Pytanie 1

Pojęcie i zakres oraz źródła prawa gospodarczego

Pod pojęciem prawa gospodarczego rozumieć należy ogół norm prawnych, dotyczących funkcjonowania gospodarki narodowej oraz stosunków gospodarczych między osobami fizycznymi i prawnymi jako jej podmiotami
Prawo gospodarcze – to ogół norm prawnych dotyczących funkcjonowania gospodarki oraz stosunków gospodarczych między osobami fizycznymi i prawnymi jako jego podmiot gospodarczy reguluje ono ustrój podmiotów gospodarczych.
Przedmiotem prawa gospodarczego są sprawy dotyczące przedsiębiorców, ich organizacji i prowadzonej przez nich działalności .
Cechą działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorców jest jej zawodowy charakter. Do podstawowych zasad prowadzenia działalności gospodarczej zaliczamy:
- zasadę równości wobec prawa wszystkich podmiotów gospodarczych
- zasadę swobody działalności gospodarczej 
- zasadę swobody umów
- uczciwej konkurencji
- zasadę poszanowania dobrych obyczajów i słusznych interesów konsumentów
Działaniami gospodarczymi, w rozumieniu tej dziedziny prawa, są czynności prawne dotyczące spraw:
- przedsiębiorstw i innych podmiotów gospodarczych,
- przeciwko podmiotom gospodarczym o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenia do stanu poprzedniego lub naprawienia szkody z tym związanej oraz zakazania lub ograniczenia działalności zagrażającej środowisku.
- przeciwdziałania praktykom monopolistycznym.

Zakres
Przedmiotem prawa gospodarczego są więc sprawy dotyczące istnienia podmiotów gospodarczych, ich organizacji i prowadzonej przez nie działalności gospodarczej. Prawo gospodarcze nie jest skodyfikowane. Dlatego jest ono pozbawione głównego źródła, jakim dla poszczególnych dziedzin prawa są kodeksy.

Działalność gospodarcza różnych podmiotów, regulowana jest także przepisami prawa bankowego, podatkowego, administracyjnego, a także w części dotyczącej przestępstw gospodarczych przepisami prawa karnego.
Zaistniałe spory wynikające z działalności gospodarczej rozpatrywane są w postępowaniu odrębnym od ogólnego postępowania w sprawach cywilnych, a właściwymi do ich rozpatrywania sądami są sądy gospodarcze, działające jako wyodrębnione wydziały w sądach rejonowych i wojewódzkich.
Podmiotami prawa gospodarczego są:
- osoby fizyczne i ich związki (spółki prawa cywilnego),
- osoby prawne (przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, spółki handlowe i inne),
- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, prowadzące działalność gospodarczą.

Źródłami prawa gospodarczego są:
- Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
- KC ( Kodeks Cywilny )
- KSH ( Kodeks Spółek Handlowych )
- Prawo upadłościowe
- Prawo o postępowaniu układowym
- Ustawa o PP ( Przedsiębiorstwach Państwowych )
- Ustawa prawo spółdzielcze
- Konstytucja RP
- Ustawa o stowarzyszeniach
- Ustawa o fundacjach
- Inne

Inne źródła prawa gospodarczego
• Prawo Unii Europejskiej
• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93). Kodeks cywilny w księdze I reguluje podstawowe zagadnienia dotyczące uczestników obrotu gospodarczego (profesjonalnego), a w księdze II i III czynności podejmowane przez te podmioty w obrocie. Kodeks cywilny był wielokrotnie nowelizowany. Podstawowa zmiana, z punku widzenia dostosowania przepisów kodeksu do gospodarki rynkowej, dokonana została ustawą z dnia 28 lipca 1990 r. Zniosła ona dychotomiczny podział na obrót uspołeczniony i nieuspołeczniony, który z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej przestał mieć praktyczne znaczenie. Ustawa przyjęła zasadę równości podmiotów gospodarczych w obrocie, bez względu na to, komu przysługują prawa własności. W tej sytuacji, począwszy od 1 października 1990 r., kodeks cywilny reguluje obrót powszechny i handlowy między osobami fizycznymi i prawnymi (art. 1 k.c.).
• ustawa z dnia 15 września 2000 r. - kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037) regulujący zasady tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, łączenia, podziału i przekształcania spółek handlowych (art. 1 k.s.h.). W aktualnym stanie prawnym kodeks spółek handlowych jest więc aktem prawnym odnoszącym się do działania w obrocie szczególnej grupy przedsiębiorców (podmiotów gospodarczych), jakimi są spółki prawa handlowego.
• ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. - prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178), regulująca zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie działalności gospodarczej. Ustawa ta została zastąpiona z pewnymi zastrzeżeniami ustawą o swobodzie działalności gospodarczej z 2 lipca 2004 r.
• ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 17, poz. 209) oraz ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r.
• Ustawa z dnia 22 grudnia 1995 r. o wydawaniu "Monitora Sądowego i Gospodarczego" (Dz. U. z 1996 r., Nr 6, poz. 42), na mocy tej ustawy utworzony został ogólnopolski dziennik urzędowy, przeznaczony do publikacji danych o przedsiębiorcach wymaganych przepisami ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz przepisami innych ustaw, w szczególności kodeksem spółek handlowych, stanowią trzon polskiego prawa handlowego.
Ogólne zasady tworzenia osób prawnych uregulowane są w kodeksie cywilnym. Zasady tworzenia, działania i likwidacji poszczególnych typów osób prawnych będących przedsiębiorcami regulują przepisy szczególne.
Można tu przykładowo wymienić następujące ustawy:
• z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r., Nr 112, poz. 981),
• z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 118, poz. 561),
• z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (tekst jedn: Dz. U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203),
• z dnia 16 września 1982 r. - prawo spółdzielcze (tekst jedn: Dz. U. z 1995 r., Nr 54, poz. 288),
• z dnia 30 kwietnia 1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz. U. Nr 44, poz. 202),
• z dnia 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych (tekst jedn: Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 448),
• z dnia 29 sierpnia 1997 r. - prawo bankowe (tekst jedn: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665),
• z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. Nr 139, poz. 934),
• z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 940).
Po za tym ważne znaczenie mają:
• ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi (tekst jedn: Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447),
• prawo wekslowe - ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. (Dz. U. Nr 37, poz. 282),
• prawo czekowe - ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. (Dz. U. Nr 37, poz. 283),
• ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300).
• ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211)
• ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122 poz. 1319),

Pytanie 2

Cechy ustawodawstwa gospodarczego

Do cech prawa gospodarczego należy zaliczyć:
• Brak kompleksowej regulacji prawnej dla stosunków gospodarczych (namiastką tego jest ustawa o swobodzie działalności gospodarczej)
• Spory z zakresu działalności gospodarczej rozpatrywane są wedle odrębnego postępowania specjalnie przeznaczonego dla tych stosunków (postępowanie to cechują podwyższone wymagania w stosunku do postępowania ogólnego)
• Rozległość regulacji prawa gospodarczego - do stosunków gospodarczych mają zastosowanie praktycznie wszystkie dziedziny prawa, prawo cywilne, administracyjne, karne, finansowe, itd.
Zasady prawa gospodarczego 
zasady przewodnie zwane także zasadami naczelnymi prawa gospodarczego są to ogólne dyrektywy, które są podstawą dla funkcjonowania gospodarki. Zasady te wynikają przede wszystkim z konstytucji oraz podstawowych aktów dotyczących prawa gospodarczego w szczególności ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Do naczelnych zasad prawa gospodarczego należą:
• Zasada wolności (swobody) gospodarczej - odzwierciedla prawo w ujęciu negatywnym, jest to przyrodzone prawo, nieodzowne człowiekowi.
• Zasada ochrony własności
• Zasada praworządności - wiąże ona administrację publiczną (rządową i samorządową), oznacza, że organy administracji publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (kompetencje mogą wynikać tylko z przepisów ustawowych, organy państwowe podejmują działania w ramach obowiązującego prawa a ponadto mogą podejmować tylko takie działania, które mają podstawę w przepisach.
• Zasada ochrony sądowej
• Zasada ograniczonej ingerencji państwa w gospodarkę - prawo negatywne, państwo powinno być pasywne (powinno się powstrzymywać od ingerencji, a jeśli już ingeruje to w stopniu minimalnym).
• Zasada proporcjonalności - jedna z głównych zasad rządzących UE, wg niej wszelkie środki, które ingerują w swobody jednostek powinny być proporcjonalne do celu (cel musi być uznany, legitymowany).
• Zasada 3 "D" - decentralizacji, demonopolizacji, deregulacji. Deregulacja - znoszenie reglamentacji,
Powyższe zasady są uszczegóławiane przez następne zasady:
o zasada wolności handlu i przemysłu

o zasada wolności konkurencji
o zasada demokracji gospodarczej
o zasadę równości w sferze gospodarczej

Pytanie 3

Zasady prawa gospodarczego

1. zasada wolności gospodarczej

• Art. 20 Konstytucji RP

• Art. 22 Konstytucji RP – ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny

• Art. 6 ustawy o swobodzi działalności gospodarczej – podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa

• Wywodzi się od wolności człowieka

• Na jej straży stoi Trybunał Sprawiedliwości UE

1. zasada równości prawnej przedsiębiorców

• gwarancja równego traktowania przedsiębiorców przez prawo

• Art. 32. Ustęp 2 Konstytucji RP – nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny

• Zakaz uprzywilejowania pewnych podmiotów

• Równość w prawie i wobec prawa

• Dotyczy każdego obywatela UE

1. zasada wolnej konkurencji

• Art. 20 Konstytucji RP – społeczna gospodarka rynkowa oparta jest na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych

• Istnieje swoboda podejmowania inicjatyw dot. Gospodarki rynkowej

• Odnosi się do konkurowania na rynku i równoważy się z ochroną konsumentów w ramach solidaryzmu społecznego

1. zasada ochrony własności i innych praw przedsiębiorców

• doktryna prywatnego prawa gospodarczego

• obejmuje również inne prawa przedsiębiorców (np. prawa majątkowe, autorskie, do znaków towarowych)

• źródłem ochrony jest Art. 21 ustęp 1 Konstytucji RP – RP chroni własność i prawo dziedziczenia

Pytanie 4.

Zasady prowadzenia działalności gospodarczej (z Ustawy o Swobodzie Działalności Gospodarczej, Rozdział 2)

KRS, ewidencja

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do CEIDG albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS (nie stosuje się, gdy ustawy uzależniają podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej od obowiązku uzyskania koncesji/zezwolenia). Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do CEIDG określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.

Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Zawieszenie działalności przez przedsiębiorcę

Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy (w przypadku lutego – ilość dni w tym miesiącu w danym roku kalendarzowym). Do obliczania okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

W przypadku spółki cywilnej -> zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników. W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1) ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

2) ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3) ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

6) ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy.

NIP: Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym. Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie NIP.

Zasady działania przedsiębiorcy: Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

Warunki wykonywania: Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej (dot. ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego, moralności publicznej, ochrony środowiska).

Uprawnienia zawodowe: Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

Informacje o towarze, dane firmy

Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium RP jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim określających firmę przedsiębiorcy i jego adres i umożliwiających identyfikację towaru (wyjątek: nie dot. wyrobów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych).

Elementy oferty: Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych, jest on obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych: 1) firmy przedsiębiorcy; 2) NIP; 3) siedziby i adresu przedsiębiorcy.

Transakcje z wykorzystaniem rachunku bankowego

Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Punkt kontaktowy

Zadania punktu kontaktowego: Minister właściwy do spraw gospodarki prowadzi punkt kontaktowy. Zadaniem punktu kontaktowego jest umożliwienie dopełnienia procedur związanych z podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej na terytorium RP oraz udzielanie informacji. Punkt kontaktowy umożliwia złożenie drogą elektroniczną do właściwych organów wniosków, oświadczeń lub notyfikacji niezbędnych do podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej oraz uznania kwalifikacji zawodowych. Nie prowadzi on doradztwa w indywidualnych sprawach. Punkt kontaktowy jest prowadzony za pośrednictwem strony internetowej punktu kontraktowego. Przekazywanie danych między punktem kontaktowym a właściwymi organami odbywa się za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej lub elektronicznych skrzynek podawczych właściwych organów albo innych systemów teleinformatycznych umożliwiających dostęp do rejestrów sądowych.

Pomoc w realizacji spraw

Właściwe organy umożliwiają za pośrednictwem punktu kontaktowego realizację spraw związanych z podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej, z wyłączeniem procedur odwoławczych. Punkt kontaktowy przekazuje otrzymane dokumenty do właściwych organów niezwłocznie, nie później niż następnego dnia roboczego po ich otrzymaniu. Właściwe organy przyjmują w formie elektronicznej wszelkie dokumenty złożone w punkcie kontaktowym. W takim przypadku bieg terminu załatwienia sprawy przez właściwy organ rozpoczyna się w dniu roboczym następującym po dniu wpływu wniosku do punktu kontaktowego. Właściwy organ odpowiada niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni roboczych, na wnioski o udzielenie informacji. W przypadku spraw wymagających konsultacji z innymi właściwymi organami, termin ten może być przedłużony do 14 dni roboczych. Jeżeli wniosek jest błędny, nieuzasadniony lub zawiera braki, właściwy organ jest obowiązany niezwłocznie poinformować wnioskodawcę.

Pytanie 5.

Zasady kontroli przedsiębiorcy przez organy administracji publicznej. (z Ustawy o Swobodzie Działalności Gospodarczej, Rozdział 5)

Zasady kontrolowania

Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorców przeprowadzana jest na zasadach określonych w Ustawie o Swobodzie Działalności Gospodarczej, chyba że zasady i tryb kontroli wynikają z bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo z ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Przedsiębiorcy, który poniósł szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, przysługuje odszkodowanie.

Dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym, karnym lub karno-skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.

Niezwłoczne powiadomienie o nieprawidłowościach

W razie wykonywania działalności gospodarczej niezgodnie z przepisami ustawy, a także w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności, wójt, burmistrz lub prezydent miasta niezwłocznie zawiadamia właściwe organy administracji publicznej. Zawiadomione organy niezwłocznie powiadamiają wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o podjętych czynnościach. W przypadku braku możliwości zawiadomienia, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może nakazać wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas niezbędny (nie dłuższy niż 3dni). Takiej decyzji nakazującej wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej w razie stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.

Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli

Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli (na wniosek przedsiębiorcy -może być wszczęta przed upływem 7 dni). Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli zawiera: 1) oznaczenie organu; 2) datę i miejsce wystawienia; 3) oznaczenie przedsiębiorcy; 4) wskazanie zakresu przedmiotowego kontroli; 5) podpis osoby upoważnionej do zawiadomienia.

Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w przypadku gdy:

1) kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej;

2) przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia;

3) kontrola jest przeprowadzana na podstawie przepisów o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw.

4) kontrola jest prowadzona w toku postępowania prowadzonego na podstawie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

5) przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego;

6) przedsiębiorca nie ma adresu zamieszkania lub adresu siedziby lub doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.

Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli

Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów kontroli po okazaniu legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli działalności przedsiębiorcy. Zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu. Upoważnienie zawiera co najmniej:

1) wskazanie podstawy prawnej

2) oznaczenie organu kontroli

3) datę i miejsce wystawienia

4) imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do wykonania kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej

5) firmę przedsiębiorcy objętego kontrolą

6) określenie zakresu przedmiotowego kontroli

7) wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli

8) podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji

9) pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy

Informacja o prawach i obowiązkach kontrolowanego

W przypadku wszczęcia czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej, przed podjęciem pierwszej czynności kontrolnej, osoba podejmująca kontrolę ma obowiązek poinformować kontrolowanego przedsiębiorcę lub osobę, wobec której podjęto czynności kontrolne, o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli.

W obecności kontrolowanego

Generalnie czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej. Nie stosuje się tej zasady gdy odrębne przepisy lub ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej, istnieje możliwość zagrożenia życia/ zdrowia/ środowiska naturalnego. Kontrolowany jest obowiązany do pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania go w trakcie kontroli, w szczególności w czasie jego nieobecności.

Miejsce kontroli

Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego. Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne, za zgodą kontrolowanego, mogą być przeprowadzane również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.

Przebieg kontroli

Czynności kontrolne powinny być przeprowadzane w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy.

Książka kontroli; protokoły

Przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli oraz upoważnienia i protokoły kontroli, a także udostępniać jena żądanie organu kontroli. Przedsiębiorca musi dokonywać w książce kontroli wpisu informującego o wykonaniu zaleceń pokontrolnych bądź wpisu o ich uchyleniu przez organ kontroli lub jego organ nadrzędny albo sąd administracyjny.

Książka kontroli zawiera wpisy dokonywane przez organ kontroli. Wpisy obejmują: oznaczenie organu kontroli, upoważnienia do kontroli, zakres przedmiotowy kontroli, daty podjęcia i zakończenia kontroli, zalecenia pokontrolne oraz określenie zastosowanych środków pokontrolnych, uzasadnienie braku zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli; uzasadnienie wszczęcia kontroli, uzasadnienie zastosowanych wyjątków, uzasadnienie przedłużenia czasu trwania kontroli, uzasadnienie czasu trwania przerwy.

Okazanie książki kontroli

W przypadku wszczęcia kontroli, przedsiębiorca jest obowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli albo kopie odpowiednich jej fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli. Zwolnienie z obowiązku, gdy -> okazanie niemożliwe ze względu na udostępnienie jej innemu organowi kontroli ->Wtedy książka kontroli okazywana w siedzibie organu kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia zwrotu przez poprzedni organ kontroli.

Art. 82. i 83. Zakaz równoczesnych kontroli i czas trwania w roku

Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:

1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;

2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;

3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;

4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.

Nie stosuje się tych zasad, gdy odrębne przepisy lub ratyfikowane umowy międzynarodowe stanowią inaczej, istnieje możliwość zagrożenia życia/zdrowia/środowiska naturalnego, gdy kontrola jest potrzebna dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa/wykroczenia, gdy jest realizacją obowiązków wynikających z przepisów prawa wspólnotowego/polskiego o ochronie konkurencji lub przepisów prawa wspólnotowego w zakresie ochrony interesów finansowych Wspólnoty Europejskiej.

Przedłużenie czasu trwania kontroli jest możliwe jedynie z przyczyn niezależnych od organu kontroli i wymaga uzasadnienia na piśmie. Uzasadnienie doręcza się przedsiębiorcy i wpisuje do książki kontroli przed podjęciem dalszych czynności kontrolnych. Jeżeli wyniki kontroli wykazały rażące naruszenie przepisów prawa przez przedsiębiorcę, można przeprowadzić powtórną kontrolę w tym samym zakresie przedmiotowym w danym roku kalendarzowym, a czas jej trwania nie może przekraczać 7 dni.

Organ kontroli może, po pisemnym zawiadomieniu przedsiębiorcy, przerwać kontrolę na czas niezbędny do przeprowadzenia badań próbki produktu lub próbki kontrolnej, jeżeli jedyną czynnością kontrolną po otrzymaniu wyniku badania próbki będzie sporządzenie protokołu kontroli.

Art. 84. Wyłączenie stosowania

Przepisów art. 82 i art. 83 nie stosuje się wobec działalności przedsiębiorców w zakresie objętym:

1) nadzorem o którym mowa w ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym

2) nadzorem sanitarnym na podstawie ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej i ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa żywności.

Wniesienie sprzeciwu; bieg terminu

Przedsiębiorca może wnieść w terminie 3 dni roboczych od wszczęcia kontroli pisemny sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów. Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie biegu czasu trwania kontroli od dnia wniesienia sprzeciwu do dnia doręczenia przedsiębiorcy postanowienia. W przypadku wniesienia sprzeciwu organ kontroli może dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Organ kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu rozpatruje sprzeciw oraz wydaje postanowienie o odstąpieniu od czynności kontrolnych lub kontynuowaniu czynności kontrolnych.

Pytanie 6

Pojęcie przedsiębiorstwa, przedsiębiorcy i jego firmy oraz działalności gospodarczej.

W doktrynie, w judykaturze i w prawie polskim termin „przedsiębiorstwo” (w języku

angielskim undertaking, a także enterprise, economic unit, czy – po prostu – business) ma

trzy podstawowe znaczenia: podmiotowe, przedmiotowe i funkcjonalne.

W znaczeniu podmiotowym pojęcie przedsiębiorstwa jest synonimem pojęcia

przedsiębiorcy (wcześniej kupca oraz podmiotu gospodarczego), po raz pierwszy użytym w

naszym prawie w ustawie z dnia 19 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

(tekst jedn. Dz. U. z 2003 roku, nr 153, poz. 1503 z późn. zm.), a zdefiniowanym między

innymi w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr

173, poz. 1807 z późn. zm.). Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy przedsiębiorcą jest „osoba

fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędącą osobą prawną, której odrębna

ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność

gospodarczą”. Przedsiębiorcą może być zatem człowiek / osoba naturalna (natural person),

jak i twór sztuczny: jednostka organizacyjna / osoba prawna (legal person), której byt i

funkcjonowanie opiera się jedynie na przepisach prawa. Wśród ogółu osób prawnych warto

wyróżnić osoby prawne gospodarcze (spółki kapitałowe, spółdzielnie, przedsiębiorstwa

państwowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych) i osoby prawne niegospodarcze / not for profit (fundacje, stowarzyszenia, związki zawodowe), które w zakresie wykonywanej

działalności gospodarczej stają się przedsiębiorcami, a także państwowe osoby prawne (wśród których szczególną rolę odgrywają spółki Skarbu Państwa; osobą prawną jest oczywiście będący uosobieniem państwa sam Skarb Państwa, ale trudno go uznać za typowego przedsiębiorcę) i samorządowe osoby prawne (gminy, powiaty i województwa, będące ustawowymi osobami prawnymi, oraz tworzone przez nie osoby prawne: komunalne spółki kapitałowe, spółdzielnie i stowarzyszenia). Przedsiębiorcą może być także jednostka

organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną2

(tzw. ułomna osoba prawna), a więc przede wszystkim spółka osobowa (jawna, partnerska,

komandytowa i komandytowo-akcyjna), spółka kapitałowa w organizacji (spółka z o.o. w

organizacji i spółka akcyjna w organizacji) oraz wspólnota mieszkaniowa. Natomiast zgodnie

z art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorcami są wspólnicy

spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (statusu

przedsiębiorcy nie posiada zatem sama spółka cywilna). Wskazane osoby i jednostki

organizacyjne mogą być uznane za przedsiębiorcę jedynie wtedy, kiedy wykonują działalność

gospodarczą „we własnym imieniu”, czyli prowadzą działalność gospodarczą w sposób

prawnie niezależny (bez korzystania z cudzej podmiotowości prawnej), a nadto bezpośrednio

uzyskują prawa i obowiązki związane z tą działalnością (co oznacza, Ŝe działający w imieniu

własnym przedsiębiorca ponosi z tytułu nawiązywanych stosunków prawnych pełną

odpowiedzialność). Warto jeszcze dodać, Ŝe ustawa o swobodzie działalności gospodarczej,

aby dostosować prawo polskie do przepisów unijnych, wprowadziła wśród ogółu

przedsiębiorców pewną szczególną (kwalifikowaną) grupę przedsiębiorców, a mianowicie

mikroprzedsiębiorców, małych przedsiębiorców i średnich przedsiębiorców.

W znaczeniu przedmiotowym pojęcie przedsiębiorstwo zostało zdefiniowane w art.

551kodeksu cywilnego (ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest „zorganizowanym zespołem składników

niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego

wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości,

w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do

nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy

nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości

wynikające z innych stosunków prawnych; 4) wierzytelności, prawa z papierów

wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa

własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8)

tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności

gospodarczej”. W tym znaczeniu zostało ostatnio użyte w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o

partnerstwie publiczno-prywatnym, Dz.U. Nr 169, poz. 1420. Ogólnie można powiedzieć, że

przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym stanowi przedmiot określonych stosunków

cywilnoprawnych, czynności prawnych i najszerzej rozumianego obrotu gospodarczego.

Wreszcie w znaczeniu funkcjonalnym przedsiębiorstwo oznacza po prostu stałą i

zawodową działalność gospodarczą (w tym znaczeniu pojecie przedsiębiorstwa pojawia się w 3 wielu aktach prawnych, w tym w art. 8 §2 i art. 22 §1 kodeksu spółek handlowych z dnia 15

września 2000 r., Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Więcej na temat funkcjonalnego

rozumienia przedsiębiorstwa zob. Andrzej Kidyba, Prawo handlowe, Wydawnictwo C.H.

Beck, Warszawa 2004.

Istotne dla zbudowania pojęcia przedsiębiorstwa pojęcie działalności gospodarczej

zostało w sposób ogólny zdefiniowane w art. 2 ustawy o swobodzie działalności

gospodarczej, zgodnie z którym działalność gospodarcza jest to „zarobkowa działalność

wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i

wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób

zorganizowany i ciągły”. Pojęcie działalności gospodarczej jest także pojęciem prawa

wspólnotowego (należy pamiętać, że prawo wspólnotowe jest obecnie integralną częścią

polskiego porządku prawnego, któremu przysługuje pierwszeństwo przed naszym prawem).

Działalnością gospodarczą (establishment) w rozumieniu Traktatu ustanawiającego

Wspólnotę Europejską (TWE) jest działalność zarobkowa (związana z pobieraniem opłat),

samodzielna (wykonywana we własnym imieniu oraz z pełnym ryzykiem i pełną

odpowiedzialnością za dokonywane świadczenia), stała (trwała) oraz mająca charakter

transgraniczny. Więcej zob. Marek Szydło, Swoboda działalności gospodarczej,

Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2005 oraz Andrzej Wasilewski, Pojęcie działalności

gospodarczej na gruncie prawa polskiego. Dylemat interpretacyjny, (w:) Gospodarka.

Administracja. Samorząd, red. Henryk Olszewski, Bożena Popowska, Poznań 1997.

Warto zauważyć, że bardzo szerokie (podmiotowe, ale głównie funkcjonalne)

rozumienie przedsiębiorstwa zostało przyjęte we Wspólnocie Europejskiej (pojęcie

przedsiębiorstwa pojawia się wielokrotnie w TWE, w tym w przepisach dotyczących

konkurencji, chociaż nie zostało w nim zdefiniowane). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem

Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, przedsiębiorstwem w rozumieniu wspólnotowego

prawa konkurencji jest „każda jednostka zaangażowana w działalność gospodarczą, bez

względu na jej status prawny oraz sposób finansowania”, cytuję za Markiem Szydło,

Swobody rynku wewnętrznego a reguły konkurencji. Miedzy konwergencją a dywergencją,

Wydawnictwo „Dom Organizatora”, Toruń 2006.

Szczególną kategorią przedsiębiorstw są przedsiębiorstwa publiczne (public

undertakings / public enterprises), które stanowią instrument realizacji zadań państwa i na

których działalność państwo wywiera szczególny wpływ. Dla potrzeb prawa wspólnotowego

przyjmuje się, żee przedsiębiorstwem publicznym jest „każde przedsiębiorstwo, na które

władze publiczne mogą, bezpośrednio lub pośrednio, wywierać decydujący wpływ na mocy 4

prawa własności do przedsiębiorstwa, finansowego uczestnictwa w przedsiębiorstwie lub na

mocy przepisów, którym ono podlega”, cytuję za Markiem Szydło, Swobody rynku

wewnętrznego a reguły konkurencji. Miedzy konwergencją a dywergencją, Wydawnictwo

„Dom Organizatora”, Toruń 2006. Idąc za wskazaniami ustawodawcy wspólnotowego

również polski ustawodawca wprowadził w krajowym porządku prawnym pojęcie

przedsiębiorcy publicznego (uczynił to ustawą z dnia 22 września 2006 roku o przejrzystości

stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi

oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców, Dz. U. Nr 191, poz. 1411).

Obok przedsiębiorstw publicznych, art. 86 TWE do przedsiębiorstw szeroko

rozumianego sektora publicznego (public sector) zalicza jeszcze: przedsiębiorstwa

wyposażone przez państwo w prawa specjalne lub wyłączne, przedsiębiorstwa zobowiązane

przez państwo do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym

oraz przedsiębiorstwa mające charakteru monopolu skarbowego (przy czym wszystkie te

ostatnie przedsiębiorstwa albo mogą być równocześnie przedsiębiorstwami publicznymi, a

więc pozostającymi pod decydującym wpływem państwa, albo też mogą być

przedsiębiorstwami w pełni prywatnymi i jedynie funkcjonalnie włączonymi w obręb

realizacji zadań państwa, a więc w obręb szeroko rozumianego sektora publicznego).

Przedsiębiorca w prawie polskim

Pojęcie przedsiębiorcy jest pojęciem stosunkowo nowym w polskim prawie, choć stanowi ono jedno z podstawowych zagadnień prawa dotyczącego obrotu gospodarczego. Oprócz najsilniejszej grupy podmiotów biorących udział w obrocie gospodarczym, jaką są konsumenci, w obrocie występują także podmioty wyróżniane z uwagi na określone cechy – takimi kwalifikowanymi podmiotami są właśnie przedsiębiorcy.

W okresie międzywojennym posługiwano się przede wszystkim pojęciami kupca i kupca rejestrowego. W okresie gospodarki sterowanej dominowało określenie „jednostka gospodarcza” występująca zawsze z charakteryzującym ją przymiotnikiem – jednostka gospodarki uspołecznionej bądź jednostka gospodarki nieuspołecznionej. W okresie transformacji systemowej pojawiło się pojęcie „podmiotu gospodarczego”, za który zgodnie z ustawą z dnia 23 grudnia 1988r. uważana była osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeżeli jej przedmiot działanie obejmował prowadzenie działalności gospodarczej. Pojęcie przedsiębiorcy pojawiło się po raz pierwszy w ustawach, które regulowały ochronę obrotu gospodarczego – w ustawie z dnia 24 lutego 1990r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów (zastąpionej później przez ustawę z dnia 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów, a następnie ustawą z dnia 16 lutego 2007r. o tym samym tytule) oraz ustawę z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zawarte w nich określenia miały jednakże zastosowanie wyłącznie na użytek tych ustaw i dopiero ustawą z dnia 20 sierpnia 1997r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym, zostało wprowadzone do obowiązującego porządku prawnego pojęcie przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca według przepisów Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z brzmieniem art. 431 Kodeksu cywilnego przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osoba prawną, której została przyznana przez przepisy ustawy zdolność prawna (art. 331 KC), prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Powyższe ujęcie pojęcia przedsiębiorcy zostało oparte na 2 kryteriach – podmiotowym (określającym jakie podmioty można uznać za przedsiębiorcę) oraz funkcjonalnym (które wskazuje cechy jakimi powinien wykazywać się przedsiębiorca, a dotyczące działalności przez niego prowadzonej). Trzeba jednak zwrócić uwagę, iż w Kodeksie cywilnym brak jest definicji zarówno działalności gospodarczej, jaki i zawodowej.

Przedsiębiorca według przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

W świetle art. 4 ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Cechą wyróżniającą przedsiębiorcę spośród podmiotów stosunków prawnych jest prowadzenie przez niego działalności gospodarczej. Nie można zatem mówić o przedsiębiorcy w oderwaniu od prowadzonej przez niego działalności. W świetle art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, z tym zastrzeżeniem, że do działalności gospodarczej: budowlanej, handlowej i usługowej, oraz działalności zawodowej polegającej na świadczeniu usług stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zaznaczyć trzeba, że wyliczenie rodzajów działalności ma charakter jedynie przykładowy, gdyż w ich obrębie możliwe jest dokonywanie dalszych, wewnętrznych podziałów.

Przedsiębiorca według przepisów innych ustaw.

Pozostałe akty prawne, jakie posługują się pojęciem przedsiębiorcy, można podzielić na 2 grupy:

1) ustawy, które używając pojęcia „przedsiębiorca” wprost odwołują się definicji zawartej w art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, np.:

- ustawa z dnia 15 grudnia 2000r. o Inspekcji Handlowej (art. 2 pkt 1);

- ustawa z dnia 20 marca 2002r. o finansowym wspieraniu inwestycji (art. 2 pkt 3);

- ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o usługach turystycznych (art. 3 pkt 14).

2) ustawy, w których ustawodawca zdefiniował pojęcie przedsiębiorcy w sposób odmienny niż w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, np.:

- ustawa z dnia 20 sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, gdzie za przedsiębiorców uważa się podmioty, których dotyczy obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców, czyli m. in. spółki prawa handlowego, spółki europejskie, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe, instytuty badawcze, przedsiębiorców określonych w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne („przedsiębiorstwa zagraniczne”), towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej (art. 36);

- ustawa z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w myśl której przedsiębiorcami są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej (art. 2);

- ustawa z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którą częściowo mamy do czynienia z odesłaniem do przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a oprócz tego za przedsiębiorcę uznaje się także osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej; osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu; osobę fizyczną, która posiada kontrolę nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji; związek przedsiębiorców (art. 4 ust. 1).

Jeszcze ważniejsze jest uświadomienie sobie, czym jest działalność gospodarcza. Warto bowiem pamiętać, że nie jest ona wykonywana jedynie przez osoby, które zarejestrowały swoją działalność. Działalność gospodarcza to — zgodnie Ustawą o swobodzie działalności gospodarczej — zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Wynika stąd, że jeśli działalność wykonujemy stale i ma ona charakter zorganizowany, to chociaż byłaby ona nieopłacalna jest działalnością gospodarczą i winna być poddana rygorom prawnym, jakim są obowiązki zgłoszeniowe czy podatkowe. Nie można zatem dokonywać transakcji biznesowych, stale realizując działania na podstawie umów cywilnoprawnych (np. na podstawie umowy o dzieło) i nie rejestrując działalności gospodarczej zgodnie z prawnym obowiązkiem. Rejestracja, jak widać z powyższej definicji, nie jest warunkiem koniecznym, abyśmy mogli mówić o działalności gospodarczej.

Pytanie 7.

Klasyfikacja przedsiębiorców na podstawie różnych kryteriów (cel dydaktyczny /

aplikacyjny):

Struktura podmiotowa:

- jednoosobowe (rzemieślnik, wolny zawód, jednoosobowa spółka skarbu państwa / nie jest

nią spółka partnerska, chyba że w okresie przejściowym)

- zbiorcze

Domicyl( miejsce zamieszkania osoby fizyczne lub siedziba osoby prawnej):

- krajowi

- zagraniczni

Forma własności kapitału:

- prywatni

- publiczni

- państwowi

- samorządowi

Wielkość przedsiębiorstw

- mikroprzedsiębiorstwa( przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro)

- małe przedsiębiorstwa( przedsiębiorstw, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyła równowartości w złotych 10 milionów euro)

- średnie przedsiębiorstwa( przedsiębiorstwo, które w co najmniej jednym z dwóch ostatnich

lat obrotowych zatrudniało średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnęło roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w

złotych 43 milionów euro)

Pytanie 8.

Podstawowe prawa i obowiązki przedsiębiorców wyznaczają status prawny przedsiębiorstwa, dotyczą one większości przedsiębiorców, wynikają ze źródeł prawa gospodarczego, prawa UE, Art. 97 Konstytucji RP, Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustaw szczególnych.

Prawa:

1. Prawo do podejmowania, wykonywania, zawieszania i zakończenia działalności gospodarczej

2. Prawo do wyboru nazwy przedsiębiorstwa

3. Prawo do samodzielnego działania lub do działania w formie reprezentacji

4. Prawo do korzystania ze swobody kontraktowej w granicach prawa i zasad współżycia społecznego

5. Prawo do znaków towarowych, patentów, licencji i ich ochrony prawnej

6. Prawo do ochrony tajemnic przedsiębiorstwa i danych osobowych

7. Prawo do informacji( publicznej i gospodarczej) dotyczącej innych przedsiębiorców
i konsumentów

8. Prawo do korzystania z pomocy publicznej

9. Prawo do korzystania z postępowania układowego w postępowaniach upadłościowym
i naprawczym

10. Prawo do ochrony sadowej

Obowiązki:

1. Obowiązek rejestracji (wpis do rejestru przedsiębiorców / Ewidencji Działalności Gospodarczej) lub innej rejestracji publicznej – w Polsce jest około 300 rejestrów

2. Obowiązek uzyskania zgody na podjecie i wykonywanie reglamentowanej działalności gospodarczej

3. Obowiązek posługiwania sie NIP w obrocie prawnym i gospodarczym

4. Obowiązek umieszczania na towarze określonych pisemnie informacji, które pozwalają zidentyfikować produkt i określają firmę( w języku polskim!)

5. Obowiązek dotyczący identyfikacji przedsiębiorstwa

6. Obowiązek dokonywania i przyjmowania płatności w obrocie finansowym

7. Obowiązek prowadzenia rachunkowości zgodnie z Ustawa o rachunkowości

8. Obowiązek terminowego płacenia podatku i danin publicznych

9. Obowiązek wykonywania działalności gospodarczej z zapewnieniem ochrony życia ludzkiego, ochrony moralności i środowiska

10. Obowiązek zgłoszenia w sadzie informacji o upadłości lub niewypłacalności

9. Osoby fizyczne jako przedsiębiorcy

Osoba fizyczna powinna posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, żeby podjąć i prowadzić działalność gospodarczą. Przedsiębiorca za zobowiązania ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem.

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do CEIDG określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.

Tym samym wnioskiem zgłasza się również wszelkie zmiany z zakresu podawanych informacji. Na ten obowiązek posiada się 7 dni od ich zaistnienia.

Jeżeli rejestrując firmę nie posiadamy jeszcze REGON-u i/lub NIP-u, to po jego otrzymaniu nie musimy aktualizować danych w systemie CEIDG, bo pojawiają się one tam automatycznie po ich nadaniu.

W przypadku wspólników spółki cywilnej – każdy z nich musi osobno złożyć wniosek CEIDG.

W formularzu należy podać rodzaj wykonywanej działalności. W tym celu stworzona została Polska Klasyfikacja Działalności, która zawiera spis czynności, jakie może wykonywać przedsiębiorstwo.

Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:

1) ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

2) ma prawo przyjmować należności lub obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;

3) ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;

4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;

6) ma prawo osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;

7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.

Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

Pytanie 10.

Zakres, zadania i zasady prowadzenia Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG)

Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (w skrócie CEIDG) jest spisem przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, działających na terenie Polski. Spis prowadzony jest od 1 lipca 2011 r. w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki na podstawie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Zadaniem CEIDG jest:

1) ewidencjonowanie przedsiębiorców będących osobami fizycznymi;

2) udostępnianie informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach w zakresie wskazanym w ustawie;

3) umożliwienie wglądu do danych bezpłatnie udostępnianych przez Centralną Informację Krajowego Rejestru Sądowego;

4) umożliwienie ustalenia terminu i zakresu zmian wpisów w CEIDG oraz wprowadzającego je organu

Zgodnie z Art. 24 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej:

1. Przekazywanie danych oraz informacji do CEIDG oraz przekazywanie i udostępnianie danych oraz informacji z CEIDG odbywa się za pośrednictwem elektronicznej platformy usług administracji publicznej.

2. Wnioski o wpis do CEIDG, informacje i inne dane przekazywane są do CEIDG za pośrednictwem formularzy elektronicznych zamieszczonych na stronie internetowej CEIDG, w Biuletynie Informacji Publicznej ministra właściwego do spraw gospodarki oraz na elektronicznej platformie usług administracji publicznej.

3. Wzory wniosków, o których mowa w ust. 2, zamieszcza się na elektronicznej platformie usług administracji publicznej.

Wniosek o dokonanie wpisu do ewidencji zawiera:

1) firmę przedsiębiorcy oraz jego numer PESEL, o ile taki posiada;

2) numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki posiada;

3) oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu, adres do doręczeń przedsiębiorcy oraz adres, pod którym jest wykonywana działalność gospodarcza, a jeżeli przedsiębiorca wykonuje działalność poza miejscem zamieszkania – adres głównego miejsca wykonywania działalności i oddziału, jeżeli został utworzony;

4) określenie przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej, zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD);

5) informacje o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;

6) informacje o umowie spółki cywilnej, jeżeli taka została zawarta;

7) dane stałego pełnomocnika, uprawnionego do prowadzenia spraw przedsiębiorcy, o ile przedsiębiorca udzielił takiego pełnomocnictwa.

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis. Wpis jest dokonywany nie później, niż następnego dnia roboczego po dniu wpływu do CEIDG poprawnego wniosku. Zaświadczeniem o wpisie w CEIDG jest wydruk ze strony internetowej CEIDG. Wpis do CEIDG jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu. Wpisem do CEIDG jest również wykreślenie albo zmiana wpisu. Rejestracja w CEIDG jest wolna od opłat.

Pytanie 11.

Zakres, zadania i zasady prowadzenia Krajowego Rejestru Sądowego

Krajowy Rejestr Sadowy (KRS) – najważniejszy rejestr publiczny, jest stworzony na

podstawie Ustawy o KRS z 1997 roku, która miała najdłuższe vacatio legis w Polsce – 3 lata i

3 miesiące. Weszła ona w życie 1 stycznia 2001 roku i zastąpiła dotychczasowy rejestr

handlowy, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych.

Krajowy Rejestr Sadowy składa sie z trzech rejestrów:

- rejestr przedsiębiorstw,

- rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz

publicznych zakładów opieki zdrowotnej,

- dłużników niewypłacalnych.

Jest nim objętych ponad 250 tysięcy podmiotów, dane z tego rejestru są wprowadzone

również w systemie informatycznym, jest on prowadzony przez rejonowe sądy gospodarcze.

Gminy spełniają funkcje zlecona o charakterze dopełniającym, umożliwiają wgląd do

klasyfikacji działalności, udostępniają niektóre formularze i informacje o wysokości opłat i

właściwości.

KRS spełnia następujące funkcje:

funkcja ewidencyjno-dokumentacyjna

funkcja informacyjna (centralna funkcja KRS) – udostępnianie szybkiej i wiarygodnej informacji o potencjalnych partnerach, umożliwia ich sprawdzenie

funkcja kontrolna

funkcja prawotwórcza (podmioty nabywają osobowość prawną)

funkcja fiskalna.

Centralna Informacja KRS – struktura organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości mająca

oddziały przy każdym sadzie rejestrowym.

Zadania Centralnej Informacji KRS:

- utworzenie połączeń KRS i eksploatacja elektronicznego katalogu dokumentów spółek

- prowadzenie zbioru informacji KRS i elektronicznego katalogu dokumentów spółek

- udzielanie informacji zawartych w KRS i przechowywanie kopii

Informacje udzielane są za odpłatnością, przez co realizowana jest funkcja fiskalna KRS.

Wydawane są odpisy, wyciągi, zaświadczenia i informacje, które w formie papierowej maja

moc dokumentów urzędowych. Niektóre informacje są te udzielane za darmo w interesie społecznym.

Zasady, na których oparty jest KRS:

1. Wpisy dokonywane są na formularzu urzędowym lub elektronicznym opatrzonym

podpisem elektronicznym

Wyjątki:

- wpis z urzędu, kiedy przewiduje to poszczególny przepis (np. postępowanie upadłościowe)

- REGON, zgłoszenia płatnika do ZUS + wydanie NIP, z urzędu do ZUS, wojewódzki urząd

statystyczny

2. Zasada jawności KRS (informacje + dokumenty)

Każdy może przeglądać akta rejestrowe i zapoznać sie z wzorami podpisów osób

reprezentujących dana firmę. Rejestr przedsiębiorców ma rozszerzona jawność formalna,

czego przykładem jest ogłoszenie w Monitorze Sadowym i Gospodarczym.

Jawność materialna wynika ze skutków domniemań prawnych, które wiążą sie z wpisem do KRS. Nikt nie może zasłaniać sie nieznajomością wpisu.

3. Zasada ograniczonej kognicji sadu

Sąd nie bada, czy dokumenty dobrze odzwierciedlają rzeczywistość, bada tylko ich

poprawność (czy są zgodne co do formy i treści) i prawdziwość. Wynika to z konieczności

szybkiego dokonania wpisu.

4. Zasada odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez zgłoszenie do KRS

nieprawdziwych danych (ale także niezłożenie ich w terminie)

Wyjątki:

- skutek siły wyższej

- wyłączenie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej

Spółka osobowa w KRS – osoby ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem.

Rejestr przedsiębiorców – posiada największe znaczenie gospodarcze, jest najważniejsza

częścią KRS, mimo że zrezygnowano z wpisów osób fizycznych prowadzących własna

działalność gospodarcza (2,4 – 3 mln). Obecnie podlega wpisowi 20 rodzajów podmiotów

(nie wszystkie z nich są przedsiębiorcami). Zakres podmiotowej rejestracji przedsiębiorstw

zwiększył sie przez 10 lat funkcjonowania KRS. Kiedyś wpisom podlegało jedynie 15

rodzajów podmiotów (bez osób fizycznych). Obecnie są to:

osobowe spółki handlowe (jawne, partnerskie, komandytowe), spółki z ograniczona odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółki europejskie, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa państwowe (mimo że miały odrębny rejestr – obecnie jest ich około 200), jednostki badawczo-rozwojowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej, oddziały przedsiębiorstw zagranicznych (sam oddział nie ma osobowości prawnej i nie jest

przedsiębiorcą), instytucje gospodarki budżetowej z Ustawy o finansach publicznych z 2009 roku (realizacja

zadań publicznych), przedsiębiorstwa zagraniczne, inne osoby prawne wykonujące działalność gospodarcza i podlegające wpisowi (np.fundacje, jeśli prowadza działalność gospodarcza zgodna ze swoim statutem)

Zakres przedmiotowy KRS odnosi sie do zakresu danych wpisywanych do KRS:

- każdy podmiot ma określony numer

- wpisy są podzielone na 6 różnych działów

Dział 1 - dane indywidualizujące (czy jest to spółka czy spółdzielnia, REGON, NIP, akcje,

organ założycielski)

Dział 2 - kto jest organem uprawnionym do reprezentowania przedsiębiorstwa

Dział 3 - dane co do przedmiotu działalności według podziału PKD, roczne sprawozdanie

finansowe

Dział 4 - informacje o zaległościach podatkowych, celnych, należności na rzecz ZUS,

informacje o zabezpieczeniu majątku w postępowaniu upadłościowym lub informacje o jego

umorzeniu (nie podlegają one ogłoszeniu w Monitorze Sadowym i Gospodarczym!)

Dział 5 - ewentualna wzmianka o powołaniu lub odwołaniu kuratora z urzędu

Dział 6 - informacja o otwarciu / zakończeniu postępowania likwidacyjnego / zarządu

komisarycznego / postępowania naprawczego / o ogłoszeniu upadłości

Pytanie 12.

Koncesja na działalność gospodarcza:

1) Pojecie (wg. ustawy z 2004 o Swobodzie dzialalnosci gospodarczej)

Koncesja: najdalej idąca forma regulowania działalności (stanowi wyjątek od zasad swobody działalności gospodarczej)

• Ustawa udziela koncesji jeśli działalność nie moze byc wykonywana jako wolna

• Wykształciła sie we Francji i NIemczech

• Cechy koncesji: charakter konstytutywny (koncesja nadaje podmiotowi prawo prowadzenia dzialalnosci, ktora ma szczegolne znaczenie ze wzgledu na szczegolny interes publiczny i bezpieczenstwo). Jest to rowniez akt uznaniowy ( gdyz w Ustawie o swobodzie dzialalnosci gospodarczej sa udzielane negatywne przeslanki odmowy koncesji lub zawarte sa one w odrebnych ustawach (lex specialis- lex generalis- Ustawa o grach hazardowych)

2) Zakres

• Upowaznia i zobowiazuje do wykonywania dzialalnosci zgodnie z prawem i warunkami koncesji

• Moze byc przyznana kazdemu

• Istnieje 7 dziedzin koncesjonowanych tj: przewozy lotnicze, gry hazardowe, wydobycie/kopalnie, bron i amunicja, paliwa i energia, ochrona osob i mienia, rozpowszechnianie programow radiowych i telewizyjnych.

• wprowadzenie innych koncesji jest dopuszczlane jedynie jesli:

- Dzialalnosc nie moze być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej luz uzyskaniu zezwolenia i wymaga zmiany niniejszej ustawy

3) Organy koncesyjne:

• Kopalnie ( Ministerstwo Srodowiska, marszalkowie wojewodztwa, starostowie powiatu)

• Bron- MSWiA

• Paliwa- Prezez Urzedu Regulacji Energetyki

• Gry hazardowe ( kasyna)- Ministerstwo Finansow

• Ochrona dobr i mienia- MSWiA

• Radio i TV- KRRi TV

Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli dzialalnosci gospodarczej w zakresie:

- zgodnosci dzialalnosci z nadana koncesja

- przestrzegania warunkow wykonywania koncesji

- obronnosci lub bezpieczenstwa panstwa i jego obywateli

4) Tryb koncesyjny

• Jesli przepisy odrebnych ustaw nie stanowia inaczej to:

a) udzielenie

b) odmowa udzielenia

c) zmiana lub wycofanie lub ograniczenie zakresu nalezy do ministra odpowiedzialnego za konkretny obszar dzialalnosci ( art 47). W/w nastepuje w drodze decyzji ( kiedys przyznawano koncesje na okres 5-50 lat, dzisiaj nie ma ograniczenia czasowego).

• Jesli liczba koncesji jest ograniczona to w Monitorze Polskim zamieszcze sie ogloszenie z wszelkimi informacjmi dotyczacymi przedmiotu koncesji, warunków do jej spełnienia, itp. Jesli jest więcej chętnych niż liczby koncesji to ogłasza sie przetarg ( wygrywa ten kto zadeklaruje wyzsza oplate )

• Odmowa lub cofniecie- powody:

a) przedsiebiorca nie spelnia warunkow wykonywania dzialalnosci objetej koncesja, okreslonych w ustawie

b) zagrozenie obronnosci i bezpieczenstwa panstwa i obywateli

c) przegrany przetarg

d) w przypadkach okreslonych w odrebnych przepisach

• cofniecie koncesji ( art 58) badz zmiana jej zakresu- powody:

a) prawomocny zakaz wykonywania działalności nadany przedsiębiorcy (np. rażąco narusza on warunki określone w koncesji lub dzialalnosc jest niezgodna z warunkami koncesji)

b) przedsiębiorca nie zaczął w wyznaczonym terminie wykonywac dzialalnosci badz jej trwale zaprzestal

c) zagrozenie obronnosci i bezpieczenstwa panstwa i obywateli

Pytanie 13.

Zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej:

1. Pojecie zezwolenia ( Artykul 75 i 76)

• Zezwolenia na wykonywanie dzialalnosci gospodarczej stanowi wyjatek od zasad swobody dzialalnosci gospodarczej

• W przypadku zezwolenia ustawa je wydaje

• Zgoda na wykonywanie dzialalnosci gospodarczej (licencja=zgoda=zezwolenie- nazwa zalezna od ustawy)

• Cechy zezwolen:

- akt administracyjny – potwierdza, ze przedsiebiorca spełnił wymagane prawem warunki prowadzenia dzialalnosci

- charakter konstytutywny ( nadaje uprawnienia )

- akt deklaratywny – forma kontroli wstępnej, powstanie nowej sytuacji prawnej,

2) Zakres zezwolen:

• 33 ustawy szczególne, odnoszace sie do obszarow dzialalnosci gospodarczej, ktore wymagaja zezwolenia/licencji/zgody na wykonywanie dzialalnosci gospodarczej. Do najwazniejszych naleza:

- Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych

- Ustawa o działalnosci ubezpieczeniowej

- Ustawa o giełdach towarowych

- Ustawa Prawo bankowe

- Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

Pozostale ( dla chetnych)

- o wychowaniu w trzezwosci i przeciwdzialaniu alkoholizmowi; grach i zakladach wzajemnych; specjalnych strefach ekonomicznych; utrzymaniu czystosci i porzadku w gminach; przeciwdzialaniu narkomanii; prawie o ruchu drogowym w zakresie produkcji tablic rejestracyjnych; obrocie instrumentami finansowymi; prawo telekomunikacyjne; odpadach; prawo o miarach; sciekach i kanalizacji; GMO; prawo farmaceutyczne; transporcie drogowym; rybolostwie; prawo pocztowe; podatku akcyzowym; fundaszach inwestycyjnych; doswiadczeniach na zwierzetach; lasach; tworzeniu i dzialaniu wielkopowierzchniowych obiektow handlowych

3) Organy zezwalajace

• organy naczelne, centralne, terenowe, jednostki samorzadu terytorialnego w okreslonym trybie postepowania

4) Tryb wydawania zezwolen:

• W 1999 roku wydano Ustawę Prawo Gospodarcze:

- wydane wczesniej zezwolenia zachowaly waznosc po stwierdzeniu,ze zostaly spelnione okreslone warunki

- pozniej nastapilo automatyczne wydawanie zezwolen

- zezwolenie ma charakter zwiazany ( dany organ musi wydac zezwolenie)

• Zezwolenie wydawane jest w postaci decyzji adminitsracyjnej na wniosek przedsiebiorcy

• Czasem konieczna jest okreslana forma prawna (kapital zakladowy, liczba akcjonariuszy, miejsce wykonywania dzialalnosci,itp)- np niezbedne do uruchomienia salonu gry bingo to 5500% kwoty bazowej

• Wydanie zezwolenia=wydanie zgody na powstanie przedsiebiorcy w okreslonej formie prawnej

• Istnieje mozliwosc wydania promesy

• Z reguly zezwolenie wydawane jest na czas nieokreslony (wyjatek ustawa o grach hazardowych gdzie zezwolenie mozna uzyskac na czas nie dluzszy niz 6 lat z mozliwoscia przedluzenia)

• Zezwolenia moga zostac cofniete (wzgledy subiektywne)

• Za wydanie zezwolenia pobierana jest oplata

• W przypadku zezwolenia dzialalnosc moze byc podjeta dopiero po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców

Pytanie 14.

Działalność regulowana w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r. ( pojęcie działalności regulowanej i zasady prowadzenia jej rejestrów)

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej wprowadziła do

polskiego systemu prawnego kategorię regulowanej działalności gospodarczej. Miało to na

celu ograniczenie reglamentacji działalności gospodarczej, zwłaszcza w postaci zezwoleń

Ustawa ta podejmuje problematykę podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadań organów administracji publicznej w tym zakresie. Stanowi podstawową regulację prawną dotyczącą wskazanej sfery funkcjonowania państwa. Jej postanowienia mają charakter uniwersalny i winny być stosowane w całym systemie prawa polskiego.

regulowana działalność gospodarcza – to działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa (dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, jeżeli przepis odrębnej ustawy tak stanowi,
a przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej).

zezwolenie – to uprawnienie do wykonywania oznaczonej działalności w sposób i na warunkach przewidzianych prawem. Organ zezwalający nie może odmówić wydania zezwolenia na podjęcie i wykonywanie określonej działalności gospodarczej, jeśli przedsiębiorca spełnia wymogi określone przepisami prawa; Przykłady: sprzedaży napojów alkoholowych, urządzania i zasady prowadzenia działalności w zakresie gier losowych, prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych

koncesja – to akt administracyjny wydawany przez organ koncesyjny. Akt ten upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Koncesjonowanie wprowadza się w przypadku działalności, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny; Przykłady: poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi oraz bronią i amunicją, wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią, ochrony osób i mienia, rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, przewozów lotniczych

Koncesji udziela minister właściwy ze względu na przedmiot działalności gospodarczej, która podlega koncesjonowaniu. Przyznawana jest ona na czas oznaczony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat. Przedsiębiorca może złożyć wniosek o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Rejestr i zasady

Działalność regulowana polega na zastąpieniu zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności gospodarczej wpisem do odpowiedniego rejestru. Rejestr regulowanej działalności gospodarczej prowadzą organy administracji publicznej. Wpis ten następuje po złożeniu przez przedsiębiorcę do organu prowadzącego rejestr, pisemnego oświadczenia, iż spełnia warunki do wykonywania tej działalności. Następnie organ w ciągu 7 dni od wpływu wniosku dokonuje wpisu i zakłada akta rejestrowe. Jeśli organ nie dokona we wskazanym terminie wpisu to przedsiębiorca może podjąć, po upływie 14 dniu od złożenia wniosku, działalność za wcześniejszym zawiadomieniem organu o tym fakcie. Wpis do rejestru działalność regulowanej podlega opłacie skarbowej, której wysokość uzależniona jest od rodzaju działalności, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

.

Pytanie 15

Podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej przez podmioty zagraniczne.

W Krajowym Rejestrze Sądowym występuje określenie „przedsiębiorstwo zagraniczne”, na podstawie przepisów o zasadach prowadzenia na terenie Rzeczypospolitej Polskiej drobnej działalności z 1982 r..

Według Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca zagraniczny to: osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą (bądź obywatel Polski wykonujący działalność gospodarczą tylko za granicą).

Osoba zagraniczna to:

• osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego;

• osoba prawna z siedzibą za granicą, funkcjonujące w Polsce poprzez utworzenie podległego oddziału;

• jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną posiadająca zdolność prawną, z siedzibą za granicą.

ALE: jeżeli osoba zagraniczna mieszka i prowadzi działalność tylko w Polsce, to nie jest przedsiębiorcą zagranicznym.

Artykuł 13 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mówi, że osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Jest to zasada traktowania narodowego.

Także obywatele innych państw mający kwalifikowany status prawny (zezwolenie na osiedlenie się / zamieszkanie / pobyt stały, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt tolerowany, posiadanie ważnej Karty Polaka, członkowie rodziny) mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Pozostałe osoby zagraniczne maja prawo do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w ograniczonym zakresie wyłącznie w formie spółki: komandytowej, komandytowo-akcyjnej, z ograniczona odpowiedzialnością i akcyjnej.

Wyjątkami od tych reguł są osoby podlegające pod porozumienia i umowy międzynarodowe.

Przedsiębiorcy zagraniczni nie mogą być dyskryminowani na rynku polskim.

Zasady tworzenia oddziały przedsiębiorstwa w Polsce:

• zasada wzajemności – my tam, oni tu;

• oddział ma obowiązek tłumaczenia swojej nazwy na język polski w zakresie formy prawnej (np. sp. z o. o.);

• oddział musi prowadzić odrębną rachunkowość i musi być ona zgodna z polskimi przepisami o rachunkowości;

• oddział może wykonywać działalność tylko w zakresie, w jakim działa siedziba zagraniczna;

• oddział musi ustanowić osobę do reprezentowania przedsiębiorstwa zagranicznego;

• oddział może rozpocząć działalność dopiero po wpisaniu go do rejestru przedsiębiorców;

• minister gospodarki może wydać zakaz prowadzenia działalności gospodarczej przez dany oddział np. ze względu na naruszenie prawa polskiego lub zagrożenie interesów państwa polskiego.

Przedstawicielstwo a oddział:

• zakres działania przedstawicielstwa może obejmować jedynie reklamę i promocję przedsiębiorstwa zagranicznego;

• przedstawicielstwo jest wpisywane do odrębnego rejestru przedstawicielstw (nie dotyczy banków i instytucji kredytowych). Rejestr ten jest jawny, a wykreślenie z niego może nastąpić również na wniosek ministra gospodarki (powody jak wyżej).

Pytanie 16

Pojęcie i rodzaje spółek (cywilne, handlowe, prawa administracyjnego).

W Polsce występuje ok 600 000 różnego rodzaju spółek; 334 000 to spółki handlowe, 280 000 to spółki cywilne, 2 000 to spółki prawa administracyjnego.

Wspólne elementy spółek:

• Krąg wspólników (co najmniej jeden);

• Cel do realizacji i zasady jego realizacji;

• Środki realizacji celu (np. kapitał zakładowy).

Pojęcie spółki:

• Spółka to pewien stosunek umowny między wspólnikami do realizacji celu przez określone środki.

• Spółka to wyodrębniona struktura administracyjno-prawna – to odróżnia ją od wspólników czy przedsiębiorstwa.

Podział spółek:

1. Według norm prawnych i przepisów:

   • Cywilne – tworzone na podstawie kodeksu cywilnego:

     • spółka cywilna.

   • Handlowe – tworzone na podstawie kodeksu spółek handlowych:

     • spółka jawna,

     • spółka partnerska,

     • spółka komandytowa,

     • spółka komandytowo-akcyjna,

     • spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,

     • spółka akcyjna.

   • Prawa administracyjnego – tworzone na podstawie różnych ustaw prawa administracyjnego:

     • np. spółki wodne, spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych.

2. Według substratu (podstawy) istnienia i działalności:

   • Osobowe – wspólnicy:

     • spółka jawna,

     • spółka partnerska,

     • spółka komandytowa,

     • spółka komandytowo-akcyjna.

   • Kapitałowe – rzecz (kapitał):

     • spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,

     • spółka akcyjna.

3. Według liczby wspólników:

   • jednoosobowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna – dotyczy skarbu państwa i samorządów terytorialnych),

   • wieloosobowe.

Podział ten nie uwzględnia spółki cichej – polega ona na dostarczeniu środków finansowych na działalność przedsiębiorstwa, jest to forma pomiędzy pożyczką, a udziałem w przedsiębiorstwie, zawierana na podstawie umowy.

Pytanie 18

Spółka jawna 
- Spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką z uwzględnieniem art. 31
- Powstanie: Spółka jawna wykształciła się w połowie XII wieku. Pierwsze spółki jawne były spółkami rolniczymi. Powstanie spółki jawnej obejmuje 3 tryby :w drodze umowy pomiędzy wspólnikami, w drodze fakultatywnego przekształcenia spółki cywilnej w jawną, w drodze przekształcenia każdej spółki handlowej w jawną
- Prowadzenie spraw: Każdy ze wspólników ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki jawnej bez dodatkowego wynagrodzenia. Umową spółki albo późniejszą uchwałą wspólników można powierzyć prowadzenia spraw spółki jednemu lub kilku wspólnikom. Pozostali wspólnicy są wówczas wyłączeni od prowadzenia spraw spółki.Prowadzenie spraw spółki nie może zostać powierzone osobom trzecim z wyłączeniem wspólników.Wspólnik może zostać zwolniony od obowiązku prowadzenia spraw spółki, jak również może zostać pozbawiony prawa prowadzenia spraw spółki. Następuje to tylko z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu.
- Odpowiedzialność: wszyscy wspólnicy całym swoim majątkiem.Obowiązuje zasada subsydiarnej odpowiedzialności wspólników

Pytanie 19

Spółka partnerska

Spółką partnerską jest spółka osobowa, utworzona przez partnerów (wspólników) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Spółka może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu, chyba
że odrębna ustawa stanowi inaczej. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione do wykonywania wolnych zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego, tłumacza przysięgłego.
Wykonywanie wolnego zawodu w spółce może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie.

Nie ma określonego minimalnego kapitału.

Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.
Rejestracja spółki partnerskiej odbywa się w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru.

Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku
z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki.

Pytanie 20

Spółka komandytowa  – spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą( jest ich obecnie ok. 9400) , w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada w sposób nieograniczony co najmniej jeden wspólnik (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika jest ograniczona (komandytariusz).

-Spółka komandytowa jest odrębnym typem spółki prawa handlowego. Zaliczana jest do kategorii spółek osobowych, . cechy:  względnie trwały skład osobowy, duże znaczenie osobistych cech poszczególnych wspólników oraz brak wyodrębnionych organów prowadzących sprawy spółki.
-jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której Kodeks spółek handlowych przyznał podmiotowość prawną
-może zatem nabywać we własnym imieniu prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać oraz być pozywana. 
-Spółki komandytowe są natomiast podatnikami podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku akcyzowego. Spółki komandytowe posiadają swój własny numer NIP i REGON.

Spółka komandytowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Celem spółki komandytowej musi być wykonywanie działalności gospodarczej. Firma spółki powinna zawierać nazwisko bądź firmę (nazwę) jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa” (dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”). Nazwisko komandytariusza nie może być zamieszczone w firmie spółki. Jeżeli tak się stanie komandytariusz odpowiada wobec osób trzecich za zobowiązania spółki bez ograniczeń.

• Komplementariusz jest wspólnikiem aktywnym, który co do zasady prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. Czynne uczestniczenie w kierowaniu spółką przez tego wspólnika ustawodawca połączył jednak z przypisaniem mu nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Komplementariusz odpowiada bowiem za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność komplementariusza jest jednak subsydiarna, co oznacza, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z jego majątku, dopiero gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

• Komandytariusz jest wspólnikiem pasywnym, który w zasadzie nie prowadzi spraw spółki i nie reprezentuje jej. Pasywny udział komandytariusza w kierowaniu działalnością spółki przesądził o przyznaniu mu przez ustawodawcę ograniczonej odpowiedzialności za jej zobowiązania. Wspólnik ten odpowiada bowiem za zobowiązania tylko do określonej w umowie spółki kwoty tzw. sumy komandytowej. Jeżeli natomiast komandytariusz wniesie do spółki wkład o wartości co najmniej równej sumie komandytowej wówczas wolny jest od osobistej odpowiedzialności.

-Wspólnikami w spółce komandytowej mogą być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne jak i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznała zdolność prawną. Ten sam wspólnik nie może być jednocześnie komplementariuszem i komandytariuszem.

• Powstanie spółki komandytowej

Spółka komandytowa powstaje z momentem wpisu jej do rejestru, co poprzedzone jest zawarciem umowy spółki w formie aktu notarialnego. Wpis spółki komandytowej do rejestru jest wpisem o charakterze konstytutywnym, co oznacza, że spółka powstaje wskutek zarejestrowania oraz z jego chwilą. Spółka komandytowa podlega wpisaniu do rejestru przedsiębiorców stanowiącego częśćKrajowego Rejestru Sądowego. Wpisanie spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców jest obowiązkowe. Prawo i obowiązek zgłoszenia spółki do rejestru ma każdy jej wspólnik, również komandytariusz. O rejestracji spółki sąd rejestrowy ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Pytanie 21

Spółka komandytowo-akcyjna (skrót S.K.A.) –jest ich ok. 2000,  spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycielico najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.

-Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową,
-łączy w sobie jednak zarówno cechy spółki komandytowej, jak i spółki akcyjnej,
-do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.

-jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej której Kodeks spółek handlowych przyznał zdolność prawną.
-prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Celem spółki komandytowo-akcyjnej jest prowadzenie działalności gospodarczej. 
-powinna zawierać nazwisko bądź firmę (nazwę) jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”
-Nazwisko akcjonariusza nie może być zamieszczone w firmie spółki. Jeżeli tak się stanie, akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich za zobowiązania spółki bez ograniczeń, tak jak komplementariusz.
-kapitał zakładowy, którego minimalna wysokość wynosi 50.000 złotych.

-organy: walne zgromadzenie oraz rada nadzorcza. Powołanie rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej jest obowiązkowe tylko w przypadku gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób. Za dopuszczalne uznaje się również odpowiednie stosowanie przepisów o zarządzie spółki akcyjnej do prowadzenia spraw spółki przez komplementariuszy^[3].

-Wspólnikami w spółce komandytowo-akcyjnej mogą być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne jak i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznała zdolność prawną. W spółce komandytowo-akcyjnej funkcjonują dwie kategorie wspólników – komplementariusze i akcjonariusze.

• Komplementariusz  prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. posiada nieograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. Komplementariusz odpowiada bowiem za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi komplementariuszami oraz ze spółką. Ponadto odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki jest subsydiarna, co oznacza, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z jego majątku dopiero gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

• Akcjonariusz jest wspólnikiem pasywnym, który nie prowadzi spraw spółki i może ją reprezentować jedynie jako pełnomocnik. Akcjonariusz nie odpowiada wobec osób trzecich za zobowiązania spółki. Akcjonariusz może jednak odpowiadać za skutki dokonanej przez siebie w imieniu spółki czynności prawnej jedynie w przypadku gdy:

• dokona tej czynności nie ujawniając swojego pełnomocnictwa,

• będzie reprezentował spółkę, nie mając do tego umocowania lub przekraczając zakres tego umocowania,

• w firmie spółki komandytowo-akcyjnej zamieszczone zostanie nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza.

Akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej może zostać również komplementariusz tej spółki, który wniesie wkład na pokrycie kapitału zakładowego. Uzyskanie przez komplementariusza statusu akcjonariusza nie wyłącza jednak jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Powstanie spółki komandytowo–akcyjnej

Zawiązanie spółki komandytowo-akcyjnej następuje poprzez sporządzenie przez założycieli spółki jej statutu w formie aktu notarialnego. Statut ten powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Założycielami spółki mogą być również akcjonariusze oraz osoby, które w ogóle nie są wspólnikami spółki komandytowo-akcyjnej.

Statut powinien zawierać co najmniej: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności, czas trwania spółki, jeżeli jest on oznaczony, oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, wysokość kapitału zakładowego oraz sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji, ich liczbę ze wskazaniem czy są akcjami imiennymi, czy na okaziciela, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnego rodzaju liczba akcji poszczególnych rodzajów i związane z nim uprawnienia, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy wraz z ich siedzibami, adresami lub adresami do doręczeń, sposób organizacji walnego zgromadzenia, a także rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje jej ustanowienie w spółce.

Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą jej wpisania do rejestru, wpis ten ma zatem charakter konstytutywny. Spółka komandytowo-akcyjna podlega wpisaniu do rejestru przedsiębiorców stanowiącego część Krajowego Rejestru Sądowego. Wpisanie spółki komandytowo-akcyjnej do rejestru przedsiębiorców jest obowiązkowe. O rejestracji spółki sąd rejestrowy ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Spółka komandytowo-akcyjna (skrót S.K.A.) –jest ich ok. 2000,  spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycielico najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.

-Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową,
-łączy w sobie jednak zarówno cechy spółki komandytowej, jak i spółki akcyjnej,
-do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia.

-jest jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej której Kodeks spółek handlowych przyznał zdolność prawną.
-prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Celem spółki komandytowo-akcyjnej jest prowadzenie działalności gospodarczej. 
-powinna zawierać nazwisko bądź firmę (nazwę) jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”
-Nazwisko akcjonariusza nie może być zamieszczone w firmie spółki. Jeżeli tak się stanie, akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich za zobowiązania spółki bez ograniczeń, tak jak komplementariusz.
-kapitał zakładowy, którego minimalna wysokość wynosi 50.000 złotych.

-organy: walne zgromadzenie oraz rada nadzorcza. Powołanie rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej jest obowiązkowe tylko w przypadku gdy liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób. Za dopuszczalne uznaje się również odpowiednie stosowanie przepisów o zarządzie spółki akcyjnej do prowadzenia spraw spółki przez komplementariuszy^[3].

-Wspólnikami w spółce komandytowo-akcyjnej mogą być zarówno osoby fizyczne, osoby prawne jak i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznała zdolność prawną. W spółce komandytowo-akcyjnej funkcjonują dwie kategorie wspólników – komplementariusze i akcjonariusze.

• Komplementariusz  prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz. posiada nieograniczoną odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. Komplementariusz odpowiada bowiem za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi komplementariuszami oraz ze spółką. Ponadto odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki jest subsydiarna, co oznacza, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z jego majątku dopiero gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

• Akcjonariusz jest wspólnikiem pasywnym, który nie prowadzi spraw spółki i może ją reprezentować jedynie jako pełnomocnik. Akcjonariusz nie odpowiada wobec osób trzecich za zobowiązania spółki. Akcjonariusz może jednak odpowiadać za skutki dokonanej przez siebie w imieniu spółki czynności prawnej jedynie w przypadku gdy:

• dokona tej czynności nie ujawniając swojego pełnomocnictwa,

• będzie reprezentował spółkę, nie mając do tego umocowania lub przekraczając zakres tego umocowania,

• w firmie spółki komandytowo-akcyjnej zamieszczone zostanie nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza.

Akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej może zostać również komplementariusz tej spółki, który wniesie wkład na pokrycie kapitału zakładowego. Uzyskanie przez komplementariusza statusu akcjonariusza nie wyłącza jednak jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki.

Powstanie spółki komandytowo–akcyjnej

Zawiązanie spółki komandytowo-akcyjnej następuje poprzez sporządzenie przez założycieli spółki jej statutu w formie aktu notarialnego. Statut ten powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Założycielami spółki mogą być również akcjonariusze oraz osoby, które w ogóle nie są wspólnikami spółki komandytowo-akcyjnej.

Statut powinien zawierać co najmniej: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności, czas trwania spółki, jeżeli jest on oznaczony, oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość, wysokość kapitału zakładowego oraz sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji, ich liczbę ze wskazaniem czy są akcjami imiennymi, czy na okaziciela, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnego rodzaju liczba akcji poszczególnych rodzajów i związane z nim uprawnienia, nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy wraz z ich siedzibami, adresami lub adresami do doręczeń, sposób organizacji walnego zgromadzenia, a także rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje jej ustanowienie w spółce.

Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą jej wpisania do rejestru, wpis ten ma zatem charakter konstytutywny. Spółka komandytowo-akcyjna podlega wpisaniu do rejestru przedsiębiorców stanowiącego część Krajowego Rejestru Sądowego. Wpisanie spółki komandytowo-akcyjnej do rejestru przedsiębiorców jest obowiązkowe. O rejestracji spółki sąd rejestrowy ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Pytanie 22

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.)

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób
w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (rejestracja w KRS). Spółka nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu.

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 50.000 złotych. Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały
o równej albo nierównej wartości nominalnej. Udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się
do kapitału zapasowego.

Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "spółka z o.o." lub "sp. z o.o.".

Za zobowiązania spółki z o.o. odpowiada spółka całym swoim majątkiem. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Za zobowiązania spółki mogą dopowiadać solidarnie członkowie zarządu, ale tylko wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna (odpowiedzialność subsydiarna). Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczął postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy Zarząd. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Opracowanie zadania nr 23

Spółka akcyjna - jest spółką kapitałową, jej działalność uregulowana
jest w kodeksie spółek handlowych

Do powstania spółki akcyjnej wymaga się:
1) zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,
2) wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału
zakładowego,
3) ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,
4) wpisu do rejestru.
Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu
notarialnego i zawierać co najmniej elementy wskazane w art. 304 § 1
KSH. Akcjonariusz obowiązany jest do wniesienia pełnego wkładu na
akcje, a wpłaty powinny być dokonane równomiernie na wszystkie akcje.
Szczegółową regulację dotyczącą pokrywania akcji zawiera art. 309 KSH.
Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich
akcji. Z chwilą zawiązania spółki powstaje spółka akcyjna w
organizacji. Przez ustanowienie zarządu i rady nadzorczej należy
rozumieć wybór pierwszych członków tych organów. Zarząd zgłasza
zawiązanie spółki do sądu rejestrowego właściwego ze względu na
siedzibę spółki w celu wpisania spółki do rejestru. Wniosek o wpis
podpisują wszyscy członkowie zarządu. Z chwilą wpisu do rejestru
spółka akcyjna w organizacji staje się spółką akcyjną i uzyskuje
osobowość prawną.

Organami spółki akcyjnej są:
zarząd,
rada nadzorcza
oraz walne zgromadzenie i są to organy obligatoryjne.
Zarząd: Zarząd spółki akcyjnej składa się z jednego albo większej
liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród
akcjonariuszy lub spoza ich grona. Nie ma także przeszkód, aby
wspólnicy wprowadzili dodatkowe wymagania co do osoby mającej pełnić
funkcję członka zarządu. Mogą one dotyczyć na przykład wykształcenia
czy określonego doświadczenia zawodowego. Zarząd prowadzi sprawy
spółki i reprezentuję spółkę. Co ważne, walne zgromadzenie i rada
nadzorcza nie mogą wydawać mu wiążących poleceń dotyczących
prowadzenia spraw spółki. Zarząd podejmuje decyzje w formie uchwał,
które zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że statut stanowi
inaczej

Rada nadzorcza jest jedynym organem nadzorczym w spółce akcyjnej i ma
charakter obligatoryjny. Podstawowym zadaniem rady nadzorczej jest
sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością spółki we wszystkich
dziedzinach jej działalności. Składa się co najmniej z trzech, w
spółkach publicznych co najmniej z pięciu członków, powoływanych i
odwoływanych przez walne zgromadzenie. Co charakterystyczne, choć
swoje kompetencje wykonuje kolegialnie, może delegować swoich członków
do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych. Rada
nadzorcza wyraża swoją wolę podejmując uchwały, które co do zasady
zapadają bezwzględną większością głosów. Do ich podjęcia konieczna
jest obecność co najmniej połowy członków rady oraz ich wcześniejsze
zaproszenie. Rada nadzorcza powinna być zwoływana w miarę potrzeb, nie
rzadziej jednak niż trzy razy w roku obrotowym.

