Składniki kompozycji zapachowych

• naturalne substancje zapachowe roślinne:

• olejki eteryczne (a),

• konkrety (b),

• absoluty (c),

• żywice (d),

• pomady (e),

• izolaty (f)

• naturalne substancje zapachowe zwierzęce:

• nastawy (g),

• tinktury (h),

• ekstrakty (j)

• syntetyczne substancje zapachowe

PN-A-86947

W stosowano surowce pochodzenia zwierzęcego.

Ambra – wydzielina żołądka wieloryba w postaci nalewki alkoholowej

Piżmo – wydzielina gruczołów jeleni w postaci rozcieńczonej tinktury

Cywet – wydzielina kotów etiopskich, używany w formie absolutu

Castoreum – wydzielina gruczołów bobra b

Charakterystyka

( a) olejek eteryczny – otrzymywany z roślin przez destylacje z parą wodną lub z wodą, wytłaczany lub destylowany na sucho. Wodny roztwór po destylacji wodnej nazywa się wodą aromatyczną (różana, lawendowa, neroli).

(b) Konkret to ekstrakt ze świeżej rośliny niewodnym rozpuszczalnikiem, który potem jest odparowany (konkret różany, fiołkowy, lawendy)

(c) Absolut to produkt obróbki konkretu (ekstrakcja alkoholem, filtracja i odparowanie alkoholu)

(d) Żywice (resinoidy) to ekstrakty suchego surowca roślinnego niepolarnym rozpuszczalnikiem

(e) Pomady to olejowe ekstrakty kwiatów (na zimno lub gorąco); chemicznie są to tłuszcze

(f) pojedyncze składniki izolowane drogą destylacji (np. eugenol z olejku goździkowego)

(g) nastawa (patrz tinktura) otrzymany przez macerację na mokro (tinktura waniliowa, bobu tonka)

(h) tinktura lub nalewka to roztwór otrzymany przez macerację surowca w obecności rozpuszczalnika (zwykle alkoholu)

Syntetyczne środki zapachowe to wiele różnych związków:

Przykłady

Węglowodory aromatyczne (difenylometan), chlorowcopochodne (β-bromostyren), alkohole alifatyczne (n-undekanol), alkohole aromatyczne (β-fenyloetylowy), aldehydy alifatyczne (metylo-n-nonylooctowy, MNA), aldehydy aromatyczne (amylocynamonowy), ketony alifatyczne (etylo-n-amylowy), ketony aromatyczne (p-metoksyacetofenon), acetale (dwumetylowy acetal aldehydu fenylooctowego, PADMA), estry alifatyczne (octan izobutylu), estry aromatyczne (salicylan benzylu), laktony (γ-n-undekalakton), etery i fenole (eter etylowy β-naftolu (bromelia), 1-propenylo-4-metoksybenzen), związki wielofunkcyjne (aldehyd 3-etoksy-4-hydroksybenzoesowy (etylowanilina), 2,6-dimetylo-2-hydroksy-oktanal-8 (hydroksycytronellal)), terpeny (mirce, limonen, cytral, octan linalilu), piżma (muskon, egzaltolid, fantolid, androsten-16-ol-3) i inne.

Typy kompozycji zapachowych (w zależności od zastosowania):

Zawartość kompozycji zapachowych i rodzaj alkoholu w wyrobach perfumeryjnych

Podział perfum ze względu na grupy zapachowe:______________________

Grupy zapachów          |      Podstawowe składniki |        Zapachy_________
I gr.zapachy kwiatowe   |  składnik podstawowy to     |   kwiatowe zielone

                                       olejki kwiatowe naturalne      kwiatowe świeże

                                        i syntetyczne                          kwiatowe aldehydowe
                                                                                     kwiatowe słodkie
                                                                                     kwiatowe owocowe
                                                                                     kwiatowo kwiatowe

II gr. zapachy orientalne |  najważniejsze komponenty   |     ambrowe

                                       to żywice drzew orientalnych    korzenne

II gr. zapachy szyprowe  | wśród substancji zapachowych|   owocowe

                                        przeważają olejki cytrusowe,     drzewne

                                          kwiatowe i substancje               zwierzęce

                                          odzwierzęce naturalne i             świeże

                                          syntetyczne                               zielone

Podstawowymi surowcami stosowanymi w produkcji wyrobów perfumeryjnych są:

a) woda - powinna być wolna od drobnoustrojów, być absolutnie przezroczysta, nie  __posiadać zapachu ani smaku, nie powinna również wydzielać osadów. Do produkcji __najlepiej używać wodę destylowaną.

b) alkohol etylowy - C2H50H

c) substancje zapachowe - substancjami zapachowymi nazywamy określone związki __chemiczne organiczne lub ich mieszaniny obdarzone specyficznym zapachem .

    Ze względu na ich pochodzenie substancje zapachowe dzielą się na :

-  naturalne substancje zapachowe pochodzenia roślinnego tzw. olejki eteryczne,

-  naturalne substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego: m.in. piżmo, ambra, cybet,   __kastoreum

-  syntetyczne substancje zapachowe, min.: cytral, eugenol, aldehyd anyżowy, benzoesowy,  __alkohol benzylowy, fenyloetylowy, eter dwufenylowy, octan butylu.

  Naturalne substancje zapachowe pochodzenia zwierzęcego

 

   Piżmo - wydzielina pozyskiwana z gruczołów kozła żyjącego w Tybecie, Chinach i Nepalu, w Japonii, na Syberii i w Birmie. Ma zapach amoniaku, ale po rozpuszczeniu w roztworze alkoholowym nabiera zmysłowego zwierzęcego aromatu. Znakomicie utrwala kompozycje zapachowe. Piżmo zastępowane jest syntetykami ze względu na ochronę gatunku.

 

   Ambra - substancja z kaszalota, będąca wydzieliną z przewodu pokarmowego tego ssaka. Pozyskuje się ją nie tylko przy odłowie, ale także zbiera na plażach ciepłych mórz np. Australii czy Nowej Zelandii lub kupuje wysuszoną. Świeża ambra ma zapach ryby, ale suszona przez kilka miesięcy nadaje perfumom ciepły zmysłowy aromat. Pełni także rolę utrwalacza zapachu. Obecnie można ją zastąpić np. wyciągiem z liści fiołkowca połączonych z substancjami syntetycznymi.

 

   Cybet - substancja, będąca wydzieliną gruczołów cywety, dzikiego cętkowanego kota z Etiopii. Pachnie ciężko i zmysłowo. Ostatnio zastępowana jest substancjami syntetycznymi.

 

   Kostoreum - substancja, którą bobry natłuszczają swoje futro. Stosowana od niedawna jest świetnym utrwalaczem zapachu. Nadaje mu ciepłą, zmysłową woń.

 

 

     Syntetyczne substancje zapachowe

   Są tańszymi odpowiednikami zapachowymi składników naturalnych. Pachną tak samo, ale pozyskuje się je w sposób łatwiejszy - drogą chemiczną. Syntetyczne substancje zapachowe zrobiły prawdziwy przewrót w przemyśle perfumeryjnym. Sztuczne piżmo tzw. białe ma ten sam zapach co naturalne - trudno dostepne i bardzo drogie. Pozyskiwanie składników naturalnych często budzi kontrowersje, gdyż wiąże się z niszczeniem natury i zabijaniem zwierząt. Użycie syntetyków pozwala w pewnym stopniu uchronić naturalne środowisko przed jego degradacją.

 

       Produkcja wyrobów perfumeryjnych

 

   Na skalę przemysłową produkcja wód kwiatowych, toaletowych czy perfum polega na sporządzeniu tzw. nastawów, czyli rozpuszczeniu przewidzianej recepturą ilości kompozycji zapachowej i utrwalaczy w alkoholu etylowym oraz dodaniu po pewnym czasie wody dla uzyskania roztworu o odpowiedniej mocy.

  Utrwalaczami mogą być np.:

- żywice i balsamy,

- substancje pochodzenia zwierzęcego: piżmo, cybet, ambra,

- "ambroluty " czyli wyciągi kwiatowe i substancje pochodzenia zwierzęcego pozbawione _składników żywicznych i gum,

- niektóre substancje syntetyczne tj. ester benzylowy kwasu salicylowego czy _benzoesowego,

- heksanol

- i wiele innych.

 

   Z chwilą zetknięcia się alkoholu z substancjami zapachowymi zachodzi kompleks zjawisk fizyko-chemicznych, z których najważniejszym jest dyfuzja. Ponadto zachodzą liczne reakcje chemiczne jak estryfikacja, synteza, polimeryzacja, kondensacja, powstanie acetali i półacetali, rozpad związków chemicznych w roztworze. We wszystkich przypadkach zapach ulega większym lub mniejszym zmianom.

  

   Mieszanie składników recepturowych i nastawianie płynów odbywa się w specjalnych odstojnikach – zbiornikach kamionkowych względnie wykonanych ze stali kwasoodpornej.