20 godzin
Prawo własności intelektualnej, repetytorium, red. Mariusz Załucki
Prawo własności przemysłowej, red. Urszula Promińska, 2005
Prawo własności przemysłowej, Ewa Nowińska, Michał Duvall, Urszula Promińska
Prawo patentowe, Michał Duvall
Prawo autorskie, Janusz Barda, Ryszard Markiewicz
Test jednokrotnego wyboru, materiał z wykładów, na ostatnim wykładzie
Podstawowe pojęcia
Ochrona dóbr w prawie
Źródła prawa
Kategoria dóbr niematerialnych jest niejednolita, ale dosyć szeroka. Możemy ogólnie w ramach kategorii dóbr niematerialnych, wyróżnić trzy grupy:
Literackie
Artystyczne
Naukowe
Wynalazki
Wzory przemysłowe
Wzory użytkowe
Topografie układów scalonych
Oznaczenia przedsiębiorstw
Firma – przedsiębiorstwo
Znaki towarowe
Oznaczenia pochodzenia geograficznego
Dobra niematerialne stanowią pewną wartość, nie są rzeczami, nie mają postaci materialnej, istnieją niezależnie od rzeczy, ale rzecz jest nośnikiem, substratem, który pozwala poznać to dobro i korzystać z niego, np. dla utworu – papier, dla znaku towarowego – przedmiot…
Podobnie jak rzeczy dobra niematerialne są przedmiotem prawnym, jeśli dobra niematerialne stanowią określoną wartość majątkową, to należy poszukiwać skutecznych instrumentów ochrony.
Dobra niematerialne mogą być chronione podobnie jak rzeczy. Chcemy przyznać tak same prawo jak w przypadku rzeczy daje własność. W prawie rzeczowym własność to najstarsze prawo podmiotowe, które oznacza możliwość korzystania z rzeczy, pobierania pożytków i rozporządzenia rzeczą.
W przypadku dóbr niematerialnych ochrona opiera się przede wszystkim na konstrukcji prawa podmiotowego, wzorowanej na prawie własności rzeczy. Własność intelektualna to ogół praw podmiotowych, których przedmiotem są niematerialne dobra prawne będące wytworem twórczości umysłowej człowieka, np. utwory, wynalazki, ale także te, które stanowią pewną własność majątkową jak w przypadku oznaczeń
(Ładunek intelektualny, który towarzyszy powstaniu dobra)
Utwory, które stanowią przejaw działalności twórczej człowieka o charakterze indywidualnym
Rozwiązania (wynalazki, wzory użytkowe, etc), których cechą jest nowość i oryginalność
Dla uznania ochrony utworów i rozwiązań niezbędny jest twórczy wysiłek człowieka
Są one nośnikiem informacji o przedsiębiorstwie, przedsiębiorcy, pochodzeniu towaru lub usługi, geograficznym miejscu pochodzenia towarów
Mają być zdolne do wywoływania określonych skojarzeń
Te dobra wyróżniamy ze względu na pełnione przez nie funkcje w obrocie gospodarczym
Znak towarowy jest wyznacznikiem pochodzenia towarów, pochodzących od różnych przedsiębiorstwach
Podstawową funkcją firmy jest indywidualizacja przedsiębiorców w obrocie
Dla oznaczeń przedsiębiorstwa funkcją jest wyróżnianie działalności gospodarczej
Oznaczenia geograficzne, których funkcją jest wskazywanie skąd pochodzi towar, czyli miejsce wytworzenia, ale niekiedy wskazują jednocześnie na właściwości towaru zależnie od miejsca pochodzenia.
Dobra są przedmiotem ochrony, niezależnie od ich wartości i przeznaczenia (utwory)
Dobra muszą cechować się cechą przemysłowego zastosowania (wynalazki, wzory użytkowe, przemysłowe, topografie układów scalonych) ale także te dobra które są eksploatowane w związku z działalnością gospodarczą, czyli oznaczenia.
Część z dóbr własności intelektualnej określa się mianem własności przemysłowej, katalog tego co do własności przemysłowej zaliczamy. Zasadniczo punktem wyjścia jest treść art.1 Konwencji Paryskiej o ochronie własności przemysłowej, zgodnie z którym, są to:
Patenty na wynalazki
Wzory użytkowe
Wzory przemysłowe
Znaki towarowe ™
Nazwy handlowe
Oznaczenia geograficzne
Oznaczenia pochodzenia,
Nazwy pochodzenia
Zwalczanie nieuczciwej konkurencji
Własność przemysłowa obejmuje dobra niematerialne, które mają znaczenie w działalności gospodarczej, te dobra
które rozszerzają stan techniki
indywidualizują przedsiębiorcę i jego towar
Wykorzystanie tych dóbr stanowi instrument w grze konkurencyjnej, pozwala osiągnąć pozycję na rynku; z tego punktu widzenia uznano, że należy w tym katalogu zamieścić zwalczanie nieuczciwej konkurencji. To posunięcie jest dosyć kontrowersyjne i krytykowane, dlatego, że trudno powiedzieć, że trudno o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji powiedzieć, że mamy do czynienia z
możemy katalog zmienić o tajemnice
Pojęcie własności intelektualnej używa się w znaczeniu szerokim (wszystkie dobra niematerialne) i wąskim, obejmujące utwory, pozostałe zaś dobra określa się mianem dóbr własności przemysłowej.
Ta ochrona jest zróżnicowana, nie ma charakteru jednolitego. Powszechnie uznano za właściwą i skuteczną dla ochrony dóbr własności intelektualnej konstrukcję prawa podmiotowego, bezwzględnego i wyłącznego, którego wzorem jest prawo własności rzeczy.
Prawem podmiotowym jest możliwość postępowania w określony sposób, przyznana i zabezpieczona przez normę prawną w celu ochrony interesu uprawnionego. Należy tutaj ustalić dla określonej osoby jej uprawnienia, a ich ogół stanowi o jej prawie podmiotowym.
Dobra własności przemysłowej, które są chronione za pomocą prawa przedmiotowego wyłącznego:
wynalazki
wzory przemysłowe
wzory użytkowe
zarejestrowane znaki towarowe, usługowe
zarejestrowane oznaczenia geograficzne
topografie układów scalonych
Nabycie prawa podmiotowego następuje poprzez rejestrację na podstawie decyzji administracyjnej określonego organu1; postępowanie patentowe jest poprzedzone postępowaniem badawczym, może też być sprawdzeniem formalnym.
Obowiązuje pierwszeństwo zgłoszenia, pierwszy, kto zgłosił, będzie to prawo miał.
