Krajowa Rada Narodowa	Dodaj do notesu

Informacje ogólne

Krajowa Rada Narodowa, KRN, powołana przez polskich komunistów, popieranych przez władze sowieckie, lewicowa organizacja uzurpująca sobie prawo reprezentacji politycznej narodu polskiego. Miała tworzyć przeciwwagę dla legalnego polskiego rządu w Londynie i Delegatury Rządu na Kraj. Powstanie i działalność KRN były niezbędne Rosjanom, chcącym uzyskać legitymizację dla swych działań zmierzających do włączenia Polski do grona swych państw satelickich.

Powstanie KRN

Na przełomie listopada i grudnia 1943 w Warszawie powołano komitet organizacyjny Rady. KRN ukonstytuowała się na posiedzeniu w nocy z 31 XII 1943 na 1 I 1944, w jej skład weszło 31 członków wydelegowanych przezPolską Partię Robotniczą i kilka innych organizacji lewicowych. Przywództwo nad KRN objęło tzw. Prezydium w składzie: B. Bierut - przewodniczący, Edward Osóbka-Morawski - wiceprzewodniczący, Kzimierz. Mijal - sekretarz oraz Władysław Kowalski i Michał Żymierski - członkowie.

Do walki zbrojnej KRN powołała Armię Ludową, w której skład weszły organizacje wojskowe ugrupowań reprezentowanych w KRN, przede wszystkim Gwardia Ludowa, nieliczne oddziały i placówki Batalionów Chłopskich. W marcu 1944 KRN wysłała swoich przedstawicieli do Moskwy. Celem ich wyjazdu było oficjalne nawiązanie stosunków z ZSRR oraz porozumienie ze Związkiem Patriotów Polskich (ZPP) i Centralnym Biurem Komunistów Polskich w ZSRR.

Nawiązanie kontaktów z ZSRR

Sowieci formalnie uznali KRN za przedstawicielstwo narodu polskiego. W czerwcu 1944 ZPP w ZSRR uznał zwierzchnictwo KRN i podporządkował jej utworzoną w ZSRR 1 Armię Polską, walczącą wraz z Armią Czerwoną na froncie wschodnim. Z chwilą wyzwolenia części ziem polskich KRN powołała 21 VII 1944 Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN), przejmujący w jej imieniu władzę na wyzwalanych terenach.


31 XII 1944 KRN uchwaliła ustawę o przekształceniu PKWN w Rząd Tymczasowy RP, a jej przewodniczący nosił odtąd tytuł Prezesa KRN. 28 VI 1945 KRN przyjęła dymisję Rządu Tymczasowego i zgodnie z uchwałą konferencji w Jałcie powołała Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, w którego skład weszło 5 ministrów związanych dotąd z polskim rządem na emigracji. Do chwili wybrania Sejmu Ustawodawczego KRN pełniła funkcję tymczasowego parlamentu. Po przeprowadzeniu wyborów do Sejmu, KRN automatycznie uległa rozwiązaniu (19 I 1947).

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego

Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, PKWN, tymczasowy organ władzy wykonawczej na wyzwolonych spod okupacji terenach Polski (województwo lubelskie, podkarpackie, podlaskie, część mazowieckiego i świętokrzyskiego), powołany 20 VII 1944 w Moskwie (formalnie w Chełmie) przez działaczy Związku Patriotów Polskich (ZPP).

W jego skład wchodzili reprezentanci Polskiej Partii Robotniczej oraz reaktywowanych w Lublinie: Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego (SL) i Stronnictwa Demokratycznego (SD). Przewodniczącym PKWN był E. Osóbka-Morawski z PPS, a zastępcami A. Witos z SL i W. Wasilewska z ZPP.

PKWN uznawał zwierzchność Krajowej Rady Narodowej (KRN). Manifest PKWN (data jego ogłoszenia - 22 lipca - była do 1990 świętem państwowym) uznawał rząd emigracyjny za władzę samozwańczą, stwierdzał, iż opiera działalność na konstytucji z 1921, zapowiadał przeprowadzenie radykalnej reformy rolnej, nacjonalizację przemysłu, poprawę materialnej sytuacji ludności oraz wprowadzenie demokratycznych swobód.

