Potrzeba- odczuwana jest przez daną jednostkę, jako brak czegoś. Potrzeba zwykle motywuje człowieka do działania w kierunku zaspokojenie odczucia danej potrzeby. Liczba potrzeb człowieka jest nieograniczona, stanowią one źródło aktywności każdej jednostki, która dąży do ich relatywnie szerokiego zaspokojenia. Np. Potrzeba pokarmu (jedzenia)

Rodzaje potrzeb według Maslowa :

-samorealizacji- praca nad sobą i samorealizacja

-uznania oraz szacunku- poczucie własnej wartości, potrzeba uznania, status.

-przynależności i miłości- potrzeba przynależności do grupy ( rodzina, przyjaciele), pragnienie miłości

-bezpieczeństwa- potrzeba opieki, oparcia, wolności od niepokojów i lęków itd.

-fizjologiczne- potrzeby pożywienia, snu, pragnienia, aktywności, przyjemnych doznań zmysłowych, seksualnych.

Potrzeby rozwojowe dziecka:

- potrzeby bliskiego związku – związane są z potrzebą bliskich kontaktów np. z rodzicami, rodzeństwem rodziną. (pozytywne przyjacielskie oraz rodzinne kontakty).

- potrzeba bezpieczeństwa- poczucie u dziecka zapewnionego bezpieczeństwa. Wychowanie bezpieczne, spokojne, radosne, bez trosk, strachu. Zabezpieczone od jakichkolwiek zagrożeń i stresów.

- potrzeba przynależności grupowej, akceptacji- dziecko chce być akceptowane przez otaczające o osoby. Pragnie czuć się lubiane, kochane, potrzebne, zauważone.

-potrzeba własnego działania-

-potrzeba pozytywnych wzorców- potrzeba odnalezienia odpowiednich wzorów do naśladowania, do kierowania. Dzieci lubią mieć wybrany przez siebie odpowiedni wzór. Kopiują jego zachowanie, wygląd czyny, poglądy.

-potrzeby estetyczne i poznawcze- kontakt z wytwo­rami kultury, tradycjami itd.

-potrzeba nowych przeżyć- dziecko czuję potrzebę odkrywania nowych zjawisko, nowych umiejętności, nowego świata. Cięgnie go próbowania, nieznanych mu dotąd zadań.

- potrzeba ruchu i aktywności- dziecko ma pragnienie aktywności oraz ruchu. Odczuwa potrzebę zabawy, szaleństwa, biegania, skakania, wykonywania różnych ćwiczeń.

- potrzeby biologiczne - podstawowe potrzeby- pragnienie, głód, sen itd.

Potrzeby rozwojowe młodzieży:

-potrzeba samoakceptacji oraz poczucia własnej wartości– młodzież, potrzebuję z czasem zaakceptowania samego siebie. Swojego wyglądu, swoich wyborów, swoich możliwości, itd. Doszukuję się własnej wartości oraz pozycji w społeczeństwie.

- potrzeba samodzielności oraz niezależności- młodzież bardzo lubi być samodzielna, lubi podejmować własne decyzje. Chcę sami decydować o własnym życiu. Chcę być zupełnie niezależni od innych.

- potrzeba nawiązywania nowych kontaktów oraz akceptacji – są to bardzo ważne potrzeby w tym okresie. Młodzież uwielbia poznawać nowe osoby. Chcą być akceptowani oraz pozytywnie odbierani przez społeczeństwo. Zawiązują się tutaj prawdziwe przyjaźnie. Stosunki pomiędzy nimi stają się bardziej trwalsze oraz intymne.

-potrzeba rzetelnych informacji na temat dojrzewania- potrzeba suchych faktów na temat swojego rozwoju, zachodzących zmian, fizycznych oraz psychicznych.

-potrzeba poczucia , bezpieczeństwa- okres młodzieńczy bywa bardzo burzliwy, niezrozumiały dla młodzieży. Dlatego też potrzebują oni poczucia zaufania, zrozumienia ze strony rodziny. Ważna jest tutaj także dla nich atmosfera i więzi, np. z rodziną.

- potrzeba konstruktywnych wzorców- pragnienie odszukania wzoru, poważnego idola.

- potrzeba radzenia sobie w trudnych, stresujących sytu­acjach- rodzi się potrzeba instynktu samozachowawczego, umiejętności kreatywnego myślenia.

- potrzeby estetyczne oraz biologiczne- wszystkie potrzeby zmieniają się z wiekiem rozwojem, dojrzewaniem.

