PEDAGOGIKA SPECJALNA ZALICZENIE JOŁ JOŁ

1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA

- definicja niepełnosprawności intelektualnej:

niepełnosprawność charakteryzująca się znaczymy ograniczeniem zarówno w zakresie funkcjonowania intelektualnego, jak i zachowań przystosowawczych, które wyrażają się w umiejętnościach poznawczych, społecznych i praktycznych. Niepełnosprawność ta ujawnia się przed 18 rokiem życia.

+

- Założenia rozszerzające definicję:

1.ograniczenia w bieżącym funkcjonowaniu muszą być rozpatrywane w kontekście społeczno –środowiskowym typowym dla wieku i kultury rówieśników danej osoby;

2.w procesie orzekania niepełnosprawności intelektualnej bierze się pod uwagę zróżnicowanie kultury i języka, jak również różnice w komunikowaniu oraz czynniki sensoryczne, motoryczne i behawioralne;

3.ograniczenia często koegzystują z mocnymi stronami jednostki;

4. celem opisu ograniczeń jednostki jest opracowanie profilu potrzebnego wsparcia

5. dzięki właściwemu, zindywidualizowanemu wsparciu zapewnionemu przez odpowiednio długi okres czasu, funkcjonowanie życiowe osoby z niepełnosprawnością intelektualną na ogół ulega poprawie

wcześniejsze definicje koncentrowały się przede wszystkim na opisie deficytów intelektualnych jednostki –zmiana paradygmatu z negatywnego na bardziej pozytywny, odejście od stosowania kryterium IQ

Komponenty niepełnosprawności intelektualnej:

- Komponenty niepełnosprawności intelektualnej:

organiczny–uszkodzenia w budowie i fizjologii układu nerwowego

psychologiczny–obniżenie sprawności intelektualnej i jej konsekwencje

społeczny–szczególne uwarunkowania roli społecznej osób upośledzonych

- Stopnie niepełnosprawności intelektualnej (TO CHYBA SĄ TE STANDARDOWE ODCHYLENIA OD NORMY)

lekkie upośledzenie umysłowe: IQ 55-69 (Wechsler) - trudności w nauce, zdolność do pracy, utrzymywanie prawidłowych stosunków społecznych, wnoszenie wkładu w życie społeczności

umiarkowane upośledzenie umysłowe: IQ 40-54 - znaczne opóźnienie rozwojowe w dzieciństwie, pewien zakres samodzielności w sferze samoobsługi, dostateczne umiejętności komunikacyjne i szkolne, zapotrzebowanie na różnego stopnia wsparcie, aby żyć i pracować w społeczności

znaczne upośledzenie umysłowe: IQ 25-39 - stała potrzeba wsparcia

głębokie upośledzenie umysłowe: IQ 0-24 -poważne ograniczenia samodzielności w zakresie samoobsługi, kontroli potrzeb fizjologicznych, komunikacji, poruszania się, stała potrzeba wsparcia

- Zachowanie przystosowawcze

–to zbiór umiejętności koncepcyjnych, społecznych i praktycznych, których ludzie się wyuczyli aby móc funkcjonować w codziennym życiu

brak zachowań adaptacyjnych ogranicza zdolność do samodzielnego funkcjonowania

3 podstawowe obszary umiejętności przystosowawczych: koncepcyjne społeczne praktyczne

- Przyczyny występowania NI

kryterium czasu

3 grupy czynników: prenatalne okołoporodowe poporodowe

Przyczyny prenatalne: czynniki genetyczne i dziedziczne, zatrucia toksynami, choroby i wady cewy nerwowej, choroby matki w trakcie ciąży,

Przyczyny okołoporodowe: anoksja–niedotlenienie, zamartwica, zawinięcie wokół głowy pępowiny, urazy głowy, niska waga urodzeniowa (poniżej 2,500 g)

Przyczyny poporodowe: maltretowanie i zaniedbywanie dziecka –związek pomiędzy maltretowaniem a dziecka a zaburzeniami funkcji intelektualnych został potwierdzony w badaniach. To nie uszkodzenie mózgu, ale zakłócenie rozwoju mowy spowodowane maltretowaniem może wpływać negatywnie na zdolności werbalne i poznawcze, zatrucia środowiskowe-metalami ciężkimi i innymi toksynami, wypadki–urazy, wypadki komunikacyjne, dyskryminacja i uprzedzenia –dzieci z grup zróżnicowanych kulturowo i językowo są nadreprezentowanew szkolnictwie specjalnym

okres prenatalny -przyczyny genetyczne: obecnie znamy ok. 500 genetycznych schorzeń związanych z niepełnosprawnością intelektualną, zespoły spowodowane przez nieprawidłowości genowe(np.: fenyloketonuria), aberracje chromosomowe: w obrębie autosomów: zespół Downa -trisomia21 , w obrębie chromosomów płciowych: zespół Turnera –45 X0, zespół Klinefertera–47 XXY

Diagnostyka prenatalna

badanie USG (tzw. genetyczne)–ocena powłok brzusznych, obecność kończyn, zamknięcia cewy nerwowej, obecność kości nosowej, wykonywane w 12 tyg. ciąży

amniopunkcja= amniocenteza–badanie płynu owodniowego wykonywane między 13-15 tyg. ciąży (najmniejsze ryzyko powikłań), poprzez nakłucie powłok brzusznych pod kontrolą usg.

test PAPP-A -wykonywany pomiędzy 10 a 14 tyg. ciąży jako badanie przesiewowe głównie w kierunku zespołu Downa (trisomia21), zespołu Edwardsa (trisomia18) i zespołu Patau(trisomia13) płodu. Składa się z oceny biochemicznych parametrów krwi matki i parametrów ultrasonograficznych płodu.

Zapobieganie niepełnosprawności intelektualnej:

Kobiety w ciąży:

wczesna opieka prenatalna

dbałość o dobry stan zdrowia

unikanie alkoholu, tytoniu, narkotyków i leków

dobre odżywianie się

zapobieganie przedwczesnym narodzinom dziecka

ochrona przed urazami i infekcjami

zapobieganie i natychmiastowe wyleczenie infekcji

unikanie chorób przenoszonych drogą płciową

Dzieci

zagwarantowanie badań przesiewowych niemowląt

właściwe odżywianie

umieszczanie produktów chemicznych poza zasięgiem dzieci (chemia gospodarcza, leki)

korzystanie z pasów bezpieczeństwa i fotelików samochodowych

szczepienia

zapobieganie i natychmiastowe leczenie infekcji

szybki i łatwy dostęp do opieki zdrowotnej

zapobieganie zatruciu ołowiem

zagwarantowanie opieki medycznej

programy wczesnej interwencji

walka z maltretowaniem i zaniedbywaniem dzieci

Społeczeństwo:

