JAK OBLICZYĆ WYNAGRODZENIE NETTO?

Jak obliczać wynagrodzenie netto?

Wysokość płacy brutto zagwarantowana w umowie zawartej z pracodawcą, nie jest kwotą, która trafia do naszego portfela. Przyczyną różnicy pomiędzy kwotą stanowiącą koszt dla pracodawcy a płacą należną pracownikowi do wypłaty są różnego rodzaju potrącenia, które mogą mieć charakter obowiązkowy bądź dobrowolny. Obowiązkowymi odliczeniami są:

• składki na ubezpieczenia społeczne

• zaliczka na podatek dochodowy

• składka na ubezpieczenie zdrowotne

Obowiązek obliczenia kwoty tych potrąceń, a następnie pomniejszenia o nią wynagrodzenia brutto ciąży na pracodawcy. Pracodawca zobligowany jest również do przekazania w naszym imieniu odliczonych składek i zaliczek właściwym urzędom. Wprawdzie kwoty odliczeń obniżają wysokość płacy należnej do wypłaty, ale jednocześnie zwalniają nas z konieczności obliczania oraz opłacania powyższych składek i zaliczek. W przeciwnym wypadku bylibyśmy zmuszeni przeznaczyć część otrzymanego wynagrodzenia na sfinansowanie wymienionych obciążeń.

Wynagrodzenie brutto

Wynagrodzeniem brutto jest kwota przysługująca pracownikowi przed odliczeniem składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy, składki na ubezpieczenie zdrowotne i innych potrąceń. Na wynagrodzenie brutto składa się wynagrodzenie zasadnicze oraz dodatkowe.

Wynagrodzenie zasadnicze jest podstawowym składnikiem systemu wynagradzania, wypłacanym, co najmniej raz w miesiącu w stałym, ustalonym terminie. Minimalna jego wysokość, normowana jest prawem i wynosi w 2008 roku (w przypadku osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy) 936,00 zł.

Uzupełniającym składnikiem wynagrodzenia zasadniczego jest wynagrodzenie dodatkowe, którego wysokość uzależniona jest od indywidualnych właściwości lub warunków wykonywanej pracy, kwalifikacji zawodowych pracownika oraz dodatków jak nagrody premie i deputaty (świadczenia rzeczowe). Wynagrodzenie te może być wypłacane stale lub okresowo, może mieć też charakter jednorazowy lub być wypłacane w nieregularnych przedziałach czasowych.

Tabela 1. Składniki wynagrodzenia brutto

Składniki wynagrodzenia brutto
wynagrodzenie zasadnicze	wynagrodzenie dodatkowe
		dodatki	nagrody i premie	świadczenia rzeczowe

Źródło: D. Twardo, Obliczanie wynagrodzeń. Składniki wynagrodzeń,
„Serwis Prawno-Pracowniczy”, 2006, nr 28, s. 5.

Składki na ubezpieczenia społeczne

Składkami na ubezpieczenia społeczne, które pomniejszają kwotę wynagrodzenia do wypłaty, są:

• składka na ubezpieczenie emerytalne,

• składka na ubezpieczenie rentowe,

• składka na ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwana składką na ubezpieczenie chorobowe.

Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę wyżej wymienionym tytułom ubezpieczeń podlegają obowiązkowo.

Pracodawca jako płatnik składek, zobowiązany jest do ich naliczenia, potrącenia oraz odprowadzenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Opłacanie składek uprawnia ubezpieczonego (pracownika) do otrzymania stosownych świadczeń. Poniżej zostały zaprezentowane przykładowe rodzaje świadczeń finansowanych ze składek na ubezpieczenia społeczne potrącanych pracownikowi z wynagrodzenia.

Tabela 2. Przykładowe rodzaje świadczeń finansowanych
ze składek na ubezpieczenia społeczne

Składka na ubezpieczenie emerytalne	Składka na ubezpieczenie rentowe	Składka na ubezpieczenie chorobowe
emerytury	renty z tytułu niezdolności do pracy renty rodzinne renty socjalne	zasiłki chorobowe świadczenia rehabilitacyjne zasiłki wyrównawcze zasiłki macierzyńskie zasiłki opiekuńcze

Źródło: opracowanie własne

W celu ustalenia kwot składek na ubezpieczenia społeczne pracodawca oblicza odpowiedni procent składki od podstawy wymiaru składek:

Stopy procentowe składek są jednakowe dla wszystkich ubezpieczonych. Stąd też, kwota potrącanych składek jest tym wyższa, im wyższa podstawa ich wymiaru, czyli podstawa ich naliczenia. Stopy procentowe składek wynoszą obecnie (2008 rok):

• na ubezpieczenie emerytalne - 9,76% podstawy wymiaru,

• na ubezpieczenie rentowe - 3,50% podstawy wymiaru,

• na ubezpieczenie chorobowe - 2,45% podstawy wymiaru.

