WYKŁAD 3.

Pojęcie roli społecznej

Prawidłowa socjalizacja – umiejętność pełnienia przez człowieka maksymalnej, optymalnej w danej sytuacji liczby ról; prawidłowo socjalizowana jednostka uczy się najpierw ról rodzinnych, potem pojawia się rola rówieśnika (kształtuje wiecznie bijące praźródło ); rola sąsiada; rola ucznia (rola rozbudowana: w przedszkolu, szkole itd.); rola obywatela, patrioty, wyznawcy jakiejś religii, rola osoby, która potrafi prawidłowo pełnić swoje role zawodowe, dodatkowo istnieje rola konsumenta mediów. Jeśli te role są prawidłowe, wytwarza się tzw. „wiązka ról” = osobowość społeczna. Prawidłowy proces socjalizacji to prawidłowe wchodzenie w grupy i prawidłowe wchodzenie w role.

Wszechstronnie rozwinięta osobowość społeczna, która emanuje ideałem jednostki wszechstronnie rozwiniętej. W edukacji dąży się do „tworzenia” jednostki wszechstronnie rozwiniętej.

Każda rola społeczna jest podzielona na cztery elementy:

1. Stan socjalny (te obowiązki, które grupa powinna świadczyć na moją rzecz; ja jestem w centrum) → ma swoje następujące cztery elementy:

1. Stanowisko moralne – obowiązek czynnej życzliwości, który gr ma wobec swojego członka (np. matki wobec dziecka, urzędnika wobec petenta itp.)

2. Pozycja ekonomiczna – osoba społeczna ma prawo, aby nie umrzeć z głodu, jest tym elementem organizacyjnym w grupie, który moją egzystencję ekonom zabezpiecza, to zabezpieczanie jest bardzo wielokierunkowe;

   1. najbardziej typową pozycją ekonomiczną jest wynagrodzenie za pracę – grupa mi to daje w zamian za to, co ja dla niej robię;

   2. honorarium – coś, co grupa oferuje grupom wolnego zawodu (malarzom, muzykom itp.);

   3. stypendium – przyjęcie przez grupę do wiadomości, że studenci pełnią istotne funkcje w społeczeństwie, tak istotne, że należy ich zwolnić z obowiązku pracy, aby oni mogli się uczyć (akcentowana jest ogromna rola inteligencji, elity w społeczeństwie);

   4. emerytura – wynagrodzenie dla ludzi starszych, którzy już nie pracują, ale pracowali wcześniej i mają prawo do pogodnej starości;

   5. żebractwo – również on wypełnia jakąś rolę

3. Sfera bezpieczeństwa – prawo osoby ludzkiej do tego, żeby grupa broniła jej prawa naturalne (prawa, które jednostka ma z niczyjej łaski, z mocy samej natury ludzkiej: życie, wolność → umiejętność wyboru, własność → właściwość twórczości)

4. Sfera prywatności – ta część stanu socjalnego, do którego grupa nie ma wstępu (zależy od wieku dziecka oraz miejsca w strukturze społecznej)

1. Jaźń – ma dwa elementy, które powinny być ze sobą w zgodzie:

   1. Jaźń subiektywna – moje myślenie o sobie, „jaki jestem”

   2. Jaźń odzwierciedlona – moje wyobrażenie tego, co inni o mnie sądzą

2. Funkcja społeczna – wektor skierowany w drugą stronę – moje obowiązki wobec grupy, dzielą się one na dwie kategorie zmiennych:

   1. Stanowisko moralne – mnie wobec grupy: mój obowiązek czynnej życzliwości wobec członków moich grup

   2. Płaszczyzna rzeczowa – moja umiejętność merytorycznego pełnienia roli (lekarz zna się na swojej robocie)

3. Zadanie życiowe – wpływ roli na rzeczywistość, dzielimy go na wpływ:

   1. Obiektywny – szerszy wpływ roli, którą dana osoba pełni i zmiany, które pełniona rola wytwarza

   2. Subiektywny – wpływ roli na mnie samego, zaczynam się orientować, że w pewnych rolach coś wypada, a w innych nie wypada

Typy biograficzne jednostki – profil osobowości, który kształtuje się w okresie dzieciństwa i młodości; typ biograficzny ukształtowany w okresie młodości jest strukturą sztywną i bardzo trudną do zmiany

	Jaźń	Stan socjalny	Funkcja społeczna	Zadania życiowe
Osoba dobrze wychowana	+ dorośli
Ludzie pracy		+ dorośli (ekonomia)
Ludzie zabawy			+ tutaj rolę odgrywają rówieśnicy
Ludzie zboczeńcy (nietypowi): nadnormalni (szczególnie utalentowani), podnormalni (chorzy psychicznie lub upośledzeni umysłowo)				nikt nie wywierał na nich wpływu