Najwyższą władzą spółki akcyjnej jest walne zgromadzenie
akcjonariuszy. Jest ono organem, na forum którego akcjonariusze
realizują swoje uprawnienia, i nie podlega kontroli zarządu ani rady
nadzorczej. Akcjonariusze mogą uczestniczyć w walnym zgromadzeniu oraz
wykonywać prawo głosu osobiście lub przez pełnomocników. Kompetencje
walnego zgromadzenia określa ustawa i statut spółki akcyjnej.
Podstawowy katalog spraw wymagających uchwały walnego zgromadzenia
zawiera art. 393 KSH. Zwyczajne walne zgromadzenie powinno się odbyć w
terminie 6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego i mieć za
przedmiot obrad sprawy wymienione w art. 395 § 2 KSH. Nadzwyczajne
walne zgromadzenie zwołuje się w przypadkach określonych w ustawie lub
w statucie, a także gdy organy lub osoby uprawnione  do zwoływania
walnych zgromadzeń uznają to za wskazane. Walne zgromadzenie podejmuje
decyzje co do zasady bezwzględną większością głosów. Surowsze warunki
wyrażania woli może przewidywać ustawa lub statut.

Pytanie 24

Europejska spółka akcyjna (pojęcie, powstanie, organy)

Europejska spółka akcyjna jest to forma przeniesiona do Polski z przepisów prawa Unii

Europejskiej. Podstawia do tworzenia spółek europejskich w Polsce są następujące akty:

• Rozporządzenie Rady z 2001 roku o statucie spółki europejskiej, weszło w życie 8.10. 2004

po wejściu Polski do UE,

• Dyrektywa Rady z 2001 roku dotycząca kwestii statutu SE,

• Ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej z 2005

roku (Ustawa ta dopełnia rozporządzenie, choć zwykle nie wymają one aktów, które mają

wykorzystywać zalecenia rozporządzeń).

Spółka europejska jest to spółka ponadgraniczna, podlega prawu UE oraz prawu danego

państwa członkowskiego. W świetle ustaleń spółka europejska jest spółką kapitałową. Kapitał

zakładowy wynosi co najmniej 120 000 €. Wspomniane wyżej rozporządzenie nadaje spółce

osobowość prawną (wpis do rejestru). Występuje ona w obrocie ze skrótem SE. Celem

utworzenia SE jest usprawnienie zarzadzania w spółkach działających w co najmniej dwóch

państwach UE.

Statut spółki europejskiej przewiduje utworzenie następujących organów:

• walne zgromadzenie akcjonariuszy;

• organ zarządzający;

• organ nadzoru (system dualistyczny), albo organ administracyjny (system monistyczny).

W systemie dualistycznym organ zarządzający zapewnia zarządzanie spółką europejską. Członek lub członkowie organu zarządzającego są uprawnieni do reprezentowania spółki europejskiej wobec osób trzecich oraz przed wymiarem sprawiedliwości. Członek lub członkowie organu zarządzającego są powoływani i odwoływani z funkcji przez organ nadzorczy. Funkcje członka organu zarządzającego oraz nadzorczego nie mogą być pełnione jednocześnie w ramach jednej SE. Jednakże organ nadzorczy może przesunąć jednego ze swych członków do wykonywania obowiązków członka organu zarządzającego w przypadku wolnego miejsca pracy. W trakcie tego okresu funkcje tej osoby jako członka organu nadzorczego są zawieszone. 

W systemie monistycznym zarządzanie spółką europejską zapewnia organ administracyjny. Członek lub członkowie organu administracyjnego są uprawnieni do reprezentowania spółki europejskiej wobec osób trzecich oraz przed wymiarem sprawiedliwości. Zarządzanie spółką europejską może zostać przeniesione przez organ administracyjny na jednego lub kilku jego członków.

Pytanie 25.

EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH
Europejskie zgrupowanie/ugrupowanie interesów gospodarczych (EZIG/EUIG lub EEIG – europeaneconomicinterestgrouping) – przewidziana przez prawo wspólnotowe forma prawna prowadzenia działalności gospodarczej o charakterze ponadnarodowym łącząca w sobie cechy spółki jawnej i konsorcjum.
PRAWNE PODSTAWY FUNKCJONOWANIA
• Może być utworzone jedynie w oparciu o zasady ustalone w rozporządzeniu Rady EWG nr 2137/85 z dnia 25 lipca 1985 r. w sprawie europejskiego ugrupowania interesów gospodarczych (EUIG).
• Publikatorem właściwym do ogłoszeń pochodzących od EZIG jest Monitor Sądowy i Gospodarczy.
• EZIG podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców na zasadach określonych dla spółek jawnych.
• Do EZIG z siedzibą w Polsce mają zastosowanie przepisy o spółce jawnej, na mocy tych przepisów EZIG jest ułomną osobą prawną.
• Do EZIG mają zastosowanie przepisy dotyczące spółki jawnej zawarte w Kodeksie Spółek Handlowych i innych ustawach.
• Istotną odmiennością od spółki jawnej jest to, że do prowadzenia spraw i reprezentacji EZIG powołuje się osoby trzecie, którymi są zarządcy zgrupowania.
CHARAKTERYSTYKA EZIG (założenie, cele)
• Umowa o utworzeniu EZIG musi zawierać nazwę, siedzibę oraz podmiot ugrupowania, a także nazwę, numer oraz miejsce wpisu do rejestru, jeśli takie istnieje, każdego członka ugrupowania oraz czas, na jaki zostało powołane ugrupowanie – w przypadku, gdy nie jest on określony.
• Umowa powinna zostać złożona w rejestrze wskazanym przez każde państwo członkowskie. 
• Rejestracja EZIG zapewnia pełną zdolność prawną w całej wspólnocie. 
• Zawiadomienie o utworzeniu lub likwidacji EZIG musi zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE (seria C i S).
• Celem EZIG jest ułatwienie lub rozwój działalności jego uczestników, polepszenie lub rozwój tej działalności poprzez ustanowienie wspólnych środków, działań oraz kompetencji. Umożliwia to osiągnięcie lepszych wyników niż gdyby działalność była wykonywana indywidualnie.
• Działalność EZIG musi być powiązana z działalnością gospodarczą jego uczestników i mieć w stosunku do nich charakter pomocniczy.
• EZIG nie sprawuje kontroli nad wchodzących w jego skład uczestnikami (przedsiębiorstwami), nie jest ich właścicielem i nie udziela im pożyczek ani nie uczestniczy w ich udzielaniu uczestnikom.
• Zgrupowanie nie może realizować inwestycji publicznych.
• Zatrudnia maksymalnie do 500 pracowników.
• Cechuje ją elastyczność zmiany sposobu działalności oraz możliwość szybkiego przystosowania się do zmiennych potrzeb członków i wymagań rynkowych.
• Celem EZIG nie jest osiąganie zysków dla siebie; jeśli EZIG wypracuje zysk, jest on dzielony między członków oraz w konsekwencji opodatkowany zgodnie z klauzulą przewidzianą w umowie o utworzeniu ugrupowania lub, w razie braku podobnej klauzuli, w częściach równych.
• W zamian za swobodę w stosunkach umownych, która stanowi podstawę EZIG i za brak wymogu wnoszenia minimalnego kapitału każdy członek ugrupowania ponosi nieograniczoną solidarna odpowiedzialność za jego długi.
• Do utworzenia EZIG nie wymaga się kapitału. Jego członkowie mogą dobrowolnie wybierać inne sposoby finansowania.

STRUKUTRA
• Siedziba EZIG musi znajdować się na terenie UE i może być przenoszona z jednego państwa członkowskiego do drugiego pod pewnymi warunkami.
• EZIG musi składać się z co najmniej dwóch organów: 
A. CZŁONKOWIE – działają wspólnie
Członkami EZIG mogą być zarówno spółki, inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, które zostały utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające siedzibę w UE.
W jej skład mogą wchodzić również osoby fizyczne wykonujące na terenie UE działalność gospodarczą w zakresie: przemysłu, handlu, rzemiosła, rolnictwa, wolnych zawodów lub innych usług, 
Spółki i inne podmioty wyposażone w osobowość prawną muszą być założone zgodnie z prawem jednego z państw członkowskich UE, a także mieć siedzibę i główny zarząd na terenie UE. Konieczny jest przy tym ponadnarodowy charakter EZIG.
Musi się składać co najmniej z dwóch spółek lub innych osób prawnych mających swój zarząd główny w różnych państwach członkowskich bądź dwóch osób fizycznych prowadzących działalność w różnych państwach członkowskich, ewentualnie w tzw. składzie mieszanym.
Jego skład może tworzyć spółka lub inna osoba prawna mająca swój zarząd w jednym państwie członkowskim i osoba fizyczna prowadząca działalność w drugim państwie członkowskim. 
Jedno EZIG nie może być członkiem innego EZIG.
B. ZARZĄDZAJĄCY – jeśli EZIG zarządza więcej osób, reprezentuje i wiąże ugrupowanie w stosunku do osób trzecich, nawet w przypadku gdy jego czynności nie wchodzą w zakres celów ugrupowania.
Osoba prawna może być zarządcą zgrupowania, jeżeli wyznaczy jako swojego przedstawiciela co najmniej jedną osobę fizyczną, której dane podlegają ujawnieniu w rejestrze KRS. Przedstawiciel ten ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie spółek handlowych.
Obowiązkowe organy EZIG: kolegium członków EZIG i organ administracyjny (zarządca/cy).
Inne wspólne organy mogą być ustanowione pod warunkiem powołania ich w umowie.
Każdy członek zgrupowania posiada jeden głos, choć pewni członkowie mogą dysponować większą liczbą głosów, pod warunkiem, że żaden członek nie będzie dysponował większością głosów. 
Decyzje, które muszą zostać przyjęte jednomyślnie są wyszczególniane w rozporządzeniu.
Prawo reprezentowania (samoistnego lub łącznego) EZIG posiadają tylko zarządcy.
ŹRÓDŁA: 
http://europa.eu/legislation_summaries/internal_market/businesses/company_law/l26015_pl.htm
http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20050620551

Pytanie 26.

ORGANIZACJA NADZORU NAD RYNKIEM FINANSOWYM
Nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego.
Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) to centralny organ administracji państwowej sprawujący nadzór nad rynkiem finansowym w Polsce. Powołany na mocy ustawy z dnia 21 lipca 2006 o nadzorze nad rynkiem finansowym. Nadzór nad działalnością KNF sprawuje Prezes Rady Ministrów.
CEL
Celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa, przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, ochrony interesów jego uczestników. Ze względu na instrumenty wymiany informacji między poszczególnymi organami nadzoru, nadzór ten określany był jako nadzór skonsolidowany.
CZŁONKOWIE KOMISJI
• Minister właściwy do spraw instytucji finansowych albo jego przedstawiciel
• Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel
• Prezes Narodowego Banku Polskiego albo delegowany przez niego Wiceprezes Narodowego Banku Polskiego
• Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
Przewodniczącego Komisji powołuje Prezes Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. Możliwość odwołania Przewodniczącego Komisji przed upływem kadencji jest bardzo ograniczona. Może to nastąpić wyłącznie w przypadku: 
• prawomocnego skazania za umyślne przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, lub 
• rezygnacji ze stanowiska, lub 
• utraty obywatelstwa polskiego, lub 
• utraty zdolności do pełnienia powierzonych obowiązków na skutek długotrwałej choroby, trwającej dłużej niż 3 miesiące.

STRUKTURA URZĘDU KNF
• Departament Firm Inwestycyjnych i Infrastruktury Rynku Kapitałowego;
• Departament Funduszy Inwestycyjnych;
• Departament Nadzoru Obrotu;
• Departament Ofert Publicznych i Informacji Finansowej;
• Departament Licencji Bankowych i Instytucji Płatniczych;
• Departament Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej oraz Instytucji Płatniczych;
• Departament Bankowości Spółdzielczej;
• Departament Inspekcji Bankowych i Instytucji Płatniczych;
• Departament Regulacji Bankowych i Instytucji Płatniczych;
• Departament Licencji Ubezpieczeniowych i Emerytalnych;
• Departament Nadzoru Ubezpieczeniowego;
• Departament Nadzoru Inwestycji Emerytalnych;
• Departament Monitorowania Ryzyk;
• Departament Inspekcji Ubezpieczeniowych i Emerytalnych;
• Gabinet Komisji;
• Departament Prawny;
• Departament Zarządzania Zasobami Ludzkimi;
• Departament Ochrony Klientów;
• Departament Komunikacji Społecznej;
• Departament Analiz i Współpracy z Zagranicą;
• Departament Administracji, Budżetu i Informatyki;
• Wieloosobowe Samodzielne Stanowisko do spraw Kontroli Wewnętrznej;
• Pełnomocnik ds. Ochrony Informacji Niejawnych.
ZADANIA KOMISJI
• Sprawowanie nadzoru nad sektorem bankowym, rynkiem kapitałowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, instytucjami pieniądza elektronicznego oraz nad sektorem kas spółdzielczych
• Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego, ubezpieczeniowego i emerytalnego
• Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności
• Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego
• Udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym, ubezpieczeniowym i emerytalnym
• Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty
ZAKRES NADZORU
• nadzór bankowy, monitoruje działalność podległych mu banków komercyjnych. Jego podstawowym celem jest zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa systemu bankowego, a także tworzenie kontrolowanych przez nadzór norm ostrożnościowych. Sprawowany zgodnie z przepisami
• ustawy - Prawo bankowe
• ustawy o Narodowym Banku Polskim
• ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających
• nadzór emerytalny, (otwarte fundusze emerytalne i powszechne towarzystwa emerytalne, pracownicze programy emerytalne, indywidualne konta emerytalne i banki depozytariusze), sprawowany zgodnie z przepisami:
• ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
• ustawy o pracowniczych programach emerytalnych
• ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych
• ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
• nadzór ubezpieczeniowy, nadzór nad zakładami ubezpieczeń i reasekuracji oraz pośrednikami ubezpieczeniowymi; sprawowany zgodnie z przepisami:
• ustawy o działalności ubezpieczeniowej
• ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym
• ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
• ustawy z o dopłatach do ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich
• ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych
• nadzór nad rynkiem kapitałowym, nadzór nad emitentami papierów wartościowych, firmami inwestycyjnymi (w tym domami i biurami maklerskimi), funduszami inwestycyjnymi i towarzystwami funduszy inwestycyjnych, bankami powiernikami, maklerami i doradcami inwestycyjnymi, giełdami (w tym Giełdą Papierów Wartościowych w Warszawie) i depozytami papierów wartościowych (w tym Krajowym Depozytem Papierów wartościowych). Sprawowany zgodnie z przepisami:
• ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi
• ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych
• ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych
• ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych
• ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
• nadzór nad instytucjami płatniczymi i biurami usług płatniczych, sprawowany zgodnie z przepisami:
• ustawy o usługach płatniczych 
• nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego, sprawowany zgodnie przepisami:
• ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych
• nadzór uzupełniający, sprawowany zgodnie z przepisami:
• ustawy o nadzorze uzupełniającym nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń i firmami inwestycyjnymi wchodzącymi w skład konglomeratu finansowego
• nadzór nad sektorem kas spółdzielczych, sprawowany zgodnie z przepisami:
• Ustawa z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym
• Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych

Komisja Nadzoru Finansowego nie obejmuje swoim nadzorem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego oraz ubezpieczenia zdrowotnego w Narodowym Funduszu Zdrowia. Podlegają one nadzorom właściwych ministrów.

Przy KNF działa również Sąd Polubowny.
Zgodnie z postanowieniami ustawy przy Komisji Nadzoru Finansowego utworzony zostanie sąd polubowny, którego celem jest rozpatrywanie sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji, a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty. 
Do postępowania przed tym sądem zastosowanie znajdują przepisy kodeksu postępowania cywilnego, a regulamin sądu polubownego ustala Komisja w drodze uchwały.

ZADANIA KNF
• sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym
• podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego
• podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności
• podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego
• udział w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym
• stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego, w szczególności sporów wynikających ze stosunków umownych między podmiotami podlegającymi nadzorowi Komisji a odbiorcami usług świadczonych przez te podmioty
• wykonywanie innych zadań określonych ustawami

http://e-prawnik.pl/wiadomosci/zmiany-w-prawie/nadzor-nad-rynkiem-finansowym.html

Pytanie 27

BANK (pojęcie, rodzaje, powstanie, organy)

1. Regulacje prawne, na podstawie których powstają banki:

• Art. 227 Konstytucji RP,

• Ustawa o 4BP (1997),

• Ustawa Prawo bankowe (1997),

• Ustawa o bankach gospodarstwa krajowego (jedyny bank państwowy nie w znaczeniu

ekonomicznym, lecz prawnym) (2003),

• Ustawa o bankach spółdzielczych i bankach zrzeszających (2000),

• Ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych (1997).

2. Pojęcie banku.

Bank – pojęcie wedle Ustawy Prawo bankowe – instytucja finansowa, będąca osobą prawną, wykonująca działalność gospodarczą, polegającą na przyjmowaniu depozytów, udzielaniu kredytów, wydawaniu instrumentów pieniądza elektronicznego oraz innych czynności, określonych przepisami ustawy Prawo bankowe i wymienionych w statucie banku. Banki należą do tak zwanych instytucji zaufania publicznego. Bank powstaje zgodnie z przepisami ustawy w zależności od jego charakteru i działa na podstawie zezwoleń.

3. Rodzaje banków.

Podstawowe rodzaje banków w systemie bankowym to:

• bank centralny - instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa, bądź podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski. Podstawowe funkcje to emisja pieniądza gotówkowego i wprowadzanie go do obiegu, świadczenie usług oraz zabezpieczanie banków komercyjnych oraz obracanie pieniędzmi Skarbu Państwa.

• banki operacyjne - wyspecjalizowane instytucje finansowe, trudniące się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podstawowe zadania to gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym. Świadczą usługi klientowi masowemu. Usługi świadczone przez banki komercyjne są na gruncie prawa bankowego określane mianem czynności bankowych.

• banki uniwersalne - banki dokonujące w ramach świadczonych usług wszystkich lub większości dozwolonych prawem czynności bankowych i których działalność nie jest w żaden sposób profilowana

• banki wyspecjalizowane - instytucje posiadające ograniczony zakres działania. Specjalizacja może polegać na koncentracji działań banku na określonym terytorium (np. banki regionalne) lub branży (np. hipoteczne, inwestycyjne, wspierające budownictwo mieszkaniowe etc.).

Istnieje także podział banków ze względu na prawną formę działalności:

• banki państwowe (przedsiębiorstwa państwowe);

• banki spółdzielcze (spółdzielnie);

• banki w formie spółek akcyjnych.

Bankami nie są spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK), choć często bywają z nimi (a zwłaszcza z bankami spółdzielczymi) mylone.

4. Organy.

NBP – Ustawa o NBP – centralny bank państwa, mający prawo do ustalania polityki pieniężnej. Nie podlega wpisowi do żadnego rejestru.

• Prezes NBP wybierany jest przez Sejm na 6 lat na wniosek Prezydenta RP;

• Zarząd NBP – 6-8 członków + prezes NBP;

• Rada Polityki Pieniężnej(RPP) – organ kolegialny, liczący 9 członków, wybierany również na 6 lat przez Sejm, Senat, Prezydenta i Prezesa NBP – ustala założenia polityki pieniężnej.

Istnieje obecnie projekt zmian konstytucji opracowany przez Prezydenta Bronisława

Komorowskiego, który ma na celu dostosowanie do rozwiązań Traktatu Lizbońskiego w

ramach Europejskiego Systemy Banków Centralnych – pozbawienie możliwości

kształtowania polityki pieniężnej przez RPP – powinna być ona kształtowana przez UE,

likwidacja RPP, rozwiązania wejdą w życie, kiedy w Polsce zostanie wprowadzone euro i

wtedy wygaśnie kadencja członków RPP.

Inne formy prawne, które mogą prowadzić działalność bankową:

Banki państwowe – były tworzone w przeszłości w drodze rozporządzenia Rady Ministrów

(np. Bank Gospodarki Krajowej) – Ustawa przewiduje szczególne uregulowania – stosowanie

w sprawach nieuregulowanych przepisów prawa bankowego, wskazanie na organy:

• Rada nadzorcza – 8-12 członków + przewodniczący;

• Zarząd – organ wykonawczy 3-7 osób);

Statut tego banku jest ustalany w drodze rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa.

Banki spółdzielcze – w chwili obecnej istnieje około 600 oddziałów takich banków. Jest to

szczególny rodzaj spółdzielni, w której zrzeszone są banki. Obecnie w Polsce są 3 banki

spółdzielcze:

• Bank Polskiej Spółdzielczości,

• Gospodarczy Bank Wielkopolski,

• Mazowiecki Bank Regionalny.

Organy:

• Rada nadzorcza i zarząd składają się z minimum 3 osób,

• Prezes oraz druga osoba z nadzoru muszą uzyskać aprobatę KNF.

Statut przyjmuje formę aktu notarialnego, kapitał założycielski jest niższy niż w banku w formie spółki akcyjnej.

Banki w formie spółki akcyjnej – potrzebują zezwolenia KNF, stosujemy do nich KSH

(ustawa ogólna). Wymagany jest od nich dość wysoki kapitał założycielski.

Organy:

• Rada nadzorcza składa się z 5 osób,

• Zarząd z 3 osób

Ich odmianą są banki hipoteczne (Ustawa o działalności hipotecznej), które mogą działać jedynie jako spółka akcyjna. W nazwie takiego banku musi być słowo „hipoteczny”.

W Polsce mogą też mieścić się oddziały banków zagranicznych, zgodnie z przepisami od 1

stycznia 1999 roku wymaga się od nich jedynie zezwolenia wydawanego przez KNF.

Pytanie 29.

INSTYTUCJE FINANSOWE INNE NIŻ BANKI I ZAKŁADY UBEZPIECZEŃ

1. Czym jest instytucja finansowa?

W wąskim rozumieniu banki zostały wyłączone z definicji instytucji finansowej. W Kodeksie Spółek Handlowych jako instytucje finansowe wymienia się bank, fundusz inwestycyjny, zakład ubezpieczeń, fundusz powierniczy, fundusz maklerski.

2. Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych (tfi)

• Szczególna forma prawna – ustawa o funduszach inwestycyjnych z 2004r.

• W sprawach nieuregulowanych należy powoływać się na KSH

• Pojęcie:

Tfi może być wyłącznie spółka akcyjna, która ma pozwolenie od KNF na działalność.

Celem tfi jest tworzenie funduszy inwestycyjnych i zarządzanie nimi (zarządzanie zbiorczym portfelem papierów wartościowych i reprezentowanie funduszu wobec osób trzecich, doradztwo w obrocie akcjami).

Obecnie w Polsce funkcjonuje ok 50 tfi.

• Jak powstaje tfi?

Założycielem jednoosobowym tfi może być OSOBA PRAWNA. Stosuje się tu przepisy KSH o spółkach jawnych (kapitał zakładowy w sp. Akcyjnych jest wysoki ok 500 tys zł). W nazwie zawsze musi być zawarta fraza „towarzystwo funduszy inwestycyjnych”.

Akcje w tfi mogą być wyłącznie IMIENNE, chyba że są zmaterializowane przed wyjściem na giełdę.

• Organy:

- Zarząd – nie mniejszy niż 2-osobowy;

- Członkowie Zarządu – co najmniej 2 członków, w tym Prezes muszą mieć wyższe wykształcenie i mieć doświadczenie w pracy w instytucjach finansowych

- Rada Nadzorcza – organ, wobec którego członków ustawa ma wymagania szczególne – jest to wiedza ekonomiczna i doświadczenie

3. Fundusz Inwestycyjny (FI)

• Jest to odrębny rodzaj osoby prawnej, której zadaniem jest lokowanie funduszy w certyfikaty, fundusze, lokaty. Jest to forma prawna typu zakładowego.

• Uczestnikiem FI mogą być osoby fizyczne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Uczestnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania funduszu

Powstanie Funduszu Inwestycyjnego:

• Wyłącznie Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych mogą stworzyć Fundusz Inwestycyjny

• Potrzebne jest zezwolenie KNF

• FI wpisywany jest do Rejestru Funduszy Inwestycyjnych, prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Warszawie, działający niezależnie, obok KRS.

• Statut FI musi być w formie aktu notarialnego i musi być zatwierdzony przez KNF.

Organy Funduszu Inwestycyjnego:

• Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które stworzyło dany FI

Mogą być tworzone również(ale mają mniejsze znaczenie):

• Rada Inwestorów;

• Zgromadzenie Inwestorów

4. Towarzystwa emerytalne (TE)

• Podstawa prawna: Ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z 1997 r.

• TE to SPÓŁKA AKCYJNA, żadna inna forma prawna nie jest dopuszczalna

• Przedmiotem działalności TE jest tworzenie i zadządzanie funduszami emerytalnymi oraz reprezentowanie funduszy wobec osób trzecich

• Istnieje szczególny tryb powstawania TE – osoba fizyczna, prawna, osoba nie posiadająca osobowości prawnej, ale mieszkająca w Polsce, lub też pracodawca zagraniczny

• Minimalna wartość kapitału zakładowego to 5 mln EURO, musi być w całości pokryty przed zarejestrowaniem

• Na utworzenie TE potrzebna jest zgoda KNF

• Organy (podobne jak w spółce akcyjnej):

- Zarząd – nie mniej niż 3 osoby

- Rada Nadzorcza

-Walne Zgromadzenie

- możliwość powołania także Komisji Rewizyjnej

5. Fundusze emerytalne

• Podstawy prawne są takie same jak w TE, bo to TE tworzą fundusze

• Fundusz emerytalny – to osoba prawna, przedmiotem działalności jest gromadzenie funduszy i ich lokowanie, wypłata w wieku emerytalnym

• Fundusz może być: otwarty, pracowniczy, dobrowolny

• Członkowie funduszu nie odpowiadają za jego zobowiązania

• Nazwa funduszu może być używana tylko przez podmioty, które spełniają wymogi

• Czas trwania takiej osoby prawnej jest nieograniczony

• Należy mieć zgodze KNF na utworzenie

• Towarzystwo tworzące FE musi nadać Statut i wpisać fundusz do Rejestru Funduszy ( rejestr jest jawny, dostępny dla osób trzecich)

• Towarzystwo emerytalne jest organem funduszu emerytalnego

6. Domy maklerskie

• Ustawy z 2005r.

• Domy Maklerskie i inne podmioty prowadzące działalność maklerską są nazywane FIRMĄ INWESTYCYJNĄ

• Wymagają wpisania do Rejestru Firm Inwestycyjnych

• Działalność: przyjmowanie zleceń na nabycie/zbycie instrumentów finansowych, doradztwo, prowadzenie rachunków maklerskich

• Wymagają zgody KNF

• Szczególne formy prawne prowadzenia Domów Maklerskich w Polsce:

- sp. Akcyjna

- sp. Komandytowo-akcyjna

- sp. Z o .o.

- sp. Partnerska

- sp. komandytowa

Pytanie 31.

Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego (JST) – zakres i forma.

Podstawą prawną działalności JST są:

• Ustawa z dn. 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

• Ustawa z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym

• Ustawa z dn. 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa

• Ustawa z dn. 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej

Uzupełnieniem są:

• Ustawa z dn. 27 czerwca 2009 r. o finansach publicznych

• Ustawa z dn. 15 września 200 r. kodeks spółek handlowych

Działalność komunalna to szczególna kategoria działalności gospodarczej charakterystyczną dla JST obejmująca: działalność gospodarczą w sferze użyteczności publicznej (celem jest zaspokojenie potrzeb wspólnoty; pozbawiona charakteru komercyjnego) oraz działalność gospodarczą wykraczającą poza sferę użyteczności publicznej (nastawiona na zysk, utożsamiana z klasyczną działalnością gospodarczą).

Działalność gospodarcza JST wg ustaw samorządowych – powiat

Zgodnie z ustawą z dn. 5 czerwca 1998 r. powiat nie może prowadzić działalności wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej (wykluczając tym samym te o charakterze stricte komercyjnym) i jego działania sprowadzają się do realizacji zadań z zakresu m.in. edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społ., polityki prorodzinnej, kultury fizycznej i turystyki, kultury i ochrony zabytków, przeciwdziałaniu bezrobociu, aktywizacji lokalnego rynku pracy.

Działalność gospodarcza wg ustaw samorządowych – województwo

Ustawa o samorządzie województwa wyróżnia 2 przejawy aktywności gospodarczej jednostki:

1. Określający podstawowe zadania województwa, strategię rozwoju województwa uwzględniająca m.in. zadania w sferze gospodarczej, tj. pobudzanie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, tworzenie warunków rozwoju, pozyskiwanie i łączenie środków finansowych (publicznych i prywatnych) w celach użyteczności publicznej oraz wspieranie rozwoju nauki, współpracy między nauką a gospodarką, wspieranie postępu technologicznego, promocja walorów jednostki.

2. Dopuszcza udział jednostki w działalności gospodarczej poprzez tworzenie lub przystępowanie do spółek kapitałowych. Ustawa mimo, że dopuszcza do działalności gospodarczej poza sferą użyteczności publicznej, narzuca jednak ograniczenia - dopuszczalna jest jedynie działalności wydawnicza, promocyjna i edukacyjna służąca rozwojowi jednostki.

Działalność gospodarcza wg ustaw samorządowych – gmina

Ustawa dopuszcza prowadzenie działalności gospodarczej:

1. W sferze użyteczności publicznej - utożsamiana z realizacją zadań własnych gminy, którego nadrzędnym celem jest zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty do których można zaliczyć sprawy związane m.in. z ładem przestrzennym, gospodarką nieruchomościami, ochroną środowiska i przyrody, gminnymi drogami, ulicami, mostami oraz organizacją ruchu drogowego, wodociągami i zaopatrzeniem w wodę, porządkiem oraz urządzeniami sanitarnymi i unieszkodliwianiem odpadów, zaopatrzeniem w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, lokalnym transportem zbiorowym, ochroną zdrowia, pomocy społecznej, edukacją publiczną, kulturą ( w tym biblioteki gminne oraz inne instytucje kultury oraz ochrony zabytków), kultura fizyczną i turystyki, targowisk, zielenią gminną, cmentarzami gminnymi, porządkiem publicznym oraz bezpieczeństwem obywateli, promocją gminy itp.

2. Poza sferą użyteczności publicznej, jednak wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie. Wskazana jest tu ustawa o gospodarce komunalnej (dotycząca wszystkich JST), która pozwala przyjąć, że realizując narzucone przepisami zadania własne – działalność w sferze użyteczności publicznej – JST nie zmierza do wypracowania zysku (który jest często niemożliwy). Uzyskanie dodatniego wyniku ekonomicznego nie jest wykluczone, ale nie jest to warunek konieczny zaspokojenia potrzeb wspólnoty.

Podstawową formą wykonywania działalności gospodarczej przez JST jest:

1. Zakład budżetowy - jednostka sektora finansów, która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych.

2. Spółki prawa handlowego – forma organizacyjno – prawna odpowiednia dla każdego rodzaju działalności JST ( w sferze użyteczności publicznej jak i poza nią). Z przepisów wynika, że JST może działać wyłącznie w formie spółek kapitałowych.

3. Powierzanie – nienazwana prze prawo forma – na mocy umowy cywilnoprawnej.

Pytanie 32

SPÓŁDZIELNIA

Podstawą prawną dla spółdzielni jest Ustawa Prawo spółdzielcze z 1982 roku z późniejszymi zmianami. Poza wspomnianą ustawą wyróżnić należy takie przepisy jak:

- Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych (2000),

- Ustawa o spółdzielniach socjalnych (2006).

Wedle definicji spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej („zasada otwartych drzwi”) liczby członków, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą (cel spółdzielni). Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo - kulturalną na rzecz swoich członków i ich środowiska. Do założenia spółdzielni potrzebnych jest 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne. Po wpisaniu do rejestru przedsiębiorców w KRS (istnieje obowiązek wpisu do KRS) spółdzielnia nabywa osobowość prawna. Konieczne jest uchwalenie statutu spółdzielni, w którym znajdują się określone postanowienia przewidziane ustawowo. Statut pełni rolę podstawowego źródła wewnętrznego prawa spółdzielczego. Należy także wybrać odpowiednie organy lub komisje organizacyjna. Majątek spółdzielni jest prywatną własnością członków.

Organami spółdzielni są:

• walne zgromadzenie – najwyższy organ spółdzielni, ma kompetencje „wyłączne”, ustala on kierunki i rozwód działalności gospodarczej spółdzielni, zapoznaje się ze sprawozdaniami rady oraz zarządu i działu finansowego a także uchwala statut lub zmiany w nich zachodzące oraz podejmuje uchwały o zbyciu nieruchomości czy zakładu;

• rada nadzorcza – spełnia funkcję kontrolną i nadzór, dotyczy organów kolegialnych, liczy co najmniej 3 członków, rozpatruje skargi dotyczące działalności zarządu spółdzielni, ustala strukturę organizacji spółdzielni, tak e uchwala plany i warunki rozwoju działalności gospodarczej;

• zarząd – organ wykonawczy, kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Kierownictwo może także przejąć wyznaczony kierownik/członek spółdzielni, nie staje się on jednak przez to organem wykonawczym. Obecnie nie wyznacza się liczby członków zarządu, kiedyś były to 3 osoby. Może to być zarząd np. jednoosobowy.

Spółdzielnie można podzielić na:

• podlegające Ustawie Prawo spółdzielcze:

  • działające na podstawie przepisów ogólnych (np. lekarskie)

  • działające na podstawie przepisów szczególnych (np. rolnicze)

• nie podlegające Ustawie Prawo spółdzielcze (np. mieszkaniowe, socjalne)

• banki spółdzielcze

• spółdzielnie rzemieślnicze

Pytanie 33

Spółdzielnia europejska (pojęcie, powstanie, organy)

Spółdzielnia europejska (SCE) to jeden z podmiotów gospodarczych, który może przenosić swoją siedzibę na obszarze państw (WE) z zachowaniem swojej tożsamości prawnej.

Spółdzielnia europejska jest instytucją wynikającą z prawa wspólnotowego, stanowiącą formę organizacji ogólnie uznaną we wszystkich państwach członkowskich. Jej funkcjonowanie regulują dwa akty prawne: rozporządzenie Rady (WE) nr 1435/2003 z 22 lipca 2003 r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej (zwane dalej rozporządzeniem) oraz dyrektywa Rady 2003/72/WE z 22 lipca 2003 r. uzupełniająca statut spółdzielni europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników.

Specyfika spółdzielni europejskiej

Spółdzielnie to zrzeszenia osób fizycznych lub prawnych, do których stosuje się odmienne i szczególne zasady funkcjonowania niż w stosunku do pozostałych podmiotów gospodarczych. Do takich zasad należy m.in. zasada demokratycznej struktury i kontroli, podziału zysku netto za rok obrotowy na zasadzie słuszności, pierwszeństwa osoby przed kapitałem oraz zasada "jedna osoba, jeden głos", gdzie prawo głosu przypisane jest do osoby ze wskazaniem, że członkowie nie mogą wykonywać żadnych praw w związku z aktywami spółdzielni. Równie ważna jest zasada niedyskryminacji, według której SCE jest traktowana w każdym państwie członkowskim na równi ze spółdzielnią utworzoną zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym ma ona swoją statutową siedzibę.

Głównym celem spółdzielni europejskiej powinno być zaspokajanie potrzeb jej członków lub wspieranie ich działalności gospodarczej bądź społecznej, zgodnie z następującymi zasadami:

• celem działań spółdzielni powinno być osiąganie wzajemnych korzyści przez członków w ten sposób, by każdy z nich osiągał korzyść z działalności SCE proporcjonalnie do swego udziału,

• członkami SCE powinni być równocześnie klienci, pracownicy lub dostawcy bądź osoby zaangażowane w działanie SCE w jakiś inny sposób,

• prawo przeprowadzania kontroli powinno przysługiwać członkom w równym stopniu, jednak dopuszcza się system głosów ważonych, proporcjonalnie do udziału każdego członka w SCE,

• wynagrodzenie kapitału obcego i kapitału zakładowego powinno być ograniczone,

• zyski powinny być wypłacane odpowiednio do wykonywanych zadań lub zachowane dla zaspokojenia potrzeb członków,

• nie można wprowadzać żadnych sztucznych ograniczeń uzyskania członkostwa,

• w przypadku likwidacji, aktywa netto i rezerwy powinny być przekazane zgodnie z zasadą równego podziału innemu podmiotowi spółdzielczemu, który realizuje podobne cele.

Spółdzielnie posiadają kapitał zakładowy, który jest podzielony na udziały. Wysokość kapitału subskrybowanego wynosi co najmniej 30 000 euro. Prawo krajowe przewiduje wyższy kapitał dla osób prawnych, prowadzących określone rodzaje działalności. Kapitał może być tworzony wyłącznie z aktywów posiadających wartość ekonomiczną. Udziały są imienne, a ich wartość nominalną określa statut SCE.