Ma charakter formalny, przedmiot patentu będzie chroniony, dopóki nie wygaśnie lub nie zostanie unieważnione przez organ który to prawo wydał.
Jest to prawo wyłączne, uprawnionemu przyznana jest sfera uprawnień, która składa się na treść tego prawa, określana dla każdego z dóbr
Uprawnionemu przysługuje wyłączne prawo do korzystania w sposób zarobkowy lub zawodowy, ma zatem prawo czynienia korzyści gospodarczej z dobra z wyłączeniem osób trzecich.
Jednak zakres przyznanej wyłączności doznaje ustawowych ograniczeń:
Uszczuplenie monopolu regulowane jest dla poszczególnych praw odrębnie, ze względu na rodzaj, konieczność uwzględnienia słusznych interesów innych uczestników obrotu, np. leki recepturowe, obronność, etc.
Przykładem wspólnego ograniczenia jest tzw. wyczerpanie prawa, np. wyłączność istnieje do momentu wprowadzenia towaru, wytworu do obrotu, dalszy obrót tym towarem jest swobodny, jeśli te towary zostały wprowadzone przez uprawnionego lub za jego zgodą. Jest to prawo bezwzględne!
Uprawniony może zakazać osobom trzecim wkraczania w sferę przysługującej mu wyłączności.
Zasadniczo trzeba powiedzieć że to jest prawo majątkowe, uprawniony może bezpośrednio, ale również pośrednio może czerpać korzyści w związku z obrotem prawem, które mu przysługuje, na podstawie umów o przeniesienie praw, bądź umów upoważniających do korzystania z prawa.
W przypadku dóbr własności przemysłowej prawo podmiotowe jest ukształtowane jako prawo czasowe, wyjątkiem są oznaczenia geograficzne kwalifikowane, np. szampan
Prawo ma charakter terytorialny
Firma przedsiębiorców to prawo podmiotowe bezwzględne
Utwór jest przed miotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną, ale przedstawiony innym osobom niż twórca, nawet gdyby utwór nie był zarejestrowany. Ochrona ta przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Prawo autorskie, to na jego treść składa się zespół uprawnień, które jednak poddane są różnym reżimom prawnym. Przy utworach musimy rozgraniczyć:
autorskie prawa osobiste
chronią one więź między twórcą a utworem; mają charakter niemajątkowy, nie można się ich zrzec, są niezbywalne i nieograniczone w czasie.
autorskie prawa majątkowe
patrząc na ich treść (uprawnień) możemy powiedzieć, że:
twórcy przysługuje bezwzględne, wyłączne prawo, które zapewnia mu monopol korzystania z utworu i rozporządzania nim
kluczowe dla określenia autorskich praw majątkowych ma pojęcie pola eksploatacji, czyli sposobu korzystania z utworu
są przenaszalne, podlegają dziedziczeniu,
są ograniczone w czasie (przez czas życia twórcy i pewien czas po jego śmierci, w Polsce 70 lat)
z chwilą zakończenia ochrony praw autorskich dzieło staje się domeną publiczną
podlegają ograniczeniom:
wyczerpanie prawa,
dozwolony użytek osobisty,
dozwolony użytek publiczny
ochrona praw autorskich ma charakter terytorialny (art.5 prawa autorskiego)
Poza prawem podmiotowym niekiedy ustawodawca uznaje, że nie jest potrzebne dla pewnych dóbr niematerialnych kształtowanie uprawnień właścicielskich, wówczas podstawa ochrony to podstawa deliktowa ex delicto.
Delikt – czyn niedozwolony
Podstawą dla tej ochrony w Polsce są przepisy Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. ...)
oznaczenia przedsiębiorstwa
niezarejestrowane oznaczenia geograficzne
niezarejestrowane znaki towarowe
tajemnice produkcyjne, handlowe i organizacyjne
Do ww. dóbr nie przysługuje prawo przedmiotowe, one są chronione w ramach ochrony interesu przedsiębiorcy przed nieuczciwymi działaniami konkurentów.
Ustawa zbudowana jest na dwóch elementach: obok wymienionych deliktów nieuczciwej konkurencji, w ustawie znajduje się klauzula generalna, zawarta w art. 3 ust.1. Ten przepis definiuje, co to jest czyn nieuczciwej konkurencji
Czynem nieuczciwej konkurencji jest każde działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta
czyn ma być dokonany w związku z działalnością gospodarczą
czyn ma być bezprawny, co do zasady nie ma przesłanki winy; działanie daje przewagę konkurencyjną,
nie tylko kiedy jest sprzeczne z przepisami prawa, ale także wtedy kiedy są naruszone pewne normy pozaprawne, np. dobre obyczaje
te dobre obyczaje ujmuje się najczęściej jako normy moralne, etyczne zwyczajowo stosowane w działalności gospodarczej
takie działanie zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta
Każde z ww. przesłanek mają być spełnione łącznie.
Poza ogólnym zdefiniowaniem czynu nieuczciwej konkurencji ustawa reguluje także szczególne przypadki będące deliktami nieuczciwej konkurencji
Art.3 ust.2 ustawy wymienia te typizowane czyny, ale nie jest to katalog zamknięty, np.:
wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa
fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług
wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług
naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
Jeśli określone zachowanie nie wypełnia przesłanek typizowanych czynów nieuczciwej konkurencji, to możemy takie zachowanie uznać za czyn nieuczciwej konkurencji, jeśli spełnia przesłanki klauzuli generalnej (art. 3 ust.1 ustawy)
Funkcja uzupełniająca klauzuli generalnej:
Z konstrukcji ustawy wynika, że klauzula pełni również funkcję korygującą dla wymienionych czynów. Możemy spotkać się z takimi znaczeniami, które odpowiadają określonemu, wymienionemu deliktowi w ustawie, ale pomimo tego nie byłoby uzasadnione potraktowanie tego stanu faktycznego jako czynu nieuczciwej konkurencji, bo nie można uznać tego działania jako niegodziwe.
obowiązuje zasada zamkniętego katalogu praw podmiotowych bezwzględnych, tzw. zasada numerus clausus praw podmiotowych bezwzględnych.
