw. Nastepuje system względnej równowagi sił (niedoskonały), nie był pokojowy; można wyłonić grupę mocarst, która zdecydowała o bezpieczeństwie w Europie

-1815r- Kongres Wiedeński (pom wojnach Napoleońskich) – zapewnienie silnej legitymacji władzy monarchią europejskim, zasada równowagi sił. 5 mocarstw- Wielka Brytania, Francja, Prusy, Austria, Rosja. Kreuje wczesny porządek bezpieczeństwa w Europie; dążenie żeby żaden nie uzyskał władzy nad innym. Wojna Krymska zakończyła względny pokój w Europie po 40latach.

-1918/19- ład westfalski – okres dążeń Niemiec do‘’republikacji’ (nie ma takiego słowa ale przepisałam je ze slajdów xddd) ’, kończy się IWŚ

-1945- ład dwubiegunowy – jałtańsko-poczdamski; istnienie 2 super mocarstw (2 bieguny) Związek Radziecki i USA – org. System sojuszniczy; org. Zbiorowej samoobrony

16.10.2013

BEZPIECZEŃSTWO- jeden z naczelnych celów egzystencjalnych państw, narodów i ich grup zmierzających do zaspokojenia takich potrzeb jak istnienie, przetrwanie i rozwój

-Brak zagrożenia dla państwa lub co najmniej możliwość odparcia takiego zagrożenia

POKÓJ- stan braku wojny bądź zorganizowanej przemocy kolektywnej

MODEL BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO

1.Model bezpieczeństwa jednostkowego- zakłada że państwo poszukuje swego bezpieczeństwa we własnych zasobach, opiera go na własnych siłach

-militarne

-gospodarcze

Nie wyklucza istnienia sojuszy. Dominował do początku XXw

2.Model bezpieczeństwa uniwersalnego (zbiorowego). Cechy:

-globalny zasięg

-potępienie agresora w stosunkach mn,

-przeciwstawianie agresji

Np.. Liga Narodów jako pierwsza. Zdolność i mechanizmy pokojowego rozstrzygania sporów anie nie wykluczanie wojny. Obecnie ONZ

3.Model bezpieczeństwa regionalnego- mniejsza skala niż w przykładzie 2. Cechy są podobne ale ograniczona skala. ONZ zachęca do tworzenia takich modeli systemów bezpieczeństwa w skali regionalnej.

Otwartość na poństwa regionu, przyjmuje formę organizacji regionalnej, zdolnośc pokojowego rostrzygania sporów. Np. OBWE

4.Model bezpieczeństwa koordynacyjnego (koordynacyjny model bezpieczeństwa

Cechy:

-Model którego uczestnicy dysponują zbliżoną siłą, zbliżonym potencjałem na arenie mn.; nie ma kogoś kto by dominował; Równowaga sił.

Np. Europa po kongresie wiedeńskim po 1815; sytuacja wschód-zachód w okresie Zimnej Wojny

5.Model bezpieczeństwa supremacyjnego (podporządkowanie)

Istnieje państwo dominujące np. Wielka Brytania kiedyś w brytyjskiej wspólnocie narodów. Rosja w dużej części obszaru postradzieckiego.

METODY POKOJOWEGO ROZSTRZYGANIA SPORÓW

1.Metody prawne

-rozstrzyganie sporów przez stałe sądy mn np.

*międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości jako organ ONZ

*Trybunał Sprawiedliwości UE

*Europejski Trybunał praw człowieka

-arbitraż mn – nie ma charakteru stałego; rozstrzyganie przez sąd doraźny arbitrów powołanych doraźnie do rozstrzyganie danego systemu. Musi się opierać na zapisach prawa mn.