wyeliminowanie zagrożenia dzieci biedą

powszechna dostępność programów wczesnej interwencji

zapewnienie edukacji i wsparcia rodzicom

ochrona dzieci przed maltretowaniem i zaniedbaniem

usunięcie toksyn ze środowiska

programy planowania rodziny

publiczna edukacja dotycząca prewencji NI

powszechny dostęp do opieki medycznej

szczepienia wszystkich dzieci

Skala oceny noworodka APGAR

Powstała w 1953 roku

Ocena stanu noworodka w 1 / 3/ 5/ 10 minucie życia

A= appearance(skin color) = kolor skóry

P= pulse= puls / min

G= grimace(reflexirritability) = reakcja na bodźce

A= activity(musletone) = napięcie mięśni

R = respiration= oddychanie

Wynik min 0 -10 max

10-9 pkt. = noworodek w dobrym stanie

8-7 pkt. = noworodek zmęczony porodem

6-7 pkt. = zamartwica średniego stopnia

3-0 pkt. = zamartwica ciężka

TABELKA TU MI SIĘ NIE CHCE KOPIOWAC ;(

Charakterystyka funkcjonowania dzieci z lekką NI

stosunek do własnej niepełnosprawności:

lekko upośledzone dzieci doznają często odrzucenia ze strony rówieśników już w wieku przedszkolnym, na tym etapie rozwoju nie rozumieją dlaczego tak się dzieje

często jako dziecko mniej zaradne i psychicznie słabsze staje się tzw. kozłem ofiarnym, skupiając na sobie agresję rówieśników w efekcie przyjmuje postawę lękową, wycofuje się lub też samo staje się agresywne

okresem krytycznym jest rozpoczęcie nauki szkolnej, dziecko spostrzega swoją odmienność

pełna świadomość swojego upośledzenia występuje w okresie dojrzewania –kiedy kształtuje się tożsamość,

odmienność dzieci z lekką NI w trzech obszarach:

1.myślenie 2.mowa 3.motoryka

myślenie:

funkcjonowanie na poziomie operacji konkretnych

dokonywanie wielu operacji myślowych takich jak klasyfikowanie przedmiotów zjawisk, czy też ujmowanie zależności między nimi, potrafią wnioskować, ale opierają się tylko na zjawiskach i zdarzeniach konkretnych, rzeczywistych nie potrafią się od nich oderwać

niedostępne jest dla nich myślenie formalne czyli abstrakcyjne, które prowadzi do refleksyjności i krytycyzmu i do uniezależnienia się od sądów innych ludzi

myślowo bierne, nie wykazują ciekawości poznawczej.

3 właściwości ich myślenia: niepewność własnych sądów, konkretność, mała przerzutność

Mowa:

ubogie słownictwo

trudności z uzewnętrznianiem własnych myśli szczególnie gdy są one oderwane od konkretu

mówią często ułamkami zdań,

chętniej posługują się czasownikami i rzeczownikami rzadziej przymiotnikami

rozumienie innych jest utrudnione

liczne powtórzenia słów

Motoryka:

zarówno upośledzenie globalnej motoryki jak i koordynacji zmysłowo –ruchowej

hiperaktywność-zespół trwałego niepokoju i nieuwagi który rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie, są niespokojne, mają trudności w koncentracji uwagi, trudności w kontrolowaniu swojego zachowania

dyspraksja–niezdarność polega na nieprawidłowym planowaniu ruchów braku koordynacji między nimi, dzieci muszą wielokrotnie powtarzać czynności aby je opanować. Nie wyczuwają dobrze swojego ciała w związku z czym nie wykorzystują jego możliwości.

1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ WZROKU

- definicja tyflopedagogiki (gr. Typhlos–ślepy)

jest nauką o kształceniu i rewalidacji niewidomych, ociemniałych i niedowidzących

uważa ona za swój przedmiot działalności badania i wdrożenia dotyczące rozwoju kompetencji życiowych osób niewidomych, umożliwiających życie i działanie w świecie skonstruowanym według możliwości widzących

obok wielu problemów wspólnych dla różnych grup niepełnosprawnych tyflopedagogika podejmuje badania dotyczące problemów swoistych, wynikających zwłaszcza z faktu uszkodzenia wzroku

BRYSUNECZKI: BUDOWA OKA, BUDOWA OKA W 3D I DROGI WZROKOWE

Proces widzenia

Promienie światła przenikają przez wypukłą i przeźroczystąrogówkę

Tęczówkazwęża się i rozszerza w zależności od natężenia światła zmieniając wielkość źrenicy

Promienie przedostają się przez otwór źreniczny

Dotarcie promieni do soczewki, która zmieniając swoją grubość umożliwia ostre ustawienie obrazu na siatkówce-przedmiotów znajdujących się w różnej odległości

Z siatkówki informacja nerwem wzrokowym przekazywana jest do kory wzrokowej znajdującej się w płacie potylicznym

Triada bliży wzrokowej: akomodacja + konwergencja + zmiana wielkości źrenicy

sprawność wzrokowa: czyli skuteczność widzenia uzależniona jest od ostrości wzroku (widzenie centralne), widzenia obwodowego, warunków środowiskowych i czynników psychicznych

Uszkodzenia ze względu na moment powstania wady

Rodzaj wady	Moment powstania wady
Osobyniedowidzące	Od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa
Osoby niewidome
Osoby ociemniałe	Utrata wzroku powyżej 5 roku życia, początkowowidzenia zachowane

Osoby słabowidzące-posługują się za pomocą wzroku, ale uszkodzenie utrudnia im codzienne funkcjonowanie, z punktu widzenia pedagogiki osoby słabowidząceposiadają zdolność widzenia tekstów czarnodrukowanychi nie muszą korzystać z tzw. brajla(pismo punktowe, wypukłe)

Osoby niewidome-wykorzystują inne zmysły w życiu codziennym przede wszystkim słuch i dotyk, gdyż ich wzrok nie spełnia swojej funkcji.

Typologie uszkodzeń ze względu na:

1. Rodzaje uszkodzeń:

zaburzenia widzenia obwodowego = pręcikowego–zawężenie pola widzenia, często spowodowane barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki

zaburzenia widzenia centralnego = czopkowego–osoba widzi tylko centralną częścią siatkówki, spowodowane zwyrodnieniem plamki żółtej

1. Miejsce uszkodzenia

płat potyliczny–tzw. ślepota korowa /mózgowa –charakterystyczna jest tendencja do wpatrywania się w intensywne źródła światła lub intensywne kolory

uszkodzenia nerwu wzrokowego–jednostronna ślepota

uszkodzenie w okolicy skrzyżowania nerwu wzrokowego –niedowidzenie połowicze

uszkodzenie tylnych części szlaków wzrokowych–ubytki kwadrantow

Rodzaje niepełnosprawności wzrokowej

WADY REFRAKCJI (załamywania światła w ośrodkach optycznych)

Krótkowzroczność –promienie światła ogniskują się przed siatkówką, na skutek zbyt silnie załamującego układu optycznego oka

Dalekowzroczność–promienie światła ogniskują się za siatkówką na skutej zbyt słabego działania układu optycznego

Astygmatyzm–wada polegająca na niejednakowym załamywaniu światła przez układ optycznego (błąd sferyczny)

ZABURZENIA PRACY MIĘŚNI OCZU:

Zez–nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych polegające na tym, że przy patrzeniu w dal, osie widzenia nie są ustawione równolegle, a w przypadku patrzenia z bliska osie widzenia nie przecinają się w punkcie bliży wzrokowej

Oczopląs–szybkie mimowolne ruchy gałek ocznych utrudniające skupienie wzroku

CHOROBY OCZU:

Jaskra–podwyższenie ciśnienia śródgałkowegoprowadzące do uszkodzenia siatkówki

Zaćma–zmętnienie soczewki

CHOROBY SIATKÓWKI:

Retinopatia cukrzycowa –zmiany w naczyniach krwionośnych oka będące efektem cukrzycy