Tworzenie SCE

Zgodnie z art. 2 ust. 1 rozporządzenia, SCE może zostać utworzona w jeden z pięciu sposobów:

• przez co najmniej pięć osób fizycznych, zamieszkałych w co najmniej dwóch państwach członkowskich,

• przez łącznie co najmniej pięć osób fizycznych i spółek, w rozumieniu art. 48 akapit drugi Traktatu, lub przez inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, utworzone na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które mają miejsce zamieszkania w co najmniej dwóch różnych państwach członkowskich lub podlegają prawu co najmniej dwóch różnych państw członkowskich,

•przez spółki, w rozumieniu art. 48 akapit drugi TWE1, lub osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, utworzone według prawa państwa członkowskiego, podlegające prawu co najmniej dwóch różnych państw członkowskich,

•przez połączenie się spółdzielni utworzonych na podstawie prawa państwa członkowskiego, posiadających siedziby statutowe i główny zarząd na terenie Wspólnoty, pod warunkiem że co najmniej dwie z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich,

•przez przekształcenie spółdzielni utworzonej na podstawie prawa państwa członkowskiego, posiadającej swoją siedzibę statutową i główny zarząd na terenie Wspólnoty, jeżeli co najmniej od dwóch lat ma ona podmiot zależny lub zakład podlegający prawu innego państwa członkowskiego.

Każda spółdzielnia europejska podlega wpisowi w rejestrze państwa członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę, według prawa krajowego, zgodnie z przepisami właściwymi dla spółek akcyjnych (art. 11 ust. 1 rozporządzenia SCE).

W Polsce spółdzielnia europejska wpisywana jest do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. W przypadku utworzenia SCE przez połączenie oraz w sytuacji gdy spółdzielnia przenosi swoją siedzibę statutową z jednego państwa członkowskiego do drugiego, postępowanie rejestrowe jest dwuetapowe. Pierwszy etap obejmuje czynności, które mają miejsce wewnątrz podmiotów uczestniczących w założeniu i służą przygotowaniu połączenia, np. poinformowanie członków, zwołanie walnego zgromadzenia, podjęcie uchwały, a także sposób ochrony praw wierzycieli spółdzielni oraz członków, którzy wyrazili sprzeciw wobec połączenia bądź przeniesienia siedziby. Etap ten kończy się wydaniem zaświadczenia przez odpowiedni organ. W Polsce będzie to sąd rejestrowy właściwy miejscowo według siedziby spółdzielni. Następnie zaświadczenie zostanie przesłane do organu rejestracyjnego w państwie siedziby statutowej SCE i tam będzie ona wpisana do rejestru, co zostanie ogłoszone w państwie siedziby oraz w Dzienniku Urzędowym UE.

ORGANY SPÓŁDZIELNI

Organami spółdzielni są:

1) walne zgromadzenie;

2) rada nadzorcza,

3) zarząd;

4) w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli – zebrania grup członkowskich.

Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni. Członek może brać udział w walnym zgromadzeniu tylko osobiście, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika. Każdy członek ma jeden głos bez względu na ilość posiadanych udziałów.

Do spraw zastrzeżonych dla walnego zgromadzenia należą:

1) uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej,

2) rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań rocznych i finansowych oraz udzielanie absolutorium członkom zarządu,

3) podejmowanie uchwał w związku z oceną polustracyjną spółdzielni,

4) podejmowanie uchwał w sprawie podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) lub sposobu pokrycia strat.

5) podejmowanie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości lub zbycia zakładu,

6) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do innych organizacji gospodarczych oraz występowania z nich,

7) oznaczanie najwyższej sumy zobowiązań, jaką spółdzielnia może zaciągnąć,

podejmowanie uchwał w sprawie połączenia się lub podziału spółdzielni oraz likwidacji spółdzielni,

9) rozpatrywanie odwołań od uchwał rady,

10) uchwalanie zmian statutu,

11) podejmowanie uchwał w sprawie przystąpienia lub wystąpienia spółdzielni ze związku

12) wybór delegatów na zjazd związku.

Walne zgromadzenie zwołuje zarząd przynajmniej raz w roku w ciągu sześciu miesięcy po upływie roku obrachunkowego. Zarząd zwołuje walne zgromadzenie także na żądanie:

1) rady;

2) przynajmniej jednej dziesiątej, nie mniej jednak niż trzech członków, jeżeli uprawnienia tego nie zastrzeżono w statucie dla większej liczby członków.

O czasie, miejscu i porządku obrad walnego zgromadzenia zawiadamia się członków, związek rewizyjny, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, oraz Krajową Radę Spółdzielczą w sposób i w terminach określonych w statucie. Walne zgromadzenie może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad podanych do wiadomości członków w terminach i w sposób określonych w statucie. Uchwały podejmowane są zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania.

Z obrad walnego zgromadzenia sporządza się protokół, który powinien być podpisany przez przewodniczącego walnego zgromadzenia oraz przez inne osoby wskazane w statucie. Protokoły są jawne dla członków spółdzielni, przedstawicieli związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, oraz dla Krajowej Rady Spółdzielczej. Protokoły przechowuje zarząd spółdzielni co najmniej przez dziesięć lat. Uchwały walnego zgromadzenia obowiązują wszystkich członków spółdzielni. Członek spółdzielni może zaskarżyć do sądu uchwałę z powodu jej niezgodności z prawem lub postanowieniami statutu; na tej samej podstawie uchwałę może zaskarżyć także zarząd spółdzielni.

Pytanie 34

Stowarzyszenie

Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Stowarzyszenie opiera swoją działalność na pracy społecznej członków, ale może też zatrudniać pracowników.

Innymi słowy stowarzyszenie to grupa osób, która postanawia wspólnie działać społecznie. Osoby zakładające stowarzyszenie mogą wybrać typ stowarzyszenia zarejestrowanego w Krajowym Rejestrze Sądowym i posiadającego osobowość prawną lub tzw. stowarzyszenie zwykłe, które nie wymaga rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym i nie posiada osobowości prawnej (nie może być podmiotem praw i obowiązków). Procedura rejestracji stowarzyszenia i późniejsze nim zarządzanie jest stosunkowo trudne, ponieważ jego cechą charakterystyczną jest demokratyczne zarządzanie. Stowarzyszenie może założyć grupa co najmniej 15 osób fizycznych. Przepisy nie wymagają kapitału założycielskiego. Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Przy czym w odróżnieniu od fundacji prawo mówi wprost, iż dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Majątek stowarzyszenia musi być wykorzystany w całości na realizację działań statutowych i nie może być podzielony między członków. W przypadku likwidacji, majątek może zostać przekazany innej organizacji o zbliżonych celach. Członkowie zarządu ponoszą osobistą odpowiedzialność jedynie za zaległości podatkowe i składki z tytułu ubezpieczeń społecznych.  Stowarzyszenie, któremu sąd przyznał status pożytku publicznego mogą także otrzymywać 1% podatku przekazywanego przez podatników. Stowarzyszenie zobowiązane jest do prowadzenia pełnej księgowości.

Pytanie 35.

Działalność gospodarcza fundacji (pojęcie, ograniczenia działalności)

Pojęcie fundacji: określona jednostka organizacyjna (forma prawna – ustawa z 1984r. – ustawa o fundacjach) mająca osobowość prawną, wyposażona w majątek przeznaczony zgodnie z wolą założyciela na realizację celów społecznych lub społeczno-użytecznych (zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności

takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i

sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami). Fundacje

mogą ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania

bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Siedziba fundacji powinna

znajdować sie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Oświadczenie woli o ustanowieniu

fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. W oświadczeniu woli o

ustanowieniu fundacji fundator powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe

przeznaczone na jego realizacje. Cel fundacji musi znaleźć sie w statucie fundacji. Fundacja

nabywa osobowość prawną po wpisaniu jej do KRS. W statucie fundacji określa sie zarząd o

charakterze wykonawczym, który może być uzupełniany przez inne organy. Prowadzenie

działalności gospodarczej może być przewidziane w statucie fundacji, lecz nie musi.

Działalność gospodarcza może być prowadzona, jeśli nie „przytłacza” ona jej celów. Ograniczenia fundacji w prowadzeniu działalności gospodarczej: wartość

środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie może być

mniejsza niż 1 tysiąc złotych.

Pytanie 36

Wykonywanie i organizacja rzemiosła (pojęcie rzemiosła i jego samorząd zawodowy)

O kwalifikacjach można poczytać w ustawie, ale nie obowiązuje nas chyba to zagadnienie.

To opracowanie opiera się w zasadzie w całości na tekście ustawy o rzemiośle z ‘89. Główną zmianą w stosunku do tej z ’72 jest obecnie dobrowolna przynależności do organizacji samorządu gospodarczego (chodzi głównie o cechy) oraz to, że ZRP zyskał status organizacji samorządowej. Gdyby ktoś poczuł się wyjątkowo zafascynowany tematem, to na stronie sejmowej jest cały szereg aktów prawnych dot. rzemiosła przed rokiem 89.

1. Pojęcie rzemiosła

Rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników - zwaną dalej rzemieślnikiem. 
Rzemiosłem jest również zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez wspólników spółki cywilnej osób fizycznych, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tych wspólników i na ich rachunek, zatrudniających do 50 pracowników. Do rzemiosła nie zalicza się działalności: handlowej, gastronomicznej, transportowej, usług hotelarskich, usług świadczonych w wykonywaniu wolnych zawodów, usług leczniczych oraz działalności wytwórczej i usługowej artystów plastyków i fotografików. 

Rzemieślnicy korzystają z szeregu uprawnień nadanych im przez przepisy prawa, do których należy w szczególności możliwość zrzeszania się w organizacjach, korzystania ze zryczałtowanych form opodatkowania oraz pewnych ulg i zwolnień. 

1. Samorząd gospodarczy rzemiosła

Samorząd gospodarczy rzemiosła jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega tylko przepisom prawa. 
Organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła są: 
1) cechy, 
2) izby rzemieślnicze, 
3) Związek Rzemiosła Polskiego, 
Organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła tworzone są z inicjatywy członków na zasadzie dobrowolnej przynależności. Za zgodą organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła jej członkami mogą być, na czas określony, także osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, niebędące rzemieślnikami, zatrudniające nie więcej niż 50 pracowników. 
Zadania samorządu:  
1) promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej rzemiosła, 
2) nadzór nad organizacją i przebiegiem procesu przygotowania zawodowego w rzemiośle, 
3) udzielanie pomocy rzemieślnikom i innym przedsiębiorcom zrzeszonym w organizacjach samorządu gospodarczego rzemiosła, 
4) reprezentowanie interesów środowiska rzemieślniczego wobec organów administracji publicznej, 
5) uczestniczenie w realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania w celu zapewnienia wykwalifikowanych kadr dla gospodarki. 
Właściwi ministrowie zasięgają opinii Związku Rzemiosła Polskiego odnośnie do projektów aktów prawnych dotyczących rzemiosła. 



Cechy są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi rzemieślników według kryterium terytorialnego lub według rodzaju działalności gospodarczej. 
Podstawowym zadaniem cechu jest w szczególności utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej i gospodarczej, a także reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji i sądów. 

Spółdzielnie rzemieślnicze działają na zasadach określonych w przepisach Prawa spółdzielczego. 
Zadaniem spółdzielni rzemieślniczych jest w szczególności organizowanie działalności usługowej i wytwórczej rzemiosła, udzielanie pomocy członkom w wykonywaniu ich zadań oraz prowadzenie własnej działalności gospodarczej i społeczno-wychowawczej. 

Izby rzemieślnicze są organizacjami samorządu gospodarczego rzemiosła zrzeszającymi cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, rzemieślników nienależących do cechów, a także inne jednostki organizacyjne, jeżeli ich celem jest wspieranie rozwoju gospodarczego rzemiosła. Izby mogą w swych statutach przyjmować nazwy z dodatkiem wyrazów "przedsiębiorczość" lub "przedsiębiorca" użytych w odpowiednim przypadku, a także określeń zawierających wskazanie regionu. 
2. Podstawowym zadaniem izb rzemieślniczych jest pomoc w reprezentowaniu zrzeszonych organizacji oraz rzemieślników wobec organów administracji publicznej oraz innych organizacji i instytucji, udzielanie swym członkom pomocy instruktażowej i doradczej oraz przeprowadzanie egzaminów kwalifikacyjnych. Szczegółowy zakres zadań izb rzemieślniczych określają ich statuty. 
3. Izby rzemieślnicze są uprawnione do potwierdzania egzaminów kwalifikacyjnych świadectwami czeladniczymi i dyplomami mistrzowskimi oraz do opatrywania ich pieczęcią z godłem Państwa. 
4. Ilekroć w przepisach prawa mówi się o izbie rzemieślniczej, należy przez to rozumieć izbę rzemieślniczą, utworzoną w trybie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie, bez względu na nazwę przyjętą w jej statucie. 


W Związku Rzemiosła Polskiego (wcześniej znany jako Związek Izb Rzemieślniczych, a od ’72 do ’89 jako Centralny Związek Rzemiosła) mogą się zrzeszać izby rzemieślnicze, a także cechy o zasięgu ogólnopolskim. 
Związek Rzemiosła Polskiego może być utworzony z inicjatywy co najmniej 10 organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, wymienionych w art. 7 ust. 3 pkt 2 i 3 (punkt 2 jest w ustawie skreślony, więc dotyczy to izb rzemieślniczych), oraz cechów ogólnopolskich, które zadeklarują członkostwo w tym związku w drodze uchwał walnych zgromadzeń. 
Podstawowym zadaniem Związku jest zapewnienie zrzeszonym w nim organizacjom pomocy w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności społeczno-zawodowej oraz reprezentowanie interesów rzemiosła w kraju i za granicą. 
Związek Rzemiosła Polskiego pełni względem spółdzielni rzemieślniczych funkcje związku rewizyjnego, w trybie i na zasadach określonych w przepisach Prawa spółdzielczego. 

Szczegółowe zadania organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, ich ustrój, stosunki prawne członków ustalane są w statutach uchwalanych przez zjazdy lub walne zgromadzenia tych organizacji. 

Zasady gospodarki finansowej organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła oraz zasady wynagradzania zatrudnionych w nich pracowników określają walne zgromadzenia (zjazdy delegatów) tych organizacji, jeżeli inne przepisy nie stanowią inaczej. 

Cechy rzemieślnicze, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego podlegają obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.

Pytanie 37

PODSTAWY, CELE i SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI ORAZ ZASADY PRAWA UPADŁOŚCIOWEGO

PODSTAWY OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

Upadłość jest ogłaszana w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny, a więc zaprzestał wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań. Jest to zasadnicza podstawa ogłoszenia upadłości.

Innym warunkiem ogłoszenia upadłości może być nadmierne zadłużenie, czyli, gdy wartość zobowiązań przekracza majątek firmy nawet wtedy, gdy firma na bieżąco reguluje swoje zobowiązania.

Regulacja ta dotyczy osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, osób fizycznych.

CELE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

Celem instytucji upadłości jest objęcie i zabezpieczenie całego majątku dłużnika, celem równomiernego zaspokojenia wszystkich wierzycieli. Postępowanie upadłościowe dąży
do zaspokojenia wszystkich wierzycieli bez narażania na utratę tych, którzy nie posiadają jeszcze tytułów wykonawczych, np. przy wierzytelnościach niepłatnych. W ten sposób unika się sytuacji, kiedy wierzyciele silniejsi lub szybsi uzyskiwaliby korzyści kosztem wierzycieli, którzy egzekucji
nie mogą jeszcze realizować, choć posiadają znaczne wierzytelności.

Dodatkowym celem jest ochrona interesu publicznego oraz regulowanie gospodarki wolnorynkowej.

Ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa jest bowiem sygnałem ostrzegawczym dla sprawnie funkcjonujących podmiotów, iż nawiązanie kontaktu handlowego z takim podmiotem może doprowadzić do poważnych strat.

SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

Upadły jest zobowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także wydać wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe, inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych i korespondencję. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi.

Na skutek ogłoszenia upadłości upadły traci z mocy prawa zarząd oraz możność korzystania
i rozporządzania majątkiem, należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości lub nabytym w toku postępowania- majątek ten stanowi masę upadłości. Wyłączeniu z masy upadłości podlegają rzeczy nie należące do upadłego i wydawane będą osobom mającym do nich prawo. Zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności nie nastąpił, stają się płatne z dniem ogłoszenia upadłości, a zobowiązania majątkowe niepieniężne zamieniają się z dniem ogłoszenia upadłości
na pieniężne i z tym dniem stają się płatne, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił.
W razie upadłości jednego z małżonków, jeżeli między nimi ustanowiona była wspólność majątkowa lub wspólność dorobku, majątek wspólny należy do masy upadłości.

ZASADY PRAWA UPADŁOŚCIOWEGO

Prawo upadłościowe i naprawcze rządzi się pewnymi zasadami, które są specyficzne dla tego postępowania:

1. Zasada optymalizacji- należy tak prowadzić postępowanie, aby zaspokojenie wierzycieli było w jak najwyższym stopniu, a jeżeli racjonalne względy na to pozwolą, by przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane w dotychczasowym stanie.

Pojęcie zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika należy rozumieć jako zachowanie przedsiębiorstwa
w znaczeniu przedmiotowym jako przedmiotu obrotu, dlatego gdy w postępowaniu likwidacyjnym majątek dłużnika zostaje spieniężony, a przedsiębiorca jest osobą prawna, to z reguły prowadzi
to do tego, że zakończenie postępowania likwidacyjnego prowadzi do ustania bytu prawnego
tego podmiotu.

2. Zasada dominacji grupowego interesu wierzycieli- Wyraża się ona w tym, że upadły uczestnik postępowania upadłościowego nie korzysta tak jak w innych postępowaniach z pełnej kontradyktoryjności i równości stron. Upadły „poddaje” się temu postępowaniu, a wierzyciele mający przewidziane przez prawo większości decydują o jego przebiegu i likwidacji majątku.

3. Zasada formalizmu procesowego- uczestnikami postępowania są podmioty profesjonalne – przedsiębiorcy, od których wymaga się należytej dbałości w działaniach, a ma to na celu przyspieszenie i usprawnienie postępowania.

Wierzytelności powinny być zgłaszane do 3 miesięcy od ogłoszenia upadłości, ale te zgłoszenia
w praktyce napływają przez cały czas trwania postępowania. Należy brać pod uwagę terminy przedawnień wierzytelności (wierzytelności przedawnione nie podlegają zgłoszeniu).
Ten kto nie dokonał prawidłowego zgłoszenia nie uczestniczy w podziale majątku upadłego dłużnika.

4. Zasada arbitralności- Wiele kwestii jest rozstrzyganych arbitralnie, sędzia komisarz może domagać się oświadczeń, zapewnień w formie pisemnej, a nie w formie przesłuchań stron. Ponadto ustalenia majątku opiera się na dowodach w formie pisemnej, co ma na celu skrócenie postępowania. Może to spowodować trudności w skutecznym zgłoszeniu wierzytelności,
co do których nie istnieją dowody w postaci dokumentów.

5. Zasada rozporządzalności- postępowanie upadłościowe i inne postępowania uregulowane
tą ustawą prowadzone są na wniosek, co do zasady. Z urzędu postępowania upadłościowego
się nie prowadzi. Ta zasada rozporządzalności ma też takie znaczenie, że jeżeli dłużnik nie chce, aby w stosunku do niego ogłoszono upadłość i ukrywa fakt niespłacalności, to ma następujące drogi postępowania:

- postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości musi albo wykazać, że brak jest podstaw do ogłoszenia upadłości

- dłużnik nie ma zdolności upadłościowej,

- mimo istnienia podstaw do ogłoszenia upadłości, istnieją negatywne przesłanki do ogłoszenia upadłości,

- dłużnik może doprowadzić do tego, że ten wierzyciel wniosek wycofa.

Wtedy bowiem sąd jest zobowiązany te postępowanie umorzyć.

6. Zasada kierownictwa sędziowskiego- Polega na tym, że w postępowaniu upadłościowym
po ogłoszeniu upadłości, występuje taki specyficzny organ, jakim jest sędzia komisarz. Sędzia wyznaczony w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sprawujący permanentny nadzór nad tym postępowaniem i spełniający funkcje nadzorcze, ale i orzecznicze.

7. Zasada dwuinstancyjności

Przejawia się w tym, że od orzeczeń kończących postępowanie przysługuje zażalenie w przypadkach wskazanych w ustawie.

Pytanie 38.

Układ (pojęcie, zawarcie, zatwierdzenie i skutki)

Układ - pojęcie

Układ – wzajemne porozumienie przedsiębiorstwa  i jego wierzycieli, prowadzące do polubownego zaspokojenia wierzytelności, osiągniętego w rezultacie wzajemnych ustępstw i kompromisu.

Postępowanie układowe przeprowadza się w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo na skutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności zaprzestało lub przewiduje, że w najbliższym czasie zaprzestanie płacenia długów. Będący w takiej sytuacji dłużnik, może żądać otwarcia postępowania układowego w celu zawarcia układu z wierzycielami.

Układ może dotyczyć:

- odroczenia wykonania zobowiązań (układ powinien określać ostateczny termin spłaty),

- rozłożenia spłaty długów na raty,

- zmniejszenia sumy długów,

- konwersji wierzytelności na udziały lub akcje,

- likwidacji majątku upadłego i zaspokojenia wierzycieli ze środków w ten sposób uzyskanych,

- spłaty wierzycieli z zysku przedsiębiorstwa upadłego, dokonywana przez samego upadłego lub przymusowego zarządcę ustanowionego w układzie.

Zawarcie, zatwierdzenie i skutki

Postępowanie układowe jest przeprowadzane przez sąd. Jego otwarcie sąd podaje do publicznej wiadomości. Od chwili wszczęcia postępowania podmiot gospodarczy zostaje poddany nadzorowi. Dłużnik nie traci wprawdzie prawa zarządzania majątkiem i kierowania działalnością przedsiębiorstwa, jednakże wszystkie czynności prawne wykraczające poza granice zwykłego zarządu wymagają zgody nadzorcy sądowego.

Po upływie terminu przewidzianego na sprawdzenie wierzytelności, sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli, na które wzywa dłużnika i nadzorcę sądowego. Jednocześnie doręcza wierzycielom propozycje układowe dłużnika. Na zgromadzeniu dłużnik i wierzyciele mogą zgłaszać zmiany i uzupełnienia propozycji układowych. Po ustaleniu ostatecznej wersji, sędzia-komisarz poddaje projekt układy pod głosowanie. Układ jest przyjęty, jeżeli wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli, mających łącznie 2/3 ogólnej sumy wierzytelności.

Po uprawomocnieniu się postanowienia zatwierdzającego układ dłużnik odzyskuje całkowitą możność zarządzania majątkiem, chyba, że układ przewiduje ograniczenia do czasu wykonania układu. Jeżeli zgromadzenie wierzycieli podjęło stosowną uchwałę, sąd wyznacza kuratora nadzorującego wykonanie układu. Ma on prawo sprawowania kontroli nad działalnością przedsiębiorstwa, w ten sposób, aby spełnione zostały postanowienia zawarte w układzie.

Postępowanie układowe może zapobiec upadłości przedsiębiorstwa. Może się także zdarzyć, iż układ nie przyczyni się do zaspokojenia wierzycieli – jeżeli upadły nie wykonuje postanowień układu albo jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany. W takim wypadku sąd na wniosek wierzyciela lub upadłego albo osoby, która z mocy układu uprawniona jest do wykonania lub nadzorowania wykonania układu, uchyla układ. Uchylenie układu z innych przyczyn jest natomiast niedopuszczalne. Jeżeli sąd uchyla układ, zmienia postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu na postanowienie o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego i ustanawia sędziego – komisarza oraz syndyka.

Pytanie 39.

Likwidacja masy upadłościowej (pojęcie masy upadłościowej, lista wierzytelności, rola syndyka)

Masa upadłościowa – w rozumieniu prawa cały majątek (mienie) będący w posiadaniu przedsiębiorcy w momencie wszczęcia postępowania upadłościowego oraz uzyskany przed jego zakończeniem, bez względu na to gdzie się ono znajduje. Masa upadłościowa ma służyć do zaspokojenia roszczeń wierzycieli, bez względu na to, czy nastąpi to w drodze ogłoszenia upadłości przez likwidację majątku upadłego, czy przez upadłość z możliwością zawarcia układu.

Masa upadłościowa jest przekazywana pod kontrolę syndyka wyznaczanego przez sąd. Dłużnik traci możliwość zarządu, korzystania i rozporządzania majątkiem. Termin powstania masy upadłościowej to dzień ogłoszenia upadłości.

Masa upadłościowa nie posiada ani osobowości prawnej ani zdolności prawnej.

Syndyk masy upadłościowej, osoba fizyczna bądź prawna wyznaczona przez sąd do zarządzania majątkiem osoby bądź instytucji postawionej w stan upadłości. Zadaniem syndyka jest przeprowadzenie postępowania zmierzającego do zaspokojenia roszczeń wierzycieli(przeprowadzenie postępowania upadłościowego).
Upadły dłużnik jest zobowiązany wskazać i wydać cały swój majątek syndykowi, który przeprowadza likwidację aktywów i ustala listę wierzycieli oraz przygotowuje podział pomiędzy nich sumy uzyskanej z likwidacji.

Skład masy upadłościowej ustala: syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca na podstawie wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych. Gdyby została ogłoszona upadłość z możliwością zawarcia układu, sędzia komisarz może postanowić, aby tę masę ustalił sam upadły pod nadzorem nadzorcy sądowego. 

Masę upadłościową ustala się poprzez sporządzenie spisu inwentarza oraz oszacowanie majątku wchodzącego w skład masy.

Domniemuje się przy tym, że rzeczy, które znajdują się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia jego upadłości, należą do jego majątku. Z tej masy wyłącza się te składniki mienia, które nie należą do majątku upadłego. Samo ogłoszenie upadłości nie zmienia prawa własności upadłego. Nastąpi to dopiero wówczas, gdy mienie zostanie zbyte.

Osoba, do której należy mienie podlegające wyłączeniu, ma prawo domagać się wydania go lub świadczenia wzajemnego. Powinna jednak zwrócić wydatki na jego utrzymanie lub na uzyskanie świadczenia wzajemnego, które ponosi upadły lub zostały poniesione z masy upadłości.

W skład masy wchodzi tylko to co może zostać spieniężone a więc ruchomości i nieruchomości, prawa na nieruchomościach, prawa a ruchomościach, wierzytelności , papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, które są zbywalne (Własność, ograniczone prawo rzeczowe, zbywalne prawa autorskie, prawo własności przemysłowej).

Do masy upadłościowej nie zalicza się przedmiotów niezbędnego codziennego użytku (pościel, ubrania), opał, zapas żywności, urządzenia domowego użytku, inwentarz w określonej liczbie, kwoty wynagrodzenia nie podlegające egzekucji, przedmioty niezbędne do nauki, świadczenia z ubezpieczeń osobistych, prawa niezbywalnie inne osobiste prawa dłużnika nawet jeśli ich spieniężenie mogłoby zaspokoić roszczenia wierzycieli.

Do masy upadłości nie wchodzi też mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin, stanowiące zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym środki pieniężne zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Zakaz obciążeń masy upadłościowej Po ogłoszeniu upadłości nie można masy upadłości obciążać prawem zastawu, zastawu rejestrowego lub zastawu skarbowego, dokonywać wpisów w księdze wieczystej lub rejestrze, z wyjątkiem następujących sytuacji: wniosek o wpis hipoteki został złożony w sądzie w ciągu sześciu miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu i pozostawiono upadłemu prawo zarządu całością lub częścią majątku, a nadzorca sądowy wyraził zgodę na obciążenie majątku upadłego, a także gdy zarząd masą sprawuje zarządca, a na obciążenie składników mienia wchodzącego w skład masy upadłości wyraziła zgodę rada wierzycieli.

Po zakończeniu postępowania sądowego lub administracyjnego sędzia komisarz może polecić włączenie do masy upadłości mienia, które w tym postępowaniu zostało zasądzone upadłemu.

Lista wierzytelności Każdy wierzyciel osobisty upadłego, który chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, powinien zgłosić sędziemu – komisarzowi swoją wierzytelność względem upadłego w terminie określonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Po upływie terminu do zgłoszenia wierzytelności i sprawdzeniu zgłoszonych wierzytelności syndyk, nadzorca sądowy lub zarządca sporządza tzw. listę wierzytelności.

Na liście wierzytelności umieszcza się:

- sumę, w jakiej wierzytelność podlega uznaniu,
- kategorię, w jakiej wierzytelność podlega zaspokojeniu,
- istnienie i rodzaj zabezpieczenia wierzytelności oraz określenie sumy, według której będzie obliczany głos wierzyciela, 
- informację czy wierzytelność jest uzależniona od warunku,
- informację czy wierzycielowi przysługuje prawo potrącenia,
- stan postępowania sądowego lub administracyjnego w sprawie zgłoszonej wierzytelności, jej zabezpieczenia lub prawa potrącenia,
- zaprzeczenia syndyka, nadzorcy sądowego lub zarządcy, dotyczące całości lub części oświadczenia wierzyciela,
- oświadczenie upadłego i jego uzasadnienie ewentualnie wzmiankę o braku oświadczenia i jej przyczynach.

Sporządzanie listy wierzytelności rządzi się swoimi prawami.

• Wierzytelność niepieniężna będzie wciągnięta na listę w sumie wartości z dnia ogłoszenia upadłości. Dzieje się tak, ponieważ zobowiązania majątkowe niepieniężne upadłego zamieniają się z dniem ogłoszenia upadłości na pieniężne (z dniem ogłoszenia upadłości stają się one płatne). Także, jeżeli wierzytelność opiewała na walutę zagraniczną na listę wierzytelności zostanie wciągnięta w walucie polskiej. Wierzytelność opiewająca na walutę obcą jest przeliczana na walutę polską według kursu giełdy warszawskiej w dniu ogłoszenia upadłości, a gdy takiego kursu nie było według średniego kursu walut obcych w złotych polskich, ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego, a gdy takiego kursu nie było - według ceny rynkowej z tej daty,

• Jeżeli wierzytelność była określona alternatywnie - czyli dłużnik był uprawniony do świadczenia w naturze, bądź w pieniężnej równowartości, na listę wierzytelności syndyk powinien wciągnąć wierzytelność pieniężną,

• Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości płatność wierzytelności nie oprocentowanej (gdy nie należą się żadne odsetki) jeszcze nie nastąpiła, na listę wciągnięta będzie suma zmniejszona o odsetki ustawowe, nie wyższe niż sześć procent, za czas od dnia ogłoszenia upadłości do dnia płatności, i nie więcej niż za dwa lata.

Uregulowanie to jest konieczne, ponieważ w prawie upadłościowym, z dniem ogłoszenia upadłości zobowiązanie pieniężne, którego termin płatności jeszcze nie nastąpił staje się wymagalne, a ponadto przestają biegnąć od niego odsetki. jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości wierzytelność bez zastrzeżenia odsetek nie była jeszcze wymagalna można jej mimo wszystko dochodzić, ponieważ z dniem ogłoszenia upadłości, która obejmuje likwidację masy upadłości wierzytelność staje się wymagalna. Wierzyciel traci jednocześnie możliwość zaspokojenia odsetek przypadających po dniu ogłoszenia upadłości. Do obliczenia tej wierzytelności stosuje się tzw. metodę Carpzowa - i oblicza się wierzytelność, która ma być umieszczona na liście mnożąc pełną sumę zgłoszonej wierzytelności razy iloraz różnicy: sto minus iloczyn stopy odsetek ustawowych i czas od ogłoszenia upadłości przez sto,

• Wierzytelność współdłużnika lub poręczyciela upadłego z tytułu zwrotnego roszczenia będzie wciągnięta na listę w takiej wysokości, w jakiej współdłużnik lub poręczyciel zaspokoił wierzyciela. Jako wartość prawa do powtarzających się świadczeń, oznaczonych co do czasu trwania, będzie na listę wciągnięta suma świadczeń za cały czas ich trwania, zmniejszona o odsetki ustawowe, nie wyższe jednak niż sześć procent, za czas od dnia ogłoszenia upadłości do dnia płatności każdego przyszłego świadczenia. Prawo takie, służące na czas życia uprawnionego lub innej osoby albo co do czasu trwania ściśle nie oznaczone, wciągnięte będzie na listę w sumie stanowiącej wartość prawa,

• Jeżeli w umowie o prawo do powtarzających się świadczeń ustalona jest suma wykupu, suma ta wciągnięta będzie jako wartość prawa. Wierzytelność, zabezpieczona hipoteką lub w rejestrze na majątku upadłego położonym za granicą, wciągnięta będzie na listę jeżeli złożony będzie dowód wykreślenia wpisu o zabezpieczeniu.

Projekt listy wierzytelności syndyk składa sędziemu-komisarzowi. Przedstawienie projektu sędziemu-komisarzowi powinno nastąpić niezwłocznie po jego sporządzeniu. Niezwłoczne złożenie listy jest istotne, ponieważ bez niej dalsze postępowanie i zaspokojenie wierzycieli nie jest możliwe.

Po złożeniu sędziemu-komisarzowi projektu wierzytelności syndyk oraz upadły są przez niego wzywani na posiedzenie. Na posiedzenie nie wzywa się zatem ani wierzycieli, co do których ma zapaść postanowienie o uznaniu lub odmowie uznania wierzytelności, ani innych osób.

Po wysłuchaniu syndyka i upadłego sędzia-komisarz wydaje postanowienie co do uznania lub odmowy uznania w całości lub w części zgłoszonych wierzytelności. Postanowienie, jakie wydaje sędzia-komisarz musi się odnosić do każdej wierzytelności z osobna - ale może to nastąpić w jednym formularzu. Każda wierzytelność musi być rozpatrywana osobno, ponieważ jej zgłoszenie pełni rolę powództwa. Wysłuchanie musi nastąpić w formie ustnej - nie jest możliwe pisemne oświadczenie. W trakcie wysłuchania syndyka i upadłego sędzia-komisarz powinien wyjaśnić wszelkie okoliczności, które budzą jakiekolwiek wątpliwości, przede wszystkim te dotyczące istnienia wierzytelności, zabezpieczeń, jakie dana wierzytelność posiada.

Ustaloną w ten sposób listę wierzytelności każdy zainteresowany może przeglądać w sekretariacie sądu, o czym sędzia-komisarz ogłosi przez obwieszczenie. Jeżeli postępowanie dotyczy przedsiębiorstwa państwowego o ustaleniu listy wierzytelności  powiadamia się organ założycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa.

Sprzeciw względem listy wierzytelności - przeciwko ustalonej przez sędziego-komisarza liście wierzytelności w ciągu 2 tygodni od daty obwieszczeniu ustaleniu listy wierzytelności każdy wierzyciel może założyć do sądu sprzeciw co do uznania wierzytelności, a każdy, komu odmówiono uznania zgłoszonej wierzytelności może złożyć sprzeciw co do odmowy jej uznania.

W tym samym terminie sprzeciw służy syndykowi i upadłemu, o ile ustalona przez sędziego-komisarza lista nie jest zgodna z ich wnioskami lub oświadczeniami. W razie upadłości przedsiębiorstwa państwowego sprzeciw może zgłosić także organ założycielski oraz organ uprawniony do reprezentowania Skarbu Państwa. Sąd rozpoznając sprzeciw bada przede wszystkim, czy w sprzeciwie należcie przytoczono fakty i dowody na jego uzasadnienie. Sprzeciw nie odpowiadający tym wymaganiom albo sprzeciw spóźniony będzie przez sąd odrzucony.

Likwidacja masy upadłościowej to spieniężenie jej aktywów poprzez sprzedaż całości lub części przedsiębiorstwa, sprzedaż nieruchomości, ruchomości i innych zbywalnych praw oraz poprzez ściąganie wierzytelności od dłużników.

Na podstawie spisu inwentarza i innych dokumentów syndyk sporządza sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający ogłoszenie upadłości i niezwłocznie przedkłada je sędziemu komisarzowi

Przy likwidacji masy wykonywane są następujące czynności:

- syndyk sporządza spis inwentarza i plan likwidacyjny. W planie proponuje, w jaki sposób i w jakim terminie powinny zostać sprzedane składniki majątku upadłego, a szczególnie przedsiębiorstwo. Przedstawia też preliminarz wydatków, a także ustosunkowuje się do tego, czy dalsze prowadzenie działalności gospodarczej jest uzasadnione;

- syndyk składa plan i spis sędziemu komisarzowi w ciągu miesiąca od dnia ogłoszenia upadłości;

- syndyk przeprowadza likwidację masy upadłości.

Kategorie wierzytelności i należności zaspokajanych z funduszów masy upadłościowej

• Kategoria I: Koszty postępowania upadłościowo, należności z tytułu składek ubezpieczeniowych pracowników, wynagrodzenia pracowników

• Kategoria II: Podatki i inne daniny

• Kategoria III: Wierzytelności (wraz z odsetkami za rok przed ogłoszeniem upadłości, oraz kosztami procesowymi)

• Kategoria IV: Inne odsetki, kary, grzywny, należności z tytułu zapisów lub darowizn.

Pytanie 40.

Zasady postępowania naprawczego

Postępowanie naprawcze – rodzaj postępowania wprowadzonego przez przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. "Prawo upadłościowe i naprawcze" (Dz. U. z 2003 r. Nr 60, poz. 535). Postępowanie naprawcze jest uregulowane przez prawo upadłościowe i naprawcze.

Postępowanie to stosuje się wobec przedsiębiorców, którzy na bieżąco spłacają swoje zobowiązania, ale są zagrożeni niewypłacalnością. Podstawowym celem postępowania jest ich uchronienie przed upadłością i doprowadzenie do układu z wierzycielami. Przedsiębiorca jest zagrożony niewypłacalnością, jeżeli pomimo wykonywania swoich zobowiązań, według rozsądnej oceny jego sytuacji ekonomicznej jest oczywistym, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny. Można przyjąć, że następuje to wtedy, gdy przychody i posiadane środki pieniężne przedsiębiorcy zamierzającego wszcząć postępowanie naprawcze nie pozwalają spłacić w całości zaciągniętych zobowiązań i gdy termin zaprzestania spłat jest już przewidywalny.

Głównym celem postępowania naprawczego i planu naprawy przedsiębiorstwa jest przywrócenie przedsiębiorcy zdolności do konkurowania. Sposób naprawy (propozycje rozwiązań układowych) powinien określać restrukturyzację zobowiązań, które mogą być objęte układami w postępowaniu upadłościowym oraz stan majątku oraz zatrudnienia w przedsiębiorstwie.