2.Metody dyplomatyczne

-Negocjacje (rokowania)

-powołanie komisji badań- która ma rozstrzygać stan faktyczny przyczyn, fakty)

-komisja konsolidacyjna – bada stan faktyczny i proponuje rozwiązanie

-dobre usługi- zachęcanie stron sporu do podjęcia negocjacji

-mediacje- pośredniczenie w rozwiązaniu sporu. Negocjacje wzbogacone w osobę trzecią, która pomaga w rozstrzyganiu sporu

METODY POSZUKIWANIA BEZPIECZEŃSTWA PRZEZ PAŃSTWA

1.Organizacje sojusznicze, obecność w sojuszach po IIWŚ powstają stałe sojusze i przybierają postać organizacji . Np.

-NATO- organizacja kolektywnej samoobrony

-Unia Zachodnio-Europejska- UZW 1948 została inkorporowana przez UE

-Organizacja układu warszawskiego UW 1955. W 1991- rozwiązanie

-SEATO- organizacja traktatu Azji południowo-wschodniej

-CENTO- organizacja paktu centralnego 1955-1979

-AZUS -1951- Australia, Nowa Zelandia, USA

2.Nietykalność (unikanie w uczestnictwie w sojuszach militarnych i konfliktach)

Neutralność wojenna i trwała (wieczysta)

Neutralność wojenna- ogłoszona w przypadku jakiegoś konfliktu zbrojnego. Hiszpania Portugalia po IIWŚ. Opiera się na umowie międzynarodowej

Neutralność wieczysta- dotyczy wojny i pokoju. Państwo nie należy do sojuszy militarnych ani żadnych organizacji sojuszniczych. Oparta na wieczystości danego państwa np. Austria 1955; Watykan 1929 traktat laterański

23.10.2013

IZOLACJONIZM- unikanie i minimalizacja uczestnictwa państw w stosunkach mn. Państwo samo się izoluje, odcina się od wpływów zewnętrznych. Dobrowolna polityka państwa np. mur chiński. (izolacja z zewnątrz, państwo izolowane przez innych np. Kuba przez USA

WZORZEC IZOLACJONIZMU- Korea Północna – Bhutan

NIEZAANGAŻOWANIE- niechęć do udziału w realizacji wschód-zachód. Pierwsze kroki w Dheli (Indie). Dwie konferencje 1947, 1949. 1955- w Bandungu (Indonezja) – tak rodzi się RUCH PAŃSTW NIEZAANAGAŻOWANYCH

- nie odpowiada się żadnej ze stron

-nieudostępnianie swych teorii dla baz obcych mocarstw

-program dekolonizacji (?)

Dziś ruch państw niezaangażowanych mało co istnieje.

ROZWÓJ DYSCYPLINY- BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO

Pojmowanie bezpieczeństwa mn tradycyjnie i obecnie

-Tradycyjne ujęcie bezpieczeństwa- obrona państwa przed atakiem z zewnątrz, podbojem, aspekt militarny. Wolność od zagrożeń stwarzających niebezpieczeństwo dla przetrwania państwa. Po zakończeniu Zimnej Wojny- coraz większe znaczenie zagrożeń militarnych.

-Obecnie zagrożenia rzadko zagrażają suwerenności i integralności terytorialnej państwa. Zagrożenia często wynikają ze zjawisk patologicznych, omijających tradycyjną obronę państwa opartą na siłach zbrojnych.

-Studia nad bezpieczeństwem wyodrębniły się z nauki o stosunkach mn po IIWŚ

STUDIA STRATEGICZNE- nurt w ramach studiów nad bezpieczeństwem skupiony na roli sił zbrojnych

Studia nad bezpieczeństwem- szersza tematyka (zagrożenia militarne, terroryzm, ekologiczne i inne)

BADANIA NAD POKOJEM- peace research – rozwijały się po IWŚ, równocześnie ze studiami nad bezpieczeństwem

-postrzeganie niekiedy jako lewicowa gałąź studiów nad bezpieczeństwem

-pierwsi teoretycy: Norman Angell, Francis Deleisi

-Instytucjonalizacja dyscypliny po IIWŚ: peace reserch institiute oslo (RRIO), stockholm international peace reserch institute (SIPRI)

-Johan Galtung- norweski socjolog, badacz, peace reserch, wyróżniał

-pokój w sensie negatywnym- brak wojny, przemocy fizycznej

-pokój w sensie pozytywnym – ingerencja ogólnoludzka, likwidacja źródel przemocy itp.