Retinopatia wcześniacza –uszkodzenie siatkówki spowodowane podawaniem nadmiernej ilości tlenu w inkubatorze

Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki –choroba o podłożu genetycznym prowadząca do stopniowej utraty wzroku, jej pierwszym objawem jest pogorszenia widzenia w nocy

Siatkówczak–złośliwy nowotwór siatkówki oka

CHOROBY NERWU WZROKOWEGO

Zanik nerwu wzrokowego –obumieranie włókien nerwu wzrokowego prowadzące do utraty wzroku

Sposoby badania wzroku

W badaniu ostrości wzrokuwykorzystuje się test Snellena

Badanie pola widzenia –perymetriaaparat do mierzenia –polomierz

Widzenie barwtest Ishihary

Etiologia wad wzroku

uwarunkowania genetyczna

nowotwór gałki ocznej

tzw. „kocie oko” –biały odblask na dnie źrenicy

cyklopia –jedno oko

okres prenatalny-choroby matki w trakcie ciąży tj. różyczka, cytomegalia, toksoplazmoza

okres perinatalny–retinopatia wcześniacza (odklejanie siatkówki, bardzo często spowodowane pobytem w inkubatorze [toksyczne działanie tlenu])

okres postnatalny–urazy mechaniczne, choroby: zapalenie opon mózgowych, cukrzyca, gościec stawowy

I. Konsekwencje fizyczno -zdrowotne

u dziecka niewidomego od urodzenia rozwija się szereg wadliwych postaw poznawczych, emocjonalnych i społecznych.

Widzące dziecko wcześnie rozgląda się dookoła, podnosi głowę, obraca nią, ogląda przedmioty, chwyta je, raczkuje do nich.

Niewidome dziecko nie jest w takim samym stopniu pobudzane przez naturalne otoczenie przedmiotów, przez co jego rozwój zarówno ruchowy jak i poznawczy jest ograniczony.

Ograniczeniu ulega rozwój ruchu poprzez naśladownictwo dorosłych lub innych dzieci.

U dzieci niewidomych zaczyna się pojawiać napięcie psychiczne, które z czasem przybiera postać chroniczną.

Powstaje ono w wyniku oczekiwania na rzeczy jak i zjawiska nie

świadomość niebezpieczeństw związanych z przejawianiem aktywności ruchowej skłania niewidomych do ograniczania ruchów, co sprawia że żyją oni w stanie permanentnej hipokinezy, będącej źródłem częstego zmęczenia, patologicznych zahamowań powodujących automatyczne reakcje ograniczonych grup mięśni w formie tików zwanych blindismami.

Blindismysą to zespoły tików, odruchów obronnych, póz, gestów, będących reakcją na niezidentyfikowane obiekty oraz brak kontroli własnych zachowań ukierunkowanych na środowisko.

Poprzez ćwiczenia ruchowe można je zlikwidować

brak wzroku jest źródłem swoistej postawy niewidomego oraz jego poruszania się: skrzywienie kręgosłupa typu lordoza szyjna, kyfozapiersiowa i dalej lordoza lędźwiowa –wyciągnięte do przodu ramiona, cofnięta głowa i tułów tzw. koguci chód.

osoby ociemniałe w porównaniu do niewidomych od urodzenia znajdują się w sytuacji korzystniejszej.

Im późnej nastąpiła utrata wzroku tym zjawiska opisane powyżej przebiegają w śladowej postaci.

Jeżeli osoba ociemniała przejawia odwagę ruchu to może ona bardziej przypominać widzącego aniżeli niewidomego

osoby niedowidzące niekiedy znajdują się w sytuacji dylematu zdrowotnego.

Z jednej strony aktywność ruchowa stanowi warunek rozwoju i samodzielności, a z drugiej ograniczenia ruchowe są często wskazane ze względu na potrzebę ochrony wzroku np.: przy odklejaniu się siatkówki.

II konsekwencje orientacyjno-poznawcze

swoistością funkcjonowania poznawczego niewidomych jest pojawienie się i rozwój mechanizmu kompensującego brak wzroku poprzez inne zmysły a zwłaszcza dotyk, węch i słuch.

Grzegołowska przedstawiła istotę fenomenu kompensacji u niewidomych i głuchych. Istota kompensacji braku wzroku odbywa się na zasadzie strukturalnego połączenia dotyku i zmysłu kinestetycznego ze słuchem a także węchem.

Te nowe zespoły dotykowo-kinestetyczno-słuchowo-węchowe pełnią podstawową rolę w odbiorze informacji i późniejszym jej wykorzystywaniu.

Owe zespoły stanowią także fizjologiczną podstawę tzw. zmysłu przeszkód, będącego m.in. podstawą nauki orientacji przestrzennej i poruszania się

Składa się on wg Grzegorzewskiej z 4 członów:

oz członu zmysłowegopowstającego na tle specyficznych wrażeń słuchowo –dotykowych

oz członu intelektualnegopolegającego na zrozumieniu przeszkody

oz członu emocjonalnegow postaci obawy, lęku przed grożącym niebezpieczeństwem

oz reakcji ruchowej jednostki mającej na celu uniknięcie zetknięcia się z przeszkodą przez zmianę kierunku, zwolnienie chodu, zatrzymanie się

dużą rolę w procesach kompensacji odgrywa mowa.

Na skutek braku danych wzrokowych słowa często są nieadekwatne do rzeczywistości.

Powoduje to tworzenie się wyobrażeń surogatywnych–stanowią one substytuty psychiczne tych treści poznawczych, które są niedostępne, a przy tym odgrywają ważna rolę w kształtowaniu wyobraźni i pojęć

treść spostrzeżeń niewidomych w porównaniu do widzących jest uboższa o spostrzeżenia z udziałem wzroku, zwłaszcza o barwę i przestrzeń.

Natomiast w odniesieniu do myślenia zauważamy u niewidomych szybki rozwój abstrahowania, różnicowania, klasyfikowania, schematyzowania i szukania analogii. Powoduje to że myślenie pojęciowe niewidomych jest porównywalne do widzących.

zwłaszcza myślenie przez analogię to ważna umiejętność osób niewidomych –dlatego uczenie sztuki poznawania świata przez niewidomego poprzez zasadę analogii należy do szczególnie ważnych zadań rewalidacji.

Dotyczy to zwłaszcza kształtowania pojęć. Pojęcia powstałe na podstawie analogii są ważnym składnikiem pamięci trwałej i dzięki temu mogą być one wykorzystywane poprzez niewidomego w procesie regulacji stosunków z otaczającym światem.

brak wyobrażeń przestrzennych u podstaw, których leżą spostrzeżenia wzrokowe istotnie opóźnia rozwój myślenia konkretno –obrazowego. Natomiast rozwój myślenia pojęciowego przebiega podobnie jak u dzieci widzących

III konsekwencje psychospołeczne

konsekwencją utraty wzroku jest bardzo często zaburzone poczucie własnej wartości, które z kolei wpływa na klasyfikowanie zdarzeń ze względu na to czy podtrzymują i poprawiają czy też zagrażają i obniżają poczucie własnej wartości

z jednej strony osoby czują się inne a z drugiej to społeczeństwo komunikuje im tą inność, okazuje współczucie, miłosierdzie co dodatkowo obniża poczucie własnej wartości

dla kształtowania korzystnego poczucia własnej wartości kluczowe znaczenie ma akceptacja braku wzroku na zasadzie –wiem co utraciłem bezpowrotnie, wiem co jeszcze mi pozostało i wiem, że z tym co mi pozostało mogę żyć pełnią życia, świadomość braków przy świadomości tego co mam –optymistyczna perspektywa życiowa (człowiek z inwalidztwem ale nie inwalida)

Cele edukacji i rewalidacji osób niewidomych

1.szczególnie trudnym problemem jest akceptacja utraty wzrokui rozwój motywacji do wysiłków na rzecz gotowości do uczenia się sztuki życia z pomocą nienaruszonych zmysłów i sprawności.

