Patologie społeczne

16.11.2008r

Termin patologia z gr. Pathos - oznacza doświadczenie, cierpienie.

Logos – słowo

Gr. Patologia – badanie doświadczeń

Gr. Pathetikos – wrażliwy

Patetyczny – to co wzniosłe, ważne rzeczy

Patos – określa wzniosły styl, nastrój, wzniosły ton dotyczący ważnych spraw.

Patologia – oznacza stan chorobowy organizmu człowieka lub zwierzęcia, organizm społeczeństwa w określonych środowiskach, grupach. Zjawiska chorobowe, destrukcyjne.

Patologia społeczna – wszystko co dotyczy zaburzeń społeczeństwa, koncepcje, stanowiska.

U Comtea 1798-1857

„Analiza patologiczna” – badał zjawiska patologiczne. Badanie dotyczy takich „wypadków” w społeczeństwie kiedy prawa harmonii doznają zaburzeń.

Paul von Lilienfeld – zajmował się patologiami społecznymi bazując na organistycznej koncepcji społecznej Herberta Spencera.

E. Durkheim – koncepcje patologii społecznej wyłożył w swojej pracy „Zasady metody socjologicznej”

2 rodzaje faktów społecznych:

1. Społeczne fakty normalne – wszystkie te zjawiska które występują w formach powszechnych.

2. Społeczne fakty patologiczne – pozostałe które nie mieszczą się w tych pierwszych. Fakty chorobowe.

Dowodził że fakty patologiczne są normalnością, należą do zjawisk socjologii normalnej.

Normalność występuje – np. przestępczość nie wynika z jej immanentnych cech. Wynika ze stanu społeczeństwa w których te fakty się uznaje za normalne.

Funkcje faktów społecznych mają charakter historyczny- są zmienne. M.in. w jednym okresie fakty społeczne uznawane są za patologiczne a w innym nie.

Uznając patologię za zjawisko normalne ale osób dopuszczających jej nie uznaje się za normalnych, przestępcy nie są wyłącznie istotami aspołecznymi i pasożytami gdyż w niektórych przypadkach mogą być ich czyny zachowaniami zapowiadającymi przyszłe pożądane zmiany w społeczeństwie.

Współczesna charakterystyka patologii społecznej

Terminologia nie jest uporządkowana, przejawy zła społecznego – najczęstszy termin zjawiska patologia jest tylko jednym z terminów.

Dezorganizacja

Dewiacja

Naznaczenie społeczne

Zakres zjawisk które obejmuje:

Najczęstszymi obszarami badań socjologicznych w patologii społecznej są:

1. Konflikt wartości

2. Zachowania dewiacyjne

3. Zagrożenia społeczne

4. Tzw. badania marginesu społecznego

5. Dezorganizacja społeczna – szara strefa, przestępczość gospodarcza

6. Ubóstwo

7. Przestępczość

8. Występki

9. Rozpusta

10. Prostytucja

11. Hazard

12. Samobójstwa

13. Psychiczna nienormalność

14. Dewiacje seksualne

15. Dezorganizacja rodziny, konflikty w małżeństwie, rozwody

16. Dezorganizacja instytucji politycznych i religijnych

17. Korupcja

18. Niedostosowanie dzieci, nieletnich i młodzieży

Innym terminem patologii społecznej

- problemy społeczne – obejmujący wszelkie sprawy życia społecznego uznawane za trudne i wymagające rozwiązania. Nie posiada negatywnych konotacji takich określeń jak patologia społeczna czy dewiacja tym samym ułatwia opis bez etykietowania i koncentrowania się na negatywnych funkcjach tych zjawisk.

Szeroko rozumiane problemy społeczne stały się przedmiotem subdyscypliny socjologii problemów społecznych.

W oparciu o kryteria:

3 podejścia w określaniu zjawisk patologicznych

1. Obiektywne – typowe dla funkcjonalizmu i teorii konfliktu, kryminologii, polityki społecznej, według którego określa zjawiska zaburzające funkcjonowanie społeczeństwa w oparciu o intersubiektywne sprawdzanie ich właściwości. Typowe dla konstruktywizmu społecznego według tego podane zjawiska zaliczane do problemów społecznych niezależnie od tego ilu i jakich ludzi tak je ocenia.

2. Obiektywno-subiektywne – według niego zjawiska patologiczne to takie które większość społeczeństwa uważa za patologiczne gdyż łamią ważne normy społeczne, kradzież

Problem obiektywizacji pojęć

Polski badacz Adam Podgórecki, 1969 - :Patologia społeczna”

W której definiuje definicję oparciu o

Patologią społeczną są zachowania, instytucje, gdyż naruszają ważne dla zbiorowości wartości.

Podejmuje działania odejścia od pojęcia patologii społecznej, chce zastąpić to pojęcie.

Etyka globalna – ostateczna zasada, najwyższa norma, ustalająca co jest wartościowe i w związku z tym sygnalizująca co jest negatywne i patologiczne.

