Obszar położony jest w Sudetach Zachodnich ostoja obejmuje polską część Gór Izerskich oraz fragment Pogórza Izerskiego. Południowo-zachodnia granica obszaru pokrywa się z przebiegiem polsko-czeskiej granicy państwowej. Od południowego-wschodu Góry Izerskie sąsiadują z Karkonoszami. Główną część ostoi tworzą dwa grzbiety: Wysoki Grzbiet oraz Grzbiet Kamienicki.

Najcenniejszymi ekosystemami w górskiej części ostoi są torfowiska wysokie i przejściowe, torfowiska zdolne do regeneracji oraz bory na torfie, zaś w obrębie pogórza największą wartość przyrodniczą przedstawiają zbiorowiska łąkowe. Torfowiska w Górach Izerskich cechują się bardzo obfitymi opadami, porównywalnymi z najwyższymi partami Karkonoszy. Stopień zatorfienia piętra regla górnego sięgał 40%, co jest wartością porównywalną z danymi podawanymi z Finlandii. Niestety, z racji prowadzenia intensywnej gospodarki leśnej oraz melioracji wodnych w tym rejonie, już od poł. XIX w. powierzchnia naturalnych siedlisk uległa znacznym przekształceniom.

Na obszarze Gór Izerskich i fragmencie Pogórza Izerskiego współcześnie stwierdzono gniazdowanie co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej - między innymi cietrzew, sóweczka i włochatka, dla których Góry Izerskie stanowią jeden z najważniejszych w kraju obszarów lęgowych. Gatunki ujęte w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt (PCK):bielik, cietrzew, puchacz, sóweczka, włochatka, czeczotka. Stwierdzono tu prawdopodobnie najwyższe stanowiska w Polsce i w Europie Środkowej bielika, żurawia oraz najwyższe stanowisko w Polsce sieweczki rzecznej. Na uwagę zasługuje także tutejsza, bardzo liczna, populacja świergotka łąkowego.

Katastrofa ekologiczna, jaka dotknęła Góry Izerskie i Karkonosze na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku, paradoksalnie zapoczątkowała odrodzenie populacji cietrzewi. Prowadzony w latach 1997–2001 projekt czynnej ochrony głuszca i cietrzewia w Karkonoszach i Górach Izerskich na obszarze około 300 km2 obejmował wyznaczenie ostoi i stref ochronnych oraz ochronę wyznaczonych biotopów – szczególnie tokowisk – poprawę retencji wodnej przez budowę ponad 90 zastawek na rowach odwadniających torfowiska, usuwanie nalotu z zarastających tokowisk, zabezpieczanie dodatkowymi żerdziami ogrodzeń chroniących uprawy leśne. W ramach projektu wyznaczono 30 żerowisk, posadzono 40 tys. sadzonek brzozy, jarzębiny i niewielką ilość olszy. Dzięki współpracy z Lasami Państwowymi w ramach prowadzonych przez leśników odnowień wybrano gatunki z jednej strony mało wymagające, zdolne do przetrwania na kwaśnych glebach, a z drugiej znakomicie wpisujące się w biotop cietrzewi. Spadek został zatrzymany – w ostatnich 15 latach liczebność cietrzewi wzrosła z 70–80 w roku 1998 do 250–300 osobników w roku 2007.

Dlaczego izerskie lasy umarły?
Góry Izerskie w latach osiemdziesiątych XXw. stały się miejscem wielkoobszarowego uszkodzenia drzewostanu. Nastąpiła destrukcja i rozpad całego ekosystemu leśnego. Zjawisko to zostało nazwane klęską ekologiczną, choć bardziej trafna nazwa to spiralna choroba ekosystemu leśnego . Zespół synergicznych czynników, w którym działalność człowieka odegrała największą rolę, doprowadził do usunięcia chorego lasu z powierzchni ponad 15 tysięcy ha, co stanowi 39% ogólnej powierzchni polskiej części Gór Izerskich. W procesie zamierania drzewostanów w Górach Izerskich ujawnił się szczególny czynnik chorobotwórczy w postaci imisji przemysłowych, aczkolwiek na całość procesu zwanego klęską ekologiczną w Sudetach złożyły się trzy czynniki chorobotwórcze (stresowe):

• antropogeniczny,

• biotyczny,

• abiotyczny.

Istotą tej spirali jest jedność miejsca i czasu oddziaływania trzech grup czynników szkodotwórczych. Napędzające się samoistnie zjawisko doprowadziło do śmierci drzewostanu, a wskutek tego do rozpadu ekosystemu i likwidacji lasu jako formacji roślinnej. Chorowały bowiem nie tylko drzewa. Patologiczne zmiany zachowań i funkcji ogarnęły organizmy na wszystkich poziomach troficznych. Ponadto uszkadzana była cała gospodarka energetyczna ekosystemu leśnego.

Ekstensywna działalność gospodarcza, prowadzona w Górach Izerskich od XVI wieku, rozwinęła dziedziny przemysłu wymagające dużych ilości drewna: huty szkła, kopalnie rud metali oraz wypalanie węgla drzewnego. Stosowano wówczas prymitywne metody produkcji. Huty zwykle lokalizowano nad potokami górskimi. Wokół dokonywano masowego wyrębu naturalnego lasu. Kiedy kończyły się zapasy drewna w sąsiedztwie huty, zakład przenoszono w górę potoku, na dziewicze tereny. Takie wędrujące huty przenosiły się coraz wyżej w góry, a na ich miejsce wkraczało pasterstwo i rolnictwo. W ten sposób wycinano, aż do całkowitej eliminacji z drzewostanów, w pierwszej kolejności buk i jawor, a następnie świerk i jodłę. Las traktowano jako źródło kapitału. Aby przyspieszyć wzrost drzew pod wyrąb wprowadzano, na miejsce naturalnych lasów mieszanych, nieodporne, sztuczne, jednogatunkowe bory świerkowe. W dodatku często zasiewane nasionami pochodzącymi np. z rejonu Kłodzka oraz odległych terenów nizinnych (m.in. nizin holenderskich). Wskutek tego wyrastały drzewostany nieprzystosowane do surowego klimatu górskiego. Na taki niedostosowany do warunków klimatycznych las w XXw. zaczęły opadać zanieczyszczenia: dwutlenek siarki (SO₂) i tlenki azotu (NO_x). Rozprzestrzeniane przez wiatr, ulegając po drodze przekształceniom w nowe związki siarki, azotu i inne W takich warunkach gleba ulega szybszemu zakwaszeniu i ubożeje. Podobne zjawiska zachodzą też w powietrzu, gdzie słabe kwasy oddziałują parząco na aparat asymilacyjny (liście oraz igły drzew i krzewów). Ponadto pierwiastki te działają niszcząco na włośniki korzeni i kiełkujące nasiona. Powodują także zanik mikoryz W 1997 r. na terenie dawnego województwa jeleniogórskiego, według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, funkcjonowało 341 zakładów, których działalność była uciążliwa dla powietrza atmosferycznego. W grupie tej dominującą rolę odgrywała Elektrownia Turów - położona na zachodnim krańcu Gór Izerskich, w Bogatyni. Wszystkie te zjawiska prowadzą do degradacji gleby leśnej i destabilizacji drzewostanów.

Chory las czyli czynniki biotyczne
W warunkach klęski ekologicznej las nie funkcjonuje normalnie. W izerskich lasach silnie rozwinęła się grupa organizmów należących do konsumentów na niekorzyść grupy producentów.

Szkody wyrządzane przez zwierzynę jeleniowatą
Obumieranie drzewostanów w pierwszej fazie powoduje intensywny wzrost wielu gatunków roślin zielnych. Wytwarza się doskonała baza pokarmowa dla roślinożernych ssaków. Wraz z powiększaniem się obszaru otwartych powierzchni, następuje dynamiczny rozwój populacji roślinożerców - zwłaszcza ssaków kopytnych. Olbrzymie powierzchnie upraw poklęskowych z udziałem jarzębiny, brzozy, buka, jaworu, świerka i modrzewia stały się dobrą "stołówką" dla jeleniowatych. Szkody - zgryzanie i spałowanie (obgryzanie kory) - utrudniają przebudowę lasu prowadzoną w ramach restytucji.

Szkody wyrządzane przez drobne gryzonie
Usunięcie martwych drzewostanów świerkowych i rozwój roślinności trawiastej umożliwiły masowy rozwój gryzoni, a w szczególności: nornika zwyczajnego. W czasie klęski odnotowano dwie fale przyrostu populacji gryzoni (gradacje). W czasie klęski odnotowano dwie fale przyrostu populacji gryzoni (gradacje). Na dużych powierzchniach odnowień lasu nie udało się opracować skutecznych metod ich ograniczania. Zwalczania chemicznego nie prowadzono ze względu na ochronne funkcje lasów. W latach wzmożonego pojawiania się nornicowatych, w wyniku żeru, uprawy zostały uszkodzone w różnym stopniu

Szkodniki owadzie pierwotne i wtórne
Pod koniec lat 70-tych XX wieku miejscowi leśnicy zaskoczeni zostali gradacją wskaźnicy modrzewianeczki uważanej przez wielu za głównego winowajcę śmierci sudeckich lasów. Słabo poznany sposób działań ochronnych oraz spóźnione zabiegi ratownicze, wykonywane nieselektywnymi środkami chemicznymi na bazie DDT (bardzo silnych i ogromnie toksycznych środków owadobójczych), spowodowały poważne osłabienie ekosystemów leśnych Gór Izerskich. W związku z intensywnymi cięciami sanitarnymi powstawały odsłonięte ściany drzewostanów o znacznych długościach, podatne na niekorzystne działania wiatrów. W tych warunkach kornik drukarz często "zachowywał się" jak szkodnik pierwotny, atakując również zdrowe drzewa i drzewostany.

Grzyby
Negatywne skutki powoduje, występująca szczególnie w dolnych partiach lasów na bogatszych siedliskach, opieńka miodowa. Szkody czyni również huba korzeni (Fomes annosus) występująca na całym obszarze Gór Izerskich i Karkonoszy. Na uprawach leśnych niewielkie szkody wyrządza także opadzina modrzewiowa. Susze z początku lat 90-tych uaktywniły grzyby atakujące brzozy, dęby i buki.

"Górskość" gór czyli czynniki abiotyczne
Góry Izerskie i Karkonosze stanowią pierwszą przeszkodę orograficzną na drodze napływających z zachodu wilgotnych mas powietrza. Następstwem tego jest wzrost natężenia opadu od 50 do 100%. Jednocześnie ich ukształtowanie powoduje wychwytywanie wiejących wiatrów zachodnich i południowo-zachodnich. Niestety wraz z niesionymi przez nie zanieczyszczeniami. Jednocześnie wyjątkowo ostre warunki klimatyczne powodują większą podatność lasu na oddziaływanie pozostałych czynników chorobowych. Położenie, szczególnie północnych, stromych stoków gór, stwarza dogodne warunki do występowania wiatrów fenowych. Wieją w ciągu nawet 130 dni w roku i osiągając znaczną siłę, w porywach do prędkości ponad 100 km/h, powodują znaczne szkody w drzewostanach. Bardzo surowe warunki klimatyczne, połączone z innymi zagrożeniami wymagają od ekosystemów leśnych wyjątkowej odporności.