Ociemniali najczęściej nie chcą zaakceptować straty wzroku jako faktu dokonanego, dlatego nie chcą wziąć do ręki białej laski czy tabliczki brajlowskiej –najpierw musi nastąpić akceptacja straty a dopiero potem akceptacja edukacji zmierzającej do jej przezwyciężenia

Nauka orientacji i samodzielnego poruszania się

Nauka orientacji przestrzennej obejmuje: naukę technik ochraniających, ustalanie kierunku marszu, poznawanie właściwości otoczenia, odnajdywanie upuszczonych przedmiotów, korzystanie z pomocy przewodnika, posługiwanie się laską, chodzenie po schodach i korzystanie ze schodów ruchomych, korzystanie ze środków komunikacji miejskiej

Nauka czynności dnia codziennego

Opracowanie struktury czynności w oparciu o dotyk, słuch, węch. Do podstawowych umiejętności życia codziennego należą:utrzymanie higieny osobistej i dbałości o wygląd zewnętrzny, prace domowe (pranie), opieka nad dzieckiem (przewijanie), sposób zachowania się w różnych sytuacjach (posługiwanie się pieniędzmi)

1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ SŁUCHU

- definicja surdopedagogiki - gr. surdus–głuchy), Dział pedagogiki specjalnej zajmującym się teorią i praktyką kształcenia osób z wadą słuchu a więc osób niesłyszących(głuchych) i słabo słyszących (niedosłyszących z resztkami słuchu)

Budowa ucha

Droga słuchowa

Jakie dźwięki słyszymy?

zakres słyszalności -drgania o częstotliwości od

16 –20 000 Hz

najbardziej jesteśmy czuli na dźwięki o częstotliwości od 1000 –4000 Hz (najlepiej słyszymy)

Mowa człowieka -to zakres częstotliwości od 300 –3000 Hz

Najtrudniej różnicuje się dźwięki wysokie (duża częstotliwość) i niskie (poniżej 1000 Hz)

Uszkodzenia słuchu –klasyfikacje:

Ze względu na miejsce uszkodzenia

1.Zaburzenia przewodzeniowe–uszkodzenie części przewodzącej (ucho zewnętrzne i środkowe);

2.Zaburzenia odbiorcze-uszkodzenie części odbiorczej (ucho wewnętrzne i nerw słuchowy);

3.Zaburzenia mieszane–połączenie zaburzeń przewodzeniowychi odbiorczych

4.Zaburzenia centralne–uszkodzenie części korowej analizatora;

Ze względu na stopień uszkodzenia:

1.osoby niesłyszące (głuche);

2.osoby niedosłyszące (słabo słyszące);

Ze względu na czas powstania wady:

1.prelingwalna(uszkodzenie przed nabyciem mowy);

2.interlingwalna(uszkodzenie podczas nabywania mowy);

3.postlingwalna(osoby ogłuchłe, uszkodzenie po nabyciu mowy);

Ze względu na czas wystąpienia przyczyny:

1.wrodzone;

2.nabyte;

Zaburzenia przewodzeniowe:

jest wywołane uszkodzeniem aparatu przewodzącego dźwięki, tzn. przewodu słuchowego zewnętrznego, błony bębenkowej i/lub kosteczek słuchowych, najczęściej w wyniku stanów zapalnych, urazów oraz wad wrodzonych.

Cechami charakterystycznymi są:

dobre rozumienie mowy przez telefon,

lepsze słyszenie i rozumienie mowy w hałasie niż w ciszy

poprawa rozumienia mowy po wzmocnieniu dźwięku, np. podwyższenie głośności TV

zachowana kontrola własnego głosu

Zaburzenia odbiorcze:

uszkodzeniem ucha wewnętrznego (ślimaka) i/lub nerwu słuchowego.

Cechy charakterystyczne:

złe rozumienie mowy przy stosunkowo dobrym słyszeniu tonów prostych)

znaczne pogorszenie rozumienia mowy w hałasie, przy współistnieniu wielu źródeł dźwięku;

lepsze słyszenie dźwięków niskich niż wysokich w życiu codziennym;

nieprzyjemne odczuwanie dźwięków bardzo głośnych w uchu z niedosłuchem

brak kontroli własnego głosu

Typy uszkodzeń słuchu:

1.Osoby głuche: ubytki słuchu nie pozwalają na naturalny rozwój mowy; mogą odbierać wibracje, ale nie słyszą mowy; nawet gdy nauczą się mowy, jest ona inna niż osób słyszących (inna artykulacja, melodia)

2.Osoby ogłuchłe: Utrata słuchu powstaje w okresie rozwoju mowy lub później, gdy podstawowe stereotypy językowe zostały już utrwalone (opanowany język nie zanika, lecz jest deformowany z powodu braku kontroli akustycznej)

3. Osoby niedosłyszące:

Lekki stopień niedosłuchu: uszkodzenie w zasadzie nie stanowi znaczącego utrudnienia w wypełnianiu ról społecznych przez osobę nim dotkniętą.

Wiele takich osób nie korzysta z żadnych pomocy technicznych, nie wymaga też żadnych form interwencji medycznej.

Niektóre z nich korzystają z aparatów słuchowych. Osoby ztakim uszkodzeniem nazywamy także lekko niedosłyszącymi.

Umiarkowany stopień niedosłuchu: umożliwia słyszenie irozumienie dźwięków mowy jedynie w korzystnych warunkach akustycznych.

Wiele osób dotkniętych takim uszkodzeniem korzysta z aparatów słuchowych oraz zinnych pomocy technicznych niwelujących skutki tej niesprawności.

Osoby te posługują się mową jako podstawowym środkiem porozumiewania się, jednak często w ich mowie występują wady, wynikające z nieprawidłowej identyfikacji dźwięków słuchem i naśladowaniu tych nieprawidłowo słyszanych dźwięków

Znaczny stopień niedosłuchu: uniemożliwia słyszenie i rozumienie mowy bez zastosowania aparatów słuchowych.

Często nawet przy zastosowaniu odpowiednio dobranego aparatu słuchowego nie jest możliwa identyfikacja wszystkich dźwięków mowy, dlatego też u tych osób istotną rolę współdziałającą wodbiorze mowy odgrywa wzrok i odczytywanie z ust

Głęboki stopień niedosłuchu: uniemożliwia rozumienie mowy nawet przy pomocy aparatów słuchowych.

W niektórych przypadkach możliwe jest jedynie częściowe słyszenie dźwięków mowy za pomocą aparatów słuchowych, jednak bez ich identyfikacji.

Nie pozwala to wprawdzie rozumieć mowy, ale w znaczący sposób ułatwia jej odczytywanie z ust, którego rola w porozumiewaniu się staje się dominująca.