W okresie Ziemnej Wojny na zachodzie dominowały badania w zakresie studiów strategicznych, na wschodzie eksponowano badania nad pokojem (z czasem studia nad pokojem- peace studies)

STUDIA NAD BEZPIECZEŃSTWEM PO ZAKOŃCZENIU ZIMNEJ WOJNY

-Rozszerzenie terminu bezpieczeństwo na sektory pozamilitarne

-Poza bezpieczeństwem militarnym- bezpieczeństwo polityczne, społeczno-kulturowe, ekonomiczne, ekologiczne

-Uznanie także innych niż państwo obiektów bezpieczeństwa

-spadek zagrożenia wojną na szeroką skalę (globalną) po zakończeniu zimnej wojny

-spadem wydatków na cele wojskowe, redukcja wielu armii

-zatarcie się różnicy pomiędzy studiami nad bezpieczeństwem a badaniami nad pokojem

NATURA BEZPIECZEŃSTWA

Etymologia terminu bezpieczeństwo

-se cure (łac) – wolny od troski

-securites – stabilność polityczna

-Bezpieczeństwo jako wartość stopniowalna- może być bardziej lub mniej bezpiecznym

-bezpieczeństwo jako warunek wstępny do osiągnięcia innych celów

-Wartości które należy chronić ro przetrwanie, integralność terytorialna, niezależność polityczna i jakość życia

-Potencjał mobilizacji terminu ‘bezpieczeństwo’ uzasadnia swoje postepowanie właśnie w dbałości o bezpieczeństwo

BEZPIECZEŃSTWO NEGATYWNE- bezpieczeństwo ‘od’ czegoś – wolność od zagrożenia

BEZPIECZEŃSTWO POZYTYWNE- bezpieczeństwo ‘do’ czegoś- potęgowanie wartości pozytywnych, rozwój, dobrobyt, współpraca

CZYNNIKI BEZPIECZEŃSTWA

-Obiektywny i subiektywny wymiar bezpieczeństwa (Arnold Wolfes)

-Na bezpieczeństwo państwa składają się czynniki:

*obiekty minimalne- integralność terytorialna, obrona przed agresją, obrona przez skutkami katastrof, przed skutkami epidemii, podaż dóbr niezbędnych do życia (woda, żywność, energia)

*obiekty optymalne- wzrost gospodarczy, wyważony przyrost naturalny, odpowiedni potencjał militarny, efektywność struktur państwowych, współpraca z innymi państwami, obecność w sojuszach broniących nie przed agresją

*obiekty subiektywne- poczucie bezpieczeństwa w społeczeństwie, poczucie dobrobytu lub jego brak, stopień realizacji potrzeb społecznych, wizerunek kraju

TYOLOGIA BEZPIECZEŃSTWA

-Podział na podmioty bezpieczeństwa (ten kto zapewnia bezpieczeństwo i przedmiot referencyjny bezpieczeństwa) ( ten komu jest zapewniane bezpieczeństwo)

-Kryterium podmiotowe- podział na bezpieczeństwo państwa i bezpieczeństwo systemu mn

-Kryterium zakresu bezpieczeństwa: militarne, polityczne, ekonomiczne, społeczno-kulturowe, energetyczne

-Kryterium zasięgu przestrzennego: bezpieczeństwo lokalne, regionalne, globalne

08.01.2014

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

Każde państwo ma obowiązek osądzenia zbrodniarzy lub wydania ich innemu państwu w celu osądzenia (art49 I Konwencji genewskiej)

-Sądy międzynarodowe:

*MN trybunał Karny dla byłej Jugosławii

*MN Trybunał Karna dla Rwandy

*MN trybunał Karny – utworzony w 1998r (w.w.ż 14lipca 2002r) może badać zbrodnie popełniane po dacie wejścia w życie

JURYSDYKCJA MTK

-Zbrodnie wojenne- wymieniane w statusie to np. zabójstwa, okaleczenia, skierowane przeciwko ludziom lub dobrom chronionym na podstawie odpowiedniej konwecji genewskiej protokołu dodatkowego

-Zbronie przeciwko ludzkości – czyny w ramach rozległego i systematycznego, świadczonego ataku przeciwko ludzkości cywilnej

-Zbrodnie ludobójstwa- czyny z zamiarem całości lub części narodowych, etnicznych, masowych lub religijnych

-Zbrodnie agresji – zdefiniowane w 2010r na Konferencji przeglądowej MTK

MTK

Mtk może sądzić zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciw ludzkości lub ludobójsto gdy:

-zostały popełnione na terytorium państwa będącego stroną statusu MTK

-zostały popełnione przez obywateli państwa będącego stroną statusu MTK

MTK działa na zasadzie komplementarności tzn zajmuje się daną sprawą tylko wtedy gdy sądy krajowe nie osądza winnych lub będą chroniły winnych

LIGA NARODÓW 1920-1946

ANTYCENDENCJE

-Powstanie nowych instytucji politycznych i ruchów pacyfistycznych w XIX-XXwieku

-Unia Międzyparlamentarna 1888

-Ruch pacyfistyczny (kodeksy : Londyn 1835, Genewa 1867, Rzym 1891)

-Międzynarodowe Stałe Biuro Pokoju 1891

ANTECENDENCJE DZIAŁANIA NA RZECZ POKOJU

Główne konwencje:

-Konwencja genewska 22.08.1864 w sprawie poprawy losu rannych i chorych żołnierzy w wojnie lądowej -16 państw

-I Konferencja Haska (1899; 26państw zEuropy, Ameryki i Azji) – powołanie Stłego trybunału Arbitrazowego, min Konwencja na temat pokojowego rozwiązanie sporów międzynarodowych)

-II Konferencja Haska (1907; 44 państwa)- 13 konwencji, liczne deklaracje, uchwały m.in. konwencje o pokojowym rozstrzyganiu sporów, prawach, zwyczajach wojny lądowej, podejmowaniu kroków nieprzyjacielskich

GENEZA LN

-IWŚ i jej skutki

-Orędzie prezydenta Thomasa Woodrowa- postulat utworzenia światowej organizacji na rzecz pokoju

-Pkt 14 orędzia

-Thomas Woodrow Wilson- prezydent USA w latach 1913-1921

-Traktat Wersalski – 28.06.1919

-Pakt Ligi Narodów- 26artykułów- integralna część traktatu Wersalskiego; opracowane przez Komisje pod przewodnictwem Wilsona

-wejście w życie Paktu LN – 10.01.1920

-Liga Narodów- pierwsza ogólnoświatowa organizacja na rzecz zabezpieczenia pokoju międzynarodowego

CZŁONKOWSTWO LN

-Każde państwo, dominium lub kolonia rządzące się samodzielnie- mogło zostać członkiem LN

-Wymagana zgoda 2/3 członków Zgromadzenia LN

-Każdy członek LN mógł z niej wystąpić po dwóch latach od ogłoszenia takiego zamiaru

-Członkowie założyciele- 42 państwa

-Najwyższa liczebność LN- osiągnęła 58 państw w 1937

-Niemcy obecne w LN w latach 1926-1933; ZSRR- 1934-1939

-Nieobecność USA w LN (mimo że byli inicjatorami)

