Lukarna wole oko, cz. 4. Wole oko z twardym koszem - metoda wykreślna, odc. 3

To już ostatni odcinek naszej serii. Wykonany do tej pory zakres prac, czyli widok z przodu oraz z boku lukarny wole oko, umożliwia realizację końcowego etapu prac. Będzie on polegał na wyznaczeniu geometrii krążyn oraz deski koszowej. Do tego celu niezbędnym będzie poznanie metod oraz narzędzi do wymiarowania rysunków technicznych.

Rys. 1

Krążyny – geometria
Prace rozpoczynamy od otwarcia rysunku etap2B, a następnie jego zapisu pod nową nazwą etap3A (1 plik → 1 rysunek → 4 zapisz jako). Kolejnym krokiem będzie przygotowanie rysunku do dalszych prac, czyli wyłączenie wszystkich innych warstw z wyjątkiem: dach, lukarna oraz wymiary.

Aby zachować zgodność między rysunkami widoków z przodu oraz z boku, konieczne jest uzupełnienie widoku z przodu o linię grzbietu lukarny. Między punktami 10 oraz 103 przebiega linia grzbietu, narysujemy ją na warstwie lukarna. Utworzymy również nową warstwę: linia pomocnicza-krążyna (rys. 1) i ustawiamy ją jako bieżącą.

Teraz zajmiemy się rozstawem krążyn. Od strony wykonania konstrukcji lukarny najwygodniej jest przyjąć stały rozstaw krążyn, mierzony wzdłuż linii grzbietu lukarny, w naszym przypadku będzie to 0,7 m (rys. 3). Położenie krążyn wyznaczymy za pomocą punktów pomocniczych. Wybieramy komendę 2 rysuj → 2 punkty → 2 rozłóż, jako pierwszy wskazujemy punkt 101, jako drugi 102. W oknie Wybierz punkty wpisujemy stały rozstaw: 0,7 m oraz ustawiamy opcje rozłóż – koniec (rys. 2).

Rys. 2

Nowe punkty opisujemy odpowiednio K1-10 oraz K2-10 (rys. 3). Przez nowe punkty kreślimy pionowe linie, będą one reprezentowały krążyny K1 oraz K2. Podpowiedź: zamiast rysować, wygodniej jest skopiować dwa razy pionową linię deski czołowej. Linie krążyn są za długie i wystają poniżej połaci.
Przytniemy je komendą 3 edycja → 5 przytnij, elementem granicznym jest linia połaci. Po wskazaniu końców linii krążyn poniżej połaci, linie zostaną docięte; nowe punkty oznaczamy odpowiednio K1-20 oraz K2-20. Na widoku z boku mamy już gotowe krążyny. Teraz wyznaczymy położenie i gabaryty krążyn na widoku z przodu (rys. 3). Ustawiamy jako bieżącą warstwę linia pomocnicza-krążyna. Z punktu K1-20 kreślimy poziomą linię do przecięcia z linią kosza i oznaczamy punkt K1-21. Drugą linię pomocniczą kreślimy z punktu K1-10 do przecięcia z linią grzbietu lukarny; nowy punkt otrzymuje oznaczenie K1-11
(rys. 3).

 Rys. 3

W kolejnym etapie prac wykorzystamy jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy budowie lukarny wole oko z twardym koszem. Kształt wszystkich krążyn jest jednakowy, a poszczególne krążyny różnią się jedynie wysokością. Dlatego możemy wykorzystać kształt deski czołowej i na jej podstawie zbudować kolejne krążyny.

Kopiujemy deskę czołową (rys. 4), jako punkt bazowy wybierając punkt 10, punktem docelowym będzie najwyższy punkt krążyny K1-11. Łuki krążyny są zbyt długie, wystają poza kosz, dlatego należy je dociąć do linii kosza. Po wykonaniu tej operacji pierwsza krążyna K1 jest gotowa. Wykonanie kolejnej krążyny K2 będzie stanowiło zadanie do samodzielnego wykonania.

Rys. 4

Wymiarowanie rysunku
W rysunku technicznym linie wymiarowe stanowią kluczowy element obok treści rysunku. Dzięki nim można przenieść treść rysunku na rzeczywiste obiekty. Przed przystąpieniem do wymiarowania czegokolwiek dobrze jest poznać podstawowe sposoby wymiarowania i ich zastosowanie. W budownictwie wymiaruje się wielkości liniowe, kątowe, promienie i średnice. Wśród wymiarów liniowych należy wyróżnić wymiary od bazy oraz szeregowe. Wymiary od bazy posiadają punkt początkowy, od którego odmierzane są wszystkie odległości. Z kolei wymiar szeregowy podaje bezpośrednie odległości między punktami na linii wymiarowej.

Programy CAD zawsze mają do dyspozycji cały szereg funkcji wymiarowych, z których za każdym razem możemy wybrać tą, która nam odpowiada. Standardowo przy wymiarowaniu odcinków mamy do wyboru wymiarowanie poziome, pionowe i ukośne dla odcinków, które są pod kątem.

Wszystkie funkcje, które dotyczą wymiarowania znajdują się w menu w sekcji wymiary. Wymiarowanie konstrukcji rozpoczniemy od definicji własnego stylu wymiarowego. Styl wymiarowania określa wygląd linii wymiarowej: czcionkę, jednostkę oraz dokładność wymiaru, itd. Komenda 5 wymiary → 1 styl wymiarowania otwiera okno Styl wymiarowania do definicji i zarządzania stylami wymiarowania.
Stwórzmy teraz nowy styl wymiarowania. Naciskamy przycisk NOWY, następnie w polu nazwa wpisujemy naszą nazwę D-wymiary, wielkość czcionki ustawiamy na 0,0015. Aby wymiarować według nowego stylu, należy ustawić go jak „bieżący”. Po prawej stronie przy nazwie D-wymiary stawiamy „ptaszka”.

Funkcje wymiarowania są bardzo ważne, dlatego powinny być systematycznie używane.

Deska koszowa – geometria
Do wyznaczania geometrii deski koszowej konieczne będzie wykonanie widoku prostopadłego do połaci dachowej. Na początku pomierzymy odległości między punktami linii kosza (01, 12, 22 itd.) na widoku z boku (rys. 5). Do tego celu wykorzystamy funkcję wymiarowania 5 wymiary → 2 wymiary → 8 ukośnie od bazy. Wymiarowanie rozpoczniemy od najwyższego punktu deski koszowej 102 przyjmując go jako punkt bazowy, następnie wskazujemy kolejne punkty na desce koszowej, kończąc na punkcie 01. Prawym przyciskiem myszy kończymy wymiarowanie i wykazujemy położenie linii wymiarowej (rys. 5). Widok prostopadły do połaci narysujemy poniżej widoku z przodu (rys. 6), umożliwi to nam wykorzystanie istniejących pionowych linii pomocniczych oraz klarowny przegląd zależności między punktami. Włączamy warstwę linie pomocnicze-pion 1 i zapisujemy ją jako bieżącą. Z punktu 0 po prawej stronie kreślimy pionową linię w dół o długości 1 m, wyznaczy ona położenie linii bazowej dla widoku prostopadłego do połaci. Następnie kopiujemy ją 19 razy z odstępem 0,1 m. Teraz przeniesiemy rzeczywiste odległości między punktami kosza z widoku z boku na widok prostopadły.
Utworzymy kolejną warstwę pomocniczą linie pomocnicze-poziom 3 i zapisujemy ją jako bieżącą.
Kreślimy poziomą linię między dolnymi końcami skrajnych linii – linia będzie wyznaczała najwyższy punkt deski koszowej (rys. 6). Za pomocą komendy 3 edycja → 4 kopiuj równolegle kopiujemy linię bazową w dół. Wartości odsunięcia pobieramy z linii wymiarowej na widoku z boku, czyli 92 odsunięcie 0,038; 82 odsunięcie 0,152; 72 odsunięcie 0,352; aż do 01 i wartości 2,165. Aby nie popełnić błędu, każda z linii otrzymuje oznaczenie zgodne z punktem na widoku z boku. Dodatkowo odległości między poziomymi liniami zostaną zwymiarowane wymiarem pionowym od bazy (rys. 6). Bezwzględnie należy zachować zgodność wymiarową – jest to kluczowy etap prac oparty na pomiarach, dlatego nie wolno tu popełnić błędu. Pionowe linie pomocnicze musimy przedłużyć do linii oznaczonej 01 (rys. 7). Podobnie jak przy rysowaniu linii kosza na widoku z przodu, tak i tutaj należy wyznaczyć właściwe punkty przecięcia linii pionowych i poziomych, to znaczy linia od punktu 10 przecina się z linią od punktu 102. W punkcie przecięcia znaczymy punkt 104. Operację powtarzamy dla każdego z punktów. Jest to trudny etap pracy, operacja wymaga skupienia i łatwo o pomyłkę. Nowo powstałe punkty 14, 24, 34, itd. łączymy liniami od punktu do punktu (warstwa dach). Pracę kończymy zapisem pliku pod nową nazwą etap3B. W ten sposób powstał kształt zbliżony do dzwona. Jest to rzeczywisty kształt linii kosza w widoku prostopadłym do połaci (rys. 7).

Rys. 5

Rys. 6

Rys. 7

Podsumowanie
Na tym etapie prace projektowe zostały zakończone. Dalsze postępowanie uzależnione jest od stosowanej metody. Można wykonać szablony w skali 1:1 na papierze (wydruk na ploterze), a później nakleić na materiał i wyciąć żądany kształt. Można bezpośrednio przenosić kształt na materiał opierając się o system linii wymiarowych. Można również zamówić prefabrykaty z drewna klejonego. Efekt końcowy winien być taki sam – konstrukcja lukarny wole oko.

Wszystkie rysunki zamieszczone w artykule wykonano w bezpłatnym programie D-CAD L/V firmy Dietrich’s. Program ten to dwuwymiarowe narzędzie CAD, które może służyć zarówno do edycji dokumentacji rysunkowej przygotowanej przez systemy trójwymiarowe, jak również może być całkowicie niezależnym narzędziem do robienia rysunków. Program jest prosty i przyjazny w obsłudze nawet dla początkujących użytkowników.

D-CAD pracuje w środowisku Windows, poczynając od wersji Windows 98, skończywszy na Windows XP, Vista oraz Windows 7. Nie potrzebuje  szczególnych wymogów w zakresie sprzętu komputerowego.
Program można pobrać z internetu, ze strony firmy Dietrich’s 3D CAD/CAM pod adresem: www.dietrichs.com/polski/serwis/pobierz.

Literatura:
1. Hans-Jürgen Sterly, Horst Böttcher, Heino Walter, Ceramiczne pokrycia dachowe – szczegóły wykonawcze
2. Eberhard Schunck, Hans Jochen Oster, Rainer Barthel, Kurt Kießl, Atlas dachów – dachy spadziste
3. Der Zimmermann nr 1/2007
4. Der Zimmermann nr 6/1983

mgr inż. Piotr Leń
Dietrich’s Polska
[e-mail]

Źródło: Dachy, nr 4 (124) 2010

 Usługi Ciesielskie - domy drewniane - domy szkieletowe - konstrukcje dachowe więźby - www.lech-bud.org