J. Wódz

Za zjawiska patologiczne uważa się takie które są:

- niezgodne z wzorami zachowań i postaw

- nasilają się w wymiarze ilościowym

- są dysfunkcjonalne tzn. zakłócają istotne elementy zmiany danej zbiorowości

- wszystkie te cechy choć w różnym stopniu powinny wystąpić łącznie w zjawisku, jeśli chcemy uznać je za patologiczne

Jerzy Jasiński

Dane zachowania:

1. Jest szkodliwe dla jego sprawy

2. Dla jego otoczenia lub społeczeństwa

3. Zasługuje na potępienie

4. Występuje masowo w skali społecznej

O uznaniu zachowań za patologię społeczną decyduje ich sposób postrzegania poprzez opinię społeczną i społecznym ocenom nadaje się walor obiektywności. Przypisuje się im decydującą rolę w identyfikowaniu patologii społecznej.

ANOMIA – E. Durkheim – człowieka określał jako homo dupleks – człowiek jest istotą dwubiegunową.

1. Aspekt czysto fizyczny (potrzeby organizmu, instynkty itd.)

2. Myślenie pojęciowe (moralność, religia)

Inne znaczenia podziału.

To co indywidualne	To co uniwersalne
To co jednostkowe	To co społeczne
Część zwierzęca	Część społeczna

Poprzez to zwraca uwagę że między tymi biegunami występuje antagonizm, stały konflikt. Człowiek musi zadawać sobie gwałt swojej zwierzęcej naturze. Człowiek jest targany sprzecznościami między wrodzonym egoizmem a wymogami życia społecznego. Człowiek jako istota biologiczna jest istotą negatywną, skrajnie egoistyczną. Kieruje się pierwotnymi, egoistycznymi popędami i dlatego ład społeczny może zapewnić jedynie zbiorowość, ograniczając antyspołeczne tendencje jednostek.

„Samobójstwo” Durkheim 1903 dowodzi że tylko społeczeństwo które jest zintegrowane może skutecznie trzymać jednostki pod kontrolą co więcej takie zintegrowanie społeczeństwo – to jednostki są do jego usług, jego potrzeby, to ludzie mają służyć społeczeństwu. Społeczeństwo nie pozwala jednostkom rozporządzać sobą według ich fantazji. Siła społeczeństwa wywodzi się stąd że posiada ona autorytet, to w społeczeństwie stanowione jest prawo. Warunkiem skutecznej kontroli społecznej jest to by było ono dobrze zintegrowane. Strony dezintegracji społecznej Durkheim nazywa anomią – jest to zanik norm społecznych na skutek kapitalistycznej etyki, chciwości i zysku która znosi wszelkie zwyczajowe hamulce i granice moralne ludzkich aspiracji prowadząc do rozpadu więzi społecznych i dezintegracji systemu.

Z greckiego anomia to brak prawa, postępowanie niezgodne z prawem, przeciwieństwem jest eunomia – dobre postrzeganie prawa, postępowanie zgodne z prawem.

Anomia w ogólnym socjologicznym rozumieniu to stan załamania podstawowych wartości i norm społecznych, wyrażający się w dezintegracji, dezorganizacji, rozregulowaniu, chaosie społeczeństwa.

Anomią Durkheima opisuje się także w odniesieniu do jednostek – subiektywny stan świadomości jednostek. Anomijny stan jednostki opisany poprzez Durkheima dotyka jednostki głęboko uspołecznione gdyż bardziej identyfikują się z etosem, porządkiem społecznym i gdy ten porządek się rozpada u takich osób wywołuje rozchwianie poczucia własnej tożsamości, zagubienie, poczucie utraty norm, niepewności i obcości, traci ona motywację do dalszego życia.

U innych autorów anomia – fakt nieprzystosowania a więc z jednej strony przeciwieństwo konformizmu a z drugiej strony przeciwieństwo autonomii.

Robert Merton 1910-2003 przedstawił inną koncepcję anomii, którą definiuje jako skutek braku równowagi w społeczeństwie między wyznaczonymi społecznie celami oraz normami ich realizacji.

Merton zachowania dewiacyjne określa jako skutek oddziaływania struktury społecznej a nie indywidualnych cech jednostek. Wyróżnia oddziaływanie struktury kulturowej w ramach której wyróżnia kulturowe cele – wartości.

Zdefiniowanie normy – środki poprzez które można w społeczeństwie osiągać cele – wartości. Wyróżnia to że w strukturze społecznej jednostki różnią się możliwościami osiągania celów wyznaczonymi środkami. Merton określa anomię jako wynik rozbieżności między celami – wartościami i normami – środkami realizacji a możliwościami działania jednostek.

Typologia reakcji na sytuację anomii, która faktycznie jest opisem powstawania zachowań dewiacyjnych pod wpływem struktury kulturowej i struktury społecznej. Pożądany społecznie jest konformizm.

14.12.2008

Pedofilia, molestowanie seksualne

- dewiacja społeczna – później będzie krzywdzić innych

- zachowanie niespołeczne – godzące w prawidłowe relacje społeczne

- bezpardonowa agresja – zachowania agresywne

Przemoc

- wobec kobiet, dzieci i mężczyzn

Agresja gniewna

- instrumentalna

- prospołeczna

- usankcjonowana