Jak obliczać urlopy?
O tym, jak długo pracownik zabawi na urlopie wypoczynkowym decydują przede wszystkim: staż pracy, wykształcenie, wymiar czasu pracy oraz etap w karierze zawodowej.
Ile się należy
Zgodnie z kodeksem pracy wymiar urlopu wynosi:
20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat
26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat
Przy obliczaniu należnego urlopu należy pamiętać, iż maksymalny wymiar nie może przekroczyć 20 lub 26 dni w roku.
ZOBACZ TAKŻE:
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowyDo okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
W przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.
Przy ustalaniu wymiaru urlopu bierze się pod uwagę także czas nauki. I tak, zgodnie z przepisami kodeksu, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:
zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
szkoły policealnej - 6 lat,
szkoły wyższej - 8 lat.
Okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Jeśli pracownik jednocześnie pracował i studiował, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, bądź okres nauki, w zależności od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Ważne zasady
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Jeśli więc dniami pracy dla konkretnego pracownika są np. sobota i niedziela, to urlopu udziela się właśnie w te dni. UWAGA!
Do obliczeń przyjmuje się, że 1 dzień urlopu = 8 godzin pracy
Pamiętaj! Udzielenie urlopu na część dnia dopuszczalne jest jedynie w przypadku, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest niższa, niż pełny dobowy wymiar czasu pracy w dniu, na który ma być udzielony urlop.
Pierwsza praca
Pierwszy urlop liczy się w sposób odmienny niż każdy kolejny urlop. Pracownik-debiutant nabywa prawo do pierwszego urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Urlop rośnie więc po każdym kolejnym miesiącu pracy, aż do końca roku kalendarzowego, w którym pracownik podjął pracę po raz pierwszy.
Od 1 stycznia następnego roku pracownik nabywa prawo do kolejnego urlopu już na zasadach ogólnych.
Przykład |
---|
Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi, który 10 stycznia 2004 r. podjął swoją pierwszą w życiu pracę i został zatrudniony w wymiarze 3/4 etatu, a następnie rozwiązano umowę o pracę z dniem 31 marca 2004 r.? Zgodnie z obecnym brzmieniem art.153 Kodeksu pracy, pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Natomiast prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym. Jeśli pracownik jest zatrudniony na 3/4 etatu i ma prawo do 20 dni urlopu to - zgodnie z art.154(2) Kodeksu pracy - wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego wynosi 15 dni (3/4 x 20 dni). Zatem, z upływem każdego miesiąca pracy pracownik ten nabywa prawo do 1,25 dnia urlopu (15 dni x 1/12). W sytuacji kiedy pracownik podjął pierwszą pracę w ramach umowy o pracę z dniem 10 stycznia 2004 r., a następnie doszło do rozwiązania tej umowy z dniem 31 marca 2004 r. przysługuje mu urlop wypoczynkowy w wymiarze 2,5 dnia (2 miesiące x 1,25 dnia), nie ma bowiem podstaw prawnych, aby w tym przypadku zaokrąglać w górę niepełny dzień urlopu. W omawianej sytuacji, przy udzielaniu urlopu wypoczynkowego będzie miał zastosowanie przepis art.154(2) § 4 Kodeksu pracy, który stanowi, że udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop |
Zmiana pracodawcy
Jeśli pracownik nie przepracuje całego roku, urlop nalicza się w proporcji do okresu pracy u danego pracodawcy.
W zależności od tego, czy pracownik rozstaje się z firmą czy też podejmuje pracę u nowego pracodawcy, przysługuje mu urlop:
u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze
u kolejnego pracodawcy - w wymiarze:
- proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
- proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.
Jeśli pracownik wykorzystał u dotychczasowego pracodawcy urlop w wymiarze wyższym niż okres, w jakim u niego pracował - kolejny pracodawca zaniża odpowiednio wymiar urlopu. Pamiętać należy, iż łączny wymiar urlopu w danym roku nie może być niższy niż wynikający z okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.
Przykład |
---|
Pracownik 4 maja 2006 r. zmienił pracę. Jako osoba z 12 letnim stażem ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Od 1 stycznia do 3 maja pracował w firmie A, natomiast od 4 maja podjął pracę w firmie B. W tym przypadku, w firmie A przysługiwał mu urlop w wymiarze 11 dni, natomiast w firmie B - pozostałe 15 dni. |
Takie same zasady obliczania urlopu proporcjonalnego dotyczą pracownika, który nową pracę podjął w ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą.
Urlop proporcjonalny jak u „kolejnego pracodawcy" nalicza się także osobom powracającym do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:
urlopu bezpłatnego,
urlopu wychowawczego,
odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,
tymczasowego aresztowania,
odbywania kary pozbawienia wolności,
nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Jeżeli okres ww. nieobecności przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.