W przypadku ubezpieczonych, którzy przystąpili do drugiego filaru systemu ubezpieczeń społecznych, część składki na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 7,3% podstawy wymiaru jest przekazywana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartego funduszu emerytalnego wybranego uprzednio przez pracownika.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi płaca brutto pomniejszona o niektóre jej składniki, które nie podlegają „ozusowaniu”. Wymienić tu należy przede wszystkim: wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego oraz świadczenie rehabilitacyjne. Ponadto do podstawy nie wlicza się również m.in.:

• nagród jubileuszowych (gratyfikacji), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat;

• świadczeń urlopowych wypłacanych na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego określonej w tej ustawie;

• świadczeń finansowanych ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;

• dodatków uzupełniających 80%-owy zasiłek chorobowy, wypłacanych przez pracodawców - do kwoty nieprzekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym 100% przychodu pracownika stanowiącego podstawę wymiaru składek.

Jeśli pracownik zawarł dodatkowo z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, umowę agencyjną, umowę zlecenia bądź umowę o dzieło lub w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, to pracodawca jest zobowiązany uwzględnić przychód osiągany przez pracownika z tych umów, w podstawie wymiaru składek.

W momencie, gdy roczna podstawa wymiaru składek w danym roku kalendarzowym przekroczy kwotę odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2007 r. kwota ta wynosi 78 480 zł), pracodawca jest zobowiązany zaprzestać obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia: emerytalne i rentowe. Pracodawca zobligowany jest, zatem sumować, co miesiąc wysokości wymiaru składek w danym roku kalendarzowym, czyli obliczać podstawę wymiaru składek narastająco od początku roku dla każdego pracownika. Ograniczenie to nie dotyczy składki na ubezpieczenie chorobowe.

.

Przykład 1. Obliczanie składek na ubezpieczenie społeczne
potrącanych z wynagrodzenia brutto

podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (przyjmujemy, że jest to w naszym przykładzie kwota wynagrodzenia brutto)	1 700 zł
składka na ubezpieczenie: emerytalne rentowe chorobowe	9,76% × 1 700 = 165,92 zł 3,50% ­­× 1 700 = 59,50 zł 2,45% × 1 700 = 41,65 zł
składki na ubezpieczania społeczne podlegające potrąceniu	267,07 zł (15,71% podstawy wymiaru)

Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych

W celu ustalenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pracodawca oblicza odpowiedni procent podatku od podstawy opodatkowania z uwzględnieniem skali podatkowej:

W celu ustalenia podstawy naliczenia podatku należy w pierwszej kolejności obliczyć dochód uzyskany przez pracownika w danym miesiącu. Dochód stanowią przychody opodatkowane pomniejszone o koszty uzyskania przychodu. Przychodami opodatkowanymi są zarówno wynagrodzenia miesięczne, ale także wynagrodzenia urlopowe, jak również wynagrodzenie za czas choroby.

Kwota kosztów uzyskania przychodu ustalana jest na dany roku podatkowy. W 2007 r. wynosi ona 108,50 zł lub 135,63 zł. Podstawą do przyjęcia przez pracodawcę podwyższonych kosztów uzyskania przychodu (135,63 zł miesięcznie) jest złożone przez podatnika oświadczenie, że jego miejsce zamieszkania znajduje się w innej miejscowości niż zakład pracy i nie otrzymuje on dodatku za rozłąkę. Pracownik zobligowany jest do powiadomienia pracodawcy o zmianie stanu wynikającego z oświadczenia przed terminem wypłaty wynagrodzenia za miesiąc, w którym zmiana ta nastąpiła.

Koszty uzyskania przychodów 2007 r.:
zatrudnieni na jeden etat	w miejscu zamieszkania	108,50 zł miesięcznie; 1302,00 rocznie
		poza miejscem zamieszkania	135,63 zł miesięcznie; 1627,56 zł rocznie
	zatrudnieni na wielu etatach	w miejscu zamieszkania	nie może przekroczyć 1953,23 zł rocznie
		poza miejscem zamieszkania	nie może przekroczyć 2441,54 zł rocznie

Koszty uzyskania przychodu potrącane są w miesiącu, w którym pracownik pozostawał w stosunku pracy. Jeżeli pracownik nie uzyskał w danym miesiącu żadnych wynagrodzeń ze stosunku pracy, np. przebywał na urlopie bezpłatnym, zasiłku chorobowym od 34-ego dnia niezdolności do pracy lub z powodu braku środków finansowych w firmie na wypłaty wynagrodzeń, wówczas za ten miesiąc koszty uzyskania przychodu nie przysługują.

Obliczony w ten sposób dochód po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne stanowi podstawę obliczenia podatku.

Stopy podatku są zróżnicowane w zależności od osiągniętego dochodu pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne w danym roku kalendarzowym, co przedstawia poniższa tabela.

