Głównym bohaterem powieści Bolesława Prusa pt. "Lalka" jest Stanisław Wokulski. Jest postacią reprezentującą pokolenie epoki przejściowej, ponieważ jest romantykiem i pozytywistą. Dorastał w epoce romantyzmu, a żył w czasach pozytywizmu. Pomimo tego, że posiadał wiele cech pozytywisty, w pewnych momentach przejawiał zachowania typowe dla okresu, w którym przyszło mu dorastać.

Bohater był kupcem galanteryjnym „I może z galanteryjnego kupca „ , pochodził z zubożałej rodziny szlacheckiej.

Wziął udział w powstaniu styczniowym, po którym został zesłany na Syberię. Poświęcił swoją młodość patriotycznej walce, a miłość do ojczyzny jest dla niego jedną z ważniejszych wartości w życiu – walka narodowowyzwoleńcza typowa dla romantyków. Często czytał poezję romantyczną np. A. Mickiewicza. Jednak po klęsce powstania uświadomił sobie, że idee romantyzmu przeminęły. Po powstaniu energicznie wziął się do pracy i dzięki temu zdobył swój majątek. Został spadkobiercą fortuny Minclów. Na kolejną wojnę do Bułgarii wyjechał w celu zdobycia pieniędzy i dzięki swojej wiedzy i inteligencji, a także sprytowi i ciężkiej pracy wrócił do kraju jako człowiek niezwykle majętny. Pomnażając swój majątek realizuje program pracy organicznej. Ciężka praca, ambicja są to cechy pozytywistyczne.

Jako pozytywista Stanisław realizuje hasła epoki np. praca organiczna, czyli skupienie się na rozwojun kraju, a nie na walce z zaborcą. Przykładem może być rozwój sklepu lub spółka do handlu ze Wschodem. Był za równouprawnieniem Żydów, współpracował z nimi.

W podanym fragmencie narrator w 3 osobie, obiektywny, wszechwiedzący przedstawia rozmyślania bohatera mową niezależną. Jego romantyczna natura objawia się najbardziej w miłości do Izabeli Łęckiej. W chwili ujrzenia jej w teatrze, rodzi się w nim ślepa miłość. Wciąż szukał okazji by ją, chociaż ujrzeć, swoje życie podporządkował jej, zaniedbując swoje inne sprawy:
„Odtąd mało pamiętał o sklepie i o swoich książkach, lecz ciągle szukał okazji do widywania panny Izabeli w teatrze, na koncertach lub na odczytach. ” Izabela stała się nagle sensem jego życia, „mistycznym punktem”, wydawało mu się, że całe wcześniejsze życie prowadziło go do ujrzenia Łęckiej. Była to miłość od pierwszego wejrzenia. Miłość rozumiał w sposób romantyczny, uważał ze arystokratka jest jemu przeznaczona„Służba w sklepie kolonialny, uniwersytet, Syberia, ożenienie się z wdową po Minclu, a nawet mimowolne pójście do teatru, gdy wcale nie miał chęci- wszystko to były ścieżki i etapy, którymi los prowadził go do zobaczenia panny Izabeli.” Pragnął stopniowo zaplanować ich poznanie. „[…] przychodził mu do głowy dziwaczny projekt:

„Zapoznam się z nią i wprost zapytam: czy ty jesteś tym, na co przez całe życie czekałem?... Jeżeli nie jesteś, odejdę bez pretensji i żalu…”. Z czasem formułuje wręcz warunki zapoznania się z nią, planuje: „Nie być kupcem alby być bardzo bogatym kupcem. Być co najmniej szlachcicem i posiadać stosunki w sferach arystokratycznych. Nade wszystko zaś mieć dużo pieniędzy Za wszelką cenę chciał ją poznać, porozmawiać z nią, a żeby to osiągnąć musiał stać się bogatym szlachcicem z dużymi znajomościami. Bardzo ją idealizuje, nie jest w stanie dostrzec jej cynizmu, chłodu, obojętności. Sam siebie porównuje do robaka, a ją do motyla, lecz pociesza się, że „gąsienica jest także podobna do robaka, póki nie zostanie motylem”. Porównuje się do motyla, który zaczynając od kupca galanteryjnego ciągle się doskonali by być lordowskim mościem „„kupieckich rodów w Anglii zostało lordowskimi mościami”. Dla niej chce „opuszczać swoją norę i innych robaków” i doskonaląc się, stać się kimś takim jak ona. .” Czuje się podle z tym, że wydaje takie potężne pieniądze, które mogłyby uratować mnóstwo ludzi „?... To są moi – ci, którzy leżą tam na śmietniku, i może dlatego są nędzni, a będą jeszcze nędzniejsi, że ja chcę wydawać po trzydzieści tysięcy rubli rocznie na zabawę w motyla. Głupi handlarzu, podły człowieku!...”.
Zdaje sobie jednak w przebłyskach świadomości sprawę jak głupio zachowuję się tak wiele poświęcając dla jednej kobiety, wydając tyle pieniędzy. Z drugiej strony uważa, że dorobił się ich dzięki niej „No dobrze, ale gdyby nie ona, czy miałbym dziś majątek?...”, „[…] Jest w Izabeli bardzo zakochany i nie potrafi bez niej żyć: „Nie mogę wyrzec się jej!” – szepnął, rozkładając ręce, jakby tłumaczył się komuś.” . W końcu zauważa jednak, że Łęcka jest bardzo fałszywa, że tak naprawdę nigdy go nie kochała, kochała jego pieniądze i jak typowy romantyk usiłuje popełnić samobójstwo, nie udaje mu się to. W tym działaniu przypomina Wertera , lub Gustawa, bohatera Dziadów Adama Mickiewicza którzy z powodu nieszczęśliwej miłości nie umieją żyć i nie widzą żadnego sensu swej egzystencji. Bohater analizował swoje uczucia i emocje „(„Uczuć swoich nie nazwałby miłością i w ogóle nie byl pewny, czy dla oznaczenia ich istnieje […] odpowiedni wyraz”

Od akapitu

Od akapitu

Stanisław Wokulski jest „człowiekiem epoki przejściowej”. o skomplikowanej osobowości, łączacy w sobie cechy romantyka i pozytywisty.