Etiologia wad słuchu:

czynniki genetyczne –zespół Ushera-wrodzone obustronne, odbiorcze uszkodzenie słuchu powiązane z postępującym uszkodzeniem wzroku na tle barwnikowego uszkodzenia siatkówki

okres prenatalny–choroby wirusowe, bakteryjne matki w pierwszych 12 tygodniach (toksoplazmoza, różyczka, cytomegalia), konflikt serologiczny, leki stosowane przez matkę, używki stosowane przez matkę

okres postnatalny–ostre i przewlekłe choroby ucha, choroby zakaźne, choroby przebiegające z wysoką gorączką (zapalenie opon mózgowych), antybiotyki (gentamycyna, streptomycyna, neomycyna), leki ototokysyczne(chinina), zatrucia substancjami toksycznymi, urazy mechaniczne, urazy psychiczne (głuchota psychogenna)

Badanie słuchu:

Audiometria-metoda badania słuchu

Badany znajduje się w specjalnie izolowanym i wytłumionym pomieszczeniu (kabinie ciszy) i odpowiada po usłyszeniu dźwięku

Dźwięk jest generowany z audiometru do specjalnych słuchawek.

Podczas badania mierzy się odpowiedzi w poszczególnych częstotliwościach i natężeniach dźwięku, a wyniki są prezentowane w postaci krzywych -audiogramów

W zależności od sposobu pobudzenia narządu słuchu audiometrię można podzielić na:

1.powietrzną -badanie przewodnictwa powietrznego, czyli transmisji dźwięku do ucha wewnętrznego przez ucho zewnętrzne i środkowe

2.kostną -badanie przewodnictwa kostnego, czyli transmisji dźwięku do ucha wewnętrznego za pośrednictwem drgań mechanicznych kości czaszki.

Zaburzenia przewodzeniowe–(O powietrzne, trójkąt kostne) –duża różnica pomiędzy przewodnictwem powietrznym a kostnym wskazuje na zaburzenia przwodzeniowe

Zaburzenia odbiorcze –wartości dla przewodnictwa powietrznego i kostnego są zbliżone

Aparaty słuchowe: zauszne

Aparaty słuchowe: wewnątrzuszne

Jak działa aparat słuchowy?

Arat słuchowy składa się z trzech głównych elementów:

1. mikrofonu

2. wzmacniacza z elementami regulacyjnymi

3. słuchawki lub inaczej głośnika.

Mikrofonsłuży do odebrania fali akustycznej i zamienia ją w impuls elektryczny, który doprowadzany jest do serca aparatu słuchowego -wzmacniacza.

Wzmacniacz-tu następuje najważniejsza funkcja aparatu -zwiększenie amplitudy sygnału elektrycznego, czyli w efekcie wzmocnienie dźwięku.

Różny charakter częstotliwościowy ubytków słuchu wymaga różnego wzmacniania poszczególnych częstotliwości.

W tym celu wykorzystuje się elementy regulujące, głównie filtry elektroniczne, by wzmocnić tylko te sygnały, których pacjent potrzebuje.

Odpowiednio wzmocniony i przetworzony sygnał elektryczny trafia do słuchawki (głośnika), która zamienia impuls elektryczny na falę akustyczną (odwrotne działanie do mikrofonu) i emituje wzmocniony dźwięk do ucha pacjenta.

Implanty ślimakowe

Implant ślimakowy-czyli elektroniczna proteza narządu słuchu, jest urządzeniem, za pomocą którego osoby głuche i głęboko niedosłyszące mogą słyszeć, w wyniku bezpośredniej elektrycznej stymulacji nerwu słuchowego.

Głębokie wady słuchu typu odbiorczego charakteryzują się brakiem lub zbyt małą ilością komórek rzęsatychw ślimaku ucha wewnętrznego, co uniemożliwia prawidłowe przetwarzanie sygnału akustycznego na impulsy elektryczne, nawet sygnału bardzo wzmocnionego przez aparat słuchowy.

W takich sytuacjach użytkownicy aparatów słuchowych nie mogą uzyskać oczekiwanych korzyści i jedynym rozwiązaniem jest bezpośrednia stymulacja elektryczna za pomocą implantu ślimakowego

Metody porozumiewania się:

1.Metoda migowa -polegająca na porozumiewaniu się przy pomocy umownych znaków określających dane pojęcie (osoby, rzeczy, zjawiska).

Jej cechą charakterystyczną jest jej specyficzna struktura gramatyczna bez zakończeń fleksyjnych,

zdanie „dziewczyna idzie do sklepu po chleb” w języku migowym będzie brzmiało „dziewczynka iść sklep chleb”

2. daktylografia –mowa palcowa

wprowadzona do nauczania przez hiszpańskiego mnicha Pedra de Ponce w XVI wieku.

daktylografia o forma porozumiewania się oparta na odpowiednich układach palców jednej lub obydwu dłoni.

każdej literze odpowiada określony znak daktylograficzny.

znaki daktylograficzne mogą „ugramatycznić” język migowy –połączenie ich daje tzw. język migany

Język migany = język migowy + daktylografia

3. Fonogesty (cued speach)

umowne ruchy jednej lub drugiej dłoni wykonywane na wysokości twarzy osoby mówiącej.

fonogesty uzupełniają niewidoczne ruchy artykulacyjne.

nie zastępują one mówienia ale pomagają w mówieniu i w odczytywaniu mowy z ust nadawcy

1. Lokacja pierwsza -policzek

i -igła, miś, pani

u -ulica, ósmy, bułka, góra, tu

2. Lokacja druga -usta

e -Ewa, mleko, nie

o -Ola, kot, oko

3. Lokacja trzecia -broda

ę -gęś, idę, *zęby, *mięta, *męka

ą -wąsy, idą, *dąb, *kąt, *łąka

4. Lokacja czwarta -szyja

a -Ala, mama,

y -mysz, dobry

5. Lokacja piąta -obok twarzy

Metody i zasady praktyki rewalidacyjnej surdopedagoga

profilaktyka–zapobieganie występowaniu i pogłębianiu się wady słuchu i jej skutków

kompensacja–rozwijanie i wykorzystywanie innych zmysłów, np.: wzroku, dotyku dla poznawania otaczającej rzeczywistości

korekturę–wykorzystywanie rożnych urządzeń technicznych ułatwiających odbiór świata dźwięków w tym dźwięków mowy

usprawnianie–wychowanie i trening słuchowy, uwrażliwienie istniejących resztek słuchu i wykorzystywanie ich dla pełnego rozwoju dziecka

dynamizowanie–psychiczne aktywizowanie jednostki, budzenie wiary we własne siły i możliwości

1. MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE

Budowa UN

Obwodowy (peryferyjny) układ nerwowy: nerwy kręgowe i czaszkowe, dochodzące do mięśni i receptorów czuciowych i kończące się w rdzeniu.