Tabela 3. Skala podatkowa w 2007 roku

W 2007 roku obowiązuje podatek dochodowy od osób fizycznych obliczany według skali:

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
Ponad	do
	43 405 PLN	19% minus 572,54 PLN
43 405 PLN		7 674 zł 41 gr + 30% nadwyżki ponad 43 405 zł
85 528 PLN		20 311 zł 31 gr + 40% nadwyżki ponad 85 528 zł

W tabeli przedstawiono sposób obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych jaki obowiązuje w 2007 roku:

• jeżeli w 2007 roku nie zarobisz więcej niż 3013,37 zł, podatku nie będziesz płacił,

• jeżeli w 2007 roku zarobisz więcej niż 3013,37 zł, ale mniej niż 43405 zł, to zapłacisz 19% ze swojej podstawy opodatkowania odejmując 572,54 zł,

• jeżeli w 2007 roku zarobisz więcej niż 43405 zł, ale mniej niż 85528 zł, to Twój podatek będzie wynosił 7674,41 zł plus 30% nadwyżki ponad 43405 zł,

• jeżeli w 2007 roku zarobisz więcej niż 85528 zł, to Twój podatek będzie wynosił 20311,31 zł plus 40% nadwyżki ponad 85528 zł.

Wyższą stawkę podatku zaczyna liczyć się od miesiąca następującego po miesiącu,
w którym dochód uzyskany od początku roku pomniejszony o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne przekroczył niższy próg podatkowy.

Od wyliczonej w ten sposób wysokości podatku miesięcznego należy odjąć 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (zwanej powszechnie ulgą podatkową). W 2007 roku wartość ta wynosi 47,71 zł miesięcznie.

Ulga podatkowa będzie uwzględniana jedynie wówczas, gdy pracownik przed wypłatą pierwszego wynagrodzenia w roku podatkowym złoży zakładowi pracy oświadczenie (PIT-2), w którym wyznaczy płatnika (pracodawcę) właściwego do zmniejszania zaliczki na podatek o wspomnianą ulgę. Jeśli stan faktyczny nie ulega zmianie, pracownik nie ma obowiązku ponownego składania takiego oświadczenia.

Ponadto, istnieje możliwość obliczania podatku na zasadach ulgowych, co oznacza, że po przekroczeniu progu podatkowego nadal stosowana jest niższa stopa podatkowa. Dotyczy to pracowników, którzy złożą oświadczenie stwierdzające, że zamierzają opodatkować swoje dochody wspólnie z małżonkiem lub na zasadach określonych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Ustalona tak zaliczka na podatek pomniejszana jest o składkę na ubezpieczenie zdrowotne (maksymalnie do 7,75% jej wymiaru, o czym w dalszej części artykułu) i dopiero w takiej wartości, po zaokrągleniu do 1zł odprowadzana jest do urzędu skarbowego.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne

W celu ustalenia kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne pracodawca oblicza odpowiedni procent od podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawę wymiaru składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pomniejszona o kwotę składek na te ubezpieczenia w części finansowanej przez pracownika.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż pracodawca obliczając podstawę naliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne nie uwzględnia wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz nie stosuje ograniczenia do kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy.

Obecnie składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 % podstawy wymiaru. Część składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast pozostała część (1,25%) składki potrącona jest z dochodu pracownika po opodatkowaniu, co zmniejsza kwotę wynagrodzenia do wypłaty.

Istnieje możliwość obniżenia wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, jeśli 9% podstawy wymiaru przekracza wartość zaliczki na podatek dochodowy. Wówczas przekazaniu do ZUS może podlegać jedynie wartość składki w wysokości zaliczki na podatek dochodowy.

Wynagrodzenie netto

Wynagrodzeniem netto jest kwota należna pracownikowi po potrąceniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne. Stanowi ono zwykle kwotę do wypłaty.

Niekiedy od wynagrodzenia netto dokonuje się dodatkowych potrąceń, które mają charakter obligatoryjny lub dobrowolny.

Do potrąceń obligatoryjnych (ustawowych), które nie wymagają zgody pracownika, zalicza się:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, np. spłaty kredytów;

• zaliczki udzielone pracownikowi;

• kary pieniężne.

Potrącenia wymieniono w kolejności, w jakiej są one dokonywane.

W celu ochrony wynagrodzenia za pracę, wysokość potrąceń ustawowych jest ograniczona:

• egzekucja świadczeń alimentacyjnych do 3/5 wynagrodzenia pracownika,

• egzekucja innych należności niż alimentacyjne lub potrącenia zaliczek pieniężnych do 1/2 wynagrodzenia pracownika.

Ponadto wolną od potrąceń na pokrycie innych należności niż świadczenia alimentacyjne jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy (tj. 655,24 zł w 2006 r.).

Potrąceniami dobrowolnymi, których można dokonać jedynie za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie. Kwoty wolne od potrąceń wynoszą wówczas:

• minimalne wynagrodzenia netto - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,

• 80% minimalnego wynagrodzenia netto - przy potrącaniu należności na rzecz osób trzecich.

składka ZUS = stopa procentowa składki × podstawa wymiaru składek

zaliczka na podatek dochodowy = stopa procentowa podatku × podstawa opodatkowania

składka na ubezpieczenie zdrowotne = stopa procentowa składki × podstawa wymiaru składki

---