24.10.2009
Prawo cywilne przewiduje roszczenia, które możemy podzielić na:
roszczenia niemajątkowe
roszczenie o zaniechanie naruszenia, niedozwolonego działania
usunięcie skutków naruszenia
roszczenie o złożenie oświadczenia w odpowiedniej treści i formie lub opublikowanie treści wyroku sądu
zadośćuczynienie (tylko przy dobrach osobistych)
roszczenia majątkowe
roszczenie o naprawienie szkody na zasadach ogólnych (odszkodowanie, art. 415 i następne KC), odszkodowanie [niekiedy ustawodawca przewiduje zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej, albo zapłacenia wynagrodzenia w podwójnej lub potrójnej wysokości (prawo autorskie)]
roszczenie o zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści (art.405 KC)
konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej (1883)
konwencja o ustanowieniu światowej organizacji własności intelektualnej, WIPO (1967)
konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych (1866)
powszechna konwencja o prawie autorskim (Paryż, 1971)
układ o współpracy patentowej (Waszyngton, DC, 1970)
konwencja monachijska o udzielaniu patentów europejskich (1973)
porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej, TRIPS (1994)
Już od konwencji paryskiej możemy powiedzieć, że regulacje zawarte w wymienionych aktach międzynarodowych, opierają się na pewnych zasadach:
zasada asymilacji
strony które podpisały dany akt, zobowiązują się zapewnić podmiotom, z któregokolwiek innego państwa sygnatariusza równe traktowanie, innymi słowy przysługują im takie same prawa jak podmiotom krajowym
zasada minimum konwencyjnego
te akty międzynarodowe przewidują minimalny standard ochrony, które z każdych państw powinno przewidzieć w swoim porządku wewnętrznym
ten standard ochrony obowiązuje nawet w tedy, gdy ustawodawstwo wewnętrzne go nie przewiduje, mówimy, że normy konwencyjne są autowykonalne, można się na te normy powoływać przed sądami, organami państwa, gdzie żąda się ochrony.
zasada terytorialności
własność intelektualna chroniona jest wg prawa tego państwa, w którym swoją siedzibę ma organ, sąd rozstrzygający w sprawie
podstawą jest traktat wspólnoty europejskiej
orzecznictwo europejskiego trybunału sprawiedliwości ETS
dyrektywy (przepisy ujednolicające przepisy wewnętrzne krajów członkowskich)
rozporządzenia (obowiązują wprost we wszystkich porządkach wewnętrznych)
dyrektywy
dyrektywa dot. wzorów przemysłowych
dyrektywa dot. topografii układów scalonych
dyrektywa o reklamie wprowadzającej w błąd i reklamie porównawczej
dyrektywa w sprawie ochrony baz danych
dyrektywa o wynalazku biotechnologicznym
dyrektywa o ochronie programów komputerowych
dyrektywa o ujednoliceniu czasu ochrony praw autorskich
rozporządzenia:
o ochronie oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia
o wzorach wspólnoty
o znakach towarowych
ustawa o prawie własności przemysłowej 30.06.2000
wynalazki
wzory użytkowe
wzory przemysłowe
topografie układów scalonych
ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji 16.04.19932
ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym 23.08.2007 3
ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych 04.07.1994
ustawa o ochronie prawnej nowych odmian roślin 18.12.2003
ustawa o ochronie baz danych 27.07.2001
Przedsiębiorca działa pod firmą – firmą może posługiwać się ten podmiot, który ma status przedsiębiorcy. Każdy przedsiębiorca, niezależnie od jego formy organizacyjno-prawnej działa pod firmą.
Pojęcie przedsiębiorcy zdefiniowane jest w art. 431 KC i definicja ma walor ogólny, uniwersalny, ale w definicji tej posługujemy się pojęciem działalności gospodarczej, a ta określona jest w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej i możemy powiedzieć, że przepisy w obu tych aktach prawnych decydują, kto jest przedsiębiorcą.
osoba fizyczna,
osoba prawna
jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną,
prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art.4 ust.1 podobnie definiuje przedsiębiorcę, wskazując, że ona wykonuje działalność gospodarczą.
Art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej określa, że działalnością gospodarczą jest:
zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz
poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
podmiotowe
przymiot (status) przedsiębiorcy przysługuje tylko podmiotowi prawa
przedmiotowe
status przedsiębiorcy wiąże się z rodzajem aktywności, możemy zatem powiedzieć o cechach tej aktywności, czyli
działalność gospodarcza
prowadzona we własnym imieniu
zarobkowo
zorganizowana
ciągła
nieokazjonalna
nieprzypadkowa
niesporadyczna
profesjonalna
Zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej, w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej
Przedsiębiorca działa pod firmą, czyli występuje w stosunkach obrotu, czyli pod firmą dokonuje czynności prawnych i faktycznych. Założeniem KC jest wyodrębnienie oznaczenia, które służy wyróżnianiu przedsiębiorców od oznaczeń służących wyróżnianiu przedsiębiorstwa, a zatem KC wiąże firmę z przedsiębiorcą, a nie z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.
Firma nie wchodzi dziś w skład przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym (art.551 KC)
Indywidualizacja przedsiębiorcy w obrocie jako podmiotu praw i obowiązków
Firma jest tym dla przedsiębiorcy, czym dla osoby fizycznej jej imię i nazwisko
Firma pełni też funkcje gospodarcze
Firma ma tylko i wyłącznie postać słowną, brzmienie słowne
Przy budowie firmy mają znaczenie przepisy KC
Przy osobach prawnych i ułomnych osobach prawnych wymagania znajdują się również w innych przepisach, np. w KSH
Firma składa się z dwóch elementów:
Korpusu (rdzenia)
Dodatków
obligatoryjnych
spółka w organizacji
spółka w upadłości
oddział
filia
fakultatywnych
rodzaj działalności gospodarczej
S.A., s.c., Sp.j etc.
Siedziby
Wybór firmy, jej brzmienie zależy od przedsiębiorcy, ale ta swoboda wyboru jest niekiedy ograniczona przez przepisy prawa.
KC reguluje jak powinna wyglądać firma:
Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko,
przepis nie wyklucza włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorstwa
Firmą osoby prawnej jest jej nazwa
Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej gdy spełnione zostaną łącznie dwa warunki:
Jeżeli służy to wskazaniu związku tej osoby z powstaniem lub działalnością tej osoby prawnej
Umieszczenie nazwiska, pseudonimu wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci zgody jej małżonka i dzieci
Firma handlowych spółek osobowych; KSH przewiduje, że firma handlowych spółek osobowych musi zawierać przynajmniej nazwisko jednego ze wspólników, który ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
osoba prawna i handlowa spółka osobowa musi mieć dodatek obligatoryjny, wskazujący na formę organizacyjno-prawną (np. S.A., Sp.z o.o., Sp.j., SKA, P.P.); jak ten skrót wygląda decyduje prawo
dozwolone są dodatki fakultatywne wskazujące przedmiot działalności, siedzibę i inne określenia dowolnie obrane.