Centralny (ośrodkowy) układ nerwowy: mózg, móżdżek i rdzeń kręgowy .

najwcześniej obserwowanymi przejawami rozwoju układu motorycznego są: -napięcie mięśniowe-odruchy

Odruchy

odruch chwytny–wyzwalany przez podrażnienie wewnętrznej strony dłoni (zanika ok. 3 miesiąca)

odruch stąpania–wykonywanie naprzemiennych ruchów kończyn przy dotykaniu podłoża stopami (zanika ok. 5 miesiąca życia)

odruch Moro–zwany także odruchem obejmowania, wykonywanie ruchu przypominającego obejmowanie w odpowiedzi na gwałtowny bodziec (zanika ok. 6 miesiąca)

Odruch Babińskiego: kiedy połaskocze się dziecko po podeszwie stopy, małe palce zegną się do środka natomiast duży palec wygnie się do góry

utrzymywanie się pierwotnych odruchów zbyt długo może sygnalizować niedojrzałość bądź uszkodzenieOUN

–obserwowanie zachowań ruchowych dziecka (wczesne wykrycie nieprawidłowości)

–jedną z metod pozwalających na ocenę funkcjonowania ruchowego jest Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa; ocena umiejętności: pełzanie, raczkowanie, siadanie, chodzenie i chwytanie

zaburzenia motoryczne

nieprawidłowości obwodowe

–brak kończyn (amelie)

–dłonie lub stopy wrastają bezpośrednio z tułowia (fokomelie)

powstają one w okresie aktywnego rozwoju kończyn (4-7 tydzień ciąży) (thalidomid); innymi wadami wrodzonymi są dodatkowe palce polidaktylia) lub ich zrost

zaburzenia motoryczne

-dysplazja-niepełne ukształtowanie się stawu biodrowego (może przejść w zwichnięcie)

skolioza–boczne skrzywienie kręgosłupa –zniekształcenie klatki piersiowej (garb)

amputacje–powypadkowe lub wynik choroby, bóle fantomowe(koncepcja peryferyczna –drażnienie nerwów w kikucie, koncepcja centralistyczna –obecność kończyny utraconej w mózgowej reprezentacji własnego ciała)

uszkodzenia rdzenia–następstwa zniszczenia mechanicznego, chorób nowotworowych, naczyniowych lub ucisku (częściowe lub całkowite)

1.głębokie uszk. rdzenia w odcinku szyjnym –tetraplegia

2.Wrodzone uszk. odcinka lędźwiowo –krzyżowego -przepuklina oponowo-rdzeniowa–(niezrośnięcie cewy nerwowej w życiu płodowym) -KWAS FOLIOWY

Uraz kręgosłupa wywołuje dwojaki szok: szok rdzeniowyspowodowany odcięciem bodźców proprioceptywnych, drugi szok to szok psychicznyzwiązany z trudnościami w rozumieniu własnego położenia

astenia pourazowa –męczliwość, obniżenie tempa procesów psychicznych, zaburzenia snu i czuwania, reakcje depresyjne.

Mózgowe porażenie dziecięce, od połowy XIX w. nazywane było chorobą Little'a, od nazwiska angielskiego lekarza. Wiliam John Little uważał, że uszkodzenia wywołujące to schorzenie powstają w okresie okołoporodowym i są wynikiem uszkodzenia mózgu.

zaburzenia motoryczne

MPD-związek przyczynowy z uszkodzeniami UN; zespół wielu objawów (niedowłady, porażenia połączone głównie ze wzmożonym napięciem mięśniowym, patologicznymi odruchami, ruchami mimowolnymi, zaburzeniami równowagi). Zespołowi mogą towarzyszyć różnego stopnia opóźnienia w rozwoju psychoruchowym, umysłowym, zaburzenia zachowania, słuchu, wzroku, nieprawidłowy rozwój mowy, padaczka

Cechy charakterystyczne:

wzmożone napięcie mięśniowe (spastyczność)-powoduje sztywność ruchów i trudność w ich wykonywaniu

atetoza –polega na wykonywaniu ruchów mimowolnych, niekontrolowanych

ataksja–zaburzenia ruchowe, niezborność ruchów, drżenie w czasie wykonywania ruchów

asymetria ułożenia ciała

trudności w połykaniu pokarmów

Występowanie 2/1000 urodzeń, w ciążach i porodach wysokiego ryzyka 5%

–jeżeli dziecko posługuje się daną kończyną lub używa jej jako pomocniczej mówimy o niedowładzie, jeżeli natomiast dziecko nie używa kończyny mówimy o porażeniu

–ustalenie rozpoznania MPD w pierwszych miesiącach życia jest trudne, ważne jest zebranie dokładnego wywiadu medycznego i zaliczenie dziecka do tzw. układu ryzyka (wcześniaki, dzieci z zamartwicy ciężkiej)

Etologia

największe znaczenie mają uszkodzenia powstałe w okresie zarodkowym (embriopate), płodowym (fetopatie) i okołoporodowym

Embriopatiaróżyczkowa (Zespół Gregga) -opóźnienie w rozwoju psychoruchowym, wady narządów wewn., rozszczep podniebienia

świnka, odra, ospa wietrzna–ryzyko wad płodu

Zakażenia wirusami -fetopatiewirusowe

Listerioza-do zakażenia dochodzi przez zakażone mleko

Kandydoza wewnątrzmaciczna–doprowadza do zapalenia mózgu i uszkadza wiele narządów

Toksoplazmoza(pasożyt) –zmiany zapalno –martwicze we wszystkich komórkach płodu, może powodować torbielowatość mózgu

Czynniki toksyczne–papierosy, alkohol, narkotyki, niehigieniczny tryb życia, złe odżywianie, niektóre leki, promieniowanie (nie wolno wykonywać RTG)

Gestoza–czyli zatrucie ciążowe

Niedotlenienie płodu w okresie ciążowo –porodowym i noworodkowym

Zamartwica –bladość powłok, zwolnienie tętna, słabo wyczuwalne tony serca, zaburzenia akcji oddechowej, ostre przeraźliwe krzyki zwane krzykiem mózgowym, odruchy patologiczne. Rokowanie w zamartwicy średniego stopnia (4-7 Apgar) jest na ogół pomyślne, w zamartwicy ciężkiej= bladej (1-3 Apgar ) jest niepomyślne

Wylewy śródczaszkowe–mają bezpośredni związek z niedotlenieniem

Postacie MPD

postacie spastyczne–uszkodzenie ukł.piramidowego –zwiększone napięcie mięśniowe i odruchy, zaburzenia mowy i precyzji ruchów; może obejmować wszystkie kończyny, po jednej stronie ciała lub tylko dolne; skręcone do wewnątrz, przywiedzione i skrzyżowane uda. Tej postaci może towarzyszyć niepełnosprawność intelektualna

postać pozapiramidowa –ruchy mimowolne, zwłaszcza obejmujące mięśnie twarzy, mięśnie artykulacyjne i całej głowy. Uszkodzenie okołoporodowe, wynik niedotlenienia. Rozwój umysłowy na pograniczu z normą, często występuje niedosłuch lub głuchota, zaburzenia mowy

postać móżdżkowa = ataktyczna–drżenie zamiaroweprzy próbach wykonywania ruchu np. sięgania występuje drżenie kończyny, obniżenie napięcia mięśniowego, wiotkość mięśni, oczopląs. Poziom rozwoju umysłowego nie odbiega od normy, pojawiają się zaburzenia koordynacji wzrokowo –ruchowej oraz zaburzenia mowy

Postacie MPD (Ingram)

porażenie połowicze= hemiplegia–zaburzenie postawy, ruchów i napięcia mięśniowego dotyczy lewej lub prawej strony ciała; słabsza strona charakteryzuje się specyficznym spastycznym (zgięciowym) ustawieniem ręki lub nogi. Rozwój umysłowy jest rzadko opóźniony

porażenie obustronne= diplegia–najczęściej kończyny dolne. Chodzenie jest utrudnione, poruszanie się w charakterystycznej pozycji na palcach z przywiedzionymi kolanami, czasami duże trudności z utrzymaniem pionowej pozycji ciała i potrzeba pomocy (kule, balkonik).Rozwój umysłowy z pogranicza normy.

Postacie MPD

porażenie czterokończynowe = quadriplegia –dotyczy całego ciała: głowy, tułowia i kończyn. Trudności z utrzymaniem głowy oraz kontrolą mięśni oka (nie mogą dobrze fiksować wzroku), trudności w gryzieniu, połykaniu i mowie, z powodu porażenia mięśni języka, gardła, warg. Dzieci nie utrzymują postawy pionowej w zależności od rozległości zaburzenia mogą tylko leżeć, pełzać albo siedzieć, na ogół korzystają z wózka, upośledzenie wyst. Często

odruchy patologiczne

próba podciągania–opadanie główki dziecka do tyłu (prawidłowe do 6 tygodnia życia) oraz wiotkość tułowia (koci grzbiet)

odruch Landaua–brak fazowości –dziecko trzymane pod brzuchem na płaskiej dłoni –dziecko cały czas zwisa z luźnymi nogami, kończyny nie dążą do wyprostu

próba zawieszenia pachowego–głowa, nóżki, rączki zwisają jak u szmacianej lalki, znów nie pojawiają się przykurcz kończyn, zgięcie rączek w piąstki i krzyżowanie nóg

przetrwałe odruchy chwytne dłoni i stopypowyżej 4 miesiąca życia także mogą świadczyć o patologii

1. CHOROBA PRZEWLEKŁA

Choroba przewlekła -„proces patologiczny trwający ponad 4 tygodnie, cechujący się brakiem nasilonych objawów chorobowych. Rozróżniamy choroby o pierwotnie przewlekłym przebiegu oraz wtórnie, będące zejściem chorób o przebiegu ostrym. W przebiegu chorób przewlekłych mogą wystąpić zaostrzenia objawów chorobowych, zmniejszenie się ich nasilenia lub czasowe ustąpienie”. (Polski Słownik Medyczny, 1981)

Cechy chorób przewlekłych, które powodują, że spostrzegane są jako uciążliwe i trudne do zaakceptowania:

•długotrwałość choroby i jej leczenia

•burzliwy przebieg

•konieczność pobytu w szpitalu

•zależność od instytucji sprawującej opiekę medyczną

•inwazyjność leczenia

•skutki choroby i leczenia (niepełnosprawność fizyczna, zmiana wyglądu np. bladość, łysienie, nadmierna otyłość, trwałe zniekształcenia i oszpecenia ciała, uwiązanie do aparatury medycznej, uciążliwości związane ze specyfiką choroby). Poważne konsekwencje psychologiczne dla dziecka przewlekle chorego niosą ze sobą zwłaszcza te choroby, które nie rokują poprawy w wieloletniej perspektywie czasowej. Do najpoważniejszych następstw, które ograniczają szanse rozwojowe dziecka zaliczyć można:

•lęk,

•koncentracja na wartościach podstawowych

•koncentracja na tu i teraz,

•poczucie nieuchronności, bezsilności

•utrata nadziei,

•utrata perspektywy życiowej,

•poczucie ubezwłasnowolnia i utraty wolności

•obniżenie poczucia własnej wartości, poczucie wstydu i bycia innym,

•ograniczenie stymulacji zewnętrznej,

•deprywacja potrzeb emocjonalnych

•obniżenie stymulacji wewnętrznej, bierność

PSYCHOLOGICZNE NASTĘPSTWA CHOROBY PRZEWLEKŁEJ

Poczucie zagrożenia –lęk przed śmiercią

Wiąże się ze specyfiką chorób przewlekłych, które często tożsame są z zagrożeniem życia dziecka. Dziecko na różnych etapach swojego rozwoju inaczej postrzega swój stan, konsekwencje choroby i w inny sposób pojmuje moment śmierci. W wieku od 3 do 5 lat nie pojmuje zazwyczaj charakteru śmierci, może nie dopuszczać do siebie myśli o możliwości odejścia lub też traktuje moment śmierci jako coś przejściowego. Między 5 a 9 rokiem życia śmierć przyjmuje postać osoby. W wieku lat 7 pojawia się lęk, gdyż dziecko widzi łączy śmierć z nieodwracalnością. W wieku 9 –10 lat dzieci rozumieją śmierć jako proces naturalny, który dotyczy wszystkich, jest nieunikniony i konieczny. W tym okresie utrwala się lęk przed opuszczeniem bliskich i bezpowrotnym odejściem. Ważne jest to, by nie unikać rozmów z dzieckiem na temat przemijania i odważnie odpowiadać na jego pytania. Unikanie czy okłamywanie dziecka może prowadzić do utraty zaufania i jeszcze większego poczucia zagrożenia.

Poczucie zagrożenia –lęk i strach przed cierpieniem

Dziecko przewlekle chore często odczuwać może zagrożenie związane z konkretną sytuacją np. operacją, zastrzykiem, przetoczeniem krwi. Dzieci młodsze po przeżyciu danego bolesnego doświadczenia potrafią wrócić do przerwanej zabawy czy innej aktywności. U starszych dzieci lęk nie dotyczy jedynie określonej sytuacji lecz związany jest z perspektywą przyszłego życia, świadomością ograniczeń i konsekwencji choroby. Przedłużające się poczucie zagrożenia blokuje motywacje do walki z chorobą i zachowania prorozwojowe. Brak motywacji przekłada się na osłabienie naturalnych sił obronnych organizmu. Niezbędne jest więc podejmowanie odpowiednich działań, które pomogą dziecku zmniejszyć poczucie zagrożenia, np. umożliwiać dzieciom wywieranie wpływu na dalsze leczenie, informowanie o spodziewanym przebiegu choroby, upewnianie, że może liczyć na pomoc, że jest kochane i potrzebne, stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku odnoszenie sukcesu czy też dbanie o stymulowanie rozwoju i psychoruchowego, intelektualnego i społecznego.

Główne następstwa psychologiczne wynikające z poczucia zagrożenia

1)koncentracja na „Tu i teraz”

2)koncentraca na wartościach podstawowych, z tendencją do rezygnacji z innych, do tej pory ważnych,

3)poczucie nieuchronności zdarzeń, połączone z bezsilnością

4)utrata perpektywy życiowej oraz nadziei

Przeciwdziałanie tym negatywnym konsekwencjom polega na pomocy w budowaniu nowej

koncepcji życia z chorobą przez dziecko i jego rodzinę i przyjąć powinna następujące

kierunki:

1.tworzenie dłuższej perspektywy czasowej

2.ukazywanie atrakcyjności wartości wyższych, na ogół innych bądź alternatywnych wobec dotychczasowych

3.wyrabianie w dziecku i rodzinie poczucia wpływu na zdarzenia

4.tworzenie czy też rekonstruowanie nadziei i nowej perspektywy życiowej, w którą choroba jest wpleciona

FAZY ADAPTACJI DO CHOROBY

Po zakończeniu okresu diagnozowania następuje moment zmierzenia się rodziny z uzyskaną informacją. Rozpoczyna się proces przystosowania do choroby i chorowania. Wyróżniamy następujące fazy adaptacji do choroby:

▫SZOK –wstrząs, odrętwienie

▫KRYZYS EMOCJONALNY –depresja z bezradnością

▫POZORNE PRZYSTOSOWANIE SIĘ

▫KONSTRUKTYWNE PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO SYTUACJI

POSTRZEGANIE CHOROBY A STRATEGIE PRZYSTOSOWANIA

Strategie przystosowania rodziny do przewlekłej choroby dziecka wiążą się z ze sposobem postrzegania takiej choroby przez rodziców. Obuchowska wymienia trzy sposoby pojmowania choroby przez rodziców, jako:

1.Krzywdę

2.Zagrożenie

3.Wyzwanie

•Choroba jako krzywda

Takie traktowanie choroby sprzyja koncentracji na szukani winnych, użalaniu się, pielęgnowaniu urazy. Rodzice mają pretensje do lekarzy, instytucji i losu. Przeżywają żal, złość, bunt, bezsilność, niesprawiedliwość, często manifestują swoją agresję. Towarzyszy temu niespełnienie w życiu i poczucie straty. Stałe poczucie krzywdy wywołuje w nich napięcie i nerwowość, co może prowadzić do konfliktów z otoczeniem. Rodzice tacy w efekcie nie potrafią znaleźć ciepłego, serdecznego kontaktu z dzieckiem, mogą nawet obwiniać je za chorobę. Mają także poczucie niezrozumienia i osamotnienia w nieszczęściu.

Choroba jako zagrożenie

Traktowaniechorobyjakozagrożeniazwiązanejestzpojawieniemsięurodzicówniepokoju,lękuinapięcia.Powstajespecyficznaatmosferagrozy.Rodzicenastawienisąnawyszukiwaniewszystkiego,cozagrażalubmożebyćniebezpieczneiszkodliwedlazdrowia.Winformacjachodlekarzydoszukująsięnajgorszychrzeczy.Rodzicestarająsiętakżewynagrodzićdzieckujegocierpienie,dogadzająmu,wyprzedzająjegożyczenia,zasypująprezentamiczęstoniedającdzieckumożliwościujawnieniawłasnychmarzeńipragnień.Tworząsięsilnepostawynadopiekuńcze.Możemiećtoniekorzystnywpływnadziecko,którestajesięzczasemniesamodzielneikapryśne.Zdrugiejstronyfatalistycznenastawienierodzicówutrudniaimdostrzeganieokresówlepszegosamopoczuciadzieckairemisjichoroby.Niepotrafiąstworzyćpogodnejatmosferyiodbierajądzieckuwiaręwewłasnemożliwości.Charakterystycznejestto,żesilnakoncentracjanachorobieizagrożeniuodsuwanadalszyplanwszelkieinnesprawyniezwiązanebezpośredniozchorobą.Rodzicomtrudnojestmyślećoprzyszłościdzieckainiepotrafiąskoncentrowaćsięnastworzeniudzieckumożliwościiwarunkówdoprawidłowegorozwjuinauki,zabawyiradości.

Choroba jako wyzwanie

Potraktowaniechorobyjakowyzwaniepozwalanaodejścieodpytań„dlaczegotospotkałowłaśniemnieimojedziecko?”„ktojestwinny”itp.iskoncentrowaniesięnaodpowiedzinapytanie„coijakmożemyzrobić,bypomócnaszemudziecku”,awięcnazadanie,jakietrzebarozwiązaćidziałaniachjakiepodjąć.Rodzicemobilizująsiędowalkiodzieckoidodziałania.Szukająinformacjiochorobieisposobachleczenia,starająsięwieledowiedziećinauczyć,zrozumiećchorobędziecka,abybyćpomocnymwprocesieleczenie.Częstoorganizująsięwgrupysamopomocybyskuteczniejpomagaćsobieidzieciom.Ucząsięrozpoznawaniapotrzebdzieckaiswoichwłasnychorazzaspakajaniaich.Poprzezkontaktzdzieckiem,towarzyszeniumuwtrudnychchwilach.pomocwzrozumieniutrudnejsytuacji,zapewnieniewłaściwychwarunkówdorozwoju,naukiizabawy–wpływająpozytywnienastanpsychicznydzieckainapostępuwleczeniu

Stany emocjonalne rodziców

Podczas całego procesu diagnozowania, leczenia i opiekowania się dzieckiem rodzice przeżywają wiele różnorodnych stanów emocjonalnych. U jednych emocje pojawiają się na chwilę u innych stają się silne i utrzymują się długo, tak że w istotny sposób wpływają na funkcjonowanie rodziny. Do stanów tych zaliczyć można:

Poczucie winy

Stany lękowe

Smutek, przygnębienie

Rozpacz

Przerażenie

Złość

Wstręt, obrzydzenie, odraza

Radość

Padaczka(inaczej epilepsja) –choroba o złożonej, różnej etiologii, cechująca się pojawianiem napadów padaczkowych. Napad padaczkowy zaś jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu, polegających na nadmiernych i gwałtownych, samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych.

Padaczkajestchorobąniejednorodnązewzględunaetiologię,przebiegklinicznyorazodmienneskutkizdrowotneipsychospołeczne.Trudnojestdefiniowaćpadaczkęjakoodrębnyproblemmedyczny,psychologicznyczyspołeczny.Zpunktuwidzenianapadówpadaczkowychiczęstościichwystępowaniamożemywyróżnićdwiepostacitejchoroby:

postaćogwałtownymprzebiegu–charakteryzujesięczęstyminapadamiprzebiegającymizutratąprzytomnościiuogólnionymidrgawkamicałegociała,opornenaleczenie,występująceczasemzupośledzeniemintelektualnym,ruchowym,zaburzeniamiemocjonalnymiibehawioralnymi(egocentryzm,drażliwość,agresja,charakteropatie)orazchorobamipsychicznymi(Zespołyschizofrenopodobne).Populacjachorychtook.20–25%ogółuchorychnapadaczkę.Poziomaspiracjispołecznychimożliwościżyciowychzobiektywnychpowodówsączęstobardzoograniczone.Wczesnerozpoznaniepadaczki,wokresiedzieciństwaumożliwiaoptymalizacjęleczeniafarmakologicznegoipozytywnierokujenadalszyprzebiegtejchoroby.

postaćołagodniejszymprzebiegu–tozazwyczajpadaczkiskronioweiidiopatyczne,przebiegającezmniejszączęstotliwościąnapadów,podatnychnaleczeniefarmakologiczne.Stanintelektuifunkcjipoznawczychwtejgrupienieodbiegaodprzeciętnej,aśredniewskaźnikirozwojuwtejgrupielokująsięwgranicachnormy.Niekiedywystępująubytkiwzakresiesprawnościanalizatorów(słuchowy,wzrokowy)lubfunkcjipoznawczych(ograniczeniepewnychoperacjiumysłowych,osłabieniepamięci,trudnościapraktyczne).Ograniczeniateniewpływająjednakzasadniczonamożliwościkształceniawszkolnictwieotwartymnawszystkichszczeblach,równieżwyższym.

Tuż przed napadem może pojawić się aura,której cechą charakterystyczną są zaburzenia spostrzegania, przyśpieszenie lub zwolnienie toku myślenia, rozkojarzenie, może pojawić się także nagłe napięcie emocjonalne z poczuciem lęku.