Restrukturyzacja zobowiązań następuje w drodze układu zawartego na zgromadzeniu wierzycieli.

Przedsiębiorca, który uzna, że jest zagrożony niewypłacalnością, wówczas może złożyć w sądzie oświadczenie o wszczęciu postępowania naprawczego, oraz:

• plan naprawczy,

• aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,

• aktualne sprawozdanie finansowe, a jeżeli na podstawie odrębnych przepisów nie ma obowiązku sporządzania takiego sprawozdania - bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed złożeniem wniosku;

• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;

• oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;

• spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;

• wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;

• informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika;

• miejsce zamieszkania i adresy reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni.

• oświadczenie z podpisem notarialnie poświadczonym o prawdziwości danych i oświadczenia, zawartych w oświadczeniu o wszczęciu postępowania naprawczego i załączonych dokumentach (za złożenie nieprawdziwych danych ustawa przewiduje odpowiedzialność karną).

Jeżeli przedsiębiorca jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego lub innego właściwego rejestru, do oświadczenia należy dołączyć odpis z rejestru.

Przebieg ogłaszania wszczęcia postępowania naprawczego

O złożeniu oświadczenia o wszczęciu postępowania naprawczego przedsiębiorca ogłasza w Monitorze Sądowym i Gospodar-czym oraz w co najmniej jednym dzienniku o zasięgu lokalnym i w jednym o zasięgu ogólnopolskim. Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie może nastąpić przed upływem 14-dniowego terminu (od daty złożenia oświadczenia sądowi).

Sąd może, w ciągu 14 dni od złożenia oświadczenia o wszczęciu postępowania naprawczego, zakazać wszczęcia postępowania jeżeli oświadczenie zostało złożone z naruszeniem przepisów lub jeżeli zawarte w nim lub w załączonych dokumentach dane lub oświadczenia są nieprawdziwe. Należy pamiętać o tym, że jeżeli sąd zakaże wszczęcia postępowania naprawczego i taka decyzja uprawomocni się, to oznacza to raz na zawsze przekreślenie możliwości wszczynania tego postępowania.

Data ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym jest dniem wszczęcia postępowania naprawczego. Przedsiębiorca składa wtedy wniosek o wpis informacji o wszczęciu postępowania naprawczego odpowiednio do KRS albo ewidencji działalności gospodarczej. Sąd ustanawia też nadzorcę sądowego (koszty jego pracy pokrywa przedsiębiorca prowadzący postępowanie naprawcze - w wysokości podwójnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw).

Nadzorca sądowy ma za zadanie czuwać nad prawidłowym przebiegiem postępowania naprawczego, ponadto sąd może powołać biegłego w celu sprawdzenia prawdziwości danych w oświadczeniu przedsiębiorcy i sprawdzenia stanu przedsiębiorstwa.

Skutki (Zalety) wszczęcia postępowania naprawczego są następujące:

• zawieszone zostają spłaty zobowiązań przedsiębiorcy (lub w toku postępowania naprawczego spłata zobowiązań następuje bowiem w terminach i w kwotach zaproponowanych przez przedsiębiorcę i zawartych w układzie zatwierdzanym przez sąd),

• nie mogą być wszczynane przeciwko przedsiębiorcy egzekucje i postępowania zabezpieczające, a wszczęte podlegają z mocy prawa zawieszeniu (to duży plus zważywszy koszty postępowań sądowych i egzekucyjnych),

• nalicza się odsetek należnych od przedsiębiorcy (dłużnik musi jednak pamiętać, że jeśli nawet sąd nie zakaże wszczęcia postępowania i uzyska efekt w postaci zwolnienia spod egzekucji i z obowiązku niepłacenia odsetek za okres od wszczęcia postępowania naprawczego, to w razie odmowy zatwierdzenia układu przez sąd grozi mu obowiązek płacenia odsetek w podwójnej wysokości).

(Wady) Od dnia wszczęcia postępowania naprawczego do dnia prawomocnego zatwierdzenia układu albo umorzenia postępowania przedsiębiorca nie może zbywać ani obciążać swego majątku (w tym hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym etc.). Zakaz ten nie dotyczy rzeczy zbywanych przez przedsiębiorcę w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

W efekcie wszczęcie postępowania naprawczego pozwala na restrukturyzację zobowiązań przedsiębiorcy oraz dokonywanie spłaty należności w terminach i kwotach dostosowanych do jego realnych możliwości bez konieczności uiszczania odsetek ustawowych czy ponoszenia dodatkowych kosztów ewentualnej egzekucji.

Kto NIE MOŻE skorzystać z postępowania naprawczego

Przepisy o postępowaniu naprawczym stosuje się do zagrożonych niewypłacalnością przedsiębiorców wpisanych do KRS. Postępowanie nie może być wszczęte w stosunku do przedsiębiorcy:

• który już prowadził postępowanie naprawcze, jeżeli od jego umorzenia nie upłynęły 2 lata;

• który już był objęty układem zawartym w postępowaniu naprawczym albo upadłościowym, jeżeli od wykonania układu nie upłynęło 5 lat;

• przeciw któremu przeprowadzono postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku, albo w którym przyjęto układ likwidacyjny, jeżeli od prawomocnego zakończenia postępowania nie upłynęło 5 lat;

• w stosunku do którego oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości albo umorzono postępowanie upadłościowe z braku majątku na zaspokojenie kosztów postępowania, jeżeli od uprawomocnienia się postępowania nie upłynęło 5 lat.

Z chwilą wejścia w stan niewypłacalności przedsiębiorca traci prawo do prowadzenia postępowania naprawczego.

Pytanie 41

Zasady pomocy publicznej dla przedsiębiorstw

Wspieranie gospodarki jest to funkcja interwencjonizmu pozytywnego polegająca na oddziaływaniu państwa na gospodarkę poprzez poprawę prawnej i faktycznej pozycji podmiotów gospodarczych za pomocą środków pochodzących od państwa. W ramach funkcji wpierania wyróżniamy:

1. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości (art. 8 Ust. o Swobodzie Działalności Gospodarczej)

Nieograniczony zakres Organy administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierając:

• Mikro przedsiębiorców

• Mały przedsiębiorców

• Średnich przedsiębiorców

Formy wspierania (Art. 103 USDG):

• Inicjowanie zmian stanu prawnego, sprzyjających rozwojowi ww. przedsiębiorców, w tym dotyczących dostępu do środków finansowych pochodzących z kredytów i pożyczek oraz poręczeń kredytowych.

• Wspieranie instytucji umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej na dogodnych warunkach w ramach realizowanych programów rządowych

• Wyrównanie warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu na obciążenia publiczno-prawne

• Ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz doradztwa

• Wspieranie instytucji i organizacji działających na rzecz przedsiębiorców

• Promowanie współpracy ww. przedsiębiorców z innymi przedsiębiorcami Polskimi
  i zagranicznymi

1. Pomoc Publiczna (Art. 7 USDG) Ograniczony zakres

Opiera się na zasadach i formach określonych w:

1. Odrębnych przepisach

2. Z poszanowaniem zasady równości

3. Z poszanowaniem zasady konkurencji

Pomoc publiczna – przesłanki

1. Środek pomocy - Przyznawany jest przez Państwo Członkowskie lub przyznawany jest przy użyciu zasobów państwowych. Nie ma znaczenia który organ udziela pomocy

2. W jakiejkolwiek formie

3. Wymóg korzyści – środek wsparcia powinien skutkować odniesieniem określonej korzyści dla adresata – przedsiębiorcy lub grupy przedsiębiorców, która powstaje właśnie na skutek nie ekwiwalentności stosowanego środka pomocy publicznej. Świadczenie pozytywne jak i negatywne nie jest tu ekwiwalentne, jest jednostronne, co stanowi
   o korzyści odniesionej przez beneficjenta takiego środka pomocy.

4. Selektywność środka pomocy – stosowany jest wobec niektórych tylko przedsiębiorców
   i wywiera skutek uprzywilejowania tylko niektórych przedsiębiorców w stosunku do innych przedsiębiorców

ZAKAZ POMOCY PUBLICZNEJ w takim zakresie w jakim zakłóca konkurencję poprzez:

- sprzyjanie niektórym przedsiębiorcom lub ( kryterium podmiotowe )

- sprzyjanie produkcji niektórych towarów ( kryterium przedmiotowe )

Pytanie 42.

Zawieranie umów w obrocie gospodarczym, ich zmiany i zasady wykonania.

Umowy handlowe (gospodarcze) dzieli się na dwie grupy:

1) umowy jednostronnie handlowe to te, w których tylko po jednej stronie umowy występuje przedsiębiorca, a po drugiej – osoba, która w zakresie dokonanej czynności nie jest profesjonalistą, a jedynie konsumentem.

2) umowy niehandlowe to takie, w których w zakresie dokonanej czynności prawnej żadna ze stron nie występuje w stosunku do siebie w charakterze przedsiębiorcy, tj. podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą.

Zasadniczy podział umów w obrocie gospodarczym (umów handlowych) przedstawia się następująco:

1)      umowy krótkoterminowe (współdziałanie krótsze niż rok),

2)      umowy długoterminowe (kryterium czasu, na jaki zostały zawarte),

3)      umowy ramowe i wykonawcze,

4)      umowy adhezyjne (przez przystąpienie do treści ustalonej jednostronnie przez stronę umowy),

5)      umowy zawarte w trybie oferty, negocjacji, przetargu i aukcji.

Szczególne zasady, jakim podlegają umowy zawierane w obrocie gospodarczym to:

1)      trzyletni ogólny termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej,

2)      szczególne terminy przedawnienia roszczeń z tytułu niektórych umów, w przypadku zawarcia umowy w zakresie działalności przedsiębiorstwa bądź w innych odrębnie wskazanych przypadkach,

3)      przyjęcie szczególnego miernika należytej staranności wymaganej od dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej,

4)      wyłączenie możliwości skorzystania z waloryzacji sądowej przez stronę prowadzącą przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa,

5)      powiązanie miejsca spełnienia świadczenia z siedzibą przedsiębiorstwa, jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela.

Wykonanie umów w obrocie gospodarczym

Specyfika umów zawieranych w obrocie gospodarczym nie ogranicza się tylko do sposobu ich zawierania. Kodeks cywilny w wielu przypadkach przewiduje regulacje szczególne także w odniesieniu do reguł wykonywania takich umów, odstępując od zasad ogólnych stosowanych wobec osób nieprowadzących działalności gospodarczej. Odstępstwa  te dotyczą m.in. terminów przedawnienia roszczeń, wyższego niż przeciętny stopnia staranności wymaganej od profesjonalisty przy wykonywaniu jego zobowiązań, wyłączenia możliwości skorzystania przez profesjonalistę z sądowej waloryzacji świadczenia czy też powiązania miejsca spełnienia świadczenia z siedzibą przedsiębiorcy.

Szczególne zasady, jakim podlegają umowy zawierane w obrocie gospodarczym to:

1)      trzyletni ogólny termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej,

2)      szczególne terminy przedawnienia roszczeń z tytułu niektórych umów, w przypadku zawarcia umowy w zakresie działalności przedsiębiorstwa bądź w innych odrębnie wskazanych przypadkach,

3)      przyjęcie szczególnego miernika należytej staranności wymaganej od dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej,

4)      wyłączenie możliwości skorzystania z waloryzacji sądowej przez stronę prowadzącą przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa,

5)      powiązanie miejsca spełnienia świadczenia z siedzibą przedsiębiorstwa, jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela.

1.Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn. zm)

2.S. Włodyka (red.), Prawo umów w obrocie gospodarczym, Wydawnictwo C. H. Beck 2001

3.Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2005

Zabezpieczanie umów handlowych

Bezspornym jest, że umowy handlowe zawierane między przedsiębiorcami i to nie tylko te na dużą skalę niosą ze sobą ryzyko finansowe, ich przedmiotem są bowiem zazwyczaj zobowiązania o znacznej wartości. Zasadnym jest zatem już na etapie zawierania umowy handlowej ustalenie sposobu zabezpieczenia interesów stron na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, a także uchylania się przez drugą stronę umowy od spełnienia zobowiązania pieniężnego.

Cechy nazwanych umów gospodarczych

Do kluczowych cech nazwanych umów handlowych odsyła Kodeks cywilny i należy do nich zaliczyć:

1)      przyjęcie zasady oferty odwołalnej (art. 66² KC);

2)      dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty (art. 68¹ KC);

3)      dopuszczalność ustalenia ostatecznej treści umowy zawartej ustnie za pomocą tzw. pisma potwierdzającego (art. 77¹ KC);

4)      wyłączenie stosowania formy ad probationem (art. 74 § 3 KC);

5)      szczególne zasady przy złożeniu oferty w postaci elektronicznej (art. 66¹ § 2-4 KC);

6)      przyjęcie szczególnego miernika należytej staranności dla prowadzących działalność gospodarczą (art. 355 § 2 KC);

7)      wyłączenie zasady sądowej waloryzacji w odniesieniu do stron prowadzących przedsiębiorstwo (art. 358¹ § 4 KC);

8)      możliwość zawarcia umowy w wyniku zastosowania różnych wzorców (art. 385⁴ KC);

9)      przyjęcie zasady, że umowa jest zawarta również poprzez milczenie osoby prowadzącej działalność gospodarczą, gdy strony pozostają w stałych stosunkach gospodarczych (art. 68² KC);

Powyżej wymienione cechy umów zawieranych przez osoby prowadzące działalność gospodarczą zostały wyraźnie wyodrębnione w przepisach ogólnych o zobowiązaniach umownych. Inne szczególne cechy odnoszą się do każdej indywidualnej umowy, uregulowanej w Kodeksie cywilnym.

Pytanie 43.

ZAMÓWIENIA PUBLICZNE (POJĘCIE, ZASADY, TRYBY):

Na podstawie:

• Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, Nr 161, poz. 1078, Nr 182, poz. 1228, z 2011 r. Nr 5, poz. 13, Nr 28, poz. 143, Nr 87, poz. 484, Nr 234, poz. 1386, Nr 240, poz. 1429, z 2012 r. poz. 769, 951, 1101, 1271).

• K. Strzyczkowski, Prawo gospodarcze publiczne, Warszawa 2011.

1. Pojęcie:

   1. Zamówienie publiczne – należy przez to rozumieć umowę odpłatną zawieraną między zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane (art. 2 pkt 13).

   2. Specyfika zamówienia publicznego:

      1. forma odpłatnej umowy jako formalnoprawnej podstawy udzielenia zamówienia publicznego,

      2. przedmiot zamówienia: usługi, dostawy i roboty budowlane,

      3. zamawiający – czyli podmiot zobowiązany do stosowania ustawy.

   3. Niedopuszczalne jest udzielenie zamówienia publicznej na innej podstawie niż umowa odpłatna.

   4. Za wykonanie zamówienia tj. dostawy, usługi czy robót budowlanych, przysługuje wynagrodzenie o charakterze świadczenia pieniężnego. W przypadku koncesji na roboty budowlane wynagrodzeniem za ich wykonanie jest prawo do eksploatacji obiektu budowlanego lub takie prawo połączone z wynagrodzeniem o charakterze świadczenia pieniężnego.

   5. Zasadniczo nie ma znaczenia pochodzenie środków, z jakich dokonuje się płatności, z wyjątkiem przypadków określonych przez ustawę (art. 3 ust. 1 pkt 5). Z uwagi na charakter podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy, które zasadniczo są jednostkami sektora publicznego, będą to środki publiczne.

2. Zasady:

   1. Prawo zamówień publicznych określa w sposób bezpośredni zasady udzielania zamówień (rozdział 2 – „Zasady udzielania zamówień”).

   2. Adresatem zasad prawa zamówień publicznych jest zamawiający, jak również wykonawcy, którzy mają obowiązek ich przestrzegania w każdym stadium o udzielenie zamówienia publicznego.

   3. Zasady mają charakter normatywny, tworząc ogólną regulację, która wyznacza kierunek stosowania i wykładni przepisów dot. postępowania o udzielenie zamówienia publicznego bez względu na jego rodzaj, tryb i wartość, jak również stanowią kryterium prawidłowości postępowania zmierzającego do udzielania zamówienia publicznego.

   4. Zasady (art. 7 – 10):

      1. uczciwej konkurencji i uczciwego traktowania wykonawców:

         1. nakłada na zamawiającego obowiązek przygotowania i udzielenia zamówienia publicznego w sposób zapewniający uczciwą konkurencję miedzy uczestnikami postępowania,

         2. celem zasady jest stworzenie warunków udzielania zamówień publicznych na podstawie mechanizmów rynkowych, co gwarantuje racjonalne wykorzystanie środków publicznych,

         3. zasada uczciwej konkurencji dot. to m.in.:

            1. określenia warunków udziału w postępowaniu,

            2. opisywania przedmiotu zamówienia w sposób, który nie utrudni uczciwej konkurencji,

            3. publikacji i formy ogłoszeń, która zapewni dotarcie do jak największej liczby zainteresowanych,

            4. obowiązku zaproszenia do udziału w postepowaniu liczby wykonawców zapewniających konkurencję,

            5. konieczności odrzucenia oferty, gdy jej założenie stanowi czyn nieuczciwej konkurencji lub zawiera rażąco niską cenę w stosunku do przedmiotu zamówienia,

         4. zasada równego traktowania dot. m.in.:

            1. równego dla wszystkich ubiegania się o zamówienie publiczne,

            2. zakazuje wszelkich działań o charakterze dyskryminującym czy tez faworyzującym (równa „pozycja wyjściowa”),

            3. prawo zamówień publicznych nie może zawierać przepisów różnicujących wykonawców ze względu na siedzibę i właściwości,

            4. adresatem zasady jest zamawiający, który powinien zapewnić wszystkim wykonawców równy dostęp do informacji czy specyfikacji warunków zamówienia, a w przypadku jakiejkolwiek zmiany niezwłocznie powiadomić wszystkich wykonawców,

      2. zasada przejrzystości:

         1. przejawia się m.in. w nakazie publikacji ogłoszeń o zamówieniach publicznych w Biuletynie zamówień Publicznych oraz Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej,

         2. ogłoszenia powinny być pełne oraz jednolite, stąd realizacji przejrzystości służy określenie, w drodze rozporządzenia, wzorów ogłoszeń przekazywanych Prezesowi UZP (Urząd Zamówień Publicznych), natomiast Urzędowi Publikacji UE ogłoszenia przekazuje się zgodnie z wzorami określonymi w rozporządzeniu Komisji WE,

         3. zamawiający jest obowiązany do udokumentowania zamieszczenia ogłoszenia, w szczególności przechowywania dowodu jest zamieszczania,

         4. ponadto zamawiający ma obowiązek zamieścić poprzez przekazanie Urzędowi Publikacji UE lub na własnej stronie internetowej (w profilu nabywcy) – wstępne ogłoszenie informacyjne o planowanych w terminie 12 miesięcy zamówieniach lub umowach ramowych o wartości wyznaczonej w przepisach ustawy z pewnymi wyjątkami,

      3. zasada jawności:

         1. obowiązek udostępnienia przez zamawiającego informacji związanych z postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego (zamawiający może dostęp do tych informacji ograniczyć tylko w przypadkach określonych w ustawie np. tajemnica przedsiębiorstwa),

         2. ma gwarantować uczestnikom postępowania dostęp do m.in. dokumentacji postepowania zgromadzonej przez zamawiającego, co jest przejawem kontroli uczestników postepowania nad jego prawidłowym przebiegiem,

         3. zakres zasady – prawo do pełnej, prawidłowej i rzetelnej informacji,

      4. zasada obiektywizmu i bezstronności:

         1. zasada zredukowana do osób wykonujących czynności związane z przygotowaniem i przeprowadzeniem postepowania o udzielenie zamówienia publicznego,

         2. gwarancjami jej przestrzegania są procesowe instytucje wyłączenia organu i jego pracowników, wsparte określonymi sankcjami prawnymi w postaci konieczności wznowienia postępowania, jeżeli nastąpiło podjęcie decyzji ostatecznej przez pracownika lub organ, który podlega wyłączeniu,

      5. zasada pisemności:

         1. postępowanie o udzielenie postepowania jest prowadzone w formie pisemnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie,

         2. postępowanie prowadzone jest w języku polskim, z możliwością (w szczególnie uzasadnionych przypadkach) złożenia wniosku o dopuszczenie w postępowania w jednym z języków powszechnie używanych w handlu międzynarodowym, czy kraju, w którym zamówienie jest udzielane,

         3. we wszystkich stadiach postępowania wszystkie podejmowane czynności winny mieć zasadniczo formę pisemną (wyjątki – stosowane przepisy prawne),

         4. zasada wiąże w równym stopniu zamawiającego, jak i wykonawców,

         5. niedochowanie formy pisemnej dla podjętej czynności w toku postepowania przesądza o jej bezskuteczności prawnej,

      6. zasada przetargowego trybu udzielania zamówień:

         1. prawo zamówień publicznych przewiduje zamknięty katalog trybów udzielania zamówień publicznych:

            1. przetarg nieorganiczny,

            2. przetarg ograniczony,

            3. negocjacje z ogłoszeniem,

            4. dialog konkurencyjny,

            5. negocjacje bez ogłoszenia,

            6. zamówienia z wolnej ręki,

            7. zapytanie o cenę,

            8. licytacja elektroniczna,

         2. zasadnicze znaczenie mają przetargowe tryby udzielania zamówień, których zastosowanie ma bezwarunkowy i nieograniczony charakter,

         3. charakter przetargowego trybu udzielania zamówień publicznych uzasadnia jego konkurencyjny i otwarty charakter gwarantujący w najszerszym zakresie przestrzeganie ustawowych zasad udzielania zamówień publicznych,

         4. każdy inny, pozaprzetargowy tryb udzielania zam. publ. liberalizuje wymogi udzielania zam. publ. i dlatego też jest wyjątkiem od zasady przetargowego udzielania zam. publ.

3. Tryby:

   1. przetarg nieorganiczny:

      1. podstawowy, „otwarty”, konkurencyjny tryb udzielania zam. publ.,

      2. ogłoszenie o podjęciu procedury adresowane do nieokreślonego adresata,

      3. w odpowiedzi na ogłoszenie oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy,

      4. gwarantuje najszerszy z możliwych zakres konkurencyjnych ofert, co zapewnia dysponentowi środków publicznych podjęcie racjonalnego wybory wykonawcy,

      5. wszczęcie postępowania – ogłoszenie o zamówieniu w miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie oraz na stronie internetowej (w inny sposób – w szczególności w dzienniku lub czasopiśmie o zasięgu ogólnopolskim), w zależności od wartości zamówienia obligatoryjnie:

         1. w Biuletynie Zamówień Publicznych bez pośrednictwa Prezesa UZP lub

         2. do Urzędu Publikacji UE,

      6. treść ogłoszenia o zamówieniu – minimalny zakres informacji określony w ustawie (nazwa/ firma i adres zamawiającego, tryb zamówienia, adres strony internetowej z zamieszczoną specyfikacją warunków zamówienia, przedmiot oraz wielkość lub zakres zamówienia, z podaniem informacji o możliwości złożenia oferty częściowej czy wariantowej, termin wykonania zamówienia, itp.),

      7. termin składania ofert – w zależności od wartości zamówienia:

         1. kwoty podprogowe: 7 dni dla dostaw i usług, 14 dni dla robót budowlanych,

         2. kwoty równe lub powyżej progów: 40 dni – forma elektroniczna, 47 dni – inna forma,

         3. w przypadku opublikowania wstępnego ogłoszenia informacyjnego: 22 dni i odpowiednio 29 dni,

      8. wadium:

         1. wadium - żądane zależnie od wartości zamówienia, poniżej progów - fakultatywne, powyżej progów – obligatoryjne,

         2. wadium wnosi się przed upływem terminu skradania ofert,

         3. forma wadium - gotówka, poręczenie, gwarancja - maksymalnie 3% wartości zamówienia,

         4. zwrot – niezwłocznie po wybraniu najkorzystniejszej oferty lub unieważnieniu postępowania,

   2. przetarg ograniczony:

      1. w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postepowaniu, a oferty mogą składać tylko wykonawcy zaproszeni do składania ofert,

      2. tryb dwufazowy:

         1. wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału, po ich wpłynięciu następuje ocena przez zamawiającego spełniania warunków udziału w postepowaniu, sporządza się ranking wykonawców spełniających warunki,

         2. zamawiający zaprasza do składania ofert wykonawców spełniających warunki udziału, a po ich złożeniu następuje badanie tych ofert w celu dokonania wyboru oferty najkorzystniejszej,

      3. ogłoszenie o zamówieniu - zgodnie z procedurą w przetargu nieograniczonym,

      4. terminy składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie krótsze niż:

         1. kwoty podprogowe : 7 dni,

         2. kwoty równe lub powyżej progów: 30 dni od dnia przekazania ogłoszenia drogą elektroniczną, 37 dni - przekazanie ogłoszenia w inny sposób,

         3. w przypadku zaistnienia pilnej potrzeby udzielenia zamówienia: 10 dni od dnia przekazania ogłoszenia drogą elektroniczną, 15 dni - przekazanie ogłoszenia w inny sposób,

      5. zamawiający zaprasza do złożenia ofert wykonawców w liczbie określonej w ogłoszeniu o zamówieniu zapewniającej konkurencję, nie mniejszej niż 5 i nie większej niż 20,

      6. jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do składania ofert wykonawców, którzy otrzymali najwyższe oceny spełniania tych warunków,

      7. jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, jest mniejsza niż określona w ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza do składania ofert wszystkich wykonawców spełniających te warunki,

      8. zamawiający wyznacza termin składania ofert z uwzględnieniem czasu niezbędnego do przygotowania i złożenia oferty, z tym że termin ten nie może być krótszy niż:

         1. 7 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert dla dostaw lub usług i nie krótszy niż 14 dni dla robót budowlanych w przypadku zamówień podprogowych,

         2. 40 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert, a jeżeli wystąpiło wstępne ogłoszenie o zamówieniu - 22 dni, w przypadku zamówień o wartościach równych lub wyższych,

      9. wadium przetargowe - zasady takie jak przy przetargu nieograniczonym,

   3. negocjacje z ogłoszeniem:

      1. tryb szczególny, możliwe stosowanie gdy:

         1. w postepowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, ograniczonego albo dialogu konkurencyjnego wszystkie oferty zostały odrzucone, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione,

         2. przedmiotem zamówienia są roboty budowlane prowadzone wyłącznie w celach badawczych, doświadczalnych lub rozwojowych, a nie w celu zapewnienia zysku lub pokrycia poniesionych kosztów (wyższe uczelnie, instytucje badawcze),

         3. wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,

         4. nie można z góry określić szczegółowych cech zamawianych usług w taki sposób, aby umożliwić wybór najkorzystniejszej oferty w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego (zamawiający nie posiada dostatecznej wiedzy, rozeznania rynku - przesuniecie ciężaru poszukiwań rozwiązań koncepcyjnych na zainteresowanych zamówieniem wykonawców),

         5. w wyjątkowych sytuacjach, gdy charakter zamówienia lub związane z nim ryzyko uniemożliwia wcześniejsze dokonanie wyceny (świadczenia opierają się na rozwiązaniach nowatorskich, jeszcze nie sprawdzonymi w praktyce oraz zamawiający nie jest w stanie określić sposobu czy metody ich realizacji),

      2. postępowanie 3- fazowe:

         1. faza kwalifikacji wykonawców do udziału w negocjacjach na podstawie wniosków o dopuszczenie do udziału w postepowaniu,

         2. faza negocjacji zamawiającego z zaproszonymi przez niego wykonawcami, którzy spełniają warunki udziału w postepowaniu,

         3. faza składania ofert przez wykonawców, z którymi zamawiający przeprowadził negocjacje oraz badanie tych ofert w celu wyboru oferty najkorzystniejszej,

      3. ogłoszenie o zamówieniu - zgodnie z procedurą w przetargu nieograniczonym,

      4. terminy składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie krótsze niż:

         1. kwoty podprogowe : 7 dni,

         2. kwoty równe lub powyżej progów: 30 dni od dnia przekazania ogłoszenia drogą elektroniczną, 37 - przekazanie ogłoszenia w inny sposób,

         3. w przypadku zaistnienia pilnej potrzeby udzielenia zamówienia: 10 dni od dnia przekazania ogłoszenia drogą elektroniczną, 15 - przekazanie ogłoszenia w inny sposób,

      5. wraz z wnioskiem o dopuszczenie wykonawca składa oświadczenie o spełnianiu warunków w postępowaniu, a jeżeli zamawiający żąda dokumentów potwierdzających, również tych dokumentów - niespełnienie powyższego obowiązku powoduje wykluczenie wykonawcy z postępowania,

      6. o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu i otrzymanych ocenach spełniania tych warunków zamawiający niezwłocznie informuje wykonawców, którzy złożyli wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,

      7. zamawiający zaprasza do negocjacji wykonawców w liczbie określonej w ogłoszeniu o zamówieniu zapewniającej konkurencje, nie mniejszej niż 3, a w przypadku zamówień o wartościach większych od progów unijnych w liczbie nie mniejszej niż 5,

      8. jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do negocjacji wykonawców, którzy otrzymali najwyższe oceny spełniania tych warunków; wykonawcę niezaproszonego do negocjacji traktuje się jak wykluczonego z postępowania o udzielenie zamówienia,

      9. jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, jest mniejsza niż określona w ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza do negocjacji ofert wszystkich wykonawców spełniających te warunki,

      10. zamawiający wraz z zaproszeniem do złożenia ofert wstępnych przekazuje SIWZ (Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia),

      11. zamawiający wyznacza termin składania ofert wstępnych z uwzględnieniem czasu niezbędnego do przygotowania i złożenia oferty, z tym że termin ten nie może być krótszy niż 10 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert wstępnych,

      12. negocjacje prowadzi się w celu doprecyzowania lub uzupełnienia opisu przedmiotu zamówienia lub umowy w sprawie zamówienia publicznego,

      13. prowadzone negocjacje mają charakter poufny, prowadzone odrębnie w stosunku do każdego partnera,

      14. wszelkie wymagania, wyjaśnienia i informacje, a tak e dokumenty związane z negocjacjami są przekazywane wykonawcom na równych zasadach,

      15. po zakończeniu negocjacji zamawiający może doprecyzować lub uzupełnić specyfikacje istotnych warunków zamówienia wyłącznie w zakresie, w jakim była ona przedmiotem negocjacji; zmiany te nie mogą prowadzić do istotnej zmiany przedmiotu zamówienia lub pierwotnych warunków zamówienia,

      16. zamawiający zaprasza wykonawców, z którymi prowadził negocjacje, do składania ofert ostatecznych,

      17. zamawiający wyznacza termin składania ofert, z uwzględnieniem czasu niezbędnego do przygotowania i złożenia oferty, z tym że termin ten nie może być krótszy niż 10 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert,

      18. w przypadku gdy zamawiający dokonał zmian wraz z zaproszeniem do składania ofert przekazuje specyfikacje istotnych warunków zamówienia oraz zamieszcza ja na stronie internetowej, jeżeli specyfikacja jest udostępniana na tej stronie.

   4. dialog konkurencyjny:

      1. przestanki zastosowania:

         1. niemożność udzielenia zamówienia w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego, ponieważ ze względu na szczególnie złożony charakter zamówienia nie można opisać przedmiotu zamówienia lub obiektywnie określić uwarunkowań prawnych lub finansowych wykonania zamówienia,

         2. cena nie jest jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty,

      2. ogłoszenie o zamówieniu musi zawierać informacje takie jak:

         1. opis potrzeb i wymagań zamawiającego określonych w sposób umożliwiający przygotowanie się wykonawców do udziału w dialogu lub informacje o sposobie uzyskania tego opisu,

         2. informacje o wysokości nagród dla wykonawców którzy podczas dialogu przedstawili rozwiązania stanowiące podstawę do składania ofert, jeżeli zamawiający przewiduje nagrodę,

      3. procedura 3-fazowa:

         1. faza kwalifikacji wykonawców do udziału w dialogu na podstawie wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,

         2. faza dialogu zamawiającego z zaproszonymi przez niego wykonawcami, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu,

         3. faza składania ofert przez wykonawców, z którymi zamawiający przeprowadził dialog oraz badanie tych ofert w celu wyboru oferty najkorzystniejszej,

      4. terminy składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nie krótsze niż:

         1. kwoty podprogowe : 7 dni,

         2. kwoty równe lub powyżej progów: 30 dni od dnia przekazania ogłoszenia drogą elektroniczną, 37 dni - przekazanie ogłoszenia w inny sposób,

         3. w przypadku zaistnienia pilnej potrzeby udzielenia zamówienia: 10 dni od dnia przekazania ogłoszenia drogą elektroniczną, 15 dni - przekazanie ogłoszenia w inny sposób,

      5. wraz z wnioskiem o dopuszczenie wykonawca składa oświadczenie o spełnianie warunków w postępowaniu, a jeżeli zamawiający żąda dokumentów potwierdzających, również tych dokumentów - niespełnienie powyższego obowiązku powoduje wykluczenie wykonawcy z postępowania,

      6. o wynikach oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu i otrzymanych ocenach spełniania tych warunków zamawiający niezwłocznie informuje wykonawców, którzy złożyli wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu,

      7. zamawiający zaprasza do dialogu wykonawców w liczbie określonej w ogłoszeniu o zamówieniu zapewniającej konkurencję, nie mniejszej niż 3, a w przypadku zamówień o wartościach większych od progów unijnych w liczbie nie mniejszej niż 5,

      8. jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w postępowaniu, jest większa niż określona w ogłoszeniu, zamawiający zaprasza do dialogu wykonawców, którzy otrzymali najwyższe oceny spełniania tych warunków, wykonawcę niezaproszonego do dialogu traktuje się jak wykluczonego z postępowania o udzielenie zamówienia,

      9. jeżeli liczba wykonawców, którzy spełniają warunki udziału w dialogu, jest mniejsza niż określona w ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza do dialogu konkurencyjnego wszystkich wykonawców spełniających te warunki,

      10. dialog ma na celu uzyskanie od wykonawców informacji, które pozwolą mu określić w wyniku porównania rozwiązań proponowanych przez wykonawców rozwiązanie lub rozwiązania najbardziej spełniające jego potrzeby,

      11. prowadzony dialog ma charakter poufny, żadna ze stron nie może bez zgody strony ujawnić informacji technicznych i handlowych związanych z dialogiem,

      12. o zakończeniu dialogu zamawiający niezwłocznie informuje uczestniczących w nim wykonawców,

      13. zamawiający może przed zaproszeniem do składania ofert dokonać zmiany wymagań będących przedmiotem dialogu,

      14. zamawiający wyznacza termin składania ofert, z uwzględnieniem czasu niezbędnego do przygotowania i złożenia oferty, z tym że termin ten nie może być krótszy niż 10 dni od dnia przekazania zaproszenia do składania ofert,

      15. w przypadku gdy zamawiający dokonał zmian wraz z zaproszeniem do składania ofert przekazuje specyfikacje istotnych warunków zamówienia oraz zamieszcza ja na stronie internetowej, jeżeli specyfikacja jest udostępniana na tej stronie,

   5. negocjacje bez ogłoszenia:

      1. tryb zamknięty, niekonkurencyjny,

      2. tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający negocjuje warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego z wybranymi przez siebie wykonawcami, a następnie zaprasza ich do składania ofert,

      3. zamawiający może udzielić zamówienia w trybie negocjacji bez ogłoszenia, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:

         1. w postępowaniu prowadzonym uprzednio w trybie przetargu nieograniczonego albo przetargu ograniczonego nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, nie zostały złożone żadne oferty lub wszystkie oferty zostały odrzucone ze względu na ich niezgodność z opisem przedmiotu zamówienia, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione;

         2. został przeprowadzony konkurs architektoniczny, w którym nagrodą było zaproszenie do negocjacji bez ogłoszenia co najmniej dwóch autorów wybranych prac konkursowych;

         3. przedmiotem zamówienia są rzeczy wytwarzane wyłącznie w celach badawczych, doświadczalnych lub rozwojowych, a nie w celu zapewnienia zysku lub pokrycia poniesionych kosztów badan lub rozwoju;

         4. ze względu na pilną potrzebę udzielenia zamówienia nie wynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której wcześniej nie można było przewidzieć, nie można zachować terminów określonych dla przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłoszeniem,

      4. postępowanie 2-etapowe:

         1. zamawiający wysyła zaproszenia do negocjacji do wybranych przez siebie wykonawców – nie mniej niż 5, chyba że ze względu na specjalistyczny charakter zamówienia liczba istniejących wykonawców mogących wykonać to zamówienie jest mniejsza - 2,

         2. faza składania ofert przez wykonawców, z którymi zamawiający przeprowadził negocjacje oraz badanie tych ofert w celu wyboru oferty najkorzystniejszej,

      5. wraz z zaproszeniem do składania ofert zamawiający przekazuje specyfikacje istotnych warunków zamówienia,

      6. jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich ogłoszeń o zamówieniach na dostawy lub usługi, zamawiający w terminie 3 dni od wszczęcia postępowania zawiadamia Prezesa Urzędu o jego wszczęciu, podając uzasadnienie faktyczne i prawne zastosowania trybu udzielenia zamówienia,

      7. przedmiotem negocjacji są warunki umowy w sprawie zamówienia publicznego,

      8. negocjacje są prowadzone odrębnie w stosunku do każdego partnera i mają charakter poufny,

      9. zamawiający, niezwłocznie po wyborze oferty najkorzystniejszej, może odpowiednio zamieścić w Biuletynie Zamówień Publicznych lub przekazać do Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy zawierające co najmniej:

         1. nazwę (firmę) oraz adres zamawiającego;

         2. określenie przedmiotu oraz wielkości lub zakresu zamówienia;

         3. uzasadnienie wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia;

         4. nazwę (firmę) albo imię i nazwisko oraz adres wykonawcy, którego ofertę wybrano,

   6. zamówienia z wolnej ręki:

      1. zamówienie z wolnej ręki to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą,

      2. zamawiający, po wszczęciu postępowania, może odpowiednio zamieścić w Biuletynie Zamówień Publicznych lub przekazać do Urzędu Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich ogłoszenie o zamiarze zawarcia umowy,

