Kara pozbawienia wolności

• Wymierzana w latach i miesiącach

• Najkrócej miesiąc

• Najdłużej 15 lat

• Sąd może określić rodzaj i typ zakładu karnego oraz określić system terapeutyczny

• Jeśli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia tylko jeśli inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary

Kara pozbawienia wolności

• Wymierzana w miesiącach

• 1-12 mies.

• Zakaz zmiany stałego miejsca pobytu bez zgody sądu

• Obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd

1. Praca w określonej placówce w wymiarze 20-40 h/mies.

2. Potrącenie 10-25% wynagrodzenia (zakaz rozwiązywania stosunku pracy bez zgody sądu)

• Obowiązek udzielenia wyjaśnień dot. przebiegu odbywania kary

• Możliwość nałożenia dodatkowych obowiązków:

- oddanie pod dozór kuratora

- przeproszenie pokrzywdzonego

- wykonanie obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby

Usiłowanie

Przesłanki:

1. Zamiar popełnienia czynu zabronionego (bezpośredni lub ewentualny) – wina umyślna

2. Bezpośredniość zachowania sprawcy – działanie lub zaniechanie

3. Brak dokonania

Odpowiedzialność w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa

Czynny żal – wyłączenie karalności w przypadku dobrowolnego odstąpienia od dokonania czynu zabronionego lub w przypadku zapobiegnięcia skutkowi

Usiłowanie nieudolne – dokonanie przestępstwa od samego początku jest niemożliwe, czego sprawca nie jest świadomy

• Brak przedmiotu przestępstwa

• Użycie nienadających się środków

Przestępstwo

Czyn człowieka zabroniony przez obowiązującą ustawę pod groźbą kary, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy

Przestępstwo materialne (skutkowe) – do znamion przestępstwa należy skutek

Przestępstwa formalne (bezskutkowe) – brak wymogu nastąpienia skutku (np. przeszkadzanie aktom religijnym)

Przestępstwa materialne z zaniechania – dotyczą tylko osób, na których ciąży prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi

Przestępstwa formalne z zaniechania – niepodjęcie przez sprawcę działania, do którego był zobowiązany (np. nieudzielenie pomocy)

Kara grzywny

Określana według stawek dziennych

Etapy:

1. Wymierzenie liczby stawek (10-360)

2. Określenie wysokości jednej stawki (10-2000 zł)

Kara samoistna, lecz Moz być dodatkowo orzeczona przy przestępstwach w celu osiągnięcia korzyści majątkowej

Zasada terytorialności

Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP oraz polskim statku morskim lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa stanowi inaczej

Obowiązywanie ustawy karnej pod względem miejsca i osób:

Zasada narodowości podmiotowej

Polską ustawę karną stosuje się do:

1. Obywatela polskiego

2. Który popełnił przestępstwo za granicą

3. Warunek podwójnej przestępności czynu

Zasada odpowiedzialności zastępczej

1. Cudzoziemiec

2. Czyn popełniony za granicą

3. Inny niż przeciwko interesom RP, obywatela RP, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej oraz cudzoziemiec, który popełnił za granicą przestępstwo o charakterze terrorystycznym

4. Czyn ten zagrożony jest w polskiej ustawie karnej karą przekraczającą 2 lata pozbawienia wolności

5. Sprawca przebywa na terytorium RP

6. Nie postanowiono go wydać

7. Podwójna przestępność czynu

Zasada narodowości przedmiotowej ograniczona - Art. 110.  § 1. Ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą czyn zabroniony skierowany przeciwko interesom Rzeczypospolitej Polskiej, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej oraz do cudzoziemca, który popełnił za granicą przestępstwo o charakterze terrorystycznym.

Zasada narodowości przedmiotowej nieograniczona - Art. 112.  Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia czynu zabronionego, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca w razie popełnienia:

1. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu Rzeczypospolitej Polskiej,

2. przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym,

3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym,

4. przestępstwa fałszywych zeznań złożonych wobec urzędu polskiego.

5. przestępstwa, z którego została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zasada represji wszechświatowej - Art. 113. Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana na mocy umów międzynarodowych.