Ze względu na to, do czego firma się odnosi możemy wyróżnić:
Osobowa, np. Bracia Strach, Wywóz Nieczystości
Firmy rzeczowe, np. Bank Handlowy
Fantazyjne, np. Orlen
Przepisy KC przewidują możliwość posługiwania się i ochrony skrótem firmy, ale musi być to ujawnione w KRS, np. Polski Koncern Naftowy Orlen S.A. – PKN Orlen
Zgodność firmy z rzeczywistym stanem prawnym, firma musi odpowiadać prawdzie, nie może wywoływać mylnego wyobrażenia o przedsiębiorcy i jego działalności gospodarczej. Przepis działalności gospodarczej wyraźnie stanowi, firma nie może wprowadzać w błąd co do osoby, przedmiotu działalności, miejsca i źródeł zaopatrzenia.
Sprowadza się do zakazu posługiwania się przez przedsiębiorcę więcej niż jedną firmą. Przepisy kodeksu cywilnego nie wyłączają możliwości posługiwania się firmą oddziałową. Firma oddziału musi posiadać dodatek w postaci oddział oraz miejscowości w którym oddział ma swoją siedzibę.
Stoi ona w sprzeczności z zasadą prawdziwości. Ustawodawca decyduje się na pewien kompromis, zasada ta pozwala nad zachowanie pod pewnymi warunkami dotychczasowej firmy mimo zmiany faktycznych i prawnych.
Pomimo przekształcenia osoby prawnej
W razie wystąpienia ze spółki wspólnika którego nazwisko było zamieszczone w firmie
Kontynuacja działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inną osobę fizyczną będącą jego następcą prawnym
Firma jako oznaczenie identyfikujące przedsiębiorcę musi być jawna dla osób trzecich. Realizacji tej zasady służy ujawnienie firmy we właściwym rejestrze. Zmiana firmy przedsiębiorcy mają obowiązek ujawnić w rejestrze.
W zasadzie daną firmą może posługiwać się tylko jeden przedsiębiorca. Pozwala to na przejrzystość oznaczeń w obrocie gospodarczym. Istnieje obowiązek obierania firmy tak by odróżniała się ona dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym tynku. Dostateczną odróżnialność oceniamy z punktu widzenia obiektywnego, powinna być wyraźna, dostrzegalna. Oceny dokonujemy w konkretnym przypadku i jest ona dokonywana z punktu widzenia uczestników rynku. Badamy brzmienie firmy. ten sam rynek wywołuje kontrowersje w literaturze, chodzi o to aby przedsiębiorcy nie działali na tym samym rynku.
Ocena rynku wyłącznie pod względem terytorialnym działania przedsiębiorcy i sądu.
Pojęcie tego samego rynku ocenia się pod względem geograficznym, przedmiotowym i czasowym.
Kc. Ustanawia zakaz zbycia firmy, firma jest oderwana od przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. Kc. Przewiduje jednak upoważnienie innego przedsiębiorcy do korzystania z firmy pod warunkiem, że nie wprowadza to w błąd.
Od zbycia firmy należy odróżnić zbycie przedsiębiorstwa z jego nazwą. Może zdarzyć się tak, że nazwa przedsiębiorstwa jest podobna lub pokrywa się z firmą przedsiębiorcy. Teoretycznie odróżniamy oba te oznaczenia, ale w praktyce często ulega to zatarciu.
Nabywca może nadal prowadzić przedsiębiorstwo pod dotychczasową nazwą ale powinien umieścić dodatek wskazujący firmę lub nazwisko nabywcy, chyba, że strony postanowiły inaczej.
Przepisy kodeksu cywilnego przewidują autonomiczne, wyczerpujące samodzielną podstawę ochrony. Art. 43 wskazuje na przesłanki ochrony
Zachowanie osoby trzeciej które zagraża lub narusza firmę uprawnionego, zachowanie godzi w obiektywnie istniejący interes przedsiębiorcy. Chodzi o zawłaszczenie cudzej firmy, jest to ochrona przed ryzykiem pomyłki ci do tożsamości przedsiębiorców, ale również przed nieuprawnionym użyciem czy też dyskryminowaniem przedsiębiorcy, czy wyeliminowanie go z rynku.
Bezprawność – zachowanie to jest bezprawne co oznacza że nie znajduje uzasadnienia w ustawie czynności prawnej lub decyzji właściwego organu. Mamy tu do czynienia z domniemaniem bezprawności. Nakłada to na sprawcę obowiązek wykazania okoliczności które wyłączają bezprawność.
Prawo podmiotowe bezwzględne, skuteczne erga omnes, wyłączne, natomiast sporne jest w doktrynie czy dobro to, a zatem i prawo do niego ma charakter osobisty czy majątkowy.
W przepisach prawa brak jest definicji legalnej oznaczenia przedsiębiorstwa. Możemy spróbować wymienić czym może być oznaczenie przedsiębiorstwa:
Nazwa
Godło
Logo
Skrót literowy…
Mamy tutaj ogromną różnorodność. Możemy postawić postulat by oznaczenia wybrane dostatecznie się odróżniały. Tak by przyciągały uwagę. Przedsiębiorca może posługiwać się wieloma oznaczeniami przedsiębiorstwa, może on również prowadzić działalność gospodarczą w różnych dziedzinach. Nie można wykluczyć aby przedsiębiorca w tej formie, funkcji używał firmy. oznaczenie przedsiębiorstwa to wszelkie oznaczenia używane przez przedsiębiorcę, które służą wyróżnianiu działalności gospodarczej jaką prowadził przedsiębiorca, jako zorganizowanego przedsięwzięcia wyposażonego w majątek.
Jeśli chodzi o ochronę to oznaczenia przedsiębiorstwa chronione są przed nieuczciwymi praktykami konkurentów, UOZNK art5. Kto pierwszy uczynił użytek z oznaczenia może żądać ochrony przed zawłaszczeniem go przez innego przedsiębiorcę do oznaczenia jego przedsiębiorstwa, jeżeli rodzi to ryzyko pomyłki co do tożsamości oznaczenia przedsiębiorstw.
Możemy wskazać przesłanki tego czynu :
Pierwszeństwo rzeczywistego wykorzystania oznaczenia.
Ryzyko konfuzji, ze względu na podobieństwo oznaczeń możliwa jest pomyłka.
Bezprawność
Stosunek konkurencji
Systemy zgłaszania patentów:
Zgłoszenia narodowe
Zgłoszenie międzynarodowe – układ waszyngtoński o współpracy patentowej, umożliwia on uzyskanie ochrony patentowej w dowolnej liczbie krajów przynależnej do układu na podstawie jednego zgłoszenia w jednym urzędzie, natomiast samo zgłoszenia patentu jest już domeną urzędów patentowych krajowych.
