LAMPY POLIMERYZACYJNE I ICH ODDZIAŁYWANIE

Lampy polimeryzacyjne produkowane są przez różne firmy w kilku typach.

Lampy wieloczynnościowe ze źródłem światła halogenowego, umożliwiają uzyskanie światła polimeryzacyjnego (fioletowo-niebieskie), diagnostycznego (białe lub żółte) i do wykrywania płytki nazębnej (zielone), np. lampy - Heliomat (Vivadent).

Większość produkowanych lamp posiada tylko światło polimeryzacyjne (halogenowe). Konstrukcje lamp polimeryzacyjnych umożliwiają nastawienie dowolnie wybranego czasu naświetlania w zakresie od 10 - 60 sek. Często czas polimeryzacji podawany jest cyklicznie sygnałem dźwiękowym np.: co 20 sek.

W ostatnich latach wprowadzono na rynek również lampy o zmiennym natężeniu światła (soft start), w których natężenie rośnie wykładniczo w ciągu 20 sek. od wartości 200mW/mm2 , do wartości 800mW/mm2. Stosowane są także lampy polimeryzacyjne z plazmowym źródłem światła.

Bardzo duży wpływ na jakość wypełnienia ma głębokość utwardzenia materiału.
Podczas polimeryzacji obowiązują następujące zasady:

1. Zakładanie materiału warstwami, które nie przekraczają 2 mm grubości, ponieważ stopień utwardzenia maleje wraz ze wzrostem głębokości.

2. Na głębokość i rozległość polimeryzacji mają wpływ: moc żarówki, jakość i rodzaj światłowodu oraz innych elementów optycznych, ilość wydzielonej energii cieplnej oraz czas utwardzania.
3. Czas naświetlania każdej warstwy powinien wynosić 20-40 sekund.

4. Żywice posiadające więcej cząsteczek wypełniacza o dużych rozmiarach zostają utwardzone na większą głębokość przy tych samych warunkach ekspozycji świetlnej. Polimeryzacja kompozytów mikrocząsteczkowych występuje do głębokości 2-3 mm, a hybrydowych 4-5 mm. Głębokość powinna być mierzona od powierzchni światłowodu lampy utwardzającej.

5. Materiały o jaśniejszym odcieniu i bardziej przezierne polimeryzują głębiej.

6. Polimeryzacja zachodzi najszybciej w ciągu pierwszych 20 minut od aktywacji.

Polimeryzacja jest opóźniona przy obecności tlenu, który jest absorbowany przez wolne rodniki. Każda żywica, która posiada kontakt z powietrzem podczas polimeryzacji, rozwija na swojej powierzchni warstwę nie spolimeryzowaną jako rezultat dyfuzji tlenu atmosferycznego. Warstwa ta jest cieńsza o 10-20 μm dla kompozytów utwardzanych światłem widzialnym niż dla chemoutwardzalnych.

Produkowane lampy do utwardzania różnią się między sobą wieloma cechami.

Są to:

1. Źródło światła.

2. Skuteczność polimeryzacji materiału kompozytowego (głębokość i rozległość).

3. Ilość wydzielanej energii cieplnej.

4. Jakość i rodzaj elementów optycznych.

5. Obecność układu stabilizującego napięcie.

Wszystkie lampy dostępne na rynku spełniają podstawowe wymaganie, tzn. powodują utwardzenie warstwy 2-2,5 mm jednorazowo. Efektywność działania lampy maleje z czasem, dlatego zaleca się okresową kontrolę elementów optycznych i żarówki w lampie.

Oddziaływanie lampy do utwardzania materiałów kompozytowych

Wiązka światła widzialnego emitowanego przez lampę służącą do polimeryzacji materiałów kompozytowych powoduje wzrost temperatury, co może mieć uszkadzający wpływ na miazgę.

Przyrost temperatury w miejscu naświetlania zwiększa się wraz z czasem, osiągając po 60 sekundach wartości od 3,4°C do 14,5°C. Zaobserwowany nieco wyższy przyrost temperatury na powierzchni policzkowej w odniesieniu do powierzchni podniebiennej może być spowodowany dodatkowym ciepłem powstałym po polimeryzacji wypełnienia.

Najszybszy przyrost temperatury ma miejsce w ciągu początkowych 20-30 sekund naświetlania, po czym następuje szybkie wychłodzenie zęba w czasie następnych 20-30 sekund.

Założenie kolejnej warstwy materiału i ponowne naświetlenie zęba po 10-25 sekundach powoduje jednak dalszy (w porównaniu z pierwszym naświetleniem) wzrost temperatury o 2-5°C.

Aby zapobiec urazowi termicznemu miazgi, wskazane jest skracanie czasu naświetlania do minimum niezbędnego dla polimeryzacji oraz wydłużanie przerw pomiędzy kolejnymi naświetlaniami.

Zbyt długi czas naświetlania oraz zbyt duża intensywność światła mają wpływ na po-wstawanie uszkodzenia siatkówki oka osoby pracującej z lampą polimeryzacyjną. Czas ekspozycji uznany za szkodliwy jest bardzo długi, stąd ryzyko szkodliwego oddziaływania na tkanki podczas polimeryzacji kompozytu jest znikome. Zaleca się jednak stosowanie podczas zabiegu polimeryzacji specjalnych okularów bądź osłonek fabrycznie dołączonych do lamp.