61. Co oznacza klauzula największego uprzywilejowania?
Klauzula stosowana w umowach międzynarodowych, na podstawie której dany kraj zobowiązuje się do traktowania innego państwa w sposób nie gorszy niż jakikolwiek najbardziej uprzywilejowany kraj.
Dotyczy ona głównie ceł, przepisów o eksporcie i imporcie towarów oraz innych narzędzi służących ochronie własnego rynku wobec krajów trzecich.
62. Pojęcie bilansu płatniczego
Bilans płatniczy jest statystycznym zestawieniem wartości wszystkich transakcji gospodarczych, które w danym okresie (np. roku), miały miejsce między rezydentami kraju (czyli osobami zamieszkałymi na stałe w kraju) a resztą świata (nierezydentami). Jest więc to zapis stosunków gospodarczych kraju z zagranicą: po jednej stronie zapisuje się w nim wszelkie transakcje powodujące dochody dewizowe, po drugiej wszystkie wydatki dewizowe.
63. Cel sporządzania bilansu płatniczego
Celem sporządzania bilansu płatniczego jest zapewnienie informacji o stanie stosunków finansowych państwa z zagranicą. Oddziałuje on na kierunki polityki gospodarczej państwa, zwłaszcza monetarnej, fiskalnej, handlowej i na kurs walutowy. Informacje zawarte w bilansie są też niezwykle ważne dla banków i przedsiębiorstw, wpływają, bowiem na kurs walutowy oraz poziom ryzyka kursowego, tj. dwie podstawowe kategorie ekonomiczne mające istotny wpływ na transakcje międzynarodowe.
64. Główne części składowe bilansu płatniczego
1. rachunek (bilans) obrotów bieżących,
2. rachunek (bilans) obrotów kapitałowych
65. Jakie transakcje znajdują odzwierciedlenie na rachunku obrotów bieżących?
- transakcje związane z przepływem towarów, czyli eksport i import towarów.
- Transakcje związane z usługami (płatności powstające z tyt. sprzedaży i zakupu usług ) np. usług transportowych, frachty morskie, turystyka.
- Dochody netto z inwestycji zagranicznych (dywidendy i odsetki otrzymywane przez dany kraj od zagranicznych pap. wartościowych, odsetki jakie trzeba płacić od zaciągniętych kredytów za granicą).
- Płatności związane z utrzymaniem placówek dyplomatycznych za granicą
- Wydatki wojskowe
- Dochody danego kraju z patentów i licencji
- Dochody z pracy obywateli danego kraju za granicą
- Transfery nieodpłatne (rządowe składki do organizacji międzyn. )
66. Jakie transakcje znajdują odzwierciedlenie na rachunku obrotów kapitałowych?
- transakcje finansowe (krótko i długoterminowe) z zagranicą. Chodzi tu o przepływ kapitałów czy pieniędzy osób prywatnych, rządu, Banku Centralnego lub banków komercyjnych.
- Transakcje kapitałami długoterminowymi (kapitały rządowe, prywatne czy organizacji międzyn.)
67. Co oznaczają w bilansie płatniczym operacje wyrównawcze?
Ich motywem jest stosowne uzupełnienie (skorygowanie) stanu bilansu płatniczego.
Operacje wyrównawcze są instrumentem przeciwdziałającym niepożądanym zmianom kursu walutowego, które prowadziły do ujemnych, zdaniem rządu, skutków dla gospodarki, mimo że zmiany te samoistnie równoważyłyby bilans płatniczy. Do zapewnienia sprawnego funkcjonowania transakcji wyrównawczych niezbędne są pewne zasoby rezerw finansowych rządów we własnej walucie i walutach obcych.
68. Równowaga rzeczywista i pozorna bilansu płatniczego
Równowaga rzeczywista: ma miejsce wówczas, gdy należności i zobowiązania handlowe są podejmowane bez ograniczeń i nie towarzyszą im utrzymująca się przez dłuższy czas nadwyżka ani deficyt należności i zobowiązań
Równowaga pozorna: ma natomiast miejsce wtedy, kiedy równowaga transakcji autonomicznych jest osiągana wskutek restryktywnej polityki dewizowej lub handlowej.
69. Przyczyny i konsekwencje nierównowagi bilansu płatniczego
Przyczyny:
- Polskie przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe więcej konsumują niż jest w stanie wytworzyć nasza gospodarka. Brakujące towary i usługi są więc importowane, co powiększa deficyt.
- Polscy producenci starają się zaspokoić popyt na rynku wewnętrznym, czyli krajowym, który ciągle się powiększa więc nie mają szczególnej motywacji do zwiększania eksportu.
- Zbyt szybko rośnie deficyt rachunku bieżącego i ujemne saldo w handlu zagranicznym, nie została spowolniona akcja kredytowa, co powoduje, iż popyt wewnętrzny jest w dalszym ciągu wyższy niż być powinien.
- Wzrost inwestycji i wydatków budżetowych
- pogarszająca się struktura napływającego do Polski kapitału zagranicznego
Konsekwencje:
- Duży deficyt obrotów bieżących jest niebezpieczny ponieważ może doprowadzić do kryzysu walutowego i załamania złotego
- Szybszy wzrost importu niż eksportu powoduje, że zwiększa się deficyt obrotów bieżących bilansu płatniczego
70. Wymień główne problemy globalne w gospodarce światowej
- Problem wyczerpalności surowców naturalnych i energii
- Światowa sytuacja żywnościowa
- Problem zaopatrzenia świata w wodę
- Problemy demograficzne współczesnego świata
- Ekologiczne następstwa postępu cywilizacyjnego
- Problem wojny, pokoju i zbrojeń
- Problem terroryzmu
- Problem pojawienia się globalnych chorób