Nadzwyczajne złagodzenie kary

Wymierzenie kary poniżej dolnej granicy zagrożenia

1. Fakultatywne

1. Wypadki przewidziane w ustawie (np. usiłowanie nieudolne, przekroczenie granic obrony koniecznej)

2. W stosunku do młodocianego, jeśli przemawiają za tym względy wychowawcze

3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, kiedy najniższa kara byłaby niewspółmiernie surowa:

• Pojednanie sprawcy z poszkodowanym, naprawienie szkody

• Postawa sprawcy

• Poważny uszczerbek na zdrowiu sprawcy lub osoby bliskiej (tylko przestępstwa nieumyślne)

1. Obligatoryjne

1. Sprawca współdziałający z innymi osobami, który ujawni informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności

2. Na wniosek prokuratora, jeśli oskarżony ujawnił nieznane informacje dotyczące przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności

Zasady złagodzenia kary:

1. Zbrodnia – kara nie mniejsza od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia

2. Występek , a dolna granica to kara pozbawienia wolności nie niższa od roku – grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności

3. Występek , a dolna granica to kara pozbawienia wolności niższa od roku – grzywna albo kara ograniczenia wolności

4. Czyn zagrożony alternatywnie karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności – sąd odstępuje od wymierzenia kary i orzeka środek karny

Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu

Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany.

Stosuje się ustawę obowiązującą w czasie popełnienia przestępstwa.

Jeśli ustawa uległa zmianie po popełnieniu czynu, stosuje się ustawę z czasu orzekania, chyba że ustawa wcześniejsza jest względniejsza.

Warunkowe umorzenie postępowania

Następuje na okres próby (od roku do dwóch lat od momentu uprawomocnienia)

Konieczne przesłanki:

1. Przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 3 lat

2. Wina nie jest znaczna

3. Społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna

4. Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

5. Sprawca nie był karany

6. Postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy tryb życia uzasadniają przypuszczenie, ę pomimo warunkowego umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa

W razie pojednania z poszkodowanym i naprawienia szkody warunkowe umorzenie postępowania może mieć zastosowanie w przypadku przestępstwa zagrożonego karą do 5 lat pozbawienia wolności.

Możliwość zasądzenia dodatkowych środków karnych:

• Informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby

• Przeproszenie pokrzywdzonego

• Wykonywanie obowiązku łożenia na utrzymanie inne osoby

• Powstrzymywanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób

• Orzeczenie świadczenia pieniężnego

• Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych do lat 2

Obligatoryjne podjęcie postępowania – popełnienie w trakcie okresu próby umyślnego przestępstwa, za które został prawomocnie skazany

Fakultatywne – rażące naruszenie porządku prawnego, w szczególności:

• Popełnienie innego przestępstwa niż to, za które warunkowo umorzono postępowanie

• Uchylanie się od dozoru

• Uchylanie się od nałożonego obowiązku lub środka karnego

• Niewykonywanie zawartej z pokrzywdzonym ugody

• Rażące naruszenie porządku prawnego, w szczególności popełnienie przestępstwa po wydaniu postanowienia o warunkowym umorzeniu, lecz przed jego uprawomocnieniem

Podział przestępstw ze względu na podmiot

Przestępstwo powszechne – może je popełnić każdy poczytalny człowiek, jeżeli osiągnął odpowiedni wiek (zaimek „kto”)

Przestępstwo indywidualne – podmiot dokonujący przestępstwa musi posiadać określoną w ustawie cechę

1. Właściwe – istnienie cechy decyduje o istnieniu przestępstwa

2. Niewłaściwe – istnienie cechy umożliwia zakwalifikowanie czynu jako przestępstwo kwalifikowanie lub uprzywilejowane

Błąd

1. Co do faktu:

• Wyłącza odpowiedzialność

• Musi być istotny

• Musi dotyczyć okoliczności stanowiących znamię czynu

• Nie wyłącza odpowiedzialności za czyn popełniony z winy nieumyślnej

1. Co do prawa – sprawca nie ponosi odpowiedzialności, jeśli nieświadomość bezprawności czynu jest usprawiedliwiona

2. Co do kontratypu lub okoliczności wyłączającej winę:

• Wyłącza bezprawność lub winę

• Musi być usprawiedliwiony (urojona obrona konieczna lub stan wyższej konieczności nie był zawiniony przez sprawcę – co najmniej nie mógł przewidzieć wystąpienia takich okoliczności

Rzeczywisty zbieg przestępstw

Przesłanki (art. 85 KK):

1. Sprawca popełnił co najmniej dwa przestępstwa

2. Przed wydaniem wyroku (nawet nieprawomocnego), co do któregokolwiek z tych przestępstw

3. Wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu

Kara łączna (art. 86 KK): nie może być niższa od najwyższej z kar wymierzonych, nie może być wyższa od ich sumy, nie może przekroczyć 540 stawek dziennych grzywny, 18 miesięcy ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności

Obligatoryjne orzeczenie kary pozbawienia wolności (art. 87 KK) – jeśli za zbiegające się przestępstwa orzeczono karę pozbawienia wolności i ograniczenia wolności, karę ograniczenia wolności zamienia się na karę pozbawienia wolności (miesiąc ograniczenia wolności = 15 dni pozbawienia wolności)

Zasada absorpcji (art. 88 KK) – jeśli najsurowszą karą za jedno z przestępstw w zbiegu jest kara dożywotniego pozbawienia wolności lub kara 25 lat pozbawienia wolności, orzeka się tę karę jako karę łączną; w przypadku dwóch lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności sąd może orzec jako karę łączną karę dożywotniego pozbawienia wolności

Art. 89 KK: sąd może warunkowo zawiesić wykonywanie kary łącznej, w takim przypadku może też orzec grzywnę; w razie zbiegu orzeczeń o okresach próby sąd orzeka ten okres oraz związane z nim obowiązki na nowo

Ciąg przestępstw (art. 91 KK)

Przesłanki:

1. Krótkie odstępy czasu

2. Podobny sposób zachowania sprawcy

3. Co najmniej 2 czyny

4. Czyny popełnione przed wydaniem pierwszego wyroku (nawet nieprawomocnego)

5. Popełnione przestępstwa wyczerpują znamiona tego samego przepisu

Jeśli przesłanki są spełnione, sąd orzeka karę do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę.

Za dwa ciągi (lub więcej) lub ciąg i inne przestępstwo – kara łączna

Pozorny zbieg przestępstw

1. Czyn ciągły – uznanie za jeden czyn i jedno przestępstwo

Przesłanki:

1. Krótkie odstępy czasu

2. Objęcie jednym zamiarem sprawcy wszystkich czynów

3. Tożsamość pokrzywdzonego dobra

1. Czynności współukarane

- uprzednie: następują przed dokonaniem przestępstwa, np. przygotowanie, usiłowanie

- następcze: następują po dokonanym przestępstwie, np. zniszczenie ukradzionej rzeczy, stosowanie groźby pod adresem pokrzywdzonego

1. Przestępstwo wieloszynowe – zachodzi dopiero, gdy sprawca kilkakrotne naruszy przepis, np. znęcanie się, rozpijanie małoletniego, uchylanie się od alimentów

2. Przestępstwo wieloodmianowe – sprawca popełnia jednocześnie kilka odmian wskazanych w jednym przepisie ustawy karnej

Zbieg przepisów ustawy

Kumulatywny zbieg przepisów (art. 11 §2,3) – jeśli czyn wyczerpuje znamiona kilku przestępstw, sąd orzeka karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą (inne środki mogą być orzeczone)

Pozorny zbieg przepisów

- przepis szczególny wyłącza ogólny

- przepis pochłaniający wyłącza przepis pochłonięty

- przepis główny wyłącza przepis posiłkowy

Formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa

1. Jednosprawstwo

2. Wielosprawstwo

1. Współsprawstwo (art. 18 § 1 KK) – sprawca wykonuje czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą

2. Sprawstwo kierownicze (art. 18 § 1 KK) – sprawca kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę

3. Sprawstwo na polecenie (art. 18 § 1 KK) – sprawca wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie czynu zabronionego

4. Podżeganie (art. 18 § 2 KK) – sprawca chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego – tylko zamiar bezpośredni, tylko działanie (forma nie ma znaczenie)

5. Pomocnictwo (art. 18 § 3 KK) – sprawca w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego – tylko zamiar bezpośredni; sprawca wbrew panującemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie; sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary

Niezależność kwalifikacji prawnej czynu i brak akcesoryjności w zakresie strony podmiotowej (art. 20) – każdy ze współdziałających odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności niezależnie od odpowiedzialności pozostałych

Ryzyko (ryzyko nowatorstwa)

Wyłączenie bezprawności gdy:

1. Działanie w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego, ekonomicznego

2. Osiągnięcie korzyści mającej istotne znaczenie w danej dziedzinie

3. Przeprowadzenie eksperymentu jest zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy

4. Zgoda uczestnika, na którym jest przeprowadzany eksperyment

Zasady prawa karnego

1. Zasada odpowiedzialności karnej za czyn

• Czyn – działanie lub zaniechanie

• Czyn zabroniony

1. Zasada winy

• Nie popełnia przestępstwa ten, komu nie można przypisać winy w trakcie popełniania czynu

1. Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej

• Odpowiedzialność indywidualna – odpowiedzialności podlega tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony

• Odpowiedzialność osobista – nikt nie może zobowiązać Siudo poniesienia odpowiedzialności karnej za inną osobę

1. Zasada humanitaryzmu

• W szczególności nakaz poszanowania godności człowieka

1. Zasada nullum crimen nulla poena sine lege poeanli anteriori certa – odpowiedzialności karnej podlega tylko tylko ten, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia

• Nullum crimen sine lege scripta – źródłem prawa karnego może być tylko ustawa karna

• Zasada określoności przestępstwa (nullum crimen sine lege certa) – przepisy powinny być formułowane w sposób zrozumiały i jasny dla każdego obywatela

• Zasada oznaczoności kary (nullum poena sine lege)

1. Sankcje bezwzględnie oznaczone – jedna kara za dane przestępstwo

2. Sankcje bezwzględnie oznaczone – przewidują rozpiętość kary, jedyne dozwolone w polskim prawie karnym

3. Sankcje nieoznaczone – rodzaj kary nie jest określony

• Zasada zakazu analogii –zakaz stosowania analogii na niekorzyść oskarżonego

1. Analogia legis

2. Analogia iuris

• Zasada nieretroaktywności ustawy karnej (lex retro non agit)

Obrona konieczna

Kontratyp, czyli okoliczność wyłączająca bezprawność czynu

Przesłanki dopuszczalności zastosowania:

1. Istnienie zamachu

2. Bezpośredniość zamachu

3. Bezprawność zamachu

4. Zagrożenie zamachem jakiegokolwiek dobra chronionego prawem

5. Współmierność sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu

Przekroczenie granic obrony koniecznej – eksces

1. Eksces intensywny – zastosowanie sposobu obrony niewspółmiernego do niebezpieczeństwa zamachu

2. Eksces ekstensywny – brak korelacji czasowej użytej obrony i zamachu (za wcześnie lub za późno)

W Razie przekroczenia granic obrony koniecznej sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpienie od jej wymierzenia. Odstąpienie od wymierzenia kary ma charakter obligatoryjny jeśli przekroczenie granic obrony koniecznej było wynikiem strachu lub wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu.

Stan wyższej konieczności

kontratyp

1. Istnienie bezpośredniego niebezpieczeństwa

2. Zagrożenie jakiegokolwiek dobra chronionego prawem

3. Uwzględnienie zasady subsydiarności – niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć

4. Uwzględnienie zasady proporcjonalności dóbr – dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego

Przedawnienie

1. Przedawnienie ścigania

Karalność ścigania przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło:

- 30 lat – zbrodnia zabójstwa

- 20 lat – inna zbrodnia

- 15 lat – występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat

- 10 lat – występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata

- 5 lat – pozostałe występki

Przedawnienie ścigania przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia

1. Przedawnienie wyrokowania – wydłużenie okresu przedawnienia o 5 lub 10 lat jeśli wszczęto już postępowanie

2. Przedawnienie wykonywania kary

Kary nie można wykonać, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło:

- 30 lat – skazanie na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat lub surowszą

- 15 lat- skazanie na karę wolności nieprzekraczającą 5 lat

- 10 lat – skazanie na inną karę

Wyłączenie stosowania przepisów o przedawnieniu:

1. Zbrodnie przeciwko pokojowi, ludzkości, przestępstwa wojenne

2. Enumeratywnie wyliczone przestępstwa popełnione przez funkcjonariusza publicznego w związku z wykonywaniem przez niego funkcji

Środki zabezpieczające

1. O charakterze izolacyjno-leczniczym:

1. Obligatoryjne orzeczenie umieszczenia sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym

2. Fakultatywne orzeczenie umieszczenia sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne

3. Fakultatywne orzeczenie umieszczenia sprawcy w zakładzie zamkniętym leczenia odwykowego

1. Środki o charakterze administracyjnym

• Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej

• Zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi

• Obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu

• Zakaz prowadzenia pojazdów

• Przepadek przedmiotów

Przygotowanie

• Wejście w porozumienie

• Uzyskanie lub przysposobienie środków

• Zbieranie informacji

• Sporządzanie planu działania

Przygotowanie jest niekaralne, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wtedy jednak karalność może zostać wyłączona w razie wystąpienia czynnego żalu.