      3. zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z następujących okoliczności:

         1. dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę:

            1. z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze,

            2. z przyczyn związanych z ochroną praw wyłącznych, wynikających z odrębnych przepisów,

            3. w przypadku udzielania zamówienia w zakresie działalności twórczej lub artystycznej;

         2. przeprowadzono konkurs, w którym nagrodą było zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki autora wybranej pracy konkursowej;

         3. ze względu na wyjątkowa sytuacją nie wynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której nie mógł on przewidzieć, wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia, a nie można zachować terminów określonych dla innych trybów udzielenia zamówienia;

         4. w prowadzonych kolejno postepowaniach o udzielenie zamówienia, z których co najmniej jedno prowadzone było w trybie przetargu nieograniczonego albo przetargu ograniczonego, nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, nie zostały złożone żadne oferty lub wszystkie oferty zostały odrzucone ze względu na ich niezgodność z opisem przedmiotu zamówienia, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione;

         5. w przypadku udzielania dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień dodatkowych, nieobjętych zamówieniem podstawowym i nie przekraczających łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia, niezbędnych do jego prawidłowego wykonania, których wykonanie stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli:

            1. z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub

            2. wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego;

         6. w przypadku udzielenia, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy usług lub robót budowlanych zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 50% wartości zamówienia podstawowego i polegających na powtórzeniu tego samego rodzaju zamówień, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego;

         7. w przypadku udzielania, w okresie 3 lat od udzielenia zamówienia podstawowego, dotychczasowemu wykonawcy dostaw, zamówień uzupełniających, stanowiących nie więcej niż 20% wartości zamówienia podstawowego i polegających na rozszerzeniu dostawy, jeżeli zmiana wykonawcy powodowałaby konieczność nabywania rzeczy o innych parametrach technicznych, co powodowałoby niekompatybilność techniczną lub nieproporcjonalnie duże trudności techniczne w ubytkowaniu i dozorze, jeżeli zamówienie podstawowe zostało udzielone w trybie przetargu nieograniczonego lub ograniczonego, a zamówienie uzupełniające było przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu dla zamówienia podstawowego i jest zgodne z przedmiotem zamówienia podstawowego;

         8. możliwe jest udzielenie zamówienia na dostawy na szczególnie korzystnych warunkach w związku z likwidacją działalności innego podmiotu, postepowaniem egzekucyjnym albo upadłościowym;

         9. zamówienie na dostawy jest dokonywane na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów o giełdach towarowych, w tym na giełdzie towarowej innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

         10. zamówienie jest udzielane przez placówkę zagraniczną w rozumieniu przepisów o służbie zagranicznej, a jego wartość jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8;

         11. zamówienie jest udzielane na potrzeby własne jednostki wojskowej w rozumieniu przepisów o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, a jego wartość jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,

      4. jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich ogłoszeń o zamówieniach na dostawy lub usługi, zamawiający w terminie 3 dni od wszczęcia postępowania zawiadamia Prezesa Urzędu o jego wszczęciu, podając uzasadnienie faktyczne i prawne zastosowania trybu udzielenia zamówienia, oprócz zamówień których przedmiotem są:

         1. dostawy wody za pomocą sieci wodociągowej lub odprowadzanie ścieków do sieci kanalizacyjnej,

         2. dostawy gazu z sieci gazowej,

         3. dostawy ciepła z sieci ciepłowniczej,

         4. zastrzeżone usługi pocztowe w rozumieniu ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe,

         5. usługi przesyłowe lub dystrybucyjne energii elektrycznej, ciepła lub paliw gazowych;

         6. prace w celu ograniczenia skutków zdarzenia losowego wywołanego przez czynniki zewnętrzne, którego nie można było przewidzieć, w szczególności zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzi lub grożącego powstaniem szkody o znacznych rozmiarach;

      5. wraz z zaproszeniem do negocjacji zamawiający przekazuje informacje niezbędne do przeprowadzenia postępowania, w tym istotne dla stron postanowienia, które zostaną wprowadzone do treści zawieranej umowy w sprawie zamówienia publicznego, ogólne warunki umowy lub wzór umowy,

      6. najpóźniej wraz z zawarciem umowy w sprawie zamówienia publicznego wykonawca składa oświadczenie o spełnianiu warunków udziału w postępowaniu, a jeżeli wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8, również dokumenty potwierdzające spełnianie tych warunków,

   7. zapytanie o cenę:

      1. zapytanie o cenę to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający kieruje pytanie o cenę do wybranych przez siebie wykonawców i zaprasza ich do składania ofert,

      2. zamawiający może udzielić zamówienia w trybie zapytania o cenę, jeżeli przedmiotem zamówienia są dostawy lub usługi powszechnie dostępne o ustalonych standardach jakościowych, a wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,

      3. zamawiający wszczyna postępowanie w trybie zapytania o cenę, zapraszając do składania ofert taka liczbę wykonawców świadczących w ramach prowadzonej przez nich działalności dostawy lub usługi będące przedmiotem zamówienia, która zapewnia konkurencję oraz wybór najkorzystniejszej oferty, nie mniej jednak niż 5 dostawców,

      4. wraz z zaproszeniem do składania ofert zamawiający przesyła specyfikacje istotnych warunków zamówienia,

      5. każdy z wykonawców może zaproponować tylko jedną cenę i nie może jej zmienić, nie prowadzi się negocjacji w sprawie ceny,

      6. zamawiający udziela zamówienia wykonawcy, który zaoferował najniższą cenę,

   8. licytacja elektroniczna:

      1. licytacja elektroniczna to tryb udzielenia zamówienia, w którym za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej, umożliwiającego wprowadzenie niezbędnych danych w trybie bezpośredniego połączenia z tą stroną, wykonawcy składają kolejne korzystniejsze oferty (postąpienia), podlegające automatycznej klasyfikacji,

      2. zamawiający może udzielić zamówienia w trybie licytacji elektronicznej, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,

      3. zamawiający wszczyna postępowanie w trybie licytacji elektronicznej, zamieszczając ogłoszenie o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych, na swojej stronie internetowej oraz stronie, na której będzie prowadzona licytacja,

      4. zamawiający wyznacza termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w licytacji elektronicznej nie krótszy niż 7 dni od dnia ogłoszenia,

      5. zamawiający dopuszcza do udziału w licytacji elektronicznej i zaprasza do składania ofert wszystkich wykonawców spełniających warunki udziału w postępowaniu, określając w zaproszeniu termin związania ofertą wykonawcy, który zaoferuje najniższą cenę,

      6. zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium, w terminie przez niego określonym, nie później jednak niż przed upływem terminu otwarcia licytacji elektronicznej,

      7. Zamawiający otwiera licytację elektroniczna w terminie określonym w ogłoszeniu o zamówieniu, z tym że termin ten nie może być krótszy niż 5 dni od dnia przekazania wykonawcom zaproszenia do składania ofert,

      8. zamawiający i wykonawcy od momentu otwarcia do momentu zamknięcia licytacji przekazują wnioski, oświadczenia i inne informacje drogą elektroniczną,

      9. ofertę składa się w postaci elektronicznej,

      10. oferty składane przez wykonawców podlegają automatycznej klasyfikacji na podstawie ceny,

      11. oferta złożona w toku licytacji przestaje wiązać, gdy inny wykonawca złożył ofertę korzystniejszą,

      12. licytacja elektroniczna może być jednoetapowa albo wieloetapowa,

      13. zamawiający może, jeżeli zastrzegł to w ogłoszeniu, po zakończeniu każdego etapu licytacji elektronicznej nie zakwalifikować do następnego etapu licytacji elektronicznej tych wykonawców, którzy nie złożyli nowych postąpień, informując ich o tym niezwłocznie,

      14. w toku każdego etapu licytacji elektronicznej zamawiający na bieżąco przekazuje wszystkim wykonawcom informacje o pozycji złożonych przez nich ofert, liczbie wykonawców biorących udział w każdym z etapów licytacji elektronicznej, a także o cenach złożonych przez nich ofert, z tym że do momentu zamknięcia licytacji elektronicznej nie ujawnia informacji umożliwiających identyfikację wykonawców,

      15. zamawiający zamyka licytacje elektroniczna:

          1. w terminie określonym w ogłoszeniu;

          2. jeżeli w ustalonym w ogłoszeniu okresie nie zostaną zgłoszone nowe postąpienia lub

          3. po zakończeniu ostatniego, ustalonego w ogłoszeniu etapu.

      16. bezpośrednio po zamknięciu licytacji elektronicznej zamawiający podaje, pod ustalonym w ogłoszeniu o zamówieniu adresem internetowym, nazwę (firmę) oraz adres wykonawcy, którego ofertę wybrano,

      17. zamawiający udziela zamówienia wykonawcy, który zaoferował najniższą cenę.

Pytanie 44

Odpowiedzialność odszkodowawcza w obrocie gospodarczym

(w tym kary umowne, terminy przedawnienia roszczeń)

Odpowiedzialność odszkodowawcza (kontraktowa)

1. Istniejące przepisy prawa w zakresie odpowiedzialności kontraktowej nie zawierają przepisów szczególnych, które odnosiłyby się wyłącznie do stosunków handlowych. Wobec tego znajdują tu zastosowanie reguły odpowiedzialności kontraktowej zawarte w K.C. art. 471 i kolejne. Przy czym należy mieć na uwadze przepisy odmiennie regulujące przesłanki odpowiedzialności kontraktu w szczególnych typach umów, np. w umowie przewozu, umowie regulującej własność przemysłową, umowie sprzedaży czy umowie inwestycji budowlanych.

2. Zastosowanie reguł wynikających z art. 471 i nast. K.C. dotyczy sytuacji, gdy brak jest postanowień szczegółowych odnoszących się do danej dziedziny stosunków umownych lub też odmiennego ujęcia odpowiedzialności w postanowieniach umowy.

3. Wierzyciel dochodzący roszczenia odszkodowawczego musi wykazać, iż doszło do niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, powstała szkoda lub że istnieje związek przyczynowy o charakterze adekwatnym pomiędzy szkodą lub nienależytym wykonaniem umowy. Są to tak zwane przełanki odpowiedzialności kontraktu.

4. Wierzyciel nie musi wskazywać okoliczności, które wpłynęły na niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

5. Ogólną zasadą odpowiedzialności kontraktu (w tym także w umowach gospodarczych) jest to wina. Znaczy to, że dłużnik może się uwolnić od odpowiedzialności, gdy wykaże, że działał starannie. Ale trzeba pamiętać, że dłużnik jest odpowiedzialny nie tylko za swoje działanie lub zaniechanie działania, ale również za działanie osób, które mu pomagają oraz osób, którym wykonanie zobowiązania powierza.

Kary umowne

1. Kary umowne są zazwyczaj wyrażone ryczałtowo (np. strony na wypadek zwłoki w dostawie przedmiotu umowy zgodnie nakładają na dostawcę obowiązek uiszczenia kary umownej w wysokości 11 000) albo procentowo (np. strony na wypadek zwłoki w dostawie przedmiotu umowy zgodnie nakładają na dostawcę obowiązek uiszczenia kary umownej w wysokości 0,3% wartości wynagrodzenia określonego w § 2 pkt 3 umowy za każdy dzień zwłoki) za każdy dzień opóźnienia. Zasadą jest, że mogą być zastrzegane tylko i wyłącznie przy świadczeniach niepieniężnych. Jeśli zatem przedsiębiorca jest zobowiązany do zapłaty ceny, to w tym wypadku przy opóźnieniu lub odmowie zapłaty nie może być mowy o karze umownej.

3. Sformułowanie w umowie dopuszczające zastrzeżenie kary umownej w "określonej sumie" w sposób jednoznaczny prowadzi do wniosku, że kara ta powinna być w chwili zastrzegania wyrażona kwotowo. Dopuszczalne byłoby posłużenie się innymi miernikami wysokości, np. ułamkiem wartości rzeczy albo ułamkiem innej sumy (wartości kontraktu), jeżeli ustalenie kwoty byłoby tylko czynnością arytmetyczną.

3. Kara umowna polega na tym, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. W efekcie zaistnienia takiego zdarzenia roszczenie o zapłatę kary umownej staje się wymagalne, a dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Kary umowne zastrzega się ponadto na wypadek odstąpienia od umowy, a także za każdy dzień opóźnienia w wykonaniu świadczenia niepieniężnego (np. oddaniu zamówionego dzieła). Gdy kara umowna została zastrzeżona na wypadek niewykonania zobowiązania pieniężnego (zapłaty), zastrzeżenie kary jest nieważne.

4. Kara umowna stanowi część kontraktu. Trzeba pamiętać o tym, że na treść konkretnej umowy składa się nie tylko to na co wyraziliśmy zgodę podpisem na konkretnym dokumencie, ale również tzw. ogólne warunki umów, które mogą zawierać pewne dodatkowe klauzule. Nie jest oczywiście możliwe zachowanie takiej czujności i skrupulatności, by czytać wszelkie ogólne warunki dołączane do umowy, niemniej jednak warto mieć świadomość takich praktyk i zawsze poprosić o wskazanie postanowienia konstruującego karę umowną.

5. Jeśli kara umowna jest wygórowana albo nieprawidłowo sformułowana, należy odmówić podpisania umowy. Ryzyko podpisania niekorzystnej umowy może być bowiem zbyt duże.

Terminy przedawnienia roszczeń

Termin	Rodzaj roszczenia
10 lat	Ogólny termin przedawnienia roszczeń. Ma on zastosowanie zawsze wtedy, gdy żaden inny przepis zawarty w ustawie nie przewiduje odmiennego terminu przedawnienia.
10 lat	Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd - nawet wtedy, gdy termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.
3 lata	Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 118 KC) Dotyczy to roszczeń przysługujących podmiotom prowadzącym działalność gospodarczą w stosunku do innych przedsiębiorców lub konsumentów. Nie ma natomiast zastosowania do roszczeń konsumentów przeciw przedsiębiorcom. Ważne! Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że spora część ich roszczeń przedawni się znacznie szybciej niż po 3 latach - istnieje cały szereg przepisów, które dla poszczególnych roszczeń przewidują jeszcze krótsze terminy przedawnienia.
3 lata	Odsetki za opóźnienie w zapłacie. Zasadą jest, że roszczenie o odsetki za opóźnienie od kwot uiszczonych po terminie przedawnia się po 3 latach (termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenie okresowe wynosi 3 lata). Jeśli jednak należność główna nie została zapłacona i uległa przedawnieniu, to razem z przedawnieniem należności głównej przedawnia się roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie.
3 lata	Roszczenia wynikające z umowy ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczenia OC, roszczenie poszkodowanego do zakładu ubezpieczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
2 lata	Roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych (art. 554 K.c.). Uwaga! Termin dotyczy roszczeń sprzedawców. Nie odnosi się do wszystkich umów sprzedaży, lecz tylko dokonywanych przez profesjonalnych sprzedawców. Roszczenia sprzedawcy z tytułu sprzedaży energii dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy (art. 555 w zw. z art. 554 K.c.).
2 lata	Roszczenia wynikające z umowy o dzieło (art. 646 K.c.). Termin liczy się od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
2 lata	Zlecenie: roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom, roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone (art. 751 K.c.).
2 lata	Kontraktacja: wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego wynikające z umowy kontraktacji (art. 624 K.c.). Termin liczy się od dnia spełnienia świadczenia przez producenta, a jeżeli świadczenie producenta nie zostało spełnione - od dnia, w którym powinno było być spełnione. Jeżeli świadczenie producenta było spełniane częściami, przedawnienie biegnie od dnia, w którym zostało spełnione ostatnie świadczenie częściowe.
2 lata	Rachunek bankowy: roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego, z wyjątkiem roszczeń o zwrot wkładów oszczędnościowych (art. 731 K.c.).
2 lata	Działalność przedsiębiorstw hotelowych i gastronomicznych: roszczenia powstałe w zakresie działalności przedsiębiorstw hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz z tytułu wydatków poniesionych na rzecz osób, które korzystają z usług takich przedsiębiorstw. Zasady te stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw gastronomicznych (art. 851 K.c.).
1 rok	Roszczenia z umowy przedwstępnej (art. 390 § 3 K.c.). Termin liczy się od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta.
1 rok	Roszczenia z tytułu umowy przewozu w transporcie krajowym (art. 77 ust. 1 Prawa przewozowego, art. 778, art. 792 K.c.). Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu: utraty przesyłki - od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą, ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu - od dnia wydania przesyłki, szkód niedających się z zewnątrz zauważyć - od dnia protokolarnego ustalenia szkody, zapłaty lub zwrotu należności - od dnia zapłaty, a gdy jej nie było - od dnia, w którym powinna była nastąpić, niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek - od dnia dokonania likwidacji, innych zdarzeń prawnych - od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 77 ust. 3 Prawa przewozowego). Uwaga! W niektórych przypadkach termin jest krótszy i wynosi 6 miesięcy lub 2 miesiące. Bieg przedawnienia roszczeń wynikających z Prawa przewozowego zawiesza się na okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację lub wezwania do zapłaty i zwrócenia załączonych dokumentów, najwyżej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty, który wynosi 3 miesiące. Roszczenia z umowy spedycji (art. 803 K.c.). Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki - od dnia dostarczenia przesyłki, w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona, we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia. Roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę dobrowolnie, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo (art. 804 K.c.).
6 m-cy	Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo (art. 78 ust. 1 Prawa przewozowego).

Pytanie 45

Typologia i klasyfikacja umów gospodarczych (pojęcie umowy gospodarczej, jej cechy, kryteria podziałów, typy i rodzaje umów gospodarczych)

Umowa gospodarcza – definicja (wg. S. Włodyka; źródło: repetytorium „Prawo handlowe Testy. Kazusy. Tablice”; S. Pszczółka, M.J. Skrodzka, K. Skrodzki, M.Zaremba)

dwu- lub wielostronna czynność prawna przedsiębiorcy dokonywana w zakresie jego działalności gospodarczej, w tym także w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Podstawowe cechy specyficzne umów handlowych (źródło: www.studentprawa.com.pl )

• cechy nienormatywne:

  • przewaga umów długoterminowych

  • szablonowość umów

  • złożoność stosunków umownych

• cechy normatywne:

  • przyjęcie zasady oferty odwołalnej

  • dopuszczalność modyfikującego przyjęcia oferty

  • dopuszczalność pisma potwierdzającego umowę ustną

  • wyłączenie stosowania formy ad probationem

  • szczególne zasady przy złożeniu oferty w postaci elektronicznej

  • przyjęcie szczególnego miernika należytej staranności dla prowadzących działalność gospodarczą

  • wyłączenie zasady sądowej waloryzacji

  • możliwość zawarcia umowy przy zastosowaniu wzorca umowy

  • przyjęcie zasady, ze umowa jest zawarta również poprzez milczenie w stałych stosunkach gospodarczych

Ogólne klasyfikacje kontraktów (wg. J. Rajski; źródło: repetytorium „Prawo handlowe Testy. Kazusy. Tablice”; S. Pszczółka, M.J. Skrodzka, K. Skrodzki, M.Zaremba)

• umowy zobowiązujące i rozporządzające,

• umowy nazwane i nienazwane,

• umowy jednostronnie lub dwustronnie zobowiązujące,

• umowy konsensualne i realne,

• umowy odpłatne (w tym: wzajemne) i nieodpłatne,

• umowy przysparzające,

• umowy kauzalne i abstrakcyjne,

• umowy losowe,

• umowy swobodnie negocjowane i umowy adhezyjne.

Podział umów w obrocie gospodarczym (umów handlowych) oparty na sposobie powiązania umów z profesjonalnym podmiotem gospodarczym oraz obszarami jego działalności (kryterium funkcjonalne) (wg. S. Włodyka; źródło: repetytorium „Prawo handlowe Testy. Kazusy. Tablice”; S. Pszczółka, M.J. Skrodzka, K. Skrodzki, M.Zaremba)

• umowy tworzące nowe struktury prawne przedsiębiorców (tzw. umowy organizacyjne i założycielskie),

• umowy dotyczące prowadzonego przedsiębiorstwa,

• umowy dotyczące przedstawicielstwa i pośrednictwa w obrocie gospodarczym,

• umowy dotyczące kooperacji gospodarczej pomiędzy przedsiębiorcami,

• umowy dotyczące poszczególnych obszarów działalności przedsiębiorstwa (obrotu towarowego, inwestycji, transportu czynności bankowych, ubezpieczenia itd.).

Pytanie 46

Nowe typy umów w obrocie gospodarczym (sponsoring, factoring, forfaiting, franchising, Just-in-time, know-how, merchandising, due diligence review, umowa developerska, manadżerska, offsetowa, timesharing, umowa o imprezę turytyczną)

SPONSORING

Umowa sponsoringu jest jedną z kilkunastu umów nienazwanych funkcjonujących w praktyce polskiego obrotu gospodarczego. Umowa sponsoringu jest instrumentem prawnym pozwalającym stronom umowy na współpracę polegającą na promowaniu firmy, nazwy, marki lub produktu przez określone podmioty w zamian za świadczenia, najczęściej pieniężne świadczone przez promowanych przedsiębiorców. Umowa sponsoringu jest umową nienazwaną, empiryczną, konsensualną oraz wzajemną.

Stronami umowy sponsoringu są sponsor i sponsorowany. Sponsorem jest najczęściej przedsiębiorca lub usługodawca, który pragnie promować wytwarzane przez siebie towary lub świadczone usługi. Promocja może obejmować zarówno firmę przedsiębiorcy oraz wszystkie elementy jej treści, produkty, markę lub inne dobra o charakterze materialnym lub prawnym. Sponsorowanym może być każdy podmiot prawa, zarówno osoba fizyczna i prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Zazwyczaj sponsorowanym jest podmiot działający non for profit. Mogą to być organizacje młodzieżowe, sportowe, charytatywne, wyznaniowe oraz naukowe. Sponsorowany ma obowiązek przeznaczyć środki pochodzące ze sponsoringu na cele statutowe. Umowa może być zawarta w zwykłej formie pisemnej.

Przedmiotem umowy sponsoringu jest świadczenie (najczęściej pieniężne) dokonywane na rzecz sponsorowanego, który ma obowiązek wykorzystać przedmiot świadczenia zgodnie z umową sponsoringu oraz swoimi celami statutowymi.

Umowa sponsoringu jest umową okresową, zawieraną na określony czas. Sponsor ma obowiązek wykonać świadczenie jednorazowo lub okresowo świadczyć na rzecz sponsorowanego zgodnie z postanowieniami umowy.

Umowa rozwiązuje się z upływem czasu na jaki została zawarta, może zostać przedłużona lub zakończona przed czasem. Przedłużenie umowy odbywa się w drodze negocjacji przeprowadzonych pomiędzy sponsorem a sponsorowanym.

Wyróżnia się różne rodzaje sponsoringu, m.in.:

• osobowy, instytucjonalny i projektowy (z punktu widzenia podmiotowego);

• finansowy, rzeczowy i usługowy (ze względu na charakter świadczenia);

• aktywny i pasywny (biorąc pod uwagę aktywność przedsiębiorstwa stającego się sponsorem);

• jednorazowy lub długookresowy (ze względu na czas trwania powiązań między podmiotami);

• krajowy, zagraniczny, międzynarodowy (zasięg geograficzny przedsięwzięcia).

Forma i tryb zawarcia:

Ze względu na brak ustawowej regulacji umowy sponsoringu, nie ma normatywnych wymagań, co do jej formy. Zwykle zawierana jest ona w zwykłej formie pisemnej (ad probationem). Zawarcie poprzedzone jest najczęściej negocjacjami.

Zmiana umowy sponsoringu:

• za zgodą obu stron,

Przyczyny ustania umowy:

• za zgodną wolą obu stron,

• upływ terminu, na jaki została zawarta,

• spełnienie warunku określonego w umowie,

• odstąpienie od umowy – powinno być szczegółowo określone w umowie,

• wypowiedzenie umowy – powinno być szczegółowo określone w umowie.

Podstawowe prawa sponsora:

• wybór rodzaju świadczenia na rzecz sponsorowanego,

• wybór świadczenia wykonanego przez sponsorowanego w zamian za świadczenie sponsora.

Podstawowe obowiązki sponsorowanego:

• wykorzystanie świadczenia sponsora w sposób przewidziany w umowie oraz zgodnie ze swoimi celami statutowymi,

• wykonanie dodatkowego umówionego świadczenia na rzecz sponsora.

Odpowiedzialność za niewykonanie i nienależyte wykonanie

• określona umownie

• w przypadku braku uregulowania umownego, odpowiedzialność stron umowy sponsoringu opiera się na ogólnych zasadach prawa cywilnego dotyczących:

  • odpowiedzialności umownej (ex contractu) – art. 471 i nast. oraz art. 487 i nast. KC,

  • czynu niedozwolonego (ex delicto) – art. 415 i nast. KC,

  • wielości dłużników lub wierzycieli – art. 366 i nast. KC.

FACTORING

Definicja

Swego rodzaju działalność gospodarcza, prowadzona na rynku finansowym, w ramach której wyspecjalizowany podmiot gospodarczy nabywa od przedsiębiorcy przysługujące mu w stosunku do dłużników wierzytelności oraz świadczy pewne dodatkowe, ściśle określone w umowie usługi

Z punktu widzenia prawa cywilnego, transakcje factoringowe prowadzą do przeniesienia wierzytelności z majątku przedsiębiorcy do majątku faktora. Poza tym faktor, jak powiedziano wcześniej, świadczy dodatkowe usługi na rzecz zbywcy wierzytelności.

Tym samym factoring jawi się jako umowa o charakterze złożonym, gdzie obok przeniesienia wierzytelności występują elementy świadczenia usług przez faktora na rzecz przedsiębiorcy.

W stosunkach factoringowych występują trzy podmioty:

• nabywca wierzytelności (faktor) – instytucja nabywająca wierzytelność od wierzyciela;

• dostawca towaru lub usługi (faktorant/klient faktoringowy) – sprzedaje wierzytelność firmie factoringowej;

• nabywca towaru lub usługi (odbiorca) – zobowiązany do uregulowania świadczeń pieniężnych wierzycielowi z tytułu zakupionych towarów lub usług.

Przedmiotem factoringu są wierzytelności, które związane są ze stosunkowo krótkimi terminami ich zaspokajania przez odbiorców towarów lub usług na rzecz przedsiębiorców. Są to więc zazwyczaj wierzytelności, które powinny być zaspokojone w terminach: od 14 do 210 dni. Nie istnieją jednak żadne przeszkody natury prawnej ograniczające możliwość obejmowania factoringiem także wierzytelności o dłuższych terminach ich zaspokajania. Wiąże się to jednakże ze zwiększeniem stopnia ryzyka ponoszonego przez faktora oraz z pośrednim obniżeniem opłacalności transakcji factoringowej.

Podział umów factoringowych:

• Factoring właściwy (pełny) – faktor na mocy zawartej umowy factoringu przejmuje na siebie nie tylko wierzytelności służące sprzedawcy (faktorantowi) względem nabywcy jego towarów i usług (dłużnikowi), ale dodatkowo bierze na siebie ryzyko wypłacalności dłużnika. Przy tego typu umowie faktorowi nie przysługuje prawo regresu, a więc żądania od faktoranta spłaty nieściągalnej wierzytelności, w przypadku gdy dłużnik nie zapłaci zobowiązania.

Niestety, uwolnienie się przez faktoranta od ryzyka wypłacalności dłużnika wiąże się z wyższymi opłatami na rzecz faktora. Przy tego typu factoringu przedsiębiorca powinien liczyć się z tym, że faktor przed podpisaniem umowy dokładnie zbada stan majątkowy dłużnika, co spowoduje przedłużenie terminu otrzymania środków finansowych. Ponadto factoring właściwy cechuje się tym, że w następstwie zawarcia umowy dochodzi do definitywnego (bezzwrotnego) przeniesienia wierzytelności z faktoranta na faktora.

• Factoring niewłaściwy (niepełny) – Jego cechą charakterystyczną, odróżniającą go od factoringu właściwego, jest brak obciążenia faktora ryzykiem nieściągalności wierzytelności od dłużnika. Mimo zawarcia umowy factoringu, ryzyko nieściągalności wierzytelności pozostaje po stronie faktoranta. Często również nie dochodzi do całkowitego przejścia wierzytelności na faktora. W takim przypadku nie można mówić o sprzedaży wierzytelności, ale raczej o zaliczkowaniu faktoranta lub jego krótkoterminowym kredytowaniu przez faktora. W sytuacji niewypłacalności dłużnika wierzytelność powraca do faktoranta. Korzyścią dla przedsiębiorcy (faktoranta) jest to, że przy tym typie faktoringu faktor pobiera znacznie mniejszą prowizję niż przy factoringu właściwym. Tym typem factoringu są na ogół finansowane zobowiązania związane z udzielanym przez przedsiębiorcę kredytem kupieckim dla stałych odbiorców.

W wyniku dokonanej cesji na faktora przechodzi cała wierzytelność o zapłatę ceny za dostarczony lub sprzedany towar albo zapłata za usługę. Wraz z przelewaną wierzytelnością w wyniku factoringu na faktora przechodzą równolegle wszelkie prawa z nią związane. Jeżeli factoring ma więc postać właściwą (pełną), to wraz z wierzytelnością przechodzą na faktora m.in.: prawo do dalszego rozporządzania nią, do pobierania z niej pożytków prawnych, roszczenia o zaległe odsetki za opóźnienie lub zapłatę kary umownej oraz istniejące zabezpieczenia tej wierzytelności.

Niektóre z tych uprawnień przechodzą na faktora także w wypadku zawarcia umowy factoringu niewłaściwego (niepełnego). Do tej grupy należą: prawo żądania zapłaty kary umownej lub odsetek za opóźnienie oraz prawo do pobierania z niej pożytków prawnych. Nie należy do nich prawo dowolnego rozporządzania wierzytelnością, ponieważ gdyby faktor skorzystał z tego prawa, to umowa uległaby rozwiązaniu. Wynika to z istoty umowy factoringu niewłaściwego (niepełnego).

Artykuł 509 § 1 KC wyraźnie reguluje charakter wierzytelności, która może podlegać cesji. Wierzytelność nie może sprzeciwiać się przepisom ustawy, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Najważniejszym z wymienionych jest ograniczenie prawa zbywalności wierzytelności przez przepisy prawa, czyli ograniczenie ustawowe. Można je podzielić na zakazy bezwzględne zbywania wierzytelności (np. prawo pierwokupu), kiedy przepisy prawa nie dopuszczają żadnej możliwości obrotu i względne (np. wierzytelności odszkodowawcze), kiedy dopuszczenie do obrotu jest uwarunkowane koniecznością spełnienia dodatkowych wymagań.

Biorąc pod uwagę płaszczyznę gospodarczą na jakiej powstała i funkcjonuje umowa factoringu, przeniesienie wierzytelności przysługujących przedsiębiorcom z tytułu umów dostawy, sprzedaży czy umów o świadczenie usług nie sprzeciwia się ani ustawie, ani też właściwości zobowiązań, jakie na tym tle powstają. Mogą one więc być swobodnie czynione przedmiotem factoringu.

Inaczej jednak wygląda kwestia wyłączenia powstającego na drodze umownej. Uwzględniając charakter stosunków gospodarczo-prawnych na płaszczyźnie zastosowania umowy factoringu, zastrzeżenia takie na ogół nie miałyby uzasadnienia. Nie oznacza to jednak wcale całkowitego wyłączenia możliwości dodatkowego umówienia się przez dane podmioty, czyli przedsiębiorcę i jego dłużnika, co do tego, że określone wierzytelności nie będą mogły być czynione przez przedsiębiorcę przedmiotem umowy factoringu. Zastrzeżenie takie może odnosić się do oznaczonego czasu lub nawet do wskazanego faktora.

Jakościowy charakter wierzytelności, jakie mogą podlegać factoringowi międzynarodowemu, określa jednoznacznie Konwencja ottawska z 28.5.1988 r. o factoringu międzynarodowym (tekst UNIDROIT www.unidroit.org). Opierając się na przepisach Konwencji za przedmiot factoringu należy „uznać” wszystkie wierzytelności przedsiębiorcy wynikające z umów sprzedaży, dostawy oraz umów o świadczenie określonych usług za wyjątkiem umów sprzedaży rzeczy przeznaczonych do użytku osobistego lub rodzinnego, czynionego w ramach prowadzonego gospodarstwa domowego nabywcy towarów lub usług.

Spotkać można także umowy factoringu, w których faktor zobowiązuje się do występowania w roli pośrednika czy wręcz mediatora w ewentualnych sporach pomiędzy przedsiębiorą a jego przyszłymi dłużnikami. Przytoczona wyżej Konwencja ottawska mówi o tym, że faktor powinien zobowiązać się do wykonania przynajmniej dwóch z wymienionych wyżej czynności. Nie będzie więc można mówić o factoringu, jeśli faktor nie zobowiązuje się co najmniej do przyjęcia wierzytelności przelanej przez niego przez przedsiębiorcę oraz do ściągnięcia jej od dłużnika. Istotne jest to, że w odniesieniu do przedmiotu factoringu nie istnieje numerus clausus (tj. rodzaj normy prawnej ustanawiającej zamknięty katalog/wyliczenie przypadków/sytuacji/ stanów faktyczno-prawnych)

Zawarcie umowy faktoringowej poprzedzone jest wieloma czynnościami faktycznymi, których zasadniczym celem jest znalezienie odpowiednich partnerów umowy, następnie zaś zbadanie i wstępna ocena zaoferowanych wierzytelności po to, aby zdecydować czy zostanie zawarta umowa o factoring właściwy czy niewłaściwy albo czy w ogóle dojdzie do transakcji faktoringowej. Niektórzy faktorzy gotowi są w miejsce umowy factoringu zawrzeć umowę pożyczki lub udzielić kredytu. Powyższe decyzje stron wymagają zbadania i uzyskania odpowiednich informacji co do stanu majątkowego i prawnego przyszłych partnerów. Wierzytelności, które faktor jest gotów nabyć muszą być „pewne” albo „zatwierdzone”. Nazwanie wierzytelności takimi terminami wiąże się ściśle z oceną, jaką dokonuje faktor w stosunku do ryzyka ściągalności danych wierzytelności. W konsekwencji godzi się on na nabycie w drodze factoringu właściwego jedynie tych wierzytelności, w przypadku których ryzyko nieudanej ściągalności jest znikome. Dokonanie takiej oceny wymaga doskonałej znajomości sytuacji ekonomicznej i prawnej przedsiębiorcy i jego dłużników (nabywcy towarów lub usług).

Wygaśnięcie lub ustanie umowy:

• wykonanie zobowiązania zgodnie z treścią stosunku factoringowego

• upływ terminu na jaki została zawarta,

• odstąpienie jednej ze stron od umowy (ustawowe lub umowne)

FORFAITING

Definicja

To średnio i długoterminowa forma finansowania handlu zagranicznego, polegająca na zakupie przez instytucję forfaitingową należności terminowych jej klientów, powstałych w następstwie realizacji kontraktu eksportowego, bez regresu w stosunku do sprzedawcy (eksportera) pod warunkiem jednak, że wierzytelności te przyjmą postać akceptowanego z punktu widzenia nabywcy (instytucji forfaitingowej) instrumentu finansowego.

W umowie forfaitingu następuje definitywne przeniesienie wierzytelności. Nie jest to jednak ani typowa umowa pożyczki, cesja wierzytelności czy też dyskonto lub wykup weksli. W sensie cywilnopraw nym jest to umowa nienazwana, w której bardzo istotną rolę pełni zaufanie między kontrahentami. Wiąże się to przede wszystkim z ryzykiem, np. zmiany wartości danej waluty na międzynarodowym rynku kapitałowym, wypłacalności dłużnika oraz zmianami oprocentowania kapitału. Forfaiting jest w konsekwencji ściśle związany z obrotem handlowym.

Rodzaje forfaitingu:

• Forfaiting właściwy – nabywca wierzytelności przejmuje całe ryzyko płatności;

• Forfaiting niewłaściwy – nabywca obciąża sprzedającego różnego rodzaju kosztami związanymi z transakcją;

• Forfaiting pośredni – bank kupuje wierzytelności nie od eksportera lecz od innej instytucji forfaitingowej;

• Forfaiting tajny – umowa zostaje zawarta bez wiedzy importera;

• Forfaiting poszerzony – instytucja kupująca wierzytelności świadczy dodatkowe usługi na rzecz eksportera.

W transakcji forfaitingu występują trzy podmioty:

• forfaiter (lub forfaister) – nabywca wierzytelności zakupujący ją najczęściej w celu lokaty kapitału lub dalszej odsprzedaż

• forfetysta (lub forfaitysta) – zbywca wierzytelności, czyli osoba fizyczna lub prawna prowadząca działalność gospodarczą

• dłużnik forfaitingowy – kontrahent podmiotu gospodarczego (forfetysty)

Przedmiotem umowy mogą być:

• najczęściej jedna, konkretnie oznaczona wierzytelność pieniężna pochodząca z umowy sprzedaży, dostawy, umowy o usługi,

• może to być również wierzytelność inkorporowana w wekslu,

• oraz wierzytelność objęta akredytywą wynikającą z umowy leasingu,

• a także tzw. wierzytelność księgowa,

• czynności o charakterze usługowym, określane w umowie mianem czynności dodatkowych.

Forma zawarcia umowy

W związku z brakiem regulacji ustawowej umowy forfaitingu i swobodną możliwością kształtowania umów (art. 3531 KC), umowa factoringu może zostać zawarta w dowolnej formie, także dorozumianej. W praktyce zawierana jest w formie pisemnej.

Forfaiting leasingowy – polega ona na tym, że instytucja forfaitingowa nabywa wierzytelności, które przysługują leasingodawcom od ich klientów z tytułu podpisanych umów leasingu.