26 VII 1944 PKWN został uznany przez ZSRR za jedyną reprezentację narodu polskiego. 31 XII 1944 przekształcił się w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej.

1. Powstanie KRN

– na przełomie 1943/44 r. (w sylwestra) powstaje Krajowa Rada Narodowa mająca pełnić rolę namiastki parlamentu;

– przewodniczącym KRN zostaje Bolesław Bierut, który łączy w swych rękach uprawnienia przedwojennego prezydenta i Marszałka Sejmu (według konstytucji marcowej), jest zwierzchnikiem sił zbrojnych, może wydawać dekrety z mocą ustawy.

2. Powstanie PKWN

Decyzja o powstaniu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego zostaje podjęta 20 lipca 1944 r. w Moskwie. Przewodniczącym zostaje EdwardOsóbka-Morawski, a jego zastępcami Andrzej Witos i WandaWasilewska.

KRN za cel postawiła sobie walkę o Polskę Ludową związaną z ZSRR sojuszem^[33]. Deklaracja programowa stwierdzała, że kierownictwo w kraju reprezentujące wolę dążenia i interesy najszerszych mas społeczeństwa, przejmuje KRN jako wykonawczyni woli narodu. Najważniejszym zadaniem narodu jest zjednoczenie wszystkich sił w walce z okupantem. Dlatego KRN przejmuje zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi. Deklaracja programowa zapowiadała wywłaszczenie bez odszkodowania, przekazanie ziemi obszarniczej i poniemieckiej chłopom i robotnikom rolnym oraz nacjonalizację wielkiego przemysłu, kopalń, banków i transportu. Dla przeprowadzenia tych reform miała powołać Rząd Tymczasowy, który sprawować będzie władzę do chwili wyłonienia w demokratycznych, pięcioprzymiotnikowych wyborach Zgromadzenia Ustawodawczego. W polityce zagranicznej formułowano zadania polegające na „przywróceniu Polsce wszystkich ziem polskich na zachodzie i północy, które zostały przemocą zgermanizowane; rozwiązaniu problemów granicznych na wschodzie w drodze przyjaznego porozumienia się Polski ze Związkiem Sowieckim, przy uznaniu prawa narodów do samookreślenia; jak najszybszym nawiązaniu stosunków trwałej przyjaźni i współpracy Polski ze Związkiem Sowieckim oraz przyłączeniu się Polski do paktu zawartego między ZSRR i Czechosłowacją w grudniu 1943 r.; utrzymaniu i zacieśnieniu węzłów przyjaźni z pozostałymi aliantami”. KRN stwierdzała, iż rząd polski w Londynie nie ma prawa występować w imieniu narodu, oświadczając zarazem, że „naród nigdy nie uznał elitarno-totalistycznej konstytucji z kwietnia 1935 r.”^[34]

Dekret KRN powołał do życia Armię Ludową i wezwał do wstępowania do niej.

Utworzono szereg konspiracyjnych wojewódzkich, powiatowych i miejskich rad narodowych – lokalnych organów KRN.

Powstanie KRN spotkało się zarówno z gwałtowną reakcją rządu w Londynie oraz krajowych organizacji politycznych, jak i nieufnością ze strony Moskwy.

MANIFEST PKWN

22 lipca 1944 roku PKWN ogłosił swój Manifest programowy zwany inaczej Manifestem 22 lipca.
1) wzywał on ludność do kontynuowania walki z Niemcami.
2) Zapowiadał reformę rolną (likwidację wielkiej własności ziemskiej)
3) Przejście przez zarząd państwowy obiettów przemysłowych administrowanych przez okupanta.
4) Szybką odbudowę kraju.
5) Zakładał uregulowanie wschodniej granicy Polski. Obiecywał powrót państwa polskiego nad Odrę i Bałtyk.
6) Zapowiadał trwały sojusz z sąsiadami Polski , Związkiem Radzieckim i Czechosłowacją oraz współpracę ze wszystkimi demokratycznymi krajami.