Zgłoszenie europejskie – w oparciu o konwencję monachijską o udzielaniu patentów europejskich. Utworzono europejski urząd patentowy, istotą jest jedno zgłoszenie do EUP w jednym z przyjętych języków po stwierdzeniu przez urząd zdolności patentowej zostaje przydzielony patent skuteczny w tych krajach sygnatariuszach konwencji, wskazanych przez zgłaszającego. W rzeczywistości jednak poza jednym postępowaniem patent europejski jest wiązką patentów krajowych, podlega zasadom prawa każdego z państw.
Wynalazek – nie jest definiowany jako taki w ustawie, ustawodawca określa tylko wynalazki na które są udzielane patenty.
Wynalazki – twórcze i zupełne rozwiązanie pewnego zagadnienia technicznego, nadającego się do zastosowania w produkcji
Na gruncie ustawy o prawie przemysłowym pojęcie wynalazku określane jest poprzez jego cechy konstytutywne, czyli pojęcie zdolności patentowej.
Na wynalazek udziela się patentu gdy jest on nowym rozwiązaniem technicznym posiadającym poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego stosowania bez względu na dziedzinę techniki.
Sposoby są opisywane przez podanie czynności, procesów, warunków w jakich występują, poprzez użyte surowce, narzędzia [sposób wytopu surówki]
Urządzenia - aparaty maszyny, narzędzia. Są opisywane poprzez cechy konstrukcyjne.
Produkty – są opisywane poprzez podanie składników danej substancji, mieszaniny substancji, fragmenty organizmów żywych
Zastosowania – sposoby zastosowania znanych produktów. Nowe zastosowanie danej substancji.
Są przedmioty których nie uważa się za wynalazki, ustawodawca wymienia je przykładowo. Wspólną ich cechą jest albo, że mają abstrakcyjny charakter, albo brak im cechy technicznej.
A zatem za wynalazki nie uważa się:
Odkryć teorii naukowych metod matematycznych
Wytwory o charakterze jedynie estetycznym
Wytwory których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki
Programy do maszyn cyfrowych
Przedstawienia informacji
Wynalazki których wykorzystanie było by sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrem obyczajowym: paralizator, sposoby klonowania ludzi…
Odmiany roślin lub ras zwierząt, oraz czysto biologiczne sposoby hodowania roślin lub zwierząt
Sposoby leczenia ludzi lub zwierząt, sposoby diagnostyki na nich
Nowość
Poziom wynalazczy
Przemysłowa stosowalność
Wynalazek jest nowy jeśli nie jest częścią stanu techniki czyli wszystkiego co przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu przez stosowanie , wystawienie lub ujawnienie w inny sposób.
Wynalazek ma poziom wynalazczy jeśli nie wynika dla znawcy w sposób oczywisty ze stanu techniki.
Wynalazek nadaje się do przemysłowego stosowania gdy według wynalazku może być uzyskany wytwór lub sposób w rozumieniu technicznym w jakiejkolwiek działalności przemysłowej nie wykluczając rolnictwa.
Twórca czyli osoba która dokonała wynalazku. Jest to osoba fizyczna. Poza prawem do uzyskania patentu przysługuje mu również uprawnienie osobiste – prawo do wymienienia go jako twórcy w opisach, rejestrach, oraz innych dokumentach i publikacjach. Przysługuje mu również prawo do wynagrodzenia jeśli ktoś będzie korzystał z jego wynalazku. Jeśli mamy współtwórców, to prawo do uzyskania patentu ‘ex legue’ z mocy prawa przysługuje im wspólnie.
Pracodawca – zamawiający. Przysługuje mu z mocy prawa prawo do uzyskania patentu gdy wynalazek został dokonany w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków z umowy o pracę, strony tej umowy mogą wyłączyć w niej nabycie prawa do uzyskania patentu przez pracodawcę. Wówczas przysługuje ono jego twórcy. Wynalazek przy pomocy przedsiębiorcy – umowa o udzielenie pomocy finansowej, materiałowej, która istotnie przyczynia się do wytworzenia wynalazku. Przedsiębiorca taki może korzystać z wynalazku we własnym zakresie. Jest to licencja ustawowa.
Postępowanie przed urzędem patentowym – sprawy załatwiane są w formie pisemnej, punktem wyjścia jest zgłoszenie wynalazku. Obowiązuje zasada pierwszeństwa zgłoszenia które powinno zawierać : podanie które co najmniej zawiera oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia i wniosek o udzielenie wynalazku. Opis wynalazku który ujawnia jego istotę, zastrzeżenia patentowe. To zastrzeżenie jednoznacznie określa przedmiot żądanej ochrony poprzez podanie cech technicznych w formie jasnej i zwięzłym. Możemy zgłosić zastrzeżenia zależne które określają korzystne warianty wynalazku.
Urząd patentowy dokonuje ogłoszenia o zgłoszeniu wynalazku i w ciągu 6 miesięcy od daty ogłoszenia osoby trzecie mogą zgłaszać uwagi co do okoliczności które uniemożliwiają udzielenie patentu. W toku toczącego się postępowania następuje sporządzenie sprawozdania o stanie techniki. UP jeśli stwierdzi brak ustawowych warunków do udzielenia patentów wydaje decyzję o odmowie udzielenia patentu. Od niekorzystnej decyzji zgłaszający może wnieść wniosek o ponowne rozpatrzenie patentu przez izbę odwoławczą, jeśli jest decyzja utrzymana w mocy może wnieść skargę do NSA. Jeśli upłynął 6 miesięczny termin, urząd patentowy udziela patentu pod warunkiem uiszczenia opłaty za pierwszy okres ochrony pod rygorem stwierdzenia wygaśnięcia decyzji o wydaniu patentu. Od prawomocnej decyzji UP o udzieleniu patentu przysługuje w ciągu 6 miesi pęcy od dnia publikacji w wiadomościach UP przysługuje każdemu umotywowany sprzeciw wskazując na okoliczności które uzasadniają unieważnienie patentu. Patent udzielany jest na 20 lat licząc od daty zgłoszenia wynalazku w UP.
21.11.2009
Funkcja odróżniająca [wskazywania pochodzenia] jest to funkcja podstawowa, którą każdy znak towarowy pełnić musi. Jest to zdolność znaku do wywoływania określonych skojarzeń dotyczących tego kto jest uprawniony do nakładania znaku na towar i wprowadzania do obrotu towaru ze znakiem. Pozwala nam odróżniać towary jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa tego samego rodzaju.