FRANCHISING

Umowa franchisingu polega na tym, że jedna strona, zwana organizatorem sieci (zwana również franchisingodawcą, franchisodawcą lub franczyserem), zobowiązuje się do udostępnienia podmiotowi korzystającemu z franchisingu (uczestnikowi sieci, franchisingobiorcy, franchisobiorcy, zwanym też beneficjentem zezwolenia franchisingowego) przez czas określony lub nieokreślony m.in. z:

• oznaczenia jego firmy,

• godła,

• emblematu,

• symboli,

• patentów,

• wynalazków,

• znaków towarowych,

• wzorów użytkowych i zdobniczych,

• know-how,

• koncepcji techniki prowadzenia określonej działalności gospodarczej z zachowaniem stosowanego przez niego zewnętrznego i wewnętrznego wyposażenia pomieszczeń, itp.,

oraz do udzielenia mu stosownej pomocy, zaś druga strona (uczestnik sieci) zobowiązuje się do prowadzenia wskazanej działalności gospodarczej połączonej z wykorzystaniem udostępnionych mu doświadczeń i tajemnic zawodowych oraz do zapłaty uzgodnionego wynagrodzenia.

Ze względu na przedmiot umowy franchisingu, można wyróżnić następujące jego rodzaje:

• produkcyjny – franchisingodawca tworzy sieć punktów prowadzących działalność produkcyjną, udostępniając franchisingobiorcy technologie niezbędne do produkcji, której efekt w postaci towaru jest zbywany ze znakiem towarowym franchisingodawcy,

• handlowy – franchisingodawca spełnia rolę centrum dystrybucji wobec korzystającego z sieci (franchisingobiorcy), który rozprowadza towary przez niego dostarczone,

• usługowy – franchisingobiorca świadczy usługi o określonym standardzie posługując się oznaczeniem firmowym, znakami towarowymi franchisingodawcy,

• mieszany – franchisingobiorca produkuje i świadczy usługi lub sprzedaje i świadczy usługi albo produkuje i sprzedaje.

Rodzaje franszyzy:

• Indywidualny – franczyzodawca zawiera umowę z kilkoma franczyzobiorcami.

• Sieciowy – po stronie franczyzobiorców występuje wiele podmiotów.

• Subordynacyjny – sam franczyzodawca nie prowadzi placówki, posiada tylko koncepcję. Jest ona rozwijana przez franczyzobiorców.

• Partnerski – franczyzodawca część placówek prowadzi sam a resztę prowadzą franczyzobiorcy.

• Master franchising – franczyzodawca w umowie upoważnia franczyzobiorcę do działalności, dając mu przy tym wyłączność. Zaś franczyzobiorca może działać poprzez swoich sub-franczyzobiorców. Powstały tu schemat cechuje się dwustronnością.

Forma i tryb zawarcia umowy:

W związku z brakiem regulacji ustawowej umowy franchisingu i swobodną możliwością kształtowania umów (art. 3531 KC), umowa franchisingu może zostać zawarta w dowolnej formie, także dorozumianej. W praktyce, ze względu na znaczny stopień szczegółowości umowy, zachowywana jest forma pisemna. Możliwe jest zawarcie umowy przez ofertę i jej przyjęcie, negocjacje, przetarg.

Zmiana umowy:

• jest możliwa za zgodą stron,

• może nastąpić przez wypowiedzenie jej warunków przez jedną ze stron i po ich zaakceptowaniu przez drugą stronę.

Rozwiązanie umowy może nastąpić:

• za zgodą stron,

• z chwilą upływu terminu, na jaki została zawarta,

• za wypowiedzeniem umowy przez jedną ze stron,

• bez zachowania terminów wypowiedzenia.

Odstąpienie od umowy:

Do umowy franchisingu znajdują zastosowanie przepisy ogólne regulujące wykonanie zobowiązań, dotyczące ustawowego i umownego prawa odstąpienia od umowy wzajemnej (art. 491–479 KC).

Odpowiedzialność stron umowy franchisingu opiera się na ogólnych zasadach prawa cywilnego dotyczących:

• odpowiedzialności umownej (ex contractu) – art. 471 i nast. oraz 487 i nast. KC,

• czynu niedozwolonego (ex delicto) – art. 415 i nast. KC,

• wielości dłużników lub wierzycieli – art. 366 i nast. KC.

W przypadku, gdy franchisingodawca dostarcza franchisingobiorcy określone przedmioty, ponosi on odpowiedzialność z tytułu rękojmi lub gwarancji, w związku z ich dostarczeniem na podstawie umowy franchisingu lub umów jej towarzyszących (np. sprzedaży).

Korzyści i wady franchisingu

Uniwersalizm franchisingu stanowi jego główny atut i determinuje tak dynamiczny rozwój tej koncepcji na świecie. Stanowi bowiem dla franchisodawcy źródło pozyskania zewnętrznych środków finansowych będących w dyspozycji biorców licencji, na rozwój sprawdzonej oferty produktowej lub/i usługowej. Ponadto, jest doskonałym sposobem zorganizowania przedsiębiorstwa, które poprzez klarowny układ sieciowy może funkcjonować w efektywny sposób na wielu, często oddalonych od siebie rynkach.

Z punktu widzenia franchisiobiorców jest on sposobem rozwoju działalności gospodarczej w oparciu o wiarygodny know-how, który dla wielu przedsiębiorców kupujących licencje franchisingowe jest podstawą i najtrudniejszą do pokonania w "pojedynkę" barierą wejścia na rynek. Wejście do sieci wymaga wprawdzie środków finansowych, ale ich wysokość jest niewspółmierna do korzyści, jakie wynikają z pozyskania marki i funkcjonowania w szerokiej skali.

Posługując się teorią kosztu alternatywnego można sformułować tezę, iż wydatki związane z zakupem licencji franchisingowej są niższe od kosztu alternatywnego jakim w tym przypadku są środki niezbędne do stworzenia własnej koncepcji biznesowej i wykreowania marki.

Korzyści z franchisingu w kontekście finansowym to przede wszystkim:

• możliwość uzyskania pomocy finansowej w formie pożyczki lub udziału franchisodawcy w kosztach inwestycji;

• możliwość dzierżawy sprzętu przez biorcę;

• ograniczenie kosztów: marketingu, szkoleń pracowników;

• biorca korzysta z renomy dawcy, co poprawia jego wiarygodność kredytową

Wadami franchisingu są:

• ograniczona samodzielność przedsiębiorcy i jego podporządkowanie firmie dawcy;

• dawca ma zawsze silniejszą pozycję przetargową od biorcy i może mu narzucać warunki umowy;

• ograniczone możliwości ekspansji i rozwoju.

JUST-IN-TIME (JIT)

To specyficzna forma współpracy przedsiębiorstw w procesie produkcji np. samochodów, gdzie ważną rolę odgrywa czas. Podstawowe znaczenie ma tu terminowość spełnienia świadczeń. Ma ono być wykonane dokładnie wtedy, kiedy zachodzi tego potrzeba. Może to znaczyć, że musi być spełnione nawet o określonej godzinie.

Dla wyjaśnienia definicji JIT, konieczne jest przedstawienie dwóch ważnych pojęć dla tej formy współpracy: producenta (wytwórcy) i dostawcy (poddostawcy). Producent to podmiot, który wytwarza produkt finalny w celu sprzedaży odbiorcom, a nawet bezpośrednio konsumentom. Natomiast dostawca wytwarza określone półprodukty i w ramach określonej sieci logistycznej dostarcza je do miejsca, gdzie zostają wmontowane w produkt finalny. JIT to w pełni zsynchronizowana organizacja procesu produkcji, planowanego z niezwykłą dokładnością i przy wzajemnej zależności przedsiębiorstw współpracujących z producentem. Producent jako wytwórca produktu finalnego, uzależniony jest od licznych dostawców, gdyż sam już nie wytwarza wszystkich elementów niezbędnych do powstania określonego dobra.

Dobra współpraca pomiędzy producentem a jego dostawcami wymaga nie tylko perfekcji organizacyjnej i rozwiniętego procesu technicznego, ale przede wszystkim instrumentów o charakterze umownym. Współpraca musi być oparta na niezawodności, staranności i wzajemnej lojalności. To wszystko powinno być także zagwarantowane w umowie. Powinna ona również dawać gwarancję, że produkowane przez dostawcę części będą odpowiedniej jakości i dostarczone możliwie najszybciej. Ważna jest też neutralizacja stanu niepewności po stronie dostawcy, gdyż wielkość dostaw zależy od potrzeb producenta.

Najczęściej występujące elementy w umowie kierującej współpracę i dostawy Just- In-Time to:

• Obowiązek świadczenia JIT, czyli dostawy bezpośrednio na taśmę produkcyjną, dokładnie w chwili montażu dostarczanej części w produkt końcowy. Zazwyczaj w typowych umowach dostawy wykorzystuje się ogólne warunki umów dostawy opracowane przez dostawcę, które stają się częścią składową umowy. W przypadku umowy o dostawy Just-In-Time, stroną silniejszą jest odbiorca, który ma zasadniczy wpływ na treść zawieranej umowy.

• Ograniczenie zapasów na wszystkich stopniach i zamiast tego utrzymywanie zapasów przez poddostawcę. To służy minimalizacji ryzyka związanego z utrzymaniem przez producenta magazynów.

• Przepływ informacji, również w drodze udostępniania danych komputerowych. Wytwórca uzyskuje bezpośredni dostęp do danych przedsiębiorstwa dostawcy i może się w każdej chwili zapoznać ze stanem przygotowań do następnej dostawy.

• Zwolnienie producenta z obowiązku przeprowadzenia kontroli wstępnej towaru: dostawa bezpośrednio na taśmę produkcyjną wyłącza kontrolę towaru wraz z możliwością reklamacji z powodu wad.

• Produkcja towarów praktycznie bez jakichkolwiek wad, według koncepcji „Zero braków”. Dostawca obciążony jest utrzymaniem standardów jakości.

• Terminowość spełnienia poszczególnych świadczeń.

• Elastyczność w odniesieniu do wielkości poszczególnych partii towarów. Obejmują uzgodnienia dotyczące danych technicznych, cen, szczególnych warunków dostaw elementów, jednak nie określają jednoznacznie ich ilości.

• Prawo dokonywania oceny dostawców: producent ma prawo do dokonywania oceny swojego kontrahenta z punktu widzenia zdolności do dostaw, utrzymania jakości towarów i sytuacji finansowej dostawcy.

• Obowiązki stron w zakresie udoskonalania produkcji i postępu technicznego. Producent i dostawca przekazują sobie innowacje dotyczące danego komponentu, jednocześnie zawierają porozumienie, że powinni być wyłącznymi użytkownikami tych udoskonaleń.

• Zakaz zawierania umowy o dostawy JIT z licznymi dostawcami tej samej części. Ma to na celu maksymalne zredukowanie liczby dostawców i w ten sposób pozwolić przedsiębiorstwu dostawcy na rozwój i udoskonalenie własnej produkcji.

• Porozumienie regulujące kwestię odszkodowania za nieterminowo spełnione świadczenie.

W przypadku umowy Just-In-Time, stroną nadrzędną nie jest dostawca, ale producent finalny. Istnienie tych elementów sprawia, że JIT wykracza poza produkcję umowy dostawy.

Just-In-Time to umowa typu empirycznego, gdyż została wykształcona w praktyce obrotu gospodarczego, a przepisy kodeksowe nie uwzględniają jej specyfiki.

KNOW-HOW

Definicja

Poprzez zawarcie umowy know-how przekazujący zobowiązuje się do przekazania zamawiającemu projektów lub dokumentacji będącej efektem prac badawczych i doświadczalnych, oryginalnych badań, prób, pomiarów i eksperymentów ze wskazanego zakresu wiedzy, a także upoważnia do korzystania z niej w zakresie określonym w umowie, przy jednoczesnym zachowaniu tajemnicy przez zamawiającego.

Umowa know-how jest typem umowy nienazwanej, która ma na celu uregulowanie obrotu specjalistyczną wiedzą techniczną o charakterze poufnym. Umowa odnosi się do obrotu dobrami niematerialnymi, ale w wyniku jej zawarcia nie dochodzi do sprzedaży praw stanowiących przedmiot umowy. Umowa tego typu łączy w sobie elementy umowy najmu (dzierżawy) oraz licencji i sublicencji w zakresie eksploatacji wzorów użytkowych czy też wynalazków. Od umów licencji czy umowy przeniesienia praw autorskich odróżnia ją to, że dotyczy w zasadzie wiadomości, wiedzy poufnej, wzorów użytkowych czy też wynalazków nieopatentowanych (niemających zdolności patentowej).

Forma umowy:

Umowę know-how zawierają podmioty, z których jeden nazywany jest przekazującym bądź udzielającym, a drugi – zamawiającym bądź odbiorcą. Pierwszy jest właścicielem know-how, drugi chce z niego skorzystać. Jest to rodzaj umowy nienazwanej, nie ma jej bowiem w kodeksie cywilnym. Cechują ją natomiast elementy typowe dla umów uregulowanych takich jak licencja czy dzierżawa.

Treść takiej umowy może zatem być dowolnie regulowana przez strony, z zachowaniem warunku nienaruszania przepisów obowiązującego prawa, niesprzeciwianiu się naturze stosunku oraz zasadom współżycia społecznego. Jest to umowa wzajemna i odpłatna. Powinna być zawarta na pismie, by wykluczyć wszelkie nieuzasadnione roszczenia stron w razie ewentualnego konfliktu.

Przedmiot umowy:

Przedmiotem umowy jest know-how – pakiet nieopatentowanych informacji praktycznych, wynikających z doświadczenia i badań, które są:

• niejawne, czyli nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne,

• istotne, czyli ważne i użyteczne z punktu widzenia wytwarzania produktów objętych umową, oraz

• zidentyfikowane, czyli opisane w wystarczająco zrozumiały sposób, aby można było sprawdzić, czy spełniają kryteria niejawności i istotności (art. 1 rozporządzenia Nr 772/2004).

Są to zatem dobra niematerialne, np.: nieopatentowane wynalazki i niezarejestrowane wzory użytkowe, umiejętności, wiadomości, doświadczenia, pomocne zamawiającemu w prowadzeniu jego działalności.

Zamiana umowy:

• jest możliwa za zgodą stron,

• może nastąpić przez wypowiedzenie jej warunków przez jedną ze stron i po ich zaakceptowaniu przez drugą stronę.

Rozwiązanie umowy może nastąpić:

• za zgodą stron,

• z chwilą upływu terminu na jaki została zawarta,

• za wypowiedzeniem umowy przez jedną ze stron,

• bez zachowania terminów wypowiedzenia.

Zobowiązania stron:

Należy pamiętać, że obowiązek świadczenia ciąży zarówno na zamawiającym, jak i przekazującym. Przekazujący musi udostępnić informacje, które są przedmiotem umowy. Muszą być wystarczające do korzystania z przedmiotu umowy. Zamawiający musi natomiast uregulować należności związane z nabyciem przedmiotu umowy. Ma także obowiązek zachować w tajemnicy przekazane mu informacje, udzielić na to gwarancji i zabezpieczyć poufność.

Dodatkowe klauzule:

• Płatność – może być uiszczana ryczałtem, okresowo, w ratach (proporcjonalnie do efektów uzyskanych przez zamawiającego dzięki wykorzystaniu know-how). Wysokość zapłaty można negocjować i ustalić procentowo w zależności od zysku, obrotu czy zbytu uzyskanych dzięki zastosowaniu know-how.

• Kara – sankcje nałożone na każdą ze stron w razie niewywiązania się z umowy. Zakres wykorzystania know-how – w umowie można określić tryb, w jakim zamawiający może wykorzystywać uzyskaną wiedzę, a nawet określić dyspozycje, które powinien wydać swoim pracownikom korzystającym z know-how.

• Gwarancja – zamawiający może zabezpieczyć swoje interesy żądając od przekazującego gwarancji na wypadek, gdyby wiedza okazała się technicznie wadliwa czy bezużyteczna. Jednocześnie przekazujący ogranicza swoją odpowiedzialność za know-how, jeśli osoby je wykorzystujące nie mają odpowiednich kwalifikacji lub nie przestrzegają norm technicznych i wskazówek przekazującego.

• Udoskonalenia – warunki, na jakich przekazujący dostarcza zamawiającemu wszelkie unowocześnienia, aktualizacje i udoskonalenia przedmiotu umowy.

MERCHANDISING

Brak jednolitej definicji merchandisingu

Określany jest najczęściej jako:

• działalność marketingowa, polegająca na promocji dóbr materialnych przy wykorzystaniu praw niematerialnych,

• odpowiedni sposób prezentacji towarów w sklepach, wpływający na zachowanie klientów i podnoszący efektywność sprzedaży towarów.

Rodzaje merchandisingu:

• zwykły – zdefiniowany powyżej,

• reklamowy – wykorzystanie dóbr niematerialnych w działalności reklamowej zamiast na produktach, np.: telewizyjna reklama określonych produktów z wykorzystaniem wizerunku, postaci znanego piosenkarza

Umowa merchandisingu jest umową nienazwaną, empiryczną, konsensualną oraz wzajemną. Nie istnieją również żadne wątpliwości co do jej odpłatnego charakteru.

Przedmiot umowy:

• prawa niematerialne, np.: utwory, wykonania artystyczne, wzory zdobnicze, znaki towarowe itp.,

• usługi promocyjne, np.: sposób prezentacji towaru w sklepie poprzez odpowiednie umiejscowienie, ustawienie, oświetlenie, zbudowanie skojarzeń klientów itp.

Zmiana umowy merchandisingu:

• za zgodą obu stron.

Przyczyny ustania umowy:

• za zgodną wolą obu stron,

• upływ terminu, na jaki została zawarta,

• spełnienie warunku określonego w umowie,

• odstąpienie od umowy – powinno być szczegółowo określone w umowie,

• wypowiedzenie umowy – powinno być szczegółowo określone w umowie.

Instrumenty merchandisingu możemy podzielić na:

• Instrumenty strukturyzacji – obszar działania, lokalizację, formę sklepu oraz wielkość przedsiębiorstwa lub jego placówki.

• Instrumenty działania – asortyment, sposób jego opakowania, marka produktu, udzielane rabaty, warunki sprzedaży oraz wysokość marży nakładanej przez sprzedawcę

• Narzędzia komunikacji – dotyczą porozumiewania się z klientami i dostawcami. Są to: aranżacja sklepu, wystrój wewnętrzny, atmosfera panująca w sklepie, sposób prezentacji towarów oraz wszelkie czynności sprzedawcy związane z promocją i reklamą towarów.

Stronami umowy merchandisingu są sprzedawca oraz merchendiser. Sprzedawcą jest najczęściej przedsiębiorca (zazwyczaj producent lub dystrybutor), który pragnie w odpowiedni sposób promować wytwarzane przez siebie towary lub świadczone usługi. Sprzedawcą może być każdy podmiot prawa, zarówno osoba fizyczna i prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Merchandiserem jest podmiot świadczący na rzecz sprzedawcy w ramach umowy merchandisingu usługi wynikające z jej treści. Regułą jest, iż działalnością merchandisingową zajmują wyspecjalizowane spółki świadczące różnorakie usługi w zakresie promocji i reklamy. Mogą być to zarówno spółki osobowe, jak i kapitałowe. Nic nie stoi na przeszkodzie ażeby merchandisingiem zajmowali się przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi.

DUE DILIGENCE REVIEW (Umowa o przegląd przedsiębiorstwa)

Umowa o zbadanie stanu przedsiębiorstwa i jego wycenę, w związku z jego zbyciem, oddaniem do czasowego korzystania, kontraktami menadżerskimi lub sprzedażą udziałów .

Due diligence - oznacza poddanie przedsiębiorstwa, będącego przedmiotem sprzedaży, wnikliwemu badaniu pod względem jego handlowych, finansowych, prawnych i podatkowych kondycji przed podjęciem właściwych negocjacji.

Cel analizy due diligence

To uzyskanie przez nabywcę informacji o nabywanym podmiocie, tj:

• identyfikacja i kwantyfikacja ryzyk

• dostarczenie argumentów do negocjacji ceny

• dostarczenie informacji nt. charakteru działalności nabywanego podmiotu

Aby prawidłowo oszacować przyszłą wartość transakcji, konieczne jest posiadanie bardzo poufnych danych, które zwykle stanowią tajemnicę. Przykładem takich danych mogą być np. informacje dotyczące płynności finansowej. Zarząd spółki zgodnie z art. 11 ust.1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest zobowiązany do zachowania tajemnic spółki. Według tego artykułu czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazywanie, ujawnianie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża to istotnym interesom przedsiębiorcy. Aby nie dopuścić do negatywnych skutków wycieku informacji poufnych, w tym celu zawierane są specjalne porozumienia tzw. "letter of intent" w którym potencjalny nabywca powinien określić swoje zainteresowanie kupnem przedsiębiorstwa. Po drugie, koniecznym jest złożenie przez niego oświadczenia, że materiały przez niego otrzymane będą użyte tylko w celu przeprowadzenia transakcji.

Rodzaje due diligence:

• due diligence przy przejęciu – potencjalny inwestor poszukuje przedsiębiorstwa spełniającego określone wstępne kryteria inwestycyjne i chce uzyskać dodatkowe informacje dotyczące konkretnego przedsiębiorstwa,

• due diligence przy sprzedaży – właściciel firmy jest zainteresowany jej zbyciem w części lub całości i wynajmuje doradcę, który wykona badanie due diligence, aby zaprezentować je potencjalnym inwestorom.

Pełny zakres analizy due diligence obejmuje aspekty:

• ogólnogospodarcze i rynkowe – celem jest określenie pozycji rynkowej i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa,

• finansowe — obejmujące podstawowe dane sprawozdań finansowych, uwzględniające poszczególne pozycje bilansu i rachunku zysków i strat oraz przepływów pieniężnych, a także informacje dodatkowe oraz informacje o zmianach w kapitale własnym oraz dodatkowe noty objaśniające,

• prawne – uwzględniające historię i aktualny status prawny firmy, prawa własności w tym m.in. prawa własność intelektualnej, analizę prawną głównych kontraktów, niezbędne dostosowania prawne, pozwolenia, opłaty dostosowawcze, obciążenia oraz kary płacone przez firmę, toczące się postępowania sądowe oraz zaangażowane środki; toczące się spory z władzami, w tym m.in. takimi jak urzędy antymonopolowe, celne, władze lokalne i inne,

• badanie nieruchomości — stanowią one zwykle newralgiczny punkt transakcji. Stąd też regułą jest szczegółowa ich analiza. Angażowani są w tym celu rzeczoznawcy majątkowi lub firmy wyspecjalizowane w procedurach DD nieruchomości, analizujące dokładnie status prawny i wszystkie inne ich cechy,

• podatkowe — występuje w dwóch głównych wariantach pod względem zakresu: zakres uproszczony i pełny:

• ograniczony (uproszczony) zakres DD, w którym sprawdza się tylko solidność strony badanej (np. czy wszystkie zeznania podatkowe zostały złożone i uregulowane w terminie, jakie były wyniki i zalecenia kontroli podatkowej itp.),

• pełny zakres DD, w którym prezentuje się szczegółowy status podatkowy danej firmy z uwzględnieniem zysków i osłon podatkowych poszczególnych form podatku,

• zarządzania kapitałem ludzkim – obejmujące analizę struktury personalne firmy, liczbę i strukturę zatrudnionych m.in. pod względem wykształcenia, umiejętności, kompetencji, wieku, pakietów wynagrodzeniowych itp.,

• techniczne (technologiczne) – ukierunkowane na ocenę stopnia nowoczesności potencjału wytwórczego i technologii,

• organizacyjne — mające na celu identyfikację struktur organizacyjnych oraz ich efektywności,

• psychologiczne oraz etyczno-moralne – ukierunkowane na sferę kontaktów międzyludzkich oraz postaw pracowniczych i właścicielskich,

• informacyjne – ukierunkowane na ocenę sprawności i efektywności gromadzenia i przepływu informacji oraz barier i nieprawidłowości w tej dziedzinie.

Motywy nabywcy (określenie celu gospodarczego transakcji)

• techniczne i operacyjne

• rynkowe i marketingowe

• finansowe

• menedżerskie

Motywy zbywcy:

• „odsłaniając” tajemnice spółki czy przedsiębiorstwa uzyskuje w istocie rzeczy niejako magiczne narzędzie, dzięki któremu może uniknąć odpowiedzialności

• zbywca „przy okazji” przeprowadzanego badania może poznać obszary ryzyka odnośnie swojego przedsiębiorstwa

UMOWA DEWELOPERSKA

To umowa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Określa szczegółowo zakres umowy, jej formę oraz prawa i obowiązki stron, w celu poszerzenia ochrony nabywców nieruchomości na rynku pierwotnym.

Przepisy z 16 września 2011, wchodzące w życie 29 kwietnia 2012 roku, wprowadzają do porządku prawnego nową kategorię umowy w postaci umowy deweloperskiej.

Przedmiot i strony umowy:

Stronami umowy deweloperskiej są deweloper oraz nabywca. Pierwszym z nich, zgodnie z definicją zawartą w ustawie, jest przedsiębiorca w rozumieniu Kodeksu Cywilnego, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na podstawie umowy deweloperskiej zobowiązuje się do budowy lokalu (domu jednorodzinnego) i przeniesienia jego własności na nabywcę. Nabywca, to z kolei osoba fizyczna, która na podstawie postanowień umowy deweloperskiej uzyskuje uprawnienie do przeniesienia na nią prawa własności lokalu (domu jednorodzinnego) w zamian za zapłatę ceny.

Zakres umowy

Przepisy nowej regulacji w sposób bardzo szczegółowy określają minimalną treść umowy deweloperskiej. Musi ona zawierać m.in.:

• określenie stron, miejsca i daty podpisania umowy deweloperskiej;

• cenę nabycia prawa;

• informację o nieruchomości, na której przeprowadzone ma być przedsięwzięcie deweloperskie obejmującą informację o powierzchni działki, stanie prawnym nieruchomości, w szczególności oznaczenie właściciela lub użytkownika wieczystego, istniejących na niej obciążeniach hipotecznych i służebnościach;

• określenie położenia oraz istotnych cech domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem umowy deweloperskiej, lub budynku, w którym ma znajdować się lokal mieszkalny będący przedmiotem tej umowy;

• termin przeniesienia na nabywcę prawa;

• wysokość i terminy lub warunki spełniania świadczeń pieniężnych przez nabywcę na rzecz dewelopera;

• termin rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych danego przedsięwzięcia deweloperskiego;

• określenie warunków odstąpienia od umowy deweloperskiej, o których mowa w przepisach ustawy, a także warunków zwrotu środków pieniężnych wpłaconych przez nabywcę w razie skorzystania z tego prawa;

• oświadczenie nabywcy o odbiorze prospektu informacyjnego wraz z załącznikami i zapoznaniu się przez nabywcę z ich treścią oraz

• zobowiązanie dewelopera do wybudowania budynku, wyodrębnienia lokalu mieszkalnego i przeniesienia prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę, albo przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.

Co istotne, brak któregokolwiek z obligatoryjnych postanowień umowy, uprawnia nabywcę do odstąpienia od niej.

Integralną część umowy deweloperskiej stanowić ma również prospekt informacyjny dotyczący danego przedsięwzięcia deweloperskiego wraz z załącznikami, który deweloper zobowiązany jest doręczyć na żądanie osobie zainteresowanej zawarciem umowy deweloperskiej. W przypadku wprowadzenia w prospekcie informacyjnym jakichkolwiek zmian, w okresie pomiędzy doręczeniem prospektu a zawarciem umowy deweloperskiej, wynikłe stąd zmiany umowy deweloperskiej będą wiązać nabywcę, tylko wtedy, gdy wyrazi zgodę na włączenie ich do treści umowy.

Forma umowy:

Jako szczególnie ważną regulacją w nowej ustawie jest zastrzeżenie dla umowy deweloperskiej formy aktu notarialnego. Zastrzeżenie tej formy służyć ma przede wszystkim ochronie interesów nabywców. W obrocie gospodarczym umowy z deweloperami zawierane były dotychczas zwykle w zwykłej formie pisemnej, co z kolei skutkowało po stronie zlecającego budowę brakiem roszczenia o ustanowienie odrębnej własności lokalu. Forma aktu notarialnego gwarantuje nabywcy, że w przypadku odmowy dewelopera przeniesienia na nabywcę prawa określonego w umowie, nabywca będzie uprawniony do wystąpienia do sądu o wydanie orzeczenia stwierdzającego obowiązek dewelopera przeniesienia prawa na nabywcę. Orzeczenie takie po uprawomocnieniu się wywoła skutek w postaci przeniesienia oznaczonego prawa na nabywcę.

Wpis roszczeń do KW na podstawie umowy

Umowa deweloperska stanowić będzie podstawę do wpisu do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której ma zostać przeprowadzone lub jest przeprowadzane przedsięwzięcie deweloperskie następujących roszczeń: roszczenia nabywcy o wybudowanie budynku, wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę, albo przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości, wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Dzięki wpisowi tych roszczeń do księgi wieczystej, uzyskają one rozszerzoną skuteczność względem osób trzecich.

Odstąpienie od umowy:

Ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego w sposób kompleksowy reguluje także problematykę odstąpienia od umowy deweloperskiej, określając zarówno przesłanki odstąpienia jak i jego skutki. Odstąpienie od umowy przez nabywcę będzie możliwe m.in. w przypadku naruszeniu przez dewelopera zasady doręczenia prospektu informacyjnego przed zawarciem umowy, niezgodności treści prospektu z treścią umowy, niezgodności treści prospektu lub jego załączników ze stanem faktycznym lub prawnym w dniu podpisania umowy. W przypadku ziszczenia się którejkolwiek ze wskazanych powyżej przesłanek, nabywca będzie miał prawo odstąpienia od umowy deweloperskiej w terminie 30 dni od dnia jej zawarcia.

Nabywca będzie mógł odstąpić od umowy także wówczas, gdy deweloper nie przeniesie na niego w terminie prawa oznaczonego w umowie deweloperskiej. Przed skorzystaniem z tego uprawnienia, nabywca zobowiązany będzie jednak wyznaczyć deweloperowi 120-dniowy termin na przeniesienia prawa. Bezskuteczny upływ wyznaczonego deweloperowi terminu będzie uprawniał nabywcę do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Jeśli nabywca złoży oświadczenie o odstąpieniu od umowy, umowa uważana będzie za niezawartą, a nabywca nie może zostać obciążony jakimikolwiek kosztami związanymi z odstąpieniem od umowy. Co istotne, realizacja ustawowego prawa nabywcy do odstąpienia od umowy deweloperskiej nie może zostać uzależniona od zapłaty przez niego oznaczonej sumy.

Odstąpienie od umowy przez dewelopera będzie mogło nastąpić wówczas, gdy nabywca nie spełni świadczenia pieniężnego w wysokości lub w terminie oznaczonym w umowie albo gdy nabywca nie stawi się do odbioru lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego lub nie stawi się do podpisania aktu notarialnego przenoszącego na nabywcę prawo oznaczone w umowie deweloperskiej. Skuteczność oświadczenia dewelopera o odstąpieniu od umowy została uzależniona od uprzedniego wezwania nabywcy do dokonania zapłaty lub stawienia się do odbioru lokalu lub podpisania aktu notarialnego.

Istotnym mechanizmem, który ma chronić interesy dewelopera na wypadek odstąpienia przez nabywcę od umowy, jest uzależnienie skuteczności oświadczenia nabywcy o odstąpieniu od umowy od zawarcia w nim zgody na wykreślenie z księgi wieczystej roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości, jeżeli wniosek o wpis takiego roszczenia został uprzednio złożony. Zgoda ta musi zostać wyrażona w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Także w przypadku odstąpienia od umowy przez dewelopera, nabywca będzie zobowiązany wyrazić zgodę na wykreślenie roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości.

Podsumowanie:

Ustawa definiuje umowę deweloperską, jako umowę, na podstawie której deweloper zobowiązuje się do ustanowienia lub przeniesienia na nabywcę po zakończeniu budowy prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego albo własności nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym, a nabywca zobowiązuje się do zapłaty ceny za nabycie tego prawa.

KONTRAKT MENEDŻERSKI

To umowa cywilnoprawna, na mocy której przyjmujący zlecenie (zarządca) zobowiązuje się za wynagrodzeniem, do stałego wykonywania czynności zarządu przedsiębiorstwem zleceniodawcy (przedsiębiorcy) w jego imieniu i na jego rzecz, inaczej mówiąc jest oparta na swobodzie umowy. Zasada ta oznacza, że strony mają znaczną swobodę w kształtowaniu łączącego je stosunku prawnego: jedynym ograniczeniem są przepisy kodeksu cywilnego. Choć jest to typ umowy nienazwanej, można kontrakt menedżerski zakwalifikować do umów o świadczenie usług. Będzie to więc – co do zasady – umowa starannego działania. Oznacza to, że menedżer nie zobowiązuje się do uzyskania konkretnego efektu swojej działalności, lecz do dołożenia wszelkich starań przy wykonywaniu powierzonych mu czynności. Jednakże strony mogą w treści kontraktu zawrzeć elementy umowy o dzieło, czyli typowej umowy rezultatu.

Menedżer odpowiada na zasadach przewidzianych w kodeksie cywilnym, a nie w kodeksie pracy, a więc zarówno za faktycznie poniesione straty, jak i za utracone przez przedsiębiorstwo zyski, które byłyby osiągnięte przy dołożeniu przez niego należytej staranności. To istotne zabezpieczenie dla właścicieli przedsiębiorstw: w praktyce, w kontraktach określane są również dodatkowe jego formy. Warto podkreślić, że ewentualne spory pomiędzy stronami rozstrzygają sądy cywilne, a nie sądy pracy. Oznacza to równość stron i brak ułatwień procesowych dla menedżera.

Choć kontrakty menedżerskie zawierane są zazwyczaj na czas określony, strony mogą wprowadzić zapisy dające możliwość ich wcześniejszego rozwiązania: za wypowiedzeniem, lub nawet ze skutkiem natychmiastowym.

Kontrakt menedżerski w istotny sposób różni się od umowy o pracę. Podstawową cechą stosunku pracy jest bowiem podporządkowanie organizacyjne pracownika, czyli obowiązek osobistego wykonywania pracy, w ściśle oznaczonym miejscu i czasie, zgodnie z poleceniami pracodawcy. Kontrakt menedżerski jest wolny od tej zasady – podporządkowanie jest tu głównie wynikiem uprawnień kontrolnych przysługujących podmiotowi nadrzędnemu oraz obowiązkom sprawozdawczym menedżera. Wskazywał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 4 kwietnia 2002 roku, podkreślając, że zawarcie kontraktu daje menedżerowi swobodę w wyborze sposobu zarządzania przedsiębiorstwem, samodzielność w zakresie kierowania nim, możliwość wykorzystania dotychczasowych kontaktów handlowych, doświadczenia zawodowego, umiejętności organizacyjnych, reputacji, własnego wizerunku. Wszystkich tych cech nie wykazuje stosunek pracy.

Trzeba podkreślić, że umowa, na podstawie której świadczona jest praca, nie może mieć mieszanego charakteru – w przypadku sporów sąd rozstrzyga, jaki rodzaj umowy łączył strony. O kwalifikacji danego stosunku prawnego jako stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego decyduje przede wszystkim sposób wykonywania zatrudnienia oraz wola stron zawierających umowę. Nazwa umowy nie ma tu decydującego znaczenia.

Sytuacja zatrudnionych na podstawie kontraktu menedżerskiego różni się od pozycji osób świadczących pracę na podstawie umowy o pracę, przede wszystkim jeżeli chodzi o ochronę stałości zatrudnienia. Mają oni jednakże większą swobodę wykonywania obowiązków. Dla przedsiębiorców natomiast korzystniejsza jest taka forma zatrudniania: mają większą swobodę w rozwiązaniu kontraktu, nie muszą prowadzić dokumentacji pracowniczej, ewidencji czasu pracy czy urlopów wypoczynkowych. Ponadto, w razie wyrządzenia szkody przez menedżera, mają możliwość uzyskania odszkodowania w pełnej wysokości.

OFFSET

(z ang. wyrównanie, kompensata) oznacza system kompensacji wydatków ponoszonych przez kraj dokonujący za granicą zakupów uzbrojenia i sprzętu wojskowego.

Offset jest uważany za efektywny instrument w handlu międzynarodowym, przyczyniający się do rozwoju gospodarki, przynoszący korzyści w zakresie polityki eksportowej i importowej.

Umowa offsetowa to umowa zawarta pomiędzy Skarbem Państwa a zagranicznym dostawcą, określająca zakres i wartość zobowiązania offsetowego, które zagraniczny dostawca ma wykonać na terytorium RP wspólnie z polskim przedsiębiorcą.

Zobowiązanie offsetowe to zobowiązania bezpośrednie lub pośrednie zagranicznego dostawcy uzbrojenia lub sprzętu wojskowego do wniesienia wkładów do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej lub do zawarcia umowy poddostawy z polskim przedsiębiorcą.

Przedmiot umowy:

Uzbrojenie lub sprzęt wojskowy to: broń, amunicja, materiały wybuchowe oraz wyroby i ich części, usługi, a także technologie o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym). Przez umowę dostawy należy rozumieć sprzedaż, licencję, know-how i inne umowy o przeniesienie prawa lub świadczenie usług.

Umowa offsetowa ma zapewnić udział zagranicznych dostawców w restrukturyzacji i rozwoju gospodarki RP, w szczególności rozwój polskiego przemysłowego potencjału obronnego, a także przemysłu lotniczego, elektronicznego oraz wdrażanie zaawansowanych technologii. Powinna przyczyniać się do otwarcia nowych rynków dla polskiego przemysłu obronnego, lotniczego i elektronicznego lub zwiększenia ich dotychczasowych możliwości eksportowych. Ponadto powinna spowodować przekazanie nowych technologii oraz usprawnień organizacyjnych, rozwój prac naukowo-badawczych, rozwój polskich uczelni i jednostek badawczo-rozwojowych. Dzięki zawarciu umów offsetowych powinno także dochodzić do stworzenia nowych miejsc pracy w Polsce, w szczególności w rejonach zagrożonych bezrobociem, w których znajdują się spółki przemysłowego potencjału obronnego.

Treść umowy:

Oferta powinna zawierać m.in. proponowaną wartość umowy offsetowej, informacje dotyczące doświadczeń zagranicznych dostawcy w wykonywaniu umów offsetowych, proponowany przedmiot zobowiązań offsetowych i terminy ich wykonania.