- potrzeby seksualne- zwiększa się zainteresowanie płcią przeciwną oraz seksem.

Metody diagnozowania potrzeb podopiecznych.

- Obserwacja- obserwacja i zapisywanie oraz analizowanie wszelkich działań podopiecznych.

- Wywiad:

standaryzowany: konstruowany przez badacza (konkretne pytania, kolejność, pytania kontrolne, sposób ich zadawania),

niestandaryzowany: jedno lub kilka pytań niezaplanowanych w określonej sytuacji.

- Wywiad narracyjny,

- Test,

- Rozmowa- uważne oraz cierpliwe słuchanie, umiar w odpowiadaniu na zadane pytania, powściągliwość w zdawaniu pytań( zdawanie pytań wynikających z kontekstu), aktywne słuchanie. Dawanie do zrozumienia ze rozumiemy o czym się do nas mówi.

-Badanie dokumentów,- analiza i interpretacja dokumentów, np. obrazy dzieci, wypracowania)

- Techniki socjometryczne- polega on na pytaniu każdego członka badanej zbiorowości, kogo chciałby mieć do towarzystwa w toku jakiejś czynności, a kogo nie. Np. Obserwując grupę dzieci zauważamy, że jedne z nich otoczone są zawsze kolegami, inne pozostają na uboczu. Niektóre są wybierane do wspólnej nauki, inne do zabaw sprawnościowych, itd. Dzięki tej metodzie możemy rozpoznać które dzieci w grupie są izolowane, a które są popularne.

- Metoda biograficzna- wypowiedzi pisemne służące poznawaniu uczniów (to autobiografie oraz wypracowania).

- Analiza wytworów dziecka- myślę że można połączyć ją z metodą badania dokumentów.

- Ankieta- ma miejsce wówczas, gdy osoby badane otrzymują pisemne zestawy pytań i mają odpowiedzieć również na piśmie. Zaletą ankiety jest anonimowość, co w pewnych sytuacjach pozytywnie wpływa na szczerość wypowiedzi, gdyż badany pozbywa się uczucia wstydu, strachu i krępacji.

- Metoda ustawień rodzinnych) Hellingera- Rozwinął metodę porządkowania splątanych i zerwanych więzów rodzinnych – ustawienia rodzinne. Wg Hellingera i jego teorii obcy człowiek postawiony symbolicznie na miejscu kogoś z rodziny pacjenta ma takie same odczucia jak osoba, którą reprezentuje, chociaż prawie nic o niej nie wie. ( nie jestem pewna czy o to chodziło)

Według mnie, najbardziej ciekawą metodą diagnozowania potrzeb podopiecznych, jest metoda obserwacji. We współczesnej pedagogice obserwacja jest podstawowym i powszechnym narzędziem w poznawaniu dzieci. Przeprowadzona według ustalonego planu, w konkretnym celu oraz w obiektywny sposób dostarcza informacji na temat zachowania podopiecznego, jego pragnień, potrzeb oraz problemów.

Każdy z nas w codziennym życiu obserwuje inne osoby, ocenia je, wyciąga na podstawie swoich spostrzeżeń wnioski o osobach, ich motywach. I zazwyczaj są to oceny obiektywne oraz zgodne z istniejącą prawdą.

Na wyróżnienie zasługuje również metoda analiz wytworów dziecka. Wydaje mi się, że istnieje przekonanie , że na podstawie poszczególnych wytworów można stwierdzić coś o ich twórcy. Jest to Bardzo ciekawe oraz fascynujące. Każdy element w takich wytworach, (pracach plastycznych, rysunkach, robionych zdjęciach) ma ukryte przesłanie. Każdy z nich coś znaczy. Dzięki pracom plastycznym oraz rysunkom możemy odczytać wrażliwość opiekuna, jego talent, pasje, przeżycia, potrzeby, pragnienia, a nawet plany na przyszłość. Tak samo ze zdjęć wykonanych przez ucznia możemy odczytać jego ulubione miejsca, jakie ma marzenia, jaki styl lubi itd. Jest to metoda bardzo zagadkowa oraz przyciągająca uwagę.

Literatura:

Treść kursu;

M. Łobocki, „ Teoria wychowania w zarysie”. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005;

A. Janowski – „Poznawanie uczniów. Zdobywanie informacji w pracy wychowawczej”, Wyd. WSiP, Warszawa, 1985.