Teorie winy

1. Teoria psychologiczna – wina przejawia się w woli sprawcy

2. Teoria normatywna – istotą winy jest naruszenie normy prawnej (zarzucalność)

3. Kompleksowa normatywna teoria winy – zarzucalnosć plus psychiczny stosunek sprawcy

4. Czysta normatywna teoria winy – stwierdzenie winy polega wyłącznie na ocenie określonych przesłanek (wiek, poczytalność, możliwość uświadomienia sobie bezprawności, wymagalność zgodnego z prawem zachowania)

Nawiązka

Środek karny umożliwiający sądowi orzeczenie obowiązku uiszczenia kwoty pieniężnej na określony cel lub na rzecz pokrzywdzonego (zależy to od rodzaju przestępstwa)

Jest orzekana fakultatywnie

Wysokość do 100 000 zł

Niepoczytalność

Zachodzi, gdy sprawca nie mógł w czasie czynu:

- rozpoznać jego znaczenia

- pokierować swoim postępowaniem

Przesłanki:

1. Stan psychiczny sprawcy (choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, inne zaburzenia)

2. Stan psychologiczny sprawcy

Zamiar bezpośredni – sprawca chce popełnić czyn zabroniony

1. Zamiar bezpośredni nagły – podjęty pod wpływem impulsu

2. Zamiar bezpośredni przemyślany – wiąże się z procesem trwającym jakiś czas w świadomości sprawcy

Zamiar ewentualny – sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i godzi się na to

Przestępstwa kierunkowe – można popełnić je tylko w zamiarze bezpośrednim

Nieumyślność – brak zamiaru, niezachowanie należytej ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć

- nieumyślność świadoma (lekkomyślność)

- lekkomyślność nieświadoma (niedbalstwo)

Wina kombinowana – połączenie umyślności z nieumyślnością, występuje jeżeli sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć następstwo czynu zabronionego

Czyn zabroniony pod groźbą kary. Ustawowe znamiona przestępstwa

Struktura przestępstwa:

- podmiot

- strona podmiotowa (zamiar popełnienia przestępstwa, lekkomyślność lub niedbalstwo)

- strona przedmiotowa (zabronione zachowanie oraz skutek przy przestępstwach materialnych)

- przedmiot ochrony (np. życie człowieka)

Znamiona opisowe – opisują zabronione zachowanie sprawcy (np. kto zabija człowieka)

Znamiona ocenne – podlegają interpretacji (np. kto znieważa)

Czyny zabronione:

1. Wykroczenia – kara określana w kodeksie wykroczeń

2. Przestępstwo

1. Zbrodnia – czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności nie krótszą niż 3 lata; może być popełniony tylko umyślnie

2. Występek – czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc

Kolizja obowiązków – sytuacja, w której z kilku równocześnie ciążących na sprawcy obowiązków, których niewykonanie pociąga za sobą odpowiedzialność karną, spełniony przez sprawcę może być tylko jeden; powinien wówczas kierować sie zasadą proporcjonalności dóbr i zasadą subsydiarności, wybierając takie wyjście, które spowoduje najmniejsze straty

Sądowy wymiar kary

Dyrektywy ogólne:

• Stopień społecznej szkodliwości czynu

• Cele zapobiegawcze i wychowawcze kary

• Potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa

Dyrektywy szczegółowe:

• Motywacja i sposób zachowania sprawcy

• Popełnienie przestępstwa wspólnie z nieletnim

• Rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków

• Rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa

• Właściwości i warunki osobiste sprawcy

• Sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie po jego popełnieniu

• Staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie

• Zachowanie pokrzywdzonego

Zaostrzenie kary

- recydywa

- ciąg przestępstw

- uczynienie z popełniania przestępstw stałego źródła dochodów

- popełnienie przestępstwa w zorganizowanej grupie lub związku

Recydywa specjalna zwykła – kara do górnego zagrożenia zwiększonego o połowę, zaostrzenie kary stosowane jest fakultatywnie

1. Sprawca był już skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności

2. Odbył co najmniej 6 miesięcy kary

3. W ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary

4. Popełnia umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już karany

Recydywa specjalna wielokrotna - kara powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę, charakter obligatoryjny

1. Sprawca był już skazany

2. Odbył łączne co najmniej 1 rok kary pozbawienia wolności

3. W ciągu 5 po odbyciu całości lub części ostatniej kary

4. Popełnia ponownie

5. Umyślne przestępstwo spośród enumeratywnie wskazanych, tj. przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, przestępstwo rozboju, przestępstwo kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia

 Przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne.