Kręgowce pierwotnie wodne

Typ: Strunowce

Podtyp: Kręgowce

Nadgromada: Bezżuchwowce (minóg rzeczny, minóg strumieniowy, śluzica)

Gromada: Krągłouste

Nadgromada: Żuchwowce

Gromada: Ryby

Podgromada: Ryby chrzęstne (rekin młot, żarłasz wielorybi, długoszpar, płaszczka - manta, ryba piła)

Ryby kostne (latimeria, jesiotr, sum, węgorz, piskorz, szczupak, śledź, łosoś, sandacz, karp, leszcz, dorsz, okoń, płastuga, ryby dwudyszne tj. Rogoząb Australijski, Prapłaziec Płd. Amerykański, Prapłetwiec Afrykański)

1. Bezżuchwowce:

Pokrycie ciała i ruch:

Bezżuchwowce pokryte są gładką skórą pokrytą śluzem. Posiadają jedynie nieparzyste płetwy (ogonową i grzbietową). Szkielet wewnętrzny tworzy chrzęstna czaszka, struna grzbietowa otoczona chrzęstnymi łukami kręgowymi, a także koszyczek skrzelowy ochraniający skrzela oraz serce.

Układ pokarmowy:

Przedni odcinek zbudowany jest z lejka przyssawkowego, posiadającego zęby oraz język.

Układ nerwowy:

Niewielki, gdzie poszczególne części ułożone są liniowo. Najbardziej rozwinięty jest rdzeń przedłużony.

Układ wydalniczy:

Parzyste, wydłużone pranercza, posiadające urzęsiony lejek, a także kłębuszki.

Układ krwionośny:

Zamknięty. Występuję jeden obieg. Serce żylne (przepływa przez nie odtlenowana krew) zbudowane z zatoki żylnej, przedsionka oraz komory.

Układ oddechowy:

W formie chrzęstnych łuków skrzelowych odchodzących od gardzieli, na których znajduje się siedem par woreczków skrzelowych, z których każde ma ujście na zewnątrz.

2. Ryby:

Pokrycie ciała i ruch:

Ciało ryb pokryte jest skórą zawierającą komórki śluzowe raz barwnikowe. Dodatkowo okrywa je warstwa łusek, które są wytworkiem skóry właściwej. Wyróżniamy 3 rodzaje łusek:

• Plakoidalne - najbardziej pierwotne, składające się z ukrytej głęboko w skórze płytki kostnej i osadzonego na niej ząbka pokrytego szkliwem. (ryby kostnoszkieletowe)

• Ganoidalne - rombowatego kształtu tarczki, powleczone ganoiną. (ryby jesiotrokształtne)

• Kosmoidalne - zbudowane z kosminy. (ryby dwudyszne i trzonopłetwe)

• Elastyczne - występują u większości współczesnych ryb. Mają obecne słoje przyrostowe.

  • Cykloidalne (koliste) - okrągłe o gładkich tylnych brzegach.

  • Ktenoidalne (grzebykowate) - o szorstkiej powierzchni z ząbkowaną krawędzią.

Szkielet może być chrzęstny lub kostny. Składają się na niego czaszka trwale połączona z kręgosłupem oraz płetwy. U ryb kostnoszkieletowych dodatkowo występują ości. Wyróżniamy płetwy nieparzyste: ogonowa, grzbietowa, odbytowa oraz parzyste: piersiowe, brzuszne połączone z kręgosłupem pasem barkowym oraz miednicowym. Płetwa ogonowa może przybierać różne postacie:

• Heterocerkarna (rekin, jesiotr)

• Protocerkarna (węgorz)

• Homocerkarna (okoń, śledź)

• Dyficerkarna (minóg, węgorzokształtne)

Układ pokarmowy:

Otwór gębowy zaopatrzony w ruchome szczęki posiadające zęby (np. zęby polifiodontyczne - rekin).

Układ nerwowy:

Mózg niewielki, gdzie poszczególne części ułożone są liniowo. Narządem zmysłu jest linia naboczna odbierająca zmiany ciśnienia wody. Natomiast pęcherz pławny pełni rolę narządu hydrostatycznego.

Układ wydalniczy:

Parzyste nerki uchodzące moczowodami do pęcherza moczowego.

Ryby morskie aby zmniejszyć parcie osmotyczne i straty wody, we krwi mają obecne substancje osmotycznie czynne (np. mocznik). Ryby kostne mogą dodatkowo pić wodę i wydalać nadmiar soli przez skrzela.

Ryby słodkowodne wydalają nadmiar wody i pobierają przez skrzela sole mineralne, dzięki komórkom solnym.

Układ rozrodczy:

Ryby odbywają gody zwane tarłem. Niektóre z nich odbywają dalekie wędrówki do tarlisk. Dlatego wyróżniamy ryby katadromiczne (płynące z rzek do morza - np. węgorz) oraz anadromiczne (z morza do rzek - łosoś, jesiotr). Występuje zapłodnienie zewnętrzne, z którego powstaje ikra. Z niej powstaje narybek. Węgorz posiada larwę - leptocefale.

Układ krwionośny:

Zamknięty. Występuję jeden obieg. Serce żylne zbudowane z zatoki żylnej, przedsionka, komory oraz stożka tętniczego (zawierającego zastawki).

Układ oddechowy:

Skrzela w formie blaszkowatych wyrostków osadzonych na łukach skrzelowych.

Ryby chrzęstne mają dodatkowo pierwszą szczelinę skrzelową przekształconą w tryskawkę (łączy komorę skrzelową ze środowiskiem zewnętrznym, przez którą wpływa woda do skrzeli).

Ryby kostne mają skrzela okryte kostnym wieczkiem skrzelowym.

Liczne gatunki mogą oddychać dzięki pęcherzowi pławnemu (ryby dwudyszne), przez skórę (węgorz, podskoczek mułowy) lub dzięki uchyłkowi jelita (piskorz).