Gwarancyjna – funkcja pochodna która może ale nie musi się pojawić. Jeśli towar w oczach odbiorców uzyska aprobatę ze względu na cechy właściwości towaru, przede wszystkim jakość to znak towarowy stać może się symbolem tych cech. Znak jest gwarancją stałego poziomu cech towaru
Reklamowa - funkcja pochodna która może ale nie musi się pojawić. Związana jest z formą przedstawieniową znaku towarowego która może doskonale zapadać w pamięć klienteli. Staje się wtedy taki znak instrumentem w grze konkurencyjnej.
Znaki towarowe zarejestrowane do których przysługuje prawo podmiotowe bezwzględne. Na terytorium RP obowiązuje akt prawny – ustawa prawo własności przemysłowej. Ponadto prawo podmiotowe bezwzględne można uzyskać na podstawie obowiązującego w Polsce rozporządzenia rady wspólnot europejskich numer40/94 z 1993r. o znaku towarowym Wspólnoty, akt ten przewiduje ochronę zarejestrowanych znaków towarowych na terytorium EU. Nie ma obowiązku rejestrowania znaków towarowych ale oczywiście najlepiej chronione są te znaki do których przysługuje prawo podmiotowe bezwzględne. Znaki towarowe niezarejestrowane podlegają ochronie na podstawie ustawy o ZNK.
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
W ust.2 ustawodawca w szczególności określa jaką postać, formę może mieć znak towarowy. Wyraz, rysunek, ornamęt, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna w tym forma towaru lub opakowania także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. Możemy mówić o znakach towarowych słownych, graficznych, przestrzennych i dźwiękowych.
Wykaz form przedstawieniowych jest przykładowy, znak towarowy może przybrać określoną postać, byle by posiadał cechy które decydują o zdolności do odróżniania. Mówimy o abstrakcyjnej zdolności do odróżniania w potencjale. Nie udziela się praw ochrony na oznaczenia które w ogóle nie mogą być znakiem towarowym. Aby oznaczenie mogło być znakiem towarowym musie spełniać następujące kryteria
Zmysłowa postrzegalność - znak musi być postrzegalny za pomocą zmysłów człowieka
Jednolitość – znak musi być łatwy do zapamiętania i możliwy do odtworzenia, musi się dać objąć w całości za pomocą jednego aktu poznawczego. Powinien być kolokwialny, spójny.
Samodzielność – względem towaru, samodzielność pojęciowa
Graficzna przedstawialność – znak towarowy da się odtworzyć w widocznej postaci, dostrzeżony wizualnie, Natomiast powstają problemy z graficzną przedstawialnością tzw. Nowych znaków towarowych czyli znaków zapachowych i dźwiękowych. Możemy powiedzieć, że w świetle orzecznictwa ETS znakiem towarowym może być oznaczenie które samo w sobie nie jest dostrzegalne wzrokowo pod warunkiem, że może być przedstawione graficznie poprzez obrazy, linie, symbole. Warunki tej przedstawialnością: ma być ona jasna, precyzyjna, zwarta, łatwo dostępna, zrozumiała, trwała i obiektywna.
Jeśli chodzi o znaki dźwiękowe to zdaniem trybunału tych cech nie spełnia: odgłos zwierzęcia, onomatopeja, sekwencja nut.
Pierwszym czynnikiem jest to aby oznaczenie mogło pełnić funkcję znaku towarowego ale urząd patentowy bada również zdolność odróżniającą znaku towarowego, czy znak towarowy posiada dostateczne znamiona odróżniające i czy nie zachodzą przeszkody rejestracyjne bezwzględne i względne.
Zdolność odróżniająca – ustawodawca nie podaje definicji ale możemy przyjąć: jest to zespół cech które pozwalają wyróżnić dany towar na rynku pośród towarów tego samego rodzaju ale pochodzących od innego przedsiębiorstwa. Chodzi o zdolność konkretnego towaru w określonych warunkach obrotu. Ustawodawca wskazuje na oznaczenia które zdolności odróżniającej nie mają.
Znaki które nie nadają się do odróżniania w obrocie dla towarów dla których zostały zgłoszone. Znaki towarowe nie są zdolne do pełnienia swojej podstawowej funkcji, odróżniania ze względu na źródło pochodzenia.
Znaki opisowe – nie powinny podlegać zmonopolizowaniu. Dostatecznych znaków odróżniających nie mają oznaczenia składające się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazywania, w szczególności: rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytworzenia, funkcji, lub przydatności, składu.
Znaki wolne – są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych. Oznaczenia te nie mogą być znakiem towarowym, gdy stanowią wyłączny i jedyny element znaku.
Znak który nie posiadał dostatecznych znamion odróżniających może nabyć je w następstwie jego intensywnego, długotrwałego używania, jest to tzw. Wtórna zdolność odróżniająca. Znak towarowy nabywa je przed datą zgłoszenia do urzędu patentowego.
Bezwzględne – ustawodawca wyłącza od rejestracji znaki zasadniczo bez względu na to o jaki towar chodzi. Nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenia których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich. Takim prawem jest prawo podmiotowe do nazwiska, wizerunku… Znak towarowy nie może być mylący, nie może wprowadzać w błąd co do charakteru towaru, jakości, właściwości. Znak towarowy nie może być wprowadzony w złej wierze. W złej wierze działa ten, kto wie lub ze względu na okoliczności powinien wiedzieć, że prawo mu nie służy. Znak towarowy nie może naruszać prawa, porządku publicznego, lub dobrych obyczajów. Znak towarowy nie będzie zarejestrowany, który narusza pewien prestiż. Godło, hymn, czerwony krzyż…
Względne – nie mogą być zarejestrowane znaki towarowe dla określonej grupy towarów. Celem tej normy prawnej jest zapobieżenie tworzenia kolizji jaka może wystąpić między prawami do znaków towarowych. Przeszkodą rejestracji jest istniejące wcześniej prawo do znaku towarowego, płynące z rejestracji. Bada się podobieństwo znaków i podobieństwo towarów z uwzględnieniem przesłanki ryzyka pomyłki. Dodajmy jednak, że renoma znaku przy spełnieniu określonych przesłanek jest przeszkodą udzielenia ochrony na znak identyczny lub podobny dla jakichkolwiek towarów.
Znaki towarowe indywidualne, czyli przeznaczone do używania przez jeden podmiot, oraz znaki towarowe wspólne. Istota znaku towarowego wspólnego sprowadza się do tego, że służy wielu podmiotom, ale samo prawo przeznaczone jest na rzecz organizacji.