OGANY LIGI NARODÓW

Zgromadzenie Ligi Narodów

-Organ plenarny, złożony z przedstawicieli wszystkich członków

-Każde państwo dysponowało jednym głosem

-Każdy członek reprezentowany przez max 3 delegatów

-Kompetencje : Zgromadzenie rozpatruje wszystkie sprawy wchodzące w zakres działania Ligi lub dotyczące pokoju świata (art. 3 Paktu LN)

Wybieranie niestałych członków rady LN, zmiana ich liczby, uchwalanie budżetu, przyjmowanie nowych państw do LN

-Sesje zwyczajne- raz w roku (wrzesień Genewa)

-Właściwe prace prowadzone w Komisjach

RADA LIGI NARODÓW

-Ograniczony skład. Podział na członków stałych i niestałych

-Stali: Francja, Wielka Brytania, Japonia (od 1933), Włochy (do 1937), Niemcy (1926-1933) ZSRR (1934-1939)

-Członkowie niestali (4-6) wybierani co 3 lata

-Kompetencje : Rada rozpoznaje wszystkie sprawy wchodzące w zakres działania Ligi lub dotyczące pokoju świata. Podział mandatów kolonialnych; jednomyślne usuwanie państw z LN – bez głosu państwa usuwanego.

SEKRETARZ LIGI NARODÓW

-Organ administracyjny, pracujący permanentnie

-Na czele Sekretarz generalny , ponadto dwóch zastępców, trzech podsekretarzy

-Podział na sekcje (m.in. polityczna, prawna, rozbrojeniowa, ekonomiczna, finansowa, mniejszościowa)

-Sekretarz Generalny (bez pierwszego) wybierany przez Radę za Zgodą większości głosów w Zgromadzeniu

STAŁY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI LIGI NARODÓW

-Siedziba w Hadze

-Organ sądowy i opiniodawczy

-pierwszy powszechny sąd międzynarodowy

-skład: 11 sędziów, 4 zastępców, następnie 15 sędziów

SYSTEM DECYZYJNY LIGI NARODÓW

-Jeżeli wyraźnie nie zostało inaczej postanowione w niniejszym pakcie (…) decyzje Zgromadzenia lub Rady zapadają przez jednomyślną uchwałę członków Ligi reprezentowanych na posiedzeniu (art5 PLN)

ROZSTRZYGANIE SPORÓW W LIDZE NARODÓW
-Stały trybunał Sprawiedliwości MN

-Postępowanie arbitrażowe

-Rozstrzyganie przez Radę Ligi Narodów, Rada mogła przedłożyć spór Zgromadzeniu (lub musiała na żądanie jednej ze stron sporu)

SANKCJE

-Strony zobowiązywału się zawiesić stosunki handlowe i finansowe z państwami – agresorami (sankcje obowiązkowe)

-Rada powinna do zainteresowanych narodów skierować zalecenia w sprawie kontygentów sił lądowych, w celu współdziałania na rzecz wymuszenia poszanowania zobowiązań LN (sankcje militarne – fakultywne)

-mozliwośc wykluczenia agresora z LN

WAŻNIEJSZE SPORY ROZPATRYWANE PRZEZ LIGĘ NARODÓW

-Spór Szwecji z Finlandią o Wyspy Alandzkie 1920

-Spór Polski i Litwy o Wilno 1920

-Agresja Włoch na Etiopię 1935

-Agresja ZSRR na Finlandie 1939

LIKWIDACJA LIGI NARODÓW

08-18.04.1946- ostatnia Xxi sesja Ligi z udziałem 36 państw

-Zgromadzenie LN wybrało zarząd likwidacji i uchwaliło akt rozwiązujący Ligę

-Majątek został przekazany ONZ

-Generalnie negatywna ocena działania LN; zarzuty że służyła utrzymywaniu systemu kolonialnego, nie potrafiła zapewnić pokoju, nie wykorzystała odpowienie instytutu sankcji

-Pozytywna oceny w sprawie uregulowań problemów bezpieczeństwa, uchodźców, prac STSM