Pamiętaj |
---|
Przy ustalaniu wymiaru urlopu proporcjonalnego kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia. Wymiar urlopu należny pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć wymiaru podstawowego. |
Niepełny etat
Ilość dni urlopowych dla niepełnoetatowca ustala się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy, przyjmując za podstawę odpowiednio 20 lub 26 dni. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Przykład |
---|
Zatrudniam pracownika na 1/4 etatu, który pracuje 5 dni w tygodniu po 2 godziny dziennie. Wiem, że 1 dzień urlopu = 8 godzin pracy. Czy to prawda, że pracownik ten korzystając z przysługujących mu 7 dni urlopu (ponad 10-letni staż pracy) faktycznie będzie mógł być nieobecny w pracy przez 28 dni? Zgodnie z art. 154-2 Kodeksu pracy urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika; niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia (art. 154 § 2 Kodeksu pracy). Tak więc urlop pracownika, o którym mowa wyżej, wynosi 7 dni (1/4 x 26 = 6,5, co po zaokrągleniu daje 7 dni), co stanowi 56 godzin urlopu (7 dni x 8 godzin = 56 godzin). Biorąc pod uwagę rozkład czasu pracy tego pracownika, każdy dzień urlopu spowoduje odpisanie z puli urlopowej 2 godzin urlopu. Wykorzystanie więc całego przysługującego urlopu oznaczać będzie rzeczywiście 28 dni nieobecności w pracy (56 godzin: 2 godz./dziennie = 28 dni). |
Zmiana etatu w ciągu roku
Wszelkie zmiany w wymiarze czasu pracy wpływają bezpośrednio na uprawnienia urlopowe pracownika. Jeśli w ciągu roku pracownik z pełnego etatu przejdzie na pół etatu - należy odpowiednio przeliczyć należne mu dni urlopowe.
Przykład |
---|
Pracownikowi zatrudnionemu na 1/2 etatu zwiększono od 1 marca 2004 r. wymiar czasu pracy na 3/4 etatu. Jak należy prawidłowo obliczyć wymiar urlopu wypoczynkowego tego pracownika. Jak postąpić w odwrotnej sytuacji, tj. gdy pracownik był zatrudniony w większym wymiarze czasu pracy, a następnie ten wymiar został zmniejszony? Pracownik ma prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego. Ustalenia wymiaru przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego - w sytuacji, kiedy pracownik zatrudniony jest w niepełnym wymiarze czasu pracy i w ciągu roku kalendarzowego następuje zwiększenie wymiaru jego etatu - należy dokonać w ten sposób, że oddzielnie obliczamy wymiar przysługującego urlopu za okres, kiedy pracownik zatrudniony był na 1/2 etatu, a oddzielnie za okres zatrudnienia w wymiarze 3/4 etatu. Wobec tego za okres od stycznia do lutego pracownikowi przysługuje urlop w wymiarze 2 dni (2/12 x 10 dni = 1,66), a za okres od marca do grudnia - 13 dni (10/12 x 15 dni = 12,5), czyli w całym roku kalendarzowym pracownikowi będzie przysługiwał urlop w wymiarze 15 dni. W odwrotnej sytuacji tj., jeśli pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy w trakcie roku kalendarzowego zmniejszono wymiar czasu pracy - przy obliczaniu wymiaru przysługującego mu urlopu należy stosować powyżej opisaną zasadę i również oddzielnie ustalać wymiar urlopu dla okresu zatrudnienia w wyższym, a następnie oddzielnie dla okresu zatrudnienia w niższym wymiarze czasu pracy. |
Urlop uzupełniający
Pracownikowi, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze (przekroczył 10letni staż pracy) - przysługuje 6 dniowy urlop uzupełniający (26 - 20 = 6 dni).
Niezależnie od tego, w którym miesiącu pracownik nabywa prawo do dodatkowych 6 dni - urlop uzupełniający będzie miał zawsze taki sam wymiar. Identyczny urlop uzupełniający otrzyma pracownik, który nabył do niego prawo w czerwcu oraz pracownik, który takie prawo uzyskał dopiero w grudniu danego roku.
Przykład |
---|
Pracownik miał 9 lat i 11 miesięcy stażu uprawniającego do urlopu, a więc przysługiwał mu urlop w wymiarze 20 dni. Urlop ten wykorzystał w całości. W listopadzie 2006 roku przekroczył granicę 10 letniego stażu i nabył tym samym prawo do urlopu uzupełniającego. Pod koniec 2006 roku pracownik mógł wykorzystać dodatkowe 6 dni urlopu uzupełniającego. |
Urlop uzupełniający nie pojawi się, gdy pracownik do dnia przekroczenia 10 letniego stażu nie wykorzysta całego urlopu w niższym wymiarze. W takiej sytuacji pracownik nabędzie po prostu prawo do 26-dniowego urlopu wypoczynkowego.