Ofertę analizuje Komitet do Spraw Umów Offsetowych. Następnie przekazuje on odpowiednią opinię ministrowi gospodarki. Umowa offsetowa nie może być zawarta na okres dłuższy niż 10 lat. Zagraniczny dostawca, który zawarł umowę offsetową, ma obowiązek przedkładania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki kwartalnych i rocznych sprawozdań z wykonania zobowiązań offsetowych.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ

W Polsce offset jest obowiązkowy przy realizacji zakupów powyżej 5 mln euro, wartość umowy offsetowej nie może być mniejsza od równowartości dostawy określonej w umowie dostawy.

Podstawa prawna:

* Ustawa o niektórych umowach kompensacyjnych zawieranych w związku z umowami dostaw na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa z dnia 10 września 1999 r. (Dz.U. nr 80, poz. 903 z późn. zm.).

* Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia 2000 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Komitetu do Spraw Umów Offsetowych (Dz.U. nr 66, poz. 793 z późn. zm.).

* Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad zaliczania zobowiązań offsetowych zagranicznego dostawcy uzbrojenia lub sprzętu wojskowego na poczet wartości umowy offsetowej (Dz.U. nr 100, poz. 907 z późn. zm.).

TIMESHARING

jest angielską nazwą sposobu korzystania z budynków lub pomieszczeń mieszkalnych w tzw. celach turystycznych (time oznacza czas, sharing zaś to dzielenie się czymś z kimś). Tak więc umowa timesharingowa (nazywana również umową o długoterminowy produkt wakacyjny) prowadzi do nabycia prawa do nieruchomości, którą dzieli się z innymi użytkownikami. Wskutek jej zawarcia nabywca nie uzyskuje własności nieruchomości, a jedynie prawo użytkowania obiektu przez określony czas w każdym roku, przez określoną liczbę lat (w Polsce co najmniej na trzy lata). Jest to przeważnie umowa adhezyjna (tzn. zawierana przez przystąpienie, co polega na tym, że konsument składając podpis akceptuje warunki oferowane przez przedsiębiorcę). Bywa również powiązana z innymi kontraktami – np. kredytu na sfinansowanie udziału w prawie do nieruchomości, albo z usługami turystycznymi, z których ma korzystać konsument wchodzący do systemu.

Timesharing wymyślono dla osób średnio zamożnych, umożliwia bowiem czasowe korzystanie z nieruchomości w zamian za ryczałtowe wynagrodzenie. Instytucja ta powstała w połowie lat sześćdziesiątych we Francji. W Polsce pojawiła się w latach dziewięćdziesiątych, a ustawowo została u nas uregulowana w 2000 r.

Timesharing został też na nowo uregulowany w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady z 14 stycznia 2009 r. (2008/122/WE) w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany. I choć każdy tego rodzaju akt wspólnotowy wymaga wprowadzenia do polskiego porządku prawnego (dyrektywy nie obowiązują automatycznie), to jednak skoro uchylona dyrektywa 94/47/WE została implementowana przez ustawę z 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku [...], to zapewne wystarczy nowelizacja krajowego aktu. Niewykluczone więc, że zostanie np. przedłużony termin bezkosztowego odstąpienia od umowy przez konsumenta. Niemniej trzeba pamiętać, że nasza ustawa nie obowiązuje, gdy umowa z innym państwem (przeważnie spoza Unii), której Polska jest stroną, postanawia inaczej. Jeśli jednak umowa lub stosunek prawny podlega prawu obcemu, a to nie zapewnia konsumentowi poziomu ochrony przewidzianego polską ustawą, to jej przepisy stosuje się, o ile nieruchomość położona jest w Polsce. Dzieje się tak również wtedy, kiedy nabywca ma tutaj miejsce zamieszkania, albo umowę zawarto po wręczeniu prospektu lub złożeniu oferty przez przedsiębiorcę w Polsce. Właściwe jest prawo polskie także, gdy sfinalizowano kontrakt w następstwie oferty nabywcy złożonej przedsiębiorcy w Polsce. Niemniej nawet u nas strony mogą poddać swe stosunki umowne wybranemu przez siebie prawu, o ile pozostaje ono w związku z zobowiązaniem. Dyrektywa mówi natomiast, że prawo właściwe dla danej umowy powinno zostać określone zgodnie ze wspólnotowymi przepisami w dziedzinie prawa prywatnego międzynarodowego. Zarówno dyrektywa, jak i polska ustawa timesharingowa stanowią prawo bezwzględnie obowiązujące. Tym samym strony nie mogą - np. w umowie - zmienić ani uchylić między sobą jej postanowień.

Jednym z istotnych warunków stosunku timesharingowego jest to, że przedsiębiorca musi doręczyć osobie zainteresowanej pisemny prospekt. Musi on być sporządzony – zgodnie z wolą klienta - w języku urzędowym państwa, w którym ma on stałe miejsce zamieszkania lub którego jest obywatelem. Prospekt ów powinien zawierać przynajmniej imię, nazwisko i adres przedsiębiorcy, a w wypadku spółek handlowych firmę, siedzibę i adres. Zawsze konieczne jest oznaczenie formy prawnej i numer w KRS, a także nazwiska osób uprawnionych do reprezentowania przedsiębiorcy. Jeżeli przedsiębiorca timesharingowy nie jest właścicielem budynku lub pomieszczenia, które oferuje, w prospekcie należy zamieścić dane właściciela oraz podstawę prawną dysponowania prawem do nieruchomości. Niezbędne jest również określenie treści prawa korzystania z budynku wraz ze wskazaniem, czy nabywca może je zamienić lub przenieść na inna osobę. Należy przy tym zapisać zasady wykonywania oraz zbywania tego prawa i jakie mogą być związane z tym koszty. Niezbędne jest określenie budynku lub pomieszczenia mieszkalnego, albo wskazanie sposobu ich oznaczenia. A jeśli umowa miałaby dotyczyć budynku lub pomieszczenia dopiero projektowanego lub w budowie, to niezbędne są dane dotyczące stanu zaawansowania robót i stanu infrastruktury, a także termin wraz z oznaczeniem organu, który je wydał i jego adresem. Trzeba również zaznaczyć, na jakich zasadach zostanie zwrócona nabywcy należność, jeżeli prace budowlane nie zostaną zakończone (ze wskazaniem warunków dotyczących wykonania zabezpieczenia. Podaje się również dane dotyczące usług związanych z korzystaniem z budynku lub pomieszczenia, takich jak np. wywóz śmieci czy dostarczanie wody, elektryczności i gazu oraz warunków korzystania z tych usług. Prospekt musi jednocześnie wskazywać dane dotyczące urządzeń przeznaczonych do wspólnego używania, takich jak basen czy sauna i określać warunki korzystania z nich. Poza tym opisuje się zasady zarządzania nieruchomością i ponoszenia kosztów jej utrzymania czy remontów. Konieczną informacją jest wysokość ryczałtowego wynagrodzenia za nabycie prawa oraz podstawy obliczania innych należności (np. kosztów zarządu, podatków i opłat lokalnych). Nie wolno też ominąć informacji o prawie nabywcy do odstąpienia od umowy, z pouczeniem o wymaganej pisemnej formie oświadczenia woli, ze wskazaniem adresata i terminu. Konieczna jest przy tym informacja, za co będzie musiał zapłacić nabywca w razie odstąpienia od umowy i o tym, gdzie można uzyskać dodatkowe informacje.

Przed zawarciem umowy przedsiębiorca może wprawdzie zmienić zawarte w prospekcie informacje i dane, jeżeli modyfikacje są następstwem okoliczności, na które nie miał wpływu, niemniej druga strona musi zostać o tym wszystkim powiadomiona jeszcze przed zawarciem umowy. Od zawartej natomiast umowy nabywcy wolno odstąpić – na piśmie, bez podania przyczyny – w ciągu dziesięciu dni od doręczenia mu dokumentu. Termin ten wydłuża się (nawet do trzech miesięcy), jeżeli umowa nie zawiera jakichkolwiek danych i informacji, które muszą w niej zostać zapisane w ślad za prospektem. I jeśli nawet sam prospekt nie został nabywcy doręczony wcześniej, zanim dostał umowę, lub gdy dokumenty te zostały sporządzone w niewłaściwym języku, nabywca ma prawo odstąpienia od umowy. Ma na to trzy miesiące od doręczenia mu umowy. A wszystkie te warunki dotyczą również umowy przedwstępnej.

W razie skorzystania z prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą, nabywca zaś nie ponosi odpowiedzialności wobec przedsiębiorcy. Niemniej kontrakt timesharingowy może zobowiązywać nabywcę do zwrotu oferentowi kosztów niezbędnych do zawarcia umowy. Jednocześnie przedsiębiorca - przed upływem czasu zarezerwowanego na odstąpienie od umowy - nie może przyjmować od nabywcy żadnych świadczeń określonych kontraktem. A jeśli naruszy ten warunek, to podlega karze grzywny.

Podstawa prawna

- Ustawa z 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw kodeks cywilny, kodeks wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. nr 74, poz. 855 ze zm.)

- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z 14 stycznia 2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany (Dz.Urz. UE L34)

UMOWA O ZORGANIZOWANIE IMPREZY TURYSTYCZNEJ

została ukształtowana w praktyce jako umowa jednolita, obejmująca zobowiązanie jednej ze stron (organizatora) do świadczenia kompleksu usług, składających się na funkcjonalna całość, umożliwiającą drugiej stronie (klientowi, turyście) realizacje pewnego celu: wypoczynkowego, poznawczego, zdrowotnego czy innego. Umowa tego typu określona jest jako umowa o podróż, umowa o wycieczkę, czy wreszcie umowa o imprezę turystyczną.

Cechami charakterystycznymi umów tego typu są: układ podmiotowy, w ramach którego z jednej strony występuje podmiot kwalifikowany zawodowo, organizujący imprezy turystyczne (organizator), z drugiej natomiast klient;

Kompleksowy charakter umowy, na które składają się różnorodne elementy, przede wszystkim usługi takie jak przewóz, zakwaterowanie, wyżywienie, zwiedzanie atrakcji, ale tworzące całość uporządkowaną programem; zryczałtowana odpłatność za wszystkie elementy; element opieki świadczonej uczestnikom przez organizatora imprezy.

Do polskiej ustawy o imprezach turystycznych wprowadzono przepisy odnoszące się do treści materiałów informacyjnych i informacji dodatkowych przekazywanych klientom przez organizatora turystyki w związku z zawieraniem i wykonywaniem umowy o imprezę turystyczną. Materiały informacyjne powinny być formułowane w sposób rzetelny i zrozumiały i zaigrać następujące informacje szczegółowe: cenę imprezy turystycznej lub usługi turystycznej albo sposób jej ustalenia; miejsce pobytu lub trasę imprezy; rodzaj, klasę, kategorię lub charakterystykę środka transportu; położenie, rodzaj i kategorię obiektu zakwaterowania; ilość i rodzaj posiłków; program zwiedzania lub atrakcji turystycznych; kwotę lub procentowy udział zaliczki w cenie imprezy turystycznej lub usługi turystycznej oraz termin zapłaty całej ceny; termin powiadomienia klienta o ewentualnym odwołaniu imprezy z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług jest od tego uzależniona; podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne wynikające z umowy.

Poza tymi informacjami organizator lub pośrednik turystyczny powinien udzielać klientom szeregu innych informacji związanych z podróżą, dotyczących obowiązujących przepisów paszportowych i wizowych, o przeciwwskazaniach zdrowotnych, możliwości zawarcia umowy ubezpieczenia od kosztów rezygnacji z udziału w imprezie oraz o zakresie ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia, o szczególnych zagrożeniach życia i zdrowia na odwiedzanych obszarach, a także nazwisko lub nazwę lokalnego przedstawiciela organizatora turystyki wraz z adresem, numerem telefonu. Gdy impreza obejmuje przejazd należy także podać planowany czas przejazdu, miejsca i czas trwania postojów.

Właściwa forma umowy wymaga formy pisemnej. Osoba zawierająca umowę z klientem ma obowiązek wydać klientowi jeden egzemplarz umowy. Obowiązkowe elementy każdej umowy o imprezę turystyczną to: określenie organizatora turystyki i numer jego zezwolenia oraz imię, nazwisko osoby, która w jego imieniu umowę podpisała miejsce pobytu lub trasa wycieczki; czas trwania imprezy turystycznej; program imprezy obejmujący rodzaj, jakość i terminy oferowanych usług w tym: rodzaj, charakter i kategorie środka transportu oraz datę, godzinę, miejsce wyjazdu i planowanego powrotu; położenia, rodzaj i kategorię obiektu hotelarskiego, opis wyposażenia obiektów nie zaliczanych do rodzajów i kategorii; ilość i rodzaj posiłków; program zwiedzania i inne usługi wliczone w cenę imprezy; cena imprezy turystycznej wraz z wyszczególnieniem wszelkich koniecznych należności, podatków i opłat; sposób zapłaty; rodzaj i zakres ubezpieczenia turystów oraz nazwę i adres ubezpieczyciela; sposób zgłaszania reklamacji z podaniem terminu zgłaszania takich reklamacji; wymagania specjalne, o których klient powiadomił organizatora turystyki; podstawy prawne umowy i konsekwencje prawne wynikające z umowy.

Polska ustawa upoważnia klienta do przeniesienia praw z umowy na inną osobę bez obowiązku zapłaty żadnych kwot z tego tytułu (np. odstępnego), jeżeli klient wskaże inną osobę spełniającą warunki udziału w imprezie, której przekaże uprawnienia i która przejmie obowiązki wynikające z umowy. Organizator może żądać od klienta opłacenia kosztów związanych z taką zmianą, powinien jednak przedstawić kalkulację poniesionych z tego tytułu wydatków. Klient przekazujący uprawnienia i osoba przejmująca odpowiadają solidarnie za nieziszczoną część ceny imprezy.

Ustawa zabrania podwyższania ceny ustalonej w umowie, poza wyjątkowymi przypadkami, gdy możliwość taką zastrzeżono w umowie a przyczyną zmiany jest wzrost kursu walut, zmiana cen paliw lub kosztów transportu, albo zmiany podatków i opłat urzędowych, co zostać musi poparte odpowiednią kalkulacją. Zmiany w żadnym przypadku nie można dokonać później niż 20 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia imprezy.

Odpowiedzialność biur podróży za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umów z klientami. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy powoduje powstanie tzw. odpowiedzialności kontraktowej, której istotą jest ponoszenie przez odpowiedzialnego pewnych negatywnych następstw- najczęściej w postaci obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody np. przez zapłatę odszkodowania.

Obok odpowiedzialności kontraktowej w prawie cywilnym wyróżnia się także odpowiedzialność deliktową (pozaumowną) za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym np. za spowodowanie wypadku czy nieudzielanie pomocy turystom.

Najpełniejszą odpowiedzialność ponoszą organizatorzy imprez turystycznych, które odpowiadają za wykonanie wszystkich świadczeń objętych umową, ale również za osoby z pomocą których umowy wykonują (pracowników, pilotów itp.) jak i za osoby, którym wykonanie poszczególnych elementów powierzają (hotelarzy, przewoźników, przewodników itp.). Organizatorzy turystyki i inni usługodawcy odpowiadają także za działanie agentów, którym powierzają czynności związane z zawieraniem umów. Niezrozumiałym faktem jest to, że np. błąd popełniony przez agenta w wypełnieniu dokumentów związanych z wyjazdem (pomyłka co do nazwiska, trasy, terminu wyjazdu itp.) obciąża odpowiedzialnością organizatora. Jeżeli klient nie może skorzystać z imprezy bo np. agent podał mu złą godzinę wylotu, to nie agent, lecz organizator imprezy będzie zobowiązany zwrócić klientowi wniesioną wpłatę i dodatkowo wynagrodzić wyrządzoną szkodę. Nie zamyka to organizatorowi dochodzenia odpowiedniej rekompensaty od agenta.

W odniesieniu do pośredników turystycznych sytuacja jest łatwiejsza. Odpowiadają oni bowiem jako zleceniobiorcy, za wybranie dla klienta z należytą starannością najlepszych usług i ewentualnie za zawarcie w imieniu klienta najkorzystniejszej dla niego umowy z organizatorem turystyki. Pośrednik turystyczny nie odpowiada zatem za wykonanie właściwych usług, w zapewnieniu których pośredniczył, chyba że klient udowodni mu brak staranności w reprezentowaniu jego interesów. W takim przypadku pośrednik odpowiada za szkodę, jaka poniósł klient, a elementem tej szkody może być także obniżona jakość świadczenia.

Agent turystyczny z kolei nie ponosi przed klientem żadnej odpowiedzialności kontaktowej, bowiem nie łączy go z nim żadna umowa. Agent może odpowiadać z tytułu czynu niedozwolonego- np. jeżeli świadomie wprowadzi klienta w błąd narażając go na szkodę.

Wprowadzono również nowy, szczególny rodzaj odpowiedzialności kontraktowej- tzw. Odpowiedzialność obiektywną, niezależną od winy organizatora turystyki. Uwolnić się od niej można jedynie wskazując, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy zostało spowodowane wyłącznie działaniem lub zaniechaniem klienta, osób trzecich lub siłą wyższą.

Pytanie 47.

Zabezpieczenia osobiste i rzeczowe w obrocie gospodarczym

Polskie prawo wyróżnia dwa sposoby zabezpieczenia wierzytelności: osobiste oraz rzeczowe.

Zabezpieczenie osobiste zapewnia wierzycielowi możliwość dochodzenia swojej wierzytelności z całego majątku osoby dającej zabezpieczenie. Do tego sposobu zabezpieczeń należy m.in. weksel in blanco oraz poręczenie.

Weksel in blanco

Weksel jest papierem wartościowym o ściśle przez prawo określonych cechach, wyrażający bezwarunkowe zobowiązanie wystawcy weksla lub osoby przez niego wskazanej do zapłaty określonej sumy pieniędzy osobie wskazanej w tym dokumencie, w wyznaczonym terminie i miejscu.

Aby został uznany za weksel dokument winien zawierać co najmniej:
nazwę "weksel" w tekście dokumentu (w języku w jakim weksel wystawiono);
- bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej;
- nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata);
- termin płatności;
- miejsce płatności;
- nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana;
- datę i miejsce wystawienia weksla;
- podpis wystawcy weksla.

Weksel, na którym nie został wpisany termin płatności uważa się za płatny za okazaniem. Jeżeli nie zostało wskazane miejsce płatności, przyjmuje się, że weksel płatny jest w miejscu wskazanym obok nazwiska trasata. Brak innych elementów pod warunkiem, że na dokumencie widnieje chociaż podpis wystawcy powoduje, że mamy do czynienia z wekslem niezupełnym (in blanco). Dopiero uzupełnienie takiego dokumentu o wszystkie ustawowe cechy, pozwoli na dochodzenie roszczenia wekslowego.

Cechą charakterystyczną weksla jest jego abstrakcyjność. Oznacza to, że zobowiązanie wekslowe powstaje niezależnie od przyczyny wystawienia weksla i niezależnie od celu jaki ma on realizować. Dla ustalenia zakresu odpowiedzialności wekslowej znaczenie ma wyłącznie dosłowna treść dokumentu weksla, nie ma zaś znaczenia wola i zamiar stron.

Pochopnie wystawiony weksel, szczególnie in blanco, może trafić do obrotu, a jego wystawca będzie musiał zapłacić za niego, mimo że zarówno jego intencje, jak i intencje uprawnionego z weksla, przy wystawianiu dokumentu były zupełnie inne.

Wystawiając weksel in blanco warto zadbać o sporządzenie do niego deklaracji wekslowej - porozumienia z uprawnionym z weksla, które będzie zawierało informacje co do warunków i sposobu wypełnienia weksla.

Brak deklaracji wekslowej nie wpływa na ważność weksla. Trzeba mieć jednak na uwadze, że wystawiając weksel in blanco wystawca upoważnia posiadacza weksla do uzupełnienia jego treści zgodnie ze swoją wolą.

Posiadacz weksla in blanco może go więc wypełnić na kwotę odpowiadającą wierzytelności, na zabezpieczenie której weksel został wystawiony, może jednak zawyżyć uzgodnioną kwotę. Istnienie deklaracji wekslowej ułatwi wystawcy obronę przed nieuczciwym kontrahentem i pozwoli na przeprowadzenie dowodu, czy weksel in blanco wypełniony został zgodnie z zawartym porozumieniem.

Deklaracja wekslowa powinna zostać podpisana przez obie strony czynności prawnej, w związku z którą weksel został wystawiony. Po spełnieniu świadczeń wekslowych należy pamiętać o pokwitowaniu odbioru weksla, a także pokwitowaniu odbioru sumy wekslowej.

O czym warto pamiętać ?

Jeżeli nie chcemy, aby wystawiony weksel został wprowadzony do obrotu tj. zbyty przez uprawnionego na rzecz innego podmiotu, należy dopisać na wekslu formułę „bez indosu". Ograniczy to możliwość przenoszenia weksla.

Pamiętać należy, iż osoby, które weksel wystawiły, przyjęły, indosowały lub za niego poręczyły odpowiadają solidarnie za zobowiązanie wekslowe wobec posiadacza weksla. Indostant może jednak zwolnić się od odpowiedzialności umieszczając na wekslu klauzulę „bez obliga", „bez odpowiedzialności".

Do wystawienia weksla in blanco umocowane są osoby, które są uprawnione do reprezentowania (składania oświadczeń woli) podmiotu, w imieniu którego weksel podpisują. Te dane najlepiej jest sprawdzić w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Jeżeli weksel podpisuje inna osoba, powinna ona legitymować się stosownym pełnomocnictwem, podpisanym przez osoby upoważnione zgodnie z odpisem z KRS podmiotu i opatrzonym datą wcześniejszą niż data wystawienia weksla. 

Warto korzystać z weksli pod warunkiem, że będą one wystawione prawidłowo, kontrahent w dokonywanych transakcjach wiarygodny, a my świadomi ryzyka związanego z udziałem w zobowiązaniu wekslowym.

Poręczenie

Poręczenie w prawie cywilnym to umowa zawierająca zobowiązanie poręczyciela wobec wierzyciela do wykonania zobowiązania dłużnika, w razie gdyby ten go nie wykonał.
Poręczenie występuje także w prawie karnym i oznacza pieniądze, papiery wartościowe itp. albo osobiste zapewnienie, złożone jako gwarancja, że oskarżony, pozostając na wolności, stawi się na każde wezwanie prokuratora lub sądu i nie będzie utrudniał postępowania.

Poręczenie w prawie cywilnym

Celem poręczenia jest zabezpieczenie spłaty cudzego długu. Dzięki zawarciu umowy poręczenia wierzyciel zyskuje dodatkową osobę, która zapewnia, że wypełni zobowiązanie za dłużnika. Poręczyciel, jako drugi dłużnik, odpowiada wobec wierzyciela osobiście, a więc całym swoim majątkiem, zarówno teraźniejszym, jak i przyszłym.

Poręczenie może chronić każdą wierzytelność. Jest ono umową odrębną od długu głównego. Może być odpłatne lub nieodpłatne, tzn. udzielając poręczenia, poręczyciel może żądać wynagrodzenia, ale może to zrobić zupełnie bezinteresownie. Poręczenie jest zawsze zależne od wierzytelności, którą zabezpiecza, i ma z nią bezpośredni związek. Istnieje tak długo, jak dług główny.
Stroną umowy poręczenia nie jest dłużnik ze stosunku podstawowego. W związku z tym jego zgoda nie jest wymagana dla ważności poręczenia, nie musi on wiedzieć o zawarciu tej umowy, a nawet może ona być zawarta wbrew jego woli. Poręczenia może udzielić każda osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, osoba prawna (np. spółka z o.o. lub akcyjna, spółdzielnia, fundacja; w praktyce najczęściej jest to bank) oraz tzw. ułomna osoba prawna, czyli podmiot, który nie posiada osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną (np. spółka jawna, komandytowa, wspólnota mieszkaniowa).

Z chwilą gdy dług stanie się wymagalny, wierzyciel może żądać jego spłaty łącznie od dłużnika i poręczyciela (w takim stosunku, który uzna za najbardziej mu odpowiadający) albo też od każdego z nich osobno. Wierzyciel nie musi w tym przypadku wykazywać, że nie udało mu się ściągnąć długu z majątku dłużnika. Zatem, co do zasady, poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Zobowiązanie, za które poręcza poręczyciel, powinno być oznaczone, ze wskazaniem osób wierzyciela i dłużnika. Przedmiotem poręczenia może być każde zobowiązanie dłużnika, bez względu na jego źródło (umowa, jednostronna czynność prawna, inne zdarzenie, np. czyn niedozwolony, bezpodstawne wzbogacenie, prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia) oraz to, czy jest wynikiem działania czy zaniechania, i czy jest to zobowiązanie pieniężne czy niepieniężne, a w szczególności zobowiązanie obligujące dłużnika do świadczenia osobistego. Poręczenia można udzielić zarówno za dług już istniejący, jak i przyszły (np. za nieudzielony jeszcze kredyt).
Poręczenia i gwarancje Skarbu Państwa

W niektórych sytuacjach również Skarb Państwa może przyjąć, w drodze umowy, odpowiedzialność majątkową za zobowiązania innych podmiotów. Jedyne dopuszczalne formy przyjęcia tej odpowiedzialności to poręczenia i gwarancje. Poręczenia udzielane przez Skarb Państwa obejmują:

* spłatę kredytów,
* wykonanie zobowiązań wynikających z obligacji,
* wypłatę odszkodowania za zniszczone, uszkodzone lub skradzione eksponaty wystawowe,
* wykonanie zobowiązań wynikających z transakcji zabezpieczających przed ryzykiem zmiany stopy procentowej lub ryzykiem walutowym, związanych z poręczonym lub gwarantowanym przez Skarb Państwa kredytem lub emisją obligacji.

Zabezpieczenie rzeczowe zaś jest to zabezpieczenie ustanowione na rzeczy – czyli części majątku. Dzięki ustanowieniu takiej formy zabezpieczenia, wierzyciel uzyskuje prawo na rzeczy dłużnika lub osoby trzeciej, które umożliwia mu zaspokojenie się z tej rzeczy w przypadku niewykonania zobowiązania przez dłużnika, nawet jeżeli prawo własności tej rzeczy zostanie przeniesione na inną osobę.

Zabezpieczeniem rzeczowym może być zastaw (w tym zastaw rejestrowy), hipoteka, przewłaszczenie na zabezpieczenie oraz kaucja.

Jedną z możliwości zabezpieczenia rzeczowego jest ustanowienie zastawu (zwany potocznie również jako „zastaw zwykły”), który został uregulowany w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm., dalej „Kodeks cywilny”). Zastaw jest prawem, które można ustanowić na rzeczach ruchomych lub prawach zbywalnych. Dla ustanowienia zastawu niezbędne jest zawarcie umowy przez właściciela rzeczy z wierzycielem i co do zasady wydanie rzeczy wierzycielowi lub osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły. Kodeks cywilny co do zasady nie wymaga szczególnej formy umowy zastawu jako przesłanki jej ważności. Jednak, aby zastaw był skuteczny wobec wierzycieli właściciela rzeczy, na której ustanowienie zastawu następuje (zwanym zastawcą), umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną. Warto przy tym dodać, że zastawcą nie musi być dłużnik.

Zastaw zawsze zabezpiecza oznaczoną wierzytelność. Wraz z ustanowieniem zastawu powstaje więź łącząca ten zastaw z wierzytelnością, na której zabezpieczenie został ustanowiony. Zastaw jest  zatem prawem akcesoryjnym w stosunku do wierzytelności, co oznacza, iż jego istnienie jest zależne od istnienia wierzytelności.

Akcesoryjność zastawu względem wierzytelności oznacza jednocześnie, że nieważność zobowiązania, z którego wynika wierzytelność zabezpieczona zastawem, powoduje nieważność wierzytelności, a tym samym i ustanowienia zastawu.

Jeżeli zaś chodzi już o samo wykonywanie zastawu, to należy wskazać, że w przypadku, gdy rzecz będąca przedmiotem zastawu, przynosi pożytki (np. owoce, odsetki) i strony umowy nie uregulowały w umowie tej kwestii inaczej, wierzyciel (zwany zastawnikiem) powinien je pobierać i zaliczać na poczet zabezpieczonej wierzytelności. Zastawnik ma również obowiązek dbania o rzecz, aby nie uległa pogorszeniu. Zastaw, co wynika z jego akcesoryjności, wygasa z chwilą zaspokojenia roszczenia. Zastawnik musi wtedy wydać rzecz właścicielowi. W przypadku niewypełnienia zobowiązania, zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej zastawem, następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Specjalnym rodzajem zastawu jest zastaw rejestrowy, uregulowany w ustawie z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (tekst jednolity: Dz. U. 
z 2009 r., Nr 67, poz. 569 z późn. zm., dalej „ustawa o zastawie rejestrowym”). Podstawową różnicę między zastawem  a zastawem rejestrowym jest umożliwienie zastawcy podpisującemu umowę zastawu rejestrowego pozostawienie w jego posiadaniu  rzeczy  objętej zastawem.

Rzecz będąca przedmiotem zastawu rejestrowego, może być również pozostawiona 
w posiadaniu osoby trzeciej wskazanej w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego, jeżeli wyraziła ona na to zgodę. Zastawca może zatem korzystać z przedmiotu zastawu rejestrowego i może również czerpać z niego pożytki. Kolejną różnicą przy zastawie rejestrowym w porównaniu do zastawu  jest obowiązek wpisu zastawu do rejestru zastawów, prowadzonego przez wydziały gospodarcze rejestru zastawów niektórych sądów rejonowych. Umowa ustanawiająca zastaw rejestrowy (tzw. umowa zastawnicza), musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. Co więcej, zastawem rejestrowym, w odróżnieniu od zastawu uregulowanego w Kodeksie cywilnym, można zabezpieczyć jedynie wierzytelności pieniężne. Z instytucji zastawu rejestrowego mogą korzystać obecnie wszystkie podmioty. Jest to ważna zmiana, gdyż do dnia 11 stycznia 2009 r. ustawa o zastawie rejestrowym określała zamknięty katalog podmiotów, na rzecz których zastaw rejestrowy mógł zostać ustanowiony.

Dodać należy, że ustawa o zastawie rejestrowym precyzyjnie wskazuje katalog przedmiotów, które nie mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego (np. prawa mogące być przedmiotem hipoteki) oraz rzeczy, na których w szczególności można ustanowić zastaw rejestrowy. Do tych ostatnich należy m. in. zbiór rzeczy ruchomych lub praw, stanowiący całość gospodarczą (np. przedsiębiorstwo). Dodatkowo zastaw rejestrowy może być ustanowiony również na rzeczy, które zastawca nabędzie dopiero w przyszłości. W tym przypadku, obciążenie zastawem rejestrowym takiego przedmiotu zastawu stanie się skuteczne dopiero z chwilą jego nabycia przez zastawcę.

Zastaw rejestrowy, co do zasady, wygasa z chwilą zaspokojenia wierzyciela albo z upływem 20 lat od chwili wpisu do rejestru zastawów. W przypadku niewykonania zobowiązania, wierzytelność zabezpieczona zastawem rejestrowym podlega zaspokojeniu 
z przedmiotu tego zastawu z pierwszeństwem przed innymi wierzytelnościami, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zaspokojenie zastawnika z przedmiotu zastawu rejestrowego następuje zaś, co do zasady, w drodze sądowego postępowaniu egzekucyjnego. W określonych przypadkach enumeratywnie wskazanych w ustawie o zastawie rejestrowym, umowa zastawnicza może jednak przewidywać, że zaspokojenie zastawnika następuje przez przejęcie przez niego na własność przedmiotu zastawu rejestrowego.

Podsumowując, rzeczowe sposoby zabezpieczenia wierzytelności w postaci zastawu i zastawu rejestrowego są pewnym i bezpiecznym sposobem zabezpieczenia wierzytelności. Są one korzystne dla wierzycieli szczególnie w tych przypadkach, kiedy nie posiadają oni kompletnej wiedzy co do składu majątku dłużnika. Ustanawiając zastaw lub zastaw rejestrowy, wierzyciel uzyskuje bowiem pewniejsze zabezpieczenie przysługującej mu wierzytelności na określonej rzeczy.

Przywłaszczenie na zabezpieczenie

Gdzie w i jaki sposób uregulowane jest przewłaszczenie na zabezpieczenie?

Umowa przewłaszczenia nie jest uregulowana w kodeksie cywilnym co powoduje, że dla wielu osób jest ono instytucją enigmatyczną. Jednak można znaleźć w innych ustawach wzmianki o sposobach zabezpieczenia zbieżnych w cechach do omawianej instytucji. Art. 101 ust 1 prawa bankowego stanowi, że zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją, prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych.

Charakter prawny umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie

Przewłaszczenie na zabezpieczenie traktowane jest najczęściej jako jedna czynność prawna, która w swej treści zawiera zobowiązanie do przeniesienia własności rzeczy celem zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z innego stosunku zobowiązaniowego. Jest to czynność prawna obligacyjna. Z treści tej czynności wnikają dwa prawa i obowiązki zarówno dla wierzyciela jak i dłużnika. Wierzyciel ograniczony jest w dysponowaniu prawem własności rzeczy, zaś dłużnik po spełnieniu świadczenia wynikającego z zabezpieczonej wierzytelności ponownie odzyskuje własność przewłaszczonej rzeczy. Umowa przewłaszczenia może zostać zawarta pod warunkiem rozwiązującym lub zawieszającym. W przypadku zawarcia umowy pod warunkiem rozwiązującym przeniesienie własności na wierzyciela jest warunkowe, czyli po wykonaniu zabezpieczonej wierzytelności- czyli ziszczeniu się warunku rozwiązującego, własność rzeczy przechodzi automatycznie na dłużnika. W drugim przypadku, ziszczenie się warunku zawieszającego, czyli wykonanie zobowiązania przez dłużnika powoduje powstanie po stronie wierzyciela zobowiązania do powrotnego przeniesienia własności przewłaszczonej rzeczy. Powstanie omawianego zobowiązania powoduje najczęściej przejście własności rzeczy na dłużnika, zgodnie z art. 155 § 1 k.c. Warto zaznaczyć że taką konstrukcję można stosować w przypadku gdy przedmiotem przewłaszczenia są rzeczy ruchome lub prawa. Jeżeli jednak przedmiotem umowy jest nieruchomość, o ile uzna się taką umowę za dopuszczalną, gdyż w doktrynie panuje w tej kwestii spór, możliwe jest zastosowanie tylko rozwiązania drugiego, gdyż zgodnie z art. 157 § 1 k.c. niemożliwe jest przeniesienie własności nieruchomości z zastrzeżeniem warunku. W przypadku gdy przedmiotem umowy jest nieruchomość, przechodzi ona bezwarunkowo na wierzyciela na mocy umowy o podwójnym skutku zobowiązująco- rozporządzającym, z jednoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do ponownego przeniesienia własności nieruchomości z powrotem na dłużnika, gdy ten wykona ciążące na nim zobowiązanie.

Kaucja

Wpłacenie kaucji zamawiającemu jest jednym ze sposobów zabezpieczenia należytego wykonania umowy oraz usunięcia ewentualnych wad. Z żądaniem kaucji można się spotkać szczególnie przy umowach o dzieło i roboty budowlane. Jeżeli umowy podlegają prawu zamówień publicznych, kaucja powinna zostać wpłacona na oprocentowany rachunek bankowy i zwrócona razem z odsetkami. W przypadku umów, do których nie stosuje się tej ustawy, odsetki od zwracanej kaucji będą się należały tylko wtedy, gdy przewidziano je w umowie.

Pytanie 48.

Pojęcie i rodzaje papierów wartościowych

Papier wartościowy to dokument lub zapis w systemie informatycznym na rachunku papierów wartościowych, który ucieleśnia prawa majątkowe w taki sposób, że dane uprawnienia przysługują osobie wskazanej jako uprawniona w treści dokumentu (choćby jako okaziciel), a przedłożenie go jest warunkiem koniecznym i wystarczającym dla realizacji uprawnienia. Ponadto zniszczenie lub utrata dokumentu powoduje utratę uprawnień dopóki nie zostanie wydane postanowienie o umorzeniu dokumentu.

Podziały podstawowe papierów wartościowych opierają się na kryteriach przedmiotowych i trybie przenoszenia praw.

1. Według kryterium przedmiotowego, czyli dotyczącego przedmiotu uprawnień inkorporowanych w papierze wartościowym wyróżnia się:

- Wierzycielskie - papiery wartościowe opiewające na wierzytelności: weksel, czek, obligacja, list zastawny, świadectwo udziałowe NFI, publiczny papier wartościowy emitowany na podstawie przepisów o finansach publicznych i o banku centralnym (bon skarbowy, obligacja skarbowa, komunalny papier wartościowy, papier wartościowy NBP), bankowy papier wartościowy, warrant subskrypcyjny.

- Towarowe - Papiery wartościowe opiewające na prawa inne niż wierzytelności – zaliczamy do nich np. konosament, dowód składowy

- Udziałowe (korporacyjne): akcje, certyfikat inwestycyjny

2. Według kryterium trybu przenoszenia praw (a nawiązującym także do kategorii podmiotowych) z papierów wartościowych wyróżniamy:

1.Papiery wartościowe imienne – legitymują one osobę wskazaną w treści dokumentu, przeniesienie praw następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu.

2.Papiery wartościowe na zlecenie – legitymują one osobę wymienioną w dokumencie oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos (czyli przez pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie i zawierające co najmniej podpis zbywcy, indos oznacza przeniesienie praw na inną osobę). Do przeniesienia praw z tego rodzaju papierów wartościowych potrzebne jest wydanie i istnienie nieprzerwanego szeregu indosów.

3.Papiery wartościowe na okaziciela – nie wskazują one uprawnionego, więc uprawnionym jest każdy, kto przedstawi dokument; do przeniesienia własności potrzebne jest wydanie.

Charakterystycznym jest, że dla przeniesienia praw w każdym z 3 przedstawionych rodzajów papierów wartościowych potrzebne jest wydanie dokumentu.