Na podstawie ustawy PWP chronione są zarejestrowane znaki towarowe. Należy jednak wskazać na szczególną kategorię znaków – znak towarowy ogólno znany – znak notoryjny. Znak towarowy powszechnie znany jest chroniony na podstawie ustawy PWP bez potrzeby rejestracji. Możemy powiedzieć, że używanie znaku towarowego doprowadziło do jego powszechnej znajomości która daje ochronę bez potrzeby rejestracji. Nie ma definicji znaku towarowego powszechnie znanego. Przyjmuje się, że jest to taki znak który znany jest co najmniej połowie odbiorców, rozumianych jako relewantny segment do którego ten towar jest skierowany.
Możemy wskazać znaki towarowe dwojakiego rodzaju. Znaki towarowe są chronione przed ryzykiem pomyłki, chroniona jest zatem funkcja wskazywania pochodzenia.
Ustawa PWP chroni funkcję gwarancyjną i reklamową w przypadku szczególnej kategorii znaków towarowych renomowanych. Nie ma jego definicji, ale możemy powiedzieć, że renoma znaku jest konsekwencją wypracowanego wyobrażenia o cechach, walorach towaru. Taki znak jest symbolem jakości, prestiżu, reputacji. Te znaki towarowe chronione są przed czynnikiem pasożytnictwa.
6.12.2009
Wniosek o udzielenie prawa ochronnego na indywidualny znak towarowy może złożyć każdy podmiot, bez względu na to, czy i w jakim zakresie, w jakiej formie, prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową.
Wniosek może dotyczyć tylko jednego znaku towarowego, w którym należy określić znak towarowy oraz wskazać towary dla których oznaczenie jest przeznaczone.
Prawo ochronne do znaku towarowego powstaje na podstawie decyzji adm. Urzędu patentowego po przeprowadzeniu postępowania badawczego. Prawo wpisywane jest do rejestru, publikowane jest w wiadomościach urzędu patentowego a uprawniony uzyskuje świadectwo ochrony. Prawo ochronne do znaku towarowego, jest prawem podmiotowym, bezwzględnym, wyłącznym i majątkowym, poddane trzem zasadom:
Terytorialności – prawo do znaku towarowego podlega ochronie na terytorium na którym zostało zarejestrowane.
O skuteczności czasowej – przyznawane jest na 10 lat od daty zgłoszenia z możliwością przedłużenia na kolejne 10cio letnie okresy.
Specjalizacji – polega na tym, że uprawniony może używać znaku towarowego dla towarów objętych rejestracją. To jest zasada specjalizacji od strony pozytywnej. Od strony negatywnej jest szerzej – uprawniony ma prawo zakazać używania nie tylko używania znaku towarowego identycznego dla identycznych towarów ale również znaku podobnego dla towarów podobnych. Zasada specjalizacji zostaje przełamana w przypadku znaków towarowych renomowanych, które są chronione przed rejestracją, używaniem, takich samych lub podobnych znaków, dla jakichkolwiek towarów. Prawo do znaku towarowego wygasa na skutek upływu ochrony, zrzeczenia się prawa, utraty zdolności odróżniającej, czy wreszcie nie używania znaku towarowego w sposób rzeczywisty dla towarów objętych rejestracją, w ciągu nieprzerwanego okresu 5 lat, chyba, że istnieją ważne powody jego nieużywania.
Na treść prawa składa się kompleks uprawnień które wypełniają sferę pozytywną i negatywną.
Jeśli chodzi o tę pozytywną treści do prawa towarowego to mam na myśli uprawnienia umożliwiające czerpanie korzyści przez uprawnionego w drodze bezpośredniej eksploatacji, bądź rozporządzania prawem. Należy wskazać w rozumieniu ustawy używanie znaku towarowego ma miejsce gdy jest rzeczywiste i nie dwuznaczne, jest skierowane na odróżnienie towarów wskazanych w rejestrze. Art. 154 określa przykładowo na czym polega sposobu używania znaku towarowego.
Umieszczanie znaku na towarach objętych prawem ochronnym, lub na opakowaniach. Oferowanie, wprowadzanie do obrotu, import, eksport, składowanie w celu oferowania i wprowadzania do obrotu
Umieszczanie znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towaru do obrotu.
Posługiwanie się nim w celu reklamy
Prawo ochronne na znak towarowy może być przeniesione na osobę trzecią. Może być również przedmiotem umowy licencyjnej, chodzi o udzielenie upoważnienia do korzystanie ze znaku towarowego.
Sfera negatywna prawa ochronnego do znaku towarowego to jest prawo zakazu skierowane do podmiotu trzeciego w celu zapewnienia sobie niezakłóconego wykonywania prawa do znaku towarowego.
Naruszanie prawa do znaku towarowego art. 296 ust.2 w którym ustawodawca określa przesłanki naruszenia prawa, natomiast w ust.1 znajdujemy roszczenia.
Naruszenie prawa ochronnego polega na bezprawnym używaniu w obrocie gospodarczym
Znaku identycznego dla identycznych towarów, tę postać naruszenia nazywamy reprodukcją.
Znaku identycznego lub podobnego do zarejestrowanego, dla towarów identycznych lub podobnych. Jeżeli zachodzi ryzyko wprowadzenia w błąd odbiorców, które w szczególności może polegać na skojarzeniu między znakami. Skutek imitacji: kupujący nic nie widzi, widzimy różnicę, widzi różnicę ale myśli że jest to pod kontrolą uprawnionego.
Bezprawne używanie znaku towarowego identycznego lub podobnego do znaku towarowego renomowanego dla jakichkolwiek towarów jeżeli takie używanie ma przynieść używającemu nie należną korzyść lub być szkodliwe dla odróżniającego charakteru znaku, bądź renomy znaku. Ryzyko pasożytnictwa.
Prawo autorskie
Prawo autorskie jest zbiorem przepisów dotyczących ochrony interesów twórców jak również stosunku interesów związanych z tworzeniem utworów, korzystania, w szerszym znaczeniu prawa autorskie dotyczy również praw pokrewnych.
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia
Utwór jest rezultatem pracy człowieka.
Utwór musi być ustalony. Dla istnienia utworu konieczne jest jego uzewnętrznienie, czyli zakomunikowanie innym osobom niż twórcy.
Utwór musi spełniać przesłankę którą ustawodawca nazywa, przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Oryginalność, osobista twórczość, cechy które przesądzają o wyjątkowości, która wynika z faktu, iż stworzyła go niepowtarzalna osobowość.
Ustawodawca wymienia w szczególności co może być utworem
Są to utwory wyrażone słowem
Symbolami matematycznymi
Znakami graficznymi
Utwory literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe, bazy danych.
Utwory plastyczne, fotograficzne, architektoniczne, urbanistyczne, muzyczne, słowno muzyczne, sceniczne, scenicznomuzyczne, choreograficzne.
Utwory audiowizualne, w tym utwory filmowe.
Jeżeli mówimy o utworach, możemy wymienić utwory samoistne i niesamoistne
Samoistne to te do których nie przyjęto twórczych elementów pochodzących z dzieł innych autorów.
Niesamoistne to
Zależne – zawierają wkład twórczy danego autora, ale w istotnym zakresie przyjmują również elementy twórcze z utworów innych autorów [tłumaczenia, adaptacje]
Utwory z zapożyczeniami – dzieła z cytatami.
Nie są obięte ochroną odkrycia, idee, koncepcje matematyczne, akty normatywne lub urzędowe projekty, urzędowe dokumenty, materiały, znaki, symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne, proste informacje prasowe.
Wyłączne prawa artystów i producentów: prawa do artystycznych wykonań, prawa do fonogramów i wideogramów, nadań czyli do rozporządzania i korzystania z programów RTV.
Podmiotem praw autorskich jest twórca utworu o ile ustawa nie stanowi inaczej, nie ma znaczenia taka okoliczność jak wiek, czy poczytalność, to jest osoba fizyczna .
Istnieje domniemanie, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze zostało uwidocznione na egzemplarzach utworu, lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
Współautorom przysługuje majątkowe prawo autorskie, wspólnie istnieje domniemanie, że ich udziały są równe.
Twórczość pracownicza – mamy do czynienia z domniemaniem prawnym umownego nabycia, czyli pochodnego przez pracodawcę autorskich praw majątkowych do utworu, który został stworzony w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, ale wyłącznie w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. Nabycie praw majątkowych przez pracodawcę następuje w chwili zaakceptowania utworu. Jeśli z umowy o pracę nie wynika nic innego, wynagrodzenie za pracę równocześnie stanowi także wynagrodzenie z tytułu przeniesienia praw autorskich.
Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociaż by miał powstać nieukończony, wystarczające jest uzewnętrznione ustalenie utworu.
Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Dla powstania prawa nie ma znaczenia zamiar stworzenia dzieła, bo to może być przypadek, jego przeznaczenie, sposób jego wyrażenia, jego estetyka czy użytkowa wartość, jak również sprzeczność treści utworu, lub rozpowszechnienia utworu z prawem.
Autorskie prawa osobiste i autorskie prawa majątkowe – są poddane osobnym reżimom prawnym.
Autorskie prawa osobiste – chronią więź między twórcą a utworem, mają charakter niemajątkowy, a tym samym trzeba wskazać, że nie można się ich zrzec są niezbywalne i nieograniczone w czasie.
Autorstwo utworu i integralność dzieła – zakaz wprowadzania zmian do utworu bez zgody autora.
Oznaczanie utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, albo udostępnianie go anonimowo.
Nienaruszalność treści i formy utworu, oraz jego rzetelnego wykorzystania, czyli wykorzystanie dzieła w sposób mylący co do jego charakteru.
Decydowanie o pierwszym udostępnieniu utworu dla publiczności.
Nadzór nad sposobem wykorzystania utworu.
Autorskie prawa majątkowe – z ich treści wynikających z art. 17 możemy powiedzieć, że twórcy służy wyłączne, bezwzględne prawo zapewniające mu monopol, korzystania z utworu i rozporządzania utworem na wszystkich polak eksploatacji.
Do treści autorskich praw majątkowych zaliczymy każdą czynność faktyczną dotyczącą utworu na podstawie której podmiot uzyskuje możliwość eksploatacji dzieła, bezpośrednie korzystanie z dzieła przez samego uprawnionego. Ponadto jest to również prawo rozporządzania utworem, w grę wchodzą wszystkie czynności prawne, na podstawie których osoby trzecie uzyskują możliwość eksploatacji dzieła, oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z niego.
Kluczowe znaczenie dla określenia treści autorskich praw majątkowych ma pojęcie ekspolotacji, art. 17 odwołuje się do art. 50 w którym zamieszczono przykładowe wyliczenie pól eksploatacji. Jeśli chodzi o utwory to prawa autorskie majątkowe obejmują wszystkie znane i przyszłe sposobu korzystania z utworu. Jeśli mówimy o nowych polach eksploatacji to wywołują one wątpliwości przy ich uwzględnieniu. Bierze się pod uwagę okoliczności takie jak np. odmienność technicznego sposobu zwielokrotnienia, czy zaspokojenie potrzeb innych odbiorców.
Znaczenie pól eksploatacji ujawnia się w umowach, gdzie trzeba wymienić dane pole eksploatacji i powiązać to z wynagrodzeniem.
Art. 50 – odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności
W zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu, wytwarzanie określoną techniką egzemplarza utworu, od techniki drukarskiej po cyfrową
W zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami na których utwór utrwalono wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemlarza.
W zakresie rozpowszechniania utworów w inny sposób niż wymieniony powyżej będzie to publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie, oraz nadawanie i re emitowanie, a także publiczne udostępnienie utworu w taki sposób aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Są zbywalne i dziedziczne, oraz przedmiotem o korzystanie z utworów. Są ograniczone w czasie i gasną z upływem lat 70 licząc co do zasady od śmierci twórcy. Mają charakter terytorialny, autorskie prawa majątkowe i osobiste są chronione na podstawie ustawy danego kraju tylko na jego obszarze.
Formalne podstawy ochrony utworów w Polsce zawiera art. 5 i ochrona na terytorium RP powstaje ze względu na obywatelstwo twórcy, miejsce pierwszej publikacji lub tzw. Równoczesnej publikacji czyli publikacji w Polsce nie później niż w ciągu 30 dni od daty publikacji za granicą, język pierwszej publikacji, przepisy konwencji międzynarodowej.
Korzystanie z utworu obięte jest monopolem który doznaje ograniczenie. Należy uwzględnić przepisy regulujące tzw. Dozwolony użytek, są to przepisy które upoważniają do korzystania z chronionego utworu bez zgody uprawnionego. Może mieć ono charakter odpłatny, ale również nieodpłatny. Przepisy te wprowadza się ze względu na interes publiczny np. swobodę wypowiedzi. Dozwolony użytek publiczny – wprowadza się ze względu na osobiste interesy użytkownika, mówimy o dozwolonym użytku osobistym, może go czynić tylko osoba fizyczna w kręgu osób pozostających z nią w związku osobistym[pokrewieństwo] lub w stosunku towarzyskim. Dozwolony użytek osobisty jest wyłączony np. w przypadku programów komputerowych.
Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu, godzić w słuszne interesy twórcy a warunkiem dozwolonego użytku jest uprzednie rozpowszechnienie utworu, czyli udostępnienie publiczne za zgodą twórcy.
Przepisy dotyczące praw autorskich art. 29 